DGS Türkçe ''Cümlede Anlam'' konu özeti
CÜMLE VURGUSU
* Fiil(eylem) cümlelerinde-yüklemi fiil olan cümlelerde-vurgu yükleme en yakın öğe üzerindedir.
ÖRNEK= Ali arkadaşlarıyla yarın sinemaya gidecek > yer kavramı vurgulanmıştır.
Ali arkadaşlarıyla sinemaya yarın gidecek > zaman kavramı vurgulanmıştır.
Arkadaşlarıyla yarın sinemaya Ali gidecek > kişi kavramı vurgulanmıştır.
NOT= türkçede bir cümledeki''vurgulanmak,asıl anlatılmak istenen düşünce'' ya da ''ileti'' cümle vurgusu ile yakından ilgilidir.bir başka ifadeyle cümle vurgusunu bulmak aynı zamansa o cümlenin iletmek istediği düşünceyi de bulmak demektir.bu nedenle iki cümlenin anlamca aynı doğrultuda olması için ilettiği düşüncenin aynı olması gerekir.
Bu bilgiler ışığında aşağıdaki cümleyi inceleyelim
Hiçbir suçlu kendi yargıçlığından kurtulamaz.>yargıç,yargılamadan sorumlu kişidir.cümlede bu görevi üstlenen kişi,suçlunun bizzat kendisidir.bir başka ifadeyle cümlenin iletisi ''suçlular her zaman kendilerini ayrgılarlar''dır.bundan sonra yapılması gereken bu iletinin başka sözcüklerle ifade edilmiş biçimi verilen cümlelerde aramaktır.
Suçlular,yaşamları boyunca kendilerini yargılarlar.> verilen cümlenin vurgusu olan ''kendini ayrgılamak''ifadesi bu cümlede aynen geçmiştir.bu nedenle iki cümlenin iletisi benzer olduğundan bu cümelelr anlamca birbirlerine yakındır.
ÖRNEK SORU:
yarışa aklın gerektirdiğinden daha hızlı girişen,yarışın sonunu çok geç getirir.
bu cümlede aşağıdakilerden hangisinin önemi vurgulanmaktadır?
A)grup halinde çalışmanın
B)işe telaşsız ve planlı başlamanın
C)uzman görüşüne başvurmanın
D)deneyimlerden yararlanmanın
E)üretimde kaliteye odaklanmanın
CÜMLE YORUM
1.YAKIN ANLAMLI CÜMLELER
iki cümlenin anlamca birbirlerine yakın olabilmesi için sözcüklerinin değil,ilettikleri mesajın benzer olması gerekir..bu sorularda verilen cümlenin mesajı belirlenip seçeneklerde ona yakın olan mesajı bulmak gerekir.
ÖRNEK SORU:
(I)Edebiyat,geceden gündüze ve gündüzden geceye geçişteki anın,tam o büyülü dönüşümün eseridir.(II)Karanlıkla aydınlığın buluşma anının saptanmasıdır.(III)bir duygu ve bekleyiş havuzudur.(IV) söz de kalem de bekleme sırasında hep birşeyler arar.(V) bu arayış edebiyatın tükenmez kaynağıdır.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangileri anlamca birbirlerine yakındır?(KPSS ÖN LİSANS2010)
A)I veII
B)I ve III
C)II ve V
D)III ve IV
E)IV ve V
2.ANLAMCA ÇELİŞEN CÜMLELER
İkimcümlenin karşıt anlamlı olabilmesi için sözcüklerinin değil,ilettikleri mesajın karşıt olması gerekir.
ÖRNEK SORU:
Türk resmi Alplerin ötesinde değil,Torosların eteğinde aranmalıdır
bu görüşte olan bir ressamın aşağıdakilerden hangisini söylemesi beklenemez?
A)önce anadoluyu tanımalı,oradan mevsimlerin renk cümbüşüne katılmalısın.
B)yerli renklerden,yerli motiflerden de evrensel bıyuta varılabilir.
C)uzağa gitmeye ne gerek var;penceredeki menekşeye,bahçedeki salkım söğüde bak yeter.
D)yaşadığın yerin pek öenmi yok;canın neyi isterse onu tuvaline almalısın.
E)türk köyünü konu alan tabloları tuvalimden hiç eksik etmem.
3.ANLAMCA BİRBİRİNİ İÇEREN CÜMLELER
bu cümelelerde,öncülde verilen cümleden ''akıl yürütme''yoluyla yargı çıkarılması istenir.bu sorularda yanıt öncülde gizlidir.bu nedenle cümle dikkatli okunmalı ve cümle anlamlandırılırken yorum göz ardı edilmemelidir.
ÖRNEK SORU:
İrlandalı yazar James Joyce,başyapıtı Ulysses içim, ''içine o kadar çok bilemce-bulmaca ve zeka oyunu koydum ki profesörler yüzyıllarca ne demek istediğimi tartışacaklar'' demiştir.
yazarın bu sözünden,Ulysses ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılır?
A)bir bilmece-bulmaca kitabıdır
B) günümüzde unutulmaya yüz tutmuş bir dille yazılmıştır
C)edebiyat tarihinin en çok beğenilen kitabıdır
D) anlaşılması zor bir kitaptır
E) birçok dile çevrilmiştir
4.KARŞIT DURUMLARI İÇEREN CÜMLELER
Bu cümlelerde aynı yada farklı kavramların olumlu ve olumsuz özellikleri bir arada verilir.
sözcükelrin seçiminde ve kullanımında gösterdiği özen,anlatımda duruluğun,yalınlığın sınırını aşıyor.
5.CÜMLEDEN KESİN YARGI ÇIKARMA
yargı çıkarmak bir söz veya cümledeki verilenlerden yola çıkarak seçenekleri doğrulama yada çürütme demektir.
Orhan dün akşam küçük kardeşiyle tiyatroya gitmiş
cümlesine dayanarak Orhan ın dün akşam tiyatroya gittiği ve orhan ın birden çok kardeşi olduğu yargısı çıkarılabilir ama Orhan ın yada kardeşinin tiyatroyu sevdiği yargısı çıkarılamaz