[Medineweb]

Arapçada meful çeşitleri

ARAPÇADA MEFUL ÇEŞİTLERİ
1- MUTLAK MEFUL المَفْعُولُ المُطْلَقُ

Mutlak meful, fiilden sonra, fiilin manasını kuvvetlendirmek,çeşidini bildirmek ve sayısını bildirmek için gelen, o fiille aynı kökten bir masdardır.
İnceleyecek olursak:

a) Kuvvetlendirmek için - Fiilin masdarı tekrar edilir.

كَسَرَ الوَلَدُ الزُّجَاجَ كَسْرًا Çocuk bir camı kırdı ki!

Manayı daha da kuvvetlendirmek (tekid) için, masdar bir daha tekrar edilir.
إِذَا دُكَّتِ الأَرْضُ دَكًَّا دَكًّا Dünya, ezilip paramparça olduğu zaman.

b) Çeşit bildirmek için –

ضَرَبَهُ ضَرْبَ الظَّالِمِ Onu, zalimin döğdüğü gibi döğdü.

c) Sayı belirtmek için أَكَلَ المَرِيضُ أَكْلَةً Hasta bir defa yemek yedi.


2- MEFULUN BİH المَفْعُولُ بِهِ
Failin işlediği işten etkilenen isme mefulun bih denir. Fiil, mefulun bih'ten önce doğrudan doğruya, kendisi gelmişse, yani, fiille meful arasında cer harfi yoksa, böyle mefule sarih mefulun bih denir:


اِشْتَرَيْتُ قَلَمًا Bir kalem satın aldım.

قَرَأْنَا الكِتَابَKitabı okuduk.

cümlelerindeki قَلَمًا ve الكِتَابَ isimleri, sarih mefullerdir.

Bazı fiiller de, mefullerine, ancak cer harfi ile tesir ederler. Böyle, önünde cer harfi bulunan mefulun bih'e de gayri sarih mefulun bih denir:

غَضِبَ عَلَى صَاحِبِهِ Arkadaşına kızdı

Bazı fiiller iki meful alırlar:

أَعْطَيْتَ الفَقِيرَ صَدَقَةً Fakire sadaka verdin.



3- EL MEFULUN LİECLİHİ

Bir fiilin ne diye olduğunu, sebebini bildiren mansup mastara المَفْعُولُ لِأَجْلِهِ (المَفْعُُولُ لَهُ، المَفْعُولُ مِنْ اَجْلِهِ)م denir. Bu meful, لِمَ (niçin?) sorusuna cevap teşkil eder:

Örnekler:

نَصُومُ إِطَاعَةً لِلَّهِ Allah'ın emrine uyalım diye oruç tutarız.

4- EL MEFULU FİHİ

El Mefulu fihi, fiilin işlendiği yeri veya zamanı bildiren isimdir.Yani zaman ve mekan zarfıdır.

دَخَلَتِ القَافِلَةُ المَدِينَةَ لَيْلاً Kervan, şehre geceleyin girdi.

وَقَفَ اللِّصُّ أَمَامَ البَابِ Hırsız kapının önünde durdu.

5- EL MEFULU MAAHU المَفْعُولُ مَعَهُ

El mefulu maah, beraberlik bildiren isimdir. Maiyyet vavı وَاوُ المَعِيَّةِ 'ından sonra gelir, mansuptur:
خَلِيلاً جَلَسْتُ فِي المَقْهَى وَ Halil ile birlikte kahvede oturdu


alıntıdır