[enderhafızım]

2. HAFTA

REHBERLİĞİN ÇEŞİTLERİ

Kişilere göre rehberlik çeşitleri; bireye rehberlikve gruba rehberlikdiye ikiye ayrılır.
Bireye yönelik rehberlikte karmaşık kişisel sorunların ayrıntılı bir şekilde incelenmesi söz konusu iken Gruba yönelik rehberlikte kategorik sorunlar üzerinde müşterek çabalar, grup dinamiğinden ve paylaşımın gücünden yararlanma durumu ön plana çıkmaktadır.
Rehberlik hizmetinin verdiği sonuçlara diğer bir ifadeyle rehberliğin fonksiyonuna göre de rehberlik:
1- Uyum sağlayıcı(adjustive) rehberlik
2- Yöneltici(distributive) rehberlik ve
3- Ayarlayıcı(adaptive) rehberlik
diye üç kısma ayrılmaktadır.
Daha kaba bir ayırımla yapılacak çalışma alanlarını vurgulamak bakımından rehberliği alanlarına göre:
(a)Eğitsel rehberlik
(b) mesleki rehberlik
(c) kişisel problem rehberliğiolmak üzere üçe ayrılmaktadır.

1. ŞEKİL YÖNÜNDEN REHBERLİK ÇEŞİTLERİ:
1- Bireysel Rehberlik
Bireysel rehberlik, tek başına kişileri hedef alan, her bireyin kabiliyetine uygun mesleğe ve çalışma hayatına yönlendirilmesi, başarma güdülerinin geliştirilmesi, imkânlarını fark edip kendini gerçekleştirmesi ve kişisel
sorunlarının çözümü yönünde yürütülen birebir yardım ve ilişki sürecidir.
Bireye yönelik rehberlikte kişiyi tanımak, onun bilişsel, duyuşsal davranışsal özelliklerini bilmek, değer yargılarını ve bunların yoğunluk düzeylerini kavramak önem taşımaktadır.
2- Grup rehberliği
Grup rehberliği, ilgi, ihtiyaç ve beklenti yönünden benzer özelliklere sahip olan kişilerin toplu bir arada oldukları gruplara karşı yürütülen rehberlik hizmetidir.
Grup rehberliğinin amacı grup etkileşiminden yararlanarak kişilerin sosyal gelişimlerine, ruhsal olgunluk ve özgüven kazanmalarına, bireysel rehberliğe hazırlanmalarına yardımcı olmaktır.
Ayrıca eğitsel rehberlik çalışmalarında sorun çözüme yerine bütün öğrencileri geliştirici, hayata ve topluma uyum göstermelerini sağlayıcı bir amaç güdülmesi de grup rehberliğini zorunlu kılmaktadır.

2. ALANLARINA GÖRE REHBERLİK ÇEŞİTLERİ:
1- Eğitsel rehberlik
Öğrenim çağındaki bireylere, öğretim aşamalarında, eğitim ve gelişim sorunları ile ilgili olarak yürütülen rehberlik hizmetleridir.
Eğitsel rehberlik çocuğun gelişim sürecindeki eğitimi ile özdeş bir hizmet alanı olarak görülüp bireyin topluma ve hayata uyumunu sağlayacak bir etkinlik olarak yürütülür.
Eğitsel rehberlikte bireyin yetenekleri ile ilgili alanları, bunlara uygun meslek ve beceri konuları üzerinde çalışılır.


2- Mesleki rehberlik
Mesleki rehberlik, bireyin hayatı boyunca çalışacağı, geçimini temin edeceği, çevresine ve toplumuna katkı sağlayacağı uygun mesleği seçmesi ve yürütmesine dair sorunların çözümü ile uğraşan bir rehberlik alanıdır.
Bu hizmetlere işaret eden kapsamlı bir mesleki rehberlik tanımı şöyle yapılmaktadır: “Meslek rehberliği bireyin kendi nitelik ve şartlarını kavrayarak onlara en uygun gelen mesleği seçmesi, bu meslek için hazırlanması ve bu mesleğe girerek orada başarıyla ilerlemesi oluşumuna yardım faaliyetleridir.”
Meslekte başarının sağlanabilmesi için Parmenter’in öngördüğü bireye kazandırılması gereken nitelikler şöyle sıralanmaktadır:
1- Ruh ve beden sağlığı. 4- Çalışma isteği
2- Sağlam bir karakter. 5-Vatandaşlık bilgi ve bilinci.
3- Eğitim ve kültür. 6- Yükselme heves ve arzusu.
7-Mesleğe dair özel ilgi vekabiliyet.
8- Kendi imkân ve kabiliyetlerini tanıma.
9- Mesleğin gerektirdiği bilgi ve beceriler.
Mesleki rehberlik hizmetinde üç aşamalı bir sürecin takip edilmesi gerekmektedir:
1- Bireyin kendi kabiliyet ve imkânlarını tanıması
2- Meslekleri tanıyarak kendisine en uygun mesleği seçmesi
3- Gireceği mesleğe uyum sağlamak ve başarılı olmanın gereklerin oluşturmak.
3- Kişisel Problem Rehberliği
Her bireyin kendi duygu, düşünce ve sosyal ilişkilerinden kaynaklanan güçlüklerin aşılmasına yönelik çalışmalara Kişisel Problem Rehberliği denir.
Şüphesiz ki bireyin ailesi ve çevresi ile ilişkilerini düzene koyması, anlayış ve hoşgörü yeteneği kazanması, sorumluluk duygusu geliştirmesi, önemli konularda bağımsız karar verme kabiliyeti kazanması konularında kişisel problem odaklı rehberliğin çok önemli bir yeri vardır.
Kişisel problemlerle ilgili rehberlik çalışmaları daha çok danışma (danışmanlık) ilişkisi şeklinde yürütülür. Kişinin sosyal ilişkiler, beden sağlığı, zihinsel ve duygusal yoğunlaşmalar, umutsuzluk ve güvensizlik gibi problemleri hakkında önce sağlam bilgiler elde edilir, sonra bunların her biri tahlil edilerek yoğunluğu ve niteliği tespit edilip sebepleri bulunur. Bundan sonra da sorunlu bireyin
sorununu kavraması, sebeplerini bilmesi ve bu konudaki kendi yetenek ve imkanlarını tanıması, böylece sorunu aşabilme irade ve kararlığı geliştirmesi yönünde ona yardımcı olunur, yol gösterilir.
Bir problem etrafında kişiyle yüz yüze görüşmeye dayanan kişisel problem rehberliği faaliyetleri, esas itibariyle bir psikolojik etkileşim olayıdır.
Psikolojik etkileme ve etkilenme gerçekleşmeden sorunun çözümü yönünde bir irade ve girişimin meydana gelmesi beklenemez
Kişisel problem rehberliği olayında bir şekilde problem yaşamakta olan bir birey vardır. Problemin çözümü konusunda işbirliği yapmak üzere biri yardım eden diğeri yardım alan iki taraf bulunmakta ve bu iki taraf arasında tamamen insani ve psikolojik gereklere dayanan bir danışma ve yardım ilişkisi söz konusu olmaktadır.

