[umut628]

Yaşayan Dün.Dinleri 1/10

YAŞAYAN DÜNYA DİNLERİ 1-10 ÜNİTE ÖZETİ

YAŞAYAN DÜNYA DİNLERİ 1-4 ÜNİTEDEN DERLEMELER
ilk üniteyi okuyunuz..



Hinduzim'de her ne kadar sayısız Tanrı var olduğu inancı mevcutsa da aslında Hindular bir ve yüce olan Tanrı'ya inanırlar. Bu bir ve yüce olan tanrı BRAHMAN'dır.Brahman mutlak varlıktır mutlak gerçekliktir. O tüm mahlûkatın yaratılışın gizemli kaynağıdır.

Hinduizm'de bir ve yüce olan bir tanrı varsa o halde diğerleri nerden çıkmış diye düşünebilirsiniz.

Hinduizm'de var olan Brahman'ın insanlarca anlaşılması mümkün değildir. O'nun yeryüzüne tezahürü insanların anlayabileceği tarzda farklı şekillerde olur. Güneş ışığı nasıl ki bir prizmadan geçtiğinde yedi farklı renkte yansıyıp görünüyorsa Brahman da yeryüzüne farklı şekillerde yansır. İşte Hinduların üç büyük tanrısı olan Brahma Vişnu ve Şiva Tanrı Brahman'ın yeryüzüne yansımasıdırtezâhürüdür. Bunların herbiri farklı bir görevle ön plana çıkar.
Yaratma Koruma Yok etme.

Hinduizm'de ruh kavramı oldukça önemli bir yer teşkil eder. Hindulara göre ruh ölümsüzdür. Tanrı Brahman'ın bir parçasıdır. Bu noktada Atman kavramı ortaya çıkar. Atman canlı ve cansız tüm varlıkların en içindeki görünmez olan özdür güçtür ruhtur.

Evren insanoğlu da dahil olmak üzere tüm içindekilerle birlikte mutlak varlıktan ayrı ve bağımsız değildir bizzat mutlak varlığın kendisidir. Atman Brahman'da çıkar ve tekrar ona döner. Dolayısıyla Atman aynı zamanda Brahman'dır. Brahman (Evrensel Ruh) ve Atman (Bireysel Ruh) tek bir birliği ifade eder. Bundan haberdar olmamak kişinin her defasında yeni bir bedende tekrar tekrar bu dünyaya gelmesine yol açar.

Hinduizm'de ruhun kurtuluşa erene kadar geçirdiği süreçler farklı kavramlarla (samsara-karma-mokşa) ifade edilir. Bu kavramlar kitapta aktarılmış. Ben biraz daha sade bir şekilde anlatmaya çalışacağım:

SAMSARA; ruhun bir vücuttan diğer vücuda bir varlıktan diğer varlığa ebedi olarak dolaşmasıdır. Dünyadaki doğum-ölüm-yeniden doğum döngüsünü ifade eder ( Biz bunu reenkarnasyon kavramıyla ifade ediyoruz).
KARMA: Ruhun bir sonraki vücudunu belirleyen ahlaki davranışlar amellerdir. Başka bir ifadeyle bir hayatın bütün amellerinin daha sonraki vücuda etkisidir. Bu bakımdan karma aslında bir sebep-sonuç kanunudur diyebiliriz.
MOKŞA: Hinduizm'de kurtuluş Mokşa'dır (Budizm'de nirvanadır). Ruhun samsara çarkından dolayısıyla bunun neden olduğu her türlü acı ve kederden kurtularak mutlak aydınlığa kavuşmasıdır. Mokşayla ruhun tekrar vücut bulması ortadan kalkar. Dolayısıyla Hindu inancında mokşa kişinin kendisinin (Atman) yüce varlıkla bir ve aynı olduğu gerçeğinin farkına varmasıdır.

Yani Hinduizm'de başta Brahman'dan ayrılan Atman tekrar ona dönebilmek için Mokşa'ya ulaşmalıdır. Aksi halde her ölüm sonrasında başka bir varlık olarak yeryüzüne dönebilir. Tabi yeryüzünde bir sonraki beden bir öncekinin yaşayışına (karma) amellerine bağlıdır. Eğer bir insan iyi ameller yaptıysa bir sonraki bedeni daha üstün olacak ve her yeni bedenle mokşaya bir adım daha yaklaşacaktır. tam tersinde ise yani kötü ameller yaptığında ise daha alt bir bedende vücut bulacaktır.

Burada bir noktaya dikkat çekmek gerek: Karma anlayışı sonrasında sadece insan olarak yeni bir vücuttan söz edilmez. Bu demektir ki bir insan amelleri neticesinde bir sonraki hayatında bir bitki bir hayvan ve hatta bir taş olarak bile yeniden dönebilir.Bu tamamen onun karmasına bağlıdır.



Hinduizm'de amaç Mokşa'ya ulaşmaktır dedik. Peki mokşaya nasıl ulaşılır?

