Tekil-ikil çoğul(müfred-tesniye, cemi)
TEKİL-İKİL ÇOĞUL(MÜFRED-TESNİYE, CEMİ)
Türkçede kelimeler sayı bakımından tekil ve çoğul olmak üzere iki açıdan değerlendirilir. İkil için herhangi bir kalıp yoktur. Ama Arapçada ikil için ayrıca bir kalıp bulunmaktadır. Sarf bölümünde bununla ilgili bir bilgi vardı. İsm-i Fail ve İsm-i meful gibi kalıpları borada çekimiyle beraber yazmıştık. Arapçada camid isimler için de aynı durum geçerlidir.
Müfred: Tek bir şeyi ifade eden kelimelerdir. Şu ana kadar genel olarak her türlü ismi tekil(müfred) olarak örnek vermeye çalıştık. كاَتِبٌ كاَتِبَةٌ gibi
Tesniye: İki şeyi ifade eden kelimedir. Kelimelerin son kısmına انِ (elif-nun) harfleri ve يْنِ (ye-nun) harfleri eklenerek yapılır. مُسْلِمَانِve مُسْلِمَيْنِ gibi.
Cem’i: İkiden çok olan şeyleri ifade eden kelimelerdir. Kelimenin son kısmına ونَ(waw-nun) veya ينَ (ya-nun)harfleri eklenerek yapılır. مُسْلِمُونَ ve مُسْلِمِينَ gibi
1.Cemi Müzekker Salim: Erkek olan veya sayılan varlıkların isimleri, sonlarına ون eklenerek çoğul yapılır.
Öğretmenler معلمون - Öğretmen معلم
2.Cemi Müennes Salim: Dişi olan veya sayılan bir varlığı gösteren ismin sonuna ات eklenerek çoğul yapılır.
Hanım öğretmenlerمعلمات - Hanım öğretmen معلمة
3- Cemi mükesser Tekil kelimenin yapısı, biçimi değiştirilerek elde edilen çokluktur.
مَدْرَسَة (ج) مَدَارِسُ شَجَرَةٌ (ج) اَشْجَارٌ بَابٌ (ج) اَبْوَابٌ
Cemi mükesserlerin tesniyesi ve müfredi diğer kelimelerinkine benzer. Sadece çoğullarında farklılık arz ederler.
Merfu tekil,ikil ve çoğul
جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil
كاَتِبُونَ كاَتِباَنِ كاَتِبٌ مُذَكَّرٌ
كاَتِباَتٌ كاَتِبَتاَنِ كاَتِبَةٌ مُؤَنَّثٌ
Yukarıdaki örnek bir ismin tekil,ikil ve çoğulunun merfu haliyle ilgiliydi.Bir de bunun başka bir örnek eşliğinde mansup ve mecrur hallerini göstermemiz gerekecek.
Mansub جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil
مُسْلِمِينَ مُسْلِمَيْنِ مُسْلِماً مُذَكَّرٌ
مُسْلِمَاتٌ
مُسْلِمَتَيْنِ
مُسْلِمَة
مُؤَنَّثٌMecrur
جَمْعٌ Çoğul تَثْنِيَةٌ İkil مُفْرَدٌ Tekil
مُسْلِمِينَ مُسْلِمَيْنِ مُسْلِمِ مُذَكَّرٌ
مُسْلِمِاتٌ
مُسْلِمَتَيْنِ
مُسْلِمَة
مُؤَنَّثٌ
alıntıdır