3. FONKSİYONLARINA GÖRE REHBERLİK ÇEŞİTLERİ:
Rehberlik hizmetinin yöneldiği amaçların ve ortaya çıkardığı sonuçların farklı özelliklerinin bulunması bu yönde bir ayırımı gerekli kılmıştır. Bir rehberlik hizmetinde gözetilen amaca ve beklenilen sonuca göre çalışmanın şekli ve yöntemi farklı olmaktadır. Bu bakımdan her rehberlik
çalışmasının mahiyetini onun işlevine ve ortaya çıkaracağı sonuçlara göre mütalaa etmek gerekiyor.
Rehberliğin çeşitleri konusunda görüş beyan eden yazarların hemen hepsi rehberliğin alanlarına, fonksiyonlarına ve muhataplarına göre sınıflandırmaya işaret etmektedirler. Ancak bunlardan bazıları rehberliği bireye yönelik bir hizmet olarak gördüğünden muhataplara göre yapılan ayırımın açıklamasına girmeyip alanlarına ve fonksiyonlarına göre çeşitlerini açıklamakta ve grup
rehberliğini ayrı bir konu olarak incelemektedirler.
Kimi yazar da sadece alanlarına göre rehberlik çeşitlerini açıklamakla yetinmeyi tercih etmişlerdir.
Rehberliğin fonksiyonlarının neler olduğu hususunda üzerinde mutabakat sağlanmış olan altı madde sıralamak mümkündür. Aynı zamanda fonksiyonlarına göre rehberliğin çeşitleri olarak da kabul edilen bu maddeler şöyle sıralanır:
1. Uyum sağlatıcı rehberlik
2. Yöneltici rehberlik
3. Ayarlayıcı rehberlik
4. Geliştirici rehberlik
5. Önleyici rehberlik
6. Tamamlayıcı rehberlik
Tan ve Kepçeoğlu gibi bazı yazarlar da fonksiyonlarına göre rehberlik çeşitlerini üçe ayırmaktadırlar:
1- Uyum Sağlayıcı (Adjustive) Rehberlik
İçinde bulunduğu çevreye uyum sağlamada sıkıntı çeken, sorunlar yaşayan ve sonuç itibariyle çevresine karşı uyumsuzluk gösteren bireylere yönelik yürütülen rehberliğe uyum sağlayıcı rehberlik denir.
Bu tür rehberlikte rehberlik uzmanının veya danışman’ın teşhis ve terapötik teknikler kullanması gerekir.
2- Yöneltici (distributive) Rehberlik
Bireyin gelecekte kendisine en uygun ve en yeterli doyumu sağlayacak bir alana yönelmesine ve o alanda başarılı bir gelişme göstermesine yardım çalışmalarını içerir.
Bu tür rehberlikte öncelikle kişinin bütün yeteneklerini, ilgi ve ihtiyaçlarını, kişilik yapısını ve sahip olduğu imkânları bilip anlamasına, sonra da bunlarla uyunmlu tercihlerde bulunmasına yardım edilir.
3- Ayarlayıcı (Adaptive) Rehberlik
Bireysel farklılıklara ve çevre şartlarına öncelik vermek
suretiyle bireylerin problemlerini, umut ve özlemlerini belirleyerek, gelecekte ortaya çıkabilecek bunlarla ilgili sorunları öngörmeyi ve insanların o sorunlara karşı hazırlanmasına dönük çalışmalar yapmayı gerektiren bir rehberlik türüdür.
İnsan hayatında gözlenen hızlı değişmeler karşısında
toplumun temel değerleri ve yeni kuşaklardan beklentileri dikkate alınarak, bireysel kişiliği ve toplumsal kimliği de korumak suretiyle yeni gelişmelere adaptasyonun sağlanmasına çalışılır.