Hindular Mokşa'ya ulaşabilmenin üç farklı yolu olduğuna inanırlar. Bunlar:
1) Karma Marga: Karma amel marga yol demektir. Karma Marga ise Amel-Eylem Yolu Görevler Yolu anlamına gelir.
Kişinin bulunduğu kasta ait yükümlülüklerinin yerine getirilmesini temsil eder. Sıradan Hinduların seçtiği yoldur.
2) Cnana Marga: Bilgi yolu demektir. Kişinin bilgi toplayarak analiz ederk araştırma yaparak yaşamı sorgulaması insan hayatının anlamını ve amacını bilmek istemesi evreni araştırması ve tüm sorulara cevaplar aramasını temsil eder. Felsefecilerin seçtiği yoldur.
3) Bhakti Marga: Sevgi aşk yolu demektir. Bu kurtuluş yolunda insanın bağlılığını ve sevgisini Evrensel Ruh'a yönlendirmesi söz konusudur. Hint mistiklerinin seçtikleri yoldur.




Budizm'den bahsedeyim. Önemli noktaları maddeler halinde sunuyorum. Daha anlaşılır olur sanırım.

*Budizm özellikle Hinduizm'e onun tanrı anlayışına ve kast sistemine karşı ortaya çıkmış bir dindir. Bu dinde amaç kurtuluşa ulaşmaktır. Kurtuluş Nirvana'dır.

*Budizm'in kurucusu Siddhartha Gautama'dır.

*Gautama'nın tarihi şahsiyetiyle ilgili iki farklı görüş mevcuttur:
Birinci görüş; onun her türlü maddi imkana sahip olmasına rağmen istediği mutluluğu elde edemeyen ve sürekli arayış içerisinde olan bir genç olduğu yönündedir. Bu kabul tarzı daha çok Batılı kaynaklarda karşımıza çıkar.
Buna göre Gautama bir prens olarak dünyaya gelmiş 29 yaşına kadar rahatlık ve konfor içinde yaşamışancak yaşlılık hastalık ölüm gibi dünya hayatının kaçınılmaz olayları karşısındaki kaygısı onu arayışa sevketmiş ve bu süreç onun sarayı ve ailesini terk ederek münzevi bir hayat tarzını benimsemesiyle sonuçlanmıçtır. Belli bir süre münzevi bir hayat sürdüren Gautama bir gün Bodi Ağacı'nın altında dört soylu gerçeği keşfetmiş ve aydınlanmıştır. O artık uyanmış aydınlanmış anlamında Buddha olmuştur.

Buddha keşfettiği dört soylu gerçeği ilk önce beş müridi ile paylaşmıştır. Bu Buddha'nın ilk vaazı olarak kabul edilir. Onun öğretisini kabul eden bu beş kişi artık arhat (aziz) olmuştur.Buddha bu dört soylu gerçeğe ulaşmak için sekiz dilimli yol olduğunu belirtmiş ve geri kalan hayatı boyunca bu öğretisini yaymak için faaliyetlerde bulunmuş 80 yaşında da vefat etmiştir.

İkinci görüş ise mitolojiktir ve bu Budistler arasında daha yaygındır.
Buna göre Buddha dünyaya gelmeden önce gökte yaşayan tanrısal bir varlıktır. İnsanlara yol göstermek için belli bir süre insan bedeninde yaşamıştır. O aslında tanrısal cevherin dünyadaki avataralarından sadece biridir. Dolayısıyla Buddha her ne kadar insan suretinde görünse de gerçekte tanrısal bir varlıktır.
(Avatar: Tanrının herhangi bir bedene bürünerek yeryüzüne inmesidir. Bu beden bir hayvan ya da bir insan bedeni olabilir.)

*Budizm'de temel kutsal metinler Pali Kanonu (Tripitaka/Üç Sepet) dur.
Pali Kanonu 3'e ayrılır:
1) Viyana Pitaka: Sanga mensuplarının nasıl yaşaması gerektiğini belirleyen kurallar
2)Sutta Pitaka: Buddha'nın sözlerinin yer aldığı metinler
3)Abhidhamma Pitaka: Budist öğretilerin felsefi yorumları

(Kanon sahih demektir. Kanonik metinler ise sahih kabul edilmiş metinler anlamına gelir. Yani Pali Kanonu en eski metindir ve Pali dilinde yazıldığı için bu adı almıştır. )

*Budizm'de inanç esasları Triratna (Üç Mücevher) olaral ifade edilir.
Bu üç mücevher:
1) Buddha (Aydınlanmış Olan)
2) Dharma (Öğreti)
3) Sangha (Cemaat) dır.
Bunlar bir kimseyi Budist yapan esaslardır.

*Buddha'nın dharmasının (öğretisinin) iki yönü vardır:
1) Dört Soylu Hakikat
2) Varlığın Üç Özelliği

*Dört Soylu Hakikat
Birinci Hakikat: Dukkha (Acı ve Istırap) = Hayat acı ve ıstırap doludur. Acı ve ıstırap dünyevî varoluşun temel özelliğidir.
İkinci Hakikat: Samudya (Acı ve Istırapın Kaynağı) = Tüm ihtiraslar ve arzular acı ve ıstırabın temel kaynağıdır.
Üçüncü hakikat: Nirodha (Acı ve Istıraba Son Vermek) = cı ve ıstırapları sona erdirmek arzu ve isteklerden vazgeçmeye bağlıdır.
Dördüncü Hakikat: Maggha (Acı ve Istıraplara son vermenin Yolu) = Arzu ve isteklerin üstesinden gelmek sekiz dilimli yolu izlemekle mümkündür.

*Sekiz Dilimli Yol
1) Doğru Anlama
2) Doğru Konuşma
3) Doğru Eylem (Davranış)
4) Doğru Yaşam
5) Doğru Çaba
6) Doğru Düşünme
7) Doğru Niyet
8) Doğru Yoğunlaşma (Tefekkür)

*Varlığın Üç Özelliği
1) Geçicilik (Anicca)
2) Acı (Dukkha)
3) Ruhun Yokluğu (Anatman)

Budizm'de herşeyin değişimi söz konusudur. Kalıcı olan hiçbirşey yoktur. Ancak bu değişim birbirine bağımlıdır. Bir önceki bir sonrakini etkiler. Dolayısıyla mevcut olanın varlığı bir öncekinin varlığına bağlıdır. Herşey birbirine bağlı olduğuna göre bir şey diğerleri olmadan var olamaz. Bu doğrultuda Budizm'de ruhun varlığından da söz edilmez. İnsanın kendinden tamamen ayrı bir varlığı olan ve değişmeyen bir ruhu yoktur.
Kitaptaki geçicilik (anicca) ruhun yokluğu (anatman) bağımlı ortaya çıkış gibi kavramlar aslında bu benim anlattığım inanışla alakalı konulardır.

Budizm'de ruh varlığından söz edilmemesine karşın tekrar doğuş (reenkarnasyon) inancı mevcuttur. Bu nasıl olur diye düşünebilirsiniz. Hemen açıklayım:

Budizm'de bir bedenden başka bir bedene geçiş ruhi bir olay değil sebep-sonuç (karma) ilişkisine dayalı bir olaydır.
Daha iyi anlaşılması açısından bunu bir örnekle açıklamak istiyorum:

Örneğin; bir bilardo topu kendinin aynı olan başka bir bilardo topuna çarpar ve durur. Ancak ikinci top ilk toptan aktarılan enerjiyle harekete geçer ve devinim devam eder. Burada birinci top hareketini tamamladığında arkasında bir etki/bir eneji bırakır ve bu etki/enerji ikinci topun hareket etmesine neden olur. Bu durumda birinci toptan ikinci topa geçmiş olan bir enerji vardır. İşte Budizm'deki tekrar doğuş anlayışı bununla benzerlik gösterir.

Arzular insanda bir hareket enerjisi yaratır. Ölümle birlikte hareket biter beden yok olur. Ancak daha önce ortaya çıkmış olan potansiyel hareket enerjisi hareketine devam edebileceği yeni bir bedende varlığını sürdürür. Sonuçta bir önceki yaşamda arzular tutkular ve eğilimler tarafından yaratılmış olan bu enerji yeni bir bedenin hareketlerini yönlendirmeye devam eder. Bu yeni doğan kişi eskisiyle ne tamamen aynıdır ne de farklıdır. Dolayısıyla budizm'de ben veya ruh diye bir kavram yoktur. "Ben" denilen şey evrendeki geçici olan bir varlığa verilen isimdir. İşte bu durum Budizm'de anatman öğretisiyle ifade edilir.

Budizm'deki nirvana anlayışı Hinduizm'den farklılık gösterir. Hinduizm'de nirvana (mokşa) daha önce bahsettiğim gibi Tanrı Brahman'dan çıkan bir ruhun tekrar ona dönmesi olarak algılanır. Budizm'de ise nirvana evrensel enerjiyle birleşmedir.

NOT: Budizm'de yaratıcı bir Tanrı fikri yoktur. Buna karşılık Evrensel Enerji vardır. Yani Hinduizm'deki Tanrı Brahman'ın (evrensel ruh)yerini Budizm'de Evrensel Enerji; Atman'ın (bireysel ruh) yerini ise kişisel/bireysel enerji alır. Görüldüğü gibi Hinduizm'deki "ruh" kavramı Budizm'de "enerji" kavramı ile ifade edilmiştir.

Bir dinin içerisindeki farklı yorum tarzlarına MEZHEP denir.
Mezhepler yapıları itibarı ile İTİKADİ-FIKHİ-SİYASİ olmak üzere 3 ana kategoriye ayrılır.
İTİKADİ MEZHEPLER: çeşitli inanç konularında farklı yorumlamalara bağlı ortaya çıkmıştır.
FIKHİ MEZHEPLER: dini hayatın yaşanması veya ibadet anlayışlarıyla ilgili farklı değerlendirmelerden çıkmıştır.
SİYASİ MEZHEPLER: dini cemaatin siyasal otorite ile ilişkileri yada siyasal otoritelerin dine yönelik algıları sonucu çıkmıştır.
ORTODOKSİ-HETEREDOKSİ aynı din içerisindeki farklılaşmayı ifade eder.
ORTODOKSİ: çoğunluğun inancını ifade eden yaygın egemen anlayış.(bizde ehli sünnet)
HETERODOKSİ: doğru kabul edilen resmi öğretinin dışında kalan anlayış(ehli sünnetin dışında kalanlar)
HERESİ: sapkınlık içinde olanlar(satanizm)
SENKRETİK DİN: melez (karıştırılmış) dinler. İslam+hindu= sih.
MONOTEİZM: 1 tanrıya innanış
DÜALİZM: 2 tanrıya inanış.
POLİTEİZM: birçok tanrıya inanış.
HENOTEİZM: birçok tanrıya inanmakla beraber 1 tanesini en üstün güç kabul etmek.
GNOSTİZM: tanrı sezgi yolu ile bulunabilir inancı.
AGNOSTİZM: tanrı sezgi yolu ile bulunamaz.
PANTEİZM: doğa tanrıdır inancı.
DEİZM: tanrı doğayı yaratmıştır ve artık karışmamamktadır inancı.
KRİSTOSENTRİK DİN: mesih merkezli din HIRİSTİYANLIK.
ETNOSENTRİK: seçilmişlik merkezli din YAHUDİLİK.
TEOSENTRİK: tevhid merkezli din İSLAM.

CAYİNİZM
CİNA:zafer kazanan tebiğ eden. yol her zaman aynıdır her cina bu geleneği yeniden canlandırır.
TİRTHANKARALAR:insanları kurtuluşa götürecek yolu inşaa edenler(24 tanedirlersonuncusu cayinizmin kurucusu vardhmanadır)
TARİHSEL SÜREÇ:cayinizm ve budizmhinduizme karşı doğmuştur.
KURUCUSU:vardhamana-mahavira(büyük kahraman).
KUTSAL KİTAPLARI:agama. 3 ana bölümden oluşur.1)purvalar(eski metinler) 2)angalar (dallar temel metinler) 3)angabahya(ikinci külliyat).
İNANÇLARI:üç mücevher 1)doğru inanç 2)doğru bilgi 3)doğru davranış
Beş büyük yemin:
1)AHİMSA:yaşayan hiçbir canlıya zarar vermeme
2)SATYA:yalan söylememe.
3)ASETYA:çalmama
4:BRAHMA:bekar yaşama.
5)APRİGRAHA:dünyayı terk etme.
TANRI ANLAYIŞLARI:cayinlere göre tanrı vardır fakat evreni yaratmamıştırsayısız tanrıya inanırlar.
İBADETLERİ:mabetlerdeki ibadet nesneleri tirthankaraların heykelleridir.bu heykellere meyvepirinçsüt takdimi yapılır.kutsal bayramları ajjsana dır.
MEZHEPLERİ:1)DİGAMBARA:hava giyinenlerçıplaklar.2)SVETAMBARA:beyaz giyinenler

SİHİZM
sihlerin mensup olduğu dini grubu ifade eder.şişya:öğrenci.şikşa:öğreti.
KURUCUSU:ilk guru guru nanak
KUTSAL METİNLERİ:guru grant sahib(sahibin derlemeleri).
İNANÇ ESASLARI:sihler tek tanrıya inanırlar.tanrı nam.putlara tapınma yoktur.alkol ve uyuşturucu yasaktır.
İBADETLERİ:sih ibadetinin merkezini kutsal kitapları guru grant sahib olşturur.ibadet onun huzurunda yapılır.müzisyenler tarafından ilahiler söylenir.cemaat üyeleri tarafından kutsal kitap okunur.ana mabetleri Amritsar daki Altın Mabet tir.
KHALSA:savaşçı azizler tarikatı.
khalsanın üyesi 5 temel şeyi üzerinde taşımalıdır.
1)KESH:uzun saç.
2)KANGA:tarak.
3)KACCA:dizlere kadar uzun beyaz don.
4)KARA:çelik bilezik.
5)KİRPAN:hançer.kılıç
her biri K ile başladığı için beş KS anlamında KAKKA olarak adlandırılır.
SİH MEZHEPLERİ:
1)KESADHARİLER:beş ayır edici işareti (kakka)taşıyanlar.
2)SAHAJDAHARİLER:beş ayırt edici şeyi taşımayanlar.
DİĞER DİNLERE BAKIŞLARI:sih olmayanlarında kurtuluşa ulaşacağına inanırlar



TAOİZM

Kurucusu: Lao-Tse

Temel Kutsal Kitabı: Tao Te King (Tao'nun ve Onun Erdemli Kitabı)

Diğer Kutsal Kitaplar:
1) Tai-shang Kan-Ying Pien (Cevap ve Karşılıkta Bulunma)
2) Yin-Chih Wen (Sessiz Yol)
3) Taoist Kanon / Tao Tseng

İnanç Esasları:
1) Tao: Yol dünyayı yöneten sebep dünyanın doğal düzeni her türlü hareketi meydana getiren güç ezeli ve ebedi değişmeyen cisim olmayan hiçbir tasvire sığmayan
2) Yin ve Yang: Kainattaki herşeyin oluşumunu sağlayan iki zıt ilke
Yin: Olumsuz kötü karanlık dişi yıkıcı...
Yang: Olumlu iyi aydınlık erkek yapıcı...
3) Ahiret İnancı: Ahiret inancı Budizm'in etkisiyle gelişmiştir.
İnsanlar bu dünyada yaptıkları iyi veya kötü işlerin karşılığını hem bu dünyada hem de gelecek dünyada görecektir.

Mezhepler:
1)Simyacı Ekol: Sihir ve büyüye dayalıdır.
2)Mistik Ekol: Varlık ancak mistik meditasyon ve duygu ile keşfedilebilir.
3)Ferdiyetçi Ekol: Herşey kadere bağlı olarak gelişir. Ferdin refahı herşeyin üstündedir.
4)Legalist Ekol: Herşeyin bir kuralı vardır.
5)Ch'an Mezhebi: Meditasyonu ve sezgiyi temel alır. Mahayana Budizmi ile Taoist tabiat felsefesinin karışımıdır.

KONFÜÇYANİZM

Kurucusu: Kung Fu Tzu (Konfüçyüs)
Kutsal Kitapları: 5 Klasik + 4 Kitap

5 Klasik
1) Değişiklikler Kitabı (Yi King) = En eski kutsal metin; metafizik olaylar sembolik anlatımlar
2) Tarih Kitabı (Şu King) = En eski tarih kitabı; eski çin imparatorlarına ait sözler tarihi bilgiler
3) Şiirler Kitabı (Şi King) = En eski şiir derlemesi
4) Törenler Kitabı (Li King) = Dini ritüeller ayinler ritüellere ait açıklamalar
5) İlkbahar ve Sonbahar Yıllıkları (Şun Kiyu King) = Lu ülkesinin 12 yöneticisi hakkında bilgiler

4 Kitap
1) Konfüçyüs'ün Konuşmaları
2) Mensiyüs'ün Sözleri
3) Orta Yol Doktrini
4) Büyük Bilgi (Konfüçyüsün ahlak siyaset ve eğitime dair görüşlerini ihtiva eder.)

İnanç Esasları:
Tanrı: Tien (Gök Tanrı)
Yin-Yang: Evren Yin ve Yang'ın karşılıklı etkileşimi sonucu oluşmuştur. (Taoizm'de bu iki zıt ilke açıklanmıştır.)
Ahiret İnancı: Öldükten sonraki hayatın iyi ve huzurlu olması bu dünyadaki hayata bağlıdır.

İbadetler:
1) Tanrı'ya Ruhani Varlıklara ve İlahlara Dua-İbadet
2) Atalara Saygı
3) Kutsal Varlıklara Kurban Sunmak
4) Konfüçyüs'e Yapılan İbadet

Mezhepler:
1) Zu Ksi'nin Mezhebi: Konfüçyüs'ün öğretileri mistik olarak yorumlanır.
2) Vang Yangming'in Mezhebi: Konfüçyüs'ün öğretileri rasyonel (aklî) olarak açıklanır.


***Bu iki din arasındaki temel fark Taoizm'in mistisizme Konfüçyanizmi'n ise rasyonel düşünceye önem vermesidir.

***Her iki dinde de Yin ve Yang prensibi zirvede oturur.

***Her iki dinde de net bir tanrı ve ahiret anlayışı yoktur. (Bir önceki mesajımda bundan bahsetmiştim.Okumanızda fayda var.)

***Taoizm'de vu-vey (iş yapmadan çok iş yapmak) prensibi hakimdir. Bu anlayış hareket etmeden hareket ettirmeyi esas alır. (Tao'nun kendisi hiç hareket etmediği halde evrende uyumlu bir işleyiş vardır).

***Konfüçyüs zamanın geleneksel Çin dinini kabul eder. Kendisini bir din kurucusu olarak görmez bir ahlak öğreticisi olarak ön plana çıkarır. Gayesi ideal insanlardan meydana gelen ideal bir toplum oluşturmaktır. Buna geçmişin iyi bir yorumunu yaparak başlamıştır. İyi bir toplum için iyi bir devlet şarttır. Dolayısıyla öğretilerinde daha çok yöneticilere yönelik tavsiyelerde bulunmuştur. Öğretisinde mistik öğretilere ölümden sonraki yaşama ruhani doğa üstü varlıklara çok fazla değinmez. Rasyonalist açıklamalarda bulunur.

***Taoizm'de ilk önceleri amaç bu dünyada hayatın ebedi olarak sürdürülmesi olmuş bu nedenle de ölümsüzlüğün elde edilebilmesi için meditasyon yoga aşırılıklardan uzak durmak sakin ve sade bir hayat sürmek gibi uygulamalara önem verilmiştir. Daha sonraları bu anlayış tamamen değişmemekle birlikte farklı dinlerle etkileşim sonucunda farklılaşmıştır (Örneğin Tanrıların sayıs


ŞİNTOİZM

Kurucusu: Yok
En yüce Tanrı: Amaterasu= Güneş Tanrıçası (Sembolü= Sekiz Köşeli Ayna)

Diğer Önemli Tanrılar:
*Susanova=Fırtına ve Deniz Tanrısı (Sembolü=Kılıç)
*Atago= Ateş Tanrısı
*Tsukiyomi= Ay Tanrısı
*İnari=Gıda Tanrısı (Sembolü=Tilki)

Temel Kutsal Kitapları:
1) Kojiki (Eski olayların hikayesi)
2) Nihongi (Kojiki'nin Yorumu)
İkinci Derrecen Önemli Kutsal Kitapları:
1) Fudoki
2) Kogo-Shui
3) Shojiroku
4) Engi-Shiki

Kami: Tanrısal varlığın her yerde mevcut olan belirtileri.
(Şintoizm'de ölen herkes kami olur. Ancak her kami tanrı değildir. Sadece önemli kişilerin kamileri tanrıya dönüşür. Bu nedenle de tanrı sayısı giderek artar.)

En Önemli Bayram: Matrusi Bayramı (Tanrıyı çağırmak Onun hizmetinde bulunmak anlamına gelir)
Diğer Bayramlar:
Toşikgoy: Mahsulü Koruma Bayramı
Kanna-niname: Hasat İçin Tanrı'ya Teşekkür Bayramı
Oh-harere: Dini temizlik Bayramı

Meiji Şintoizmi Mezhepleri:
1) Koshito veya İmparatorluk Şintoizmi= Güneş tanrıçası Amaterasu ve imparatorluk ailesinin ataları adına yerine getirilen ritüelleri içeir.
2) Jinja veya Tapınaklara Ait Şintoizm=Geleneksel Şintoizm'e ait bütün inanç ve ritüelleri ve bunlara bağlı uygulamaları teşkilatları içerir.
3) Kyoha veya Mezheplere Ait Şintoizm= Bireyin dini eğitimine ve inancına önem verir. En meşhur olanı Tenrikyo mezhebidir.
4) Minkan veya Popüler Şintoizm= Şintoizm Konfüçyanizm ve Budizm'in karışımıdır.

*Bunların dışında Şintoizm'de pek çok mezhep vardır.
En ilginç olanı Fokko Mezhebidir (Katoliklikteki teslis inancını kabul eder.)

*Ch'an Mezhebi Japonya 'da Zen Budizm'i olarak ortaya çıkmıştır. Budizm ile Taoist tabiat felsefesinin karışımından meydana gelmiştir. Bu mezhep meditasyonu ön plana çıkarır.



HİNDUİZM
Hinduizm fenomen bir dindir
devlet dini ilan eden ülke: nepal
kutsal metinler
sruti:vahiy
smriti:gelenek
vedalara: agamada denir = bilgi demektir
rşi:gören
deva:faydalı zararlı insan düzenini sağlayan
puja:ibadet
ramakrişna:nihai olarak bütün dinleri aynı hedefe giden farklı yollar der
gandhi:hint ahlak lideridir
bütün dinler basamaktır diyen :vivekananda
dinler aynı ağacın dallarıdır diyen:gandhi

BUDİZM
sangha:cemaat
dharma:doktrin
vinaya:disiplin
tibet budizmi:lamaizm
devlet dini ülkeleri:tayland kamboçya laos
sidharta budadır
ailede:guatama
babada:suddhodana
anne adı:maya
7.kahin kondanna onun buda olacağını demiş
*mara:kötü tanrı onla mücade etmiş
dharmacakra:yasanın tekerliği
*budhada yorum tercümesi:tanjur
*söz tercümesi:kanjur
önemli*hakikate ulaşıp öğretmeyen budaacceka
öğreten ise:samma sambudha
önemli*budizmde nirvanaya ulaşmakta arhat
hinduda mokşa ulaşmak civan mukti iledir
5 ahlaki yasaanca sila
kesişlerin hayatını düzenleyen:vinaya pitaka
en eski manastır hayatı budadadır
meditasyonlar
1 samhata:ateş ölü beden buda
2vipassana:düşünce dikkat gözlem budaya has meditasyon budur
ilk vaaz:isipatanada

CAYİNİZM
lokakaşa:evrenin en üstü demek
arhat:ulu
şramna:gezici derviş
*önemli
digamabaralar:gök giyinenler
svetambaralar:beyaz giyinenler
kurucusu :vardhamana kşitriyaya mansup
arhat budada:aziz cayinizmde:ulu geçiyor
kutsal metin dilleri genel:arşa
varlık hakkında gerçeğin tam olarak bilenememesi:syadvada
cayinizm ataist din olarak bilinir ama tanrıya inanırlar tanrıların evreni yarattığına inanmazlar
normal dünya hayatlarını devam ettirenler:laik
*digambaralar kadınların hava giyinemiyeceklerini bu nedenlede kurtuluşa muktedir olamayacaklarına inanırlar.
kadınlar ancak erkek bedenine yeniden bedenlemeyle kurtuluşa erer


Soru: Budizm i din olarak kabul eden ve Budizm in gelismesine katkısı olan kral kimdir?
Cevap: Mauryan kralı Aşoka

Soru: Hint dinlerindeki cemaat kavramı nedir?
Cevap: Sangha

Soru: Konfüçyüs'ün en önemli takipçisi kimdir?
Cevap: Mensiyüs

Soru: Cin deki Ch Budizmi Japonya da hangi isimle anılır?
Cevap: Zen Budizmi

Soru: Cayinizm de var olan herhangi bir canlıya zarar vermemeye ne denir?
Cevap: Ahimsa
Soru: Milel ve Nihal yazarı kimdir?
Cevap: Şehristani

Soru: Milel ve Nihal yazarı Şehristani yi karşılaştırmalı dinler alanında ilk özgün eser veren yazarlar arasında zikreden kişi kimdir?
Cevap: Eric Sharp

Soru: Rig-veda da yazılanlara göre Puruşa nin kollarını hangi kast oluşturur?
Cevap: Kşatriyalar

~~~~~
- hinduizmde tanrı vişnunun yeryüzünde bozulan ekolojik sosyal ve ahlaki düzeni eski haline getirmek için dünyaya inişini ifade eden kavram AVATARdır.

- budizmin kurucusu goutama siddharthadır.budizmin kutsal metinlerine TRİPİTAKA denir.budhanın sözvaaz ve düşüncelerini içeren metinlere SUTTA PİTAKA denir.
~~~~~

cayinizm bayramı: pajjsana
budizm bayramı:vesak
sintoizm bayramı:1.matrusi bay.
2.tosikgay bay.
3.kanna.niname bay.
4.oh-harehe bay.
~~~~~

1. İnsanı diğer canlılardan ayıran en önemli özelliği nedir? (Akıl,ahlak ve irade)

2. Ruh göçü, tenasüh de denilen, ölen canlıların ruhlarının başka bir bedenle yeniden hayata döndükleri inancına ne ad verilir? (Reenkarnasyon)

3. İnsanları dünya ve ahirette mutlu etmek amacıyla Allah tarafından gönderilen ilahi kurallar ve ilkelere ne ad verilir? (Din)

4. Sosyal bilimler alanında Tektanrıcılığı ifade etmek için kullanılan terim hangisidir? (Monoteizm)

5. İslam Dini ıstılahında eşi benzeri olmayan, tek bir ilaha inanmaya ne ad verilir? (Tevhid)

6. Sosyal bilimler alanında Çoktanrıcılığı ifade etmek için kullanılan terim hangisidir? (Politeizm)

7. Hinduizmin kaç tanrısı vardır? (Brahma, Vişnu, Şiva)

8. Hinduizmin yaratıcı tanrısına ne ad verilir? (Brahma)

9. Hinduizmin koruyucu tanrısına ne ad verilir? (Vişnu)

10. Hinduizmin yok edici tanrısına ne ad verilir? (Şiva)

11. Şintoizm’de güneş tanrısına (baş tanrıya) ne ad verilir? (Amaterasu)

12. Şintoizm’de ay tanrısına ne ad verilir? (Tsukiyami)

13. Şintoizm’de fırtına ve deniz tanrısına ne ad verilir? (Susanova)

14. Şintoizm’de ateş tanrısına ne ad verilir? (Atago)

15. Şintoizm’de gıda tanrısına ne ad verilir? (İnari)

16. Tanrının duyular ve akıl ile değil ancak sezgi ve keşif yoluyla bilinebileceğini iddia eden gizemcilik inancına ne ad verilir? (Gnostizm)

17. İnsanın tanrıya ilişkin bir bilgisinin olamayacağını, var ya da yok olduğunun kanıtlanamayacağını iddia eden Bilinemezcilik inancına ne ad verilir? (Agnostizm)

~~~~~

Aklınızda kalması için kodlama yapacağım;

=> Puruşa'nın;
Ağzından: Brahminler (çünkü bu kasttaki ler rahiplerdir hep konuşurlar )
Kollarından: az öncede yazdım Kşatriyalar (çünkü bu sınıftakiler askerlerdir bunlar gücü oluşturur pazuları düşünün )
Kalçalarindan: Vaişyalar (bunlar da işadamlari çiftçi falan yanı bel kemiğini oluşturur )
Ayaklarından: Şudralar (yoksul hizmetçi ve köle sınıfı olduğu için tüm yükü bunlar çeker herkesi enayi gibi taşır)

=> Budizm in yayılmasında katkısı olan kral Aşoka yı unutmamanız için şu cümlemi okuyun:
Buda ile Kral AŞoKa nin aralarında aşk dedikoduları varmış. Aşoka ile aşk iyi bir bağlantı. Biraz saçma oldu ama zaten saçma şeyler akılda kalır.

=> Şimdi biraz akrostiş tekniğini uygulamak istiyorum.
Konfüçyanizm deki kutsal kitapların isimlerini kodlayalım;

*Değişiklikler Kitabı (Yi King)
buradaki değişikliği de Yişiklik diye değiştirirsek kitabın isminin Yi olduğunu unutmayız

*Tarih Kitabı (Şu King)
burada farklı bir yol izleyelim ve şu cümleyi düşünelim: ŞU tarih dersi de çok zor bee

*Şiirler Kitabı (Şi King)
Şiirin "Şi" si unutmamamız için yeterli

*Törenler Kitabı (Li King)
yine farklı yol izleyelim ve Jet LI diye bir karatecinin öldüğünü ve onun adına tören yapıldığını düşünelim

*Ilkbahar ve Sonbahar Yıllıkları (Şun Kiyu King)
dikkat ederseniz diğer kitap isimlerine göre burada bağlacı saymazsak üç kelime var böyle akılda kalabilir

*Mensiyüs ün Sözleri (Mong Tse)
Mensiyüs ün M si ile Mong un M sinden çağrışım yapabiliriz

=> Çok ince bir hafıza tekniğim daha var arkadaşlar. Sintoizm deki tanrıların sembolleriyle ilgil;

Güneş tanrıçası Amaterasu bildiğiniz gibi Yamato kabilesinin kamisi olarak baş kami sayılıyor. Simgesi ise sekiz köşeli ayna. Niye sembolü ayna? Çünkü bu tanrıça hepsinin başı olduğundan kendini çok beğeniyor ve her fırsatta soluğu aynanın önünde alıyor.

Gıda tanrısı Inari nin simgesi tilki. Tilki gıdaları çalarak mideye indiriyor da ondan.

Fırtına ve deniz tanrısının adı Susanova. Adının Susanova olma sebebi deniz tanrısı olduğu için dili damağı kuruyor ve çok susuyo zavallıcık. Simgesi de kılıçmış. Saçma ama elindeki koca kılıçla fırtına çıkarmaya çalışıyor terbiyesiz şey ne olacak

=> Hinduizm ve bu dinden cikan dinlerin itikadina göre reenkarnasyona ugrayan sahislarin bu hale ugramalarindaki sonsuz gidiş gelis döngüsüne samsara deniliyordu. Bu kavramı unutmamak için samsarayi sansara benzetebiliriz. Sansar iki de bir gidip gelerek yaramazlik yaparak erzagimizı çalmış bizi aç bırakmış.



Ben de şrutisdeki vedaları RUSYA olarak kodladım
Rig veda
Sama veda
Yacur veda
Atharva veda
smritileri de PeDeRiM OLARAK
Puranalar
Dharma-şatralar
Ramayanalar
Mahabharatalar

vedalardaki 3 tanrı da USA amerika yani
Usaş(şafak)
Surya(güneş)
Agni (ateş)

kast sistemi de Bu KoVa Şu
Brahmanlar
Kşatriyalar
Vaişyalar
Şudralar

mokşayı gerçeklerştirmek için izlenen 3 yol da BaCaK
Bhakti-marga
Cnana marga(ben canan diyorum
Karma marga

CAYİNZMDEKİ 5 BÜYÜK YEMİN DE KASABA DEĞİL ASABA
Ahimsa
Satya
Asteya
Brahma
Aprigraha....
YAşAYAN DÜNYA DıNLERı DERSı KONU ÖZETLERı

MECUSıLıK VE SÂBıÎLıK 5.ÜNıTE Mecusilik:

Zoroastrionizm – Zerdüştlük ateş kültüründen dolayı “ateşperestlik” kökenli dinsel gelenektir.*ıran ‘daki Gabarlar ve Hindistan vs. Parsiler Mecusi geleneği temsil eder.*Mecusi ismi eski ıran toplumsal sınıfı ifade eden Mecuş’tan gelir.

Zerdüşt:annesi Dugdova babası Poyruşaspa’dır.20 yaşında evlenen Zerdüşt’ün ışatyastra adlı bir oğlu ve 3 kızı olmuştur.*30 yaşında ibadet için nehirden su alıp çıkarken Tanrı’nın meleği Vohu Manah gelip ilk vahiyleri kendisine iletmiş ve kendisini kutsal ruh Ahura Mazda’ya götürmüştür.*Zerdüş yaşadığı dönem çok tanrıcılığa karşı tek tanrıcılığı ile elçi olarak göreve başlamıştır.*ınanç yayma çabasına ilk kuzeni inanmıştır.*Kral Viştaspa’nın ülkesine göç etmiş,Viştaspa’nın Zerdüşt’ün öğretisini kabul etmesi dönüm noktası olmuştur.*Zerdüşt Turanlıların Viştaspa’yla yaptığı savaşta Viştaspa’nın yenilmesiyle Zerdüşt ölmüş ya da öldürülmüştür.*Annesi 15 yaşında Zerdüşte mucizevi şekilde hamile kalmış, Zerdüşt gülerek doğmuş, Tanrı Ahura Mazda ile konuşmuş, kutsal ateşi bulmuştur.

Mecusiliğin Tarihsel Gelişimi: 1) Zerdüşte’le başlayan tek tanrı Mazda’yı öne çıkaran monoteizm inancını içeren dönemdir. Çok tanrıcılık, pagan kültüne karşı çıkılmış, Peygamber Zerdüşt’ün Ahura Mazda’dan aldığı öğreti savunulmuştur. *Daryüs zamanında ıran dışı Anadolu ve Avrupa’da Zerdüştlük yayılmaya çalışılmıştır.*Kral Cyrusi tanrının Çobanım veya Mesihim iltifatına mazhar olarak anılır.*Ahura Mazda’nın tek tanrı olarak öne çıktığı monoteist yapı Mazdaizm’dır.

*Ahamenidler Döneminde Magianlar (mecuş) bunlar arasındadır.*Mecüşler Zerdüştlüğün Ortadoks olmayan tarafıdır,Sasaniler döneminde Mecusilik düalist yapısıyla dikkat çeker.*M.S 272’de ımparatorluk Başrahibi Kartir’in göreve gelmesiyle Mecusilik resmi din ilan edilmiş.*Sasanilerin yıkılıp ıslam’ın gelmesiyle Mecusilik gerilemiştir.*Müslümanlar Mecusilere Zımmi muamelesi yapmışlardır.Hz.Muhammed’de Yemen ve Hecer Mecusilerine kadınlarıyla evlