[CaferTayar]

berat gecesi ve sebebi hikmetleri

Hicri ayların 8. ayı olan Şaban ayının 14. gecesini 15.’ ne bağlayan gece Berat gecesidir.
Berat, kelimesi sözlükte; Borç, ayıp v.b. den kurtulmak, beri olmak,
hastalıklardan şifa bulmak, töhmet v.s. den temiz çıkarmak gibi manalara gelmektedir.[1]
Allah Teala bu gecenin kutsiyetine işaret ederek şöyle buyurmuştur;
بسم الله الرحمن الرحيم حم وَالْكِتَابِ الْمُبِينِ إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُّبَارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنذِرِينَ
فِيهَا يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ أَمْرًا مِّنْ عِندِنَا إِنَّا كُنَّا مُرْسِلِينَ رَحْمَةً مِّن رَّبِّكَ إِنَّهُ هُوَالسَّمِيعُ الْعَلِيمُ
“ Ha- mim, Yemin olsun ki o kitabı mübine ki biz onu mübarek bir gecede indirdik.
Muhakkak biz uyarıcıyızdır. O gece her hikmetli iş katımızdan bir emirle ayrılır.
Çünkü biz rabbin katından bir rahmet olarak peygamber göndericiyizdir.
Muhakkak o, her şeyi işiten ve hakkıyla bilendir.”[2]

Ayeti kerimede ki “leyle-i Mübareke” den maksat; tefsir alimlerinin bir kısmına göre Berat Gecesidir.
İkrime (radıyallahu anh)’a göre bu ayette ki Leyle-i Mübarek’ ten kasıt, Şaban ayının 15. gecesidir.
( bk. Kurtubi, el-Cami li Ahkami’l-Kur’an, c.16, shf.117.)

Bu isminin dışında bu gecenin diğer bazı isimleri de vardır.
Bu isimler şunlardır; Berat, Sakk,( senet) ve Rahmet gecesi.
( bk, Süleyman B. Ömer el- Uceyli, eş-Şafi, El-Cemel Ale’l- Celaleyn, el-Futuhatı’l-İlahiyye, c.4, shf.100.)
Bu geceye Berat ve Sakk denilmesinin hakkında şu açıklamalar yapılmıştır;

Haraç alındığı zaman onlara beraatlarını dile getiren bir Sakk yazıldığı gibi
bu gecede de Allah kullarına sakk yazar.( bk. Elmalı, c. 6. shf. 396, ilgili ayetin tefsiri.)
Bu gece Bereket gecesi olarak vasıflandırılmasındaki en büyük sebep;
bu gecede Allah Telala , kullarına bereketleri, her türlü hayırları ve büyük sevapları indirmesindendir.
( bk. Kurtubi, El-Cami li Ahkami’l- Kur’an, c. 16. shf. 117.)

Bu gece aynı zamanda Kur’anın indiği gecelerden biridir.
Kur’an-ı Kerim iki hamlede inmiştir. Bu inmesi “İnzal” ve “ Tenzil” diye ayrı ayrı açıklanmaktadır.
Kur’an-ı Kerimin bir anda dünya semasına indirilmesi vardır ki buna İnzal denilir.
İşte bu inzal “Berat Gecesi” nde olmuştur.
Kur’an-ı Kerimin Rasulullah ( Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’ a
ayet ayet sure sure 23 yılda inmesi vardırki buna da Tenzil denir.
İşte bu tarzda ki Kur’an’ın inmesi “Kadir Gecesi”nde başlamıştır.
( bk. Kurtubi, El- Cami li Ahkami’l- Kur’an, c.16, shf. 117.)

BU GECEDEKİ HİKMETLİ HADİSELER 1-)
Hikmetli Her İş Bu Gecede Ayrılır;
Bu gecede bu seneden gelecek seneye kadar olacak olayların
tamamı ayrı ayrı melekler tarafından birer deftere yazılır.
Hatta her şahıstan vaki olacak işlerin tamamı kayıt altına alınır.

Rızklarla ilgili defter Mikail (aleyhisselam)’ e,
muharebelerle ilgili defter Cebrail ( aleyhisselam )’ a,
zelzele, yıldırım, güneş, ay tutulması v.b. işlerle ilgili olan defterler birinci semadaki İsmail (aleyhisselam)’a
( bk. Es-Savi, Ala tefsiri’l- Celaleyn, c.4, shf. 60; Bursevi, Ruhu’l-Beyan, c. 8, shf. 404.)
Musibetlerle ve ecellerle ilgili defterler ise Azrail (aleyhisselam )’a
verilmek suretiyle muamelat ve emirler birbirinden ayrılır.
( bk. Konyalı, M. Vehbi, Hulasatu’l-Beyan, c.13, shf.5251.)

İkrime (radıyallahu anh) “
Bu gece Şaban ayının 15. gecesi olduğundan bu gecede bütün senenin işleri,
ölecekler ile yaşayacakların arası ayrılır, hacca gidecekler yazılır.
Bu nedenle bunların arasına bir daha kimse eklenmez ve kimsede çıkartılmaz.” Diye buyurmuştur.
( bk, Kurtubi, Age. c.16, shf. 118.)

2-) Bu Gece İbadetin Ayrı Bir Ecri Ve Mükafatı Varıdır;

Rasulullah (aleyhisselam )
bu gecede ibadetin çok faziletli olacağına işaret eden hadislerinde şöyle buyurmuştur;

“ Herkim bu gece yüz rekat namaz kılarsa Allah Teala ona yüz melek gönderir.
Otuzu onu cennetle müjdeler. Otuzu onu cehennem azabından emin tutarlar.
Otuzu ondan dünya afatlarını def ederler. On melek ise ondan şeytanın hile ve tuzaklarını def ederler.
”(el- Cemel, Age. c. 4. shf. 100.)

Hasan-ı Basri (Rahmetullahi aleyh)
Rasulullah (aleyhisselam)’ ın ashabından otuz kişi bana şöyle söylediler; “

Bu gecede bu namazı (salatu’l-Hayr) kim kılarsa Allah(cc) yetmiş defa nazar eder.
Ve her nazarında da onun yetmiş ihtiyacını giderir.
Bu ihtiyaçların en azı da af olunmaktır.”( bk. Gazali, İhya-ı Ulumi’d-Din, c.1, shf. 516.)

Bu gecede kılınan Salatu’l- hayr namazının kılınışını İmam-ı Gazali İhya’ sında şu şekilde tarif etmektedir; “
Şaban ayının 15. gecesinde yüz rekat namaz kılınır.
İki rekatta bir selam verilir.
Her rekatta fatiha süresinden sonra 11 defa ihlas-ı şerif okur.
Kişi isterse on rekat kılar ve her rekatta fatiha süresinden sonra yüz defa ihlas-ı şerif okur.”
( bk, Gazali, Age. c. 1, shf. 516.)

Bu geceyi ihya etmek mümin için bir kurtuluştur.
Bu geceyi ihya etmek hakkında rivayet edilen bir hadis-i şerifte Rasulullah (aleyhisselam)
Ali B. Ebi Talib (radıyallahu anh) ‘ tan rivayetle şöyle buyurmaktadır;

“ Şaban ayının 15. gecesi olunca o geceyi ibadetle geçirin.
Gündüzünde de oruç tutun.
Çünkü Allah Teala güneşin batması ile birlikte dünya semasına tecelli eder ve şöyle buyurur;
“Günahlarının bağışlanmasını isteyen yokmu onu bağışlayayım, rızık isteyen yokmu onu rızıklandırayım.
Bir hastalığı duçar olan yokmu onu bu dertten kurtarayım.
Şöyle- böyle olan yokmu hitabı fecir atana kadar devam eder.”
( bk, ibn Mace, İkame-i salat, 191.)

Allah Teala bu gecede hadislerden anlaşılacağı üzere
bütün duaları ve istiğfarları kabul edecektir.

3-) Bu Gece Rahmet Gecesidir;
Hz.Aişe (radıyallahu anha) anlatıyor; Nebi ( sallahu aleyhi ve sellem) ‘
ın bir gece odadan ayrıldığının farkına vardım. Hemen onu aramaya çıktım.
Baktım ki Bekia kabristanında başını semaya kaldırmıştı.
Bana “ Ey Aişe Allah ve Resulünün sana ihanet etmelerinden mi korktun?” buyurdu.
Hz. Aişe (radıyallahu anh);
Muhakkak bu ( zan ve korku) bende yoktur.
Ancak Seni bazı hanımlarının yanına gittiğini zannettim” dedim.
Bunun üzerine şöyle buyurdu, “
Şabanın 15. gecesinde Allah Teala dünya semasına tecelli eder ve
Beni Kelp kabilesinin koyunlarının tüylerinin adedinden çok günahı bağışlar.”
(bk, ibn Mace, Age. 191.)

4-) Bu Gece Mağfiret Gecesidir;
Allah Teala dünya semasına tecelli ettiği anda af olunmayı isteyen her fert
bu günde beratın ismine uygun bir şekilde tertemiz olacak ve günahlardan kurtulacaktır.

Alemlerin efendisi bu gecedeki mağfiret hakkında,
Ebu Musa (Radıyallahu anh)’ tan rivayet edilen bir hadiste şöyle buyurmaktadır;

“ Muhakkak Allah Şabanın 15. gecesi rahmeti ile bakar ve tüm kullarını af eder.
Ancak şirk koşanı ve kin tutanı hariç.”( bk, İbn Mace, İkame, 191.)
Bu gece tüm müminler için bir berat çıkartılır.
Ancak şu kişiler yaptıkları günahlardan tövbe etmedikleri müddetçe af olunmazlar;
Şirk koşanlar
Kahinler, falcılar
Sihirbazlar
İçkiye devam edenler
Ana babasına eza edenler
Zina edenler
Kin tutup husumet besleyenler
( bk, es-Savi, Age, c. 4, shf. 60.)

5-)Bu Gece Rasulullah’a Ümmetinin Tamamına Şefaat Hakkı Verilmiştir;
Rasulullah (aleyhisselam)
Şaban’ın 13. gecesi ümmeti hakkında şefaat niyaz etti, üçte biri verildi.
14. gecesi niyaz etti üçte ikisi verildi. Son 15. gecesi ( Berat Gecesinde) niyaz etti,
Şefaat hakkının tamamı verildi.
Ancak Allah Teala’ dan deve kaçar gibi kaçanlar bu şefaatten faydalanamazlar.
Birde bu gece Zemzem suyunun açık bir şekilde artması ilahi adettendir.
( bk. Elmalı, Age. c.6. shf. 396; el-Cemel, Age. c. 4. shf. 100; es-Savi, c. 4, shf, 60.)

[1] Sarı, Mevlit, Mevarit, shf, 81
[2] Duhan,1-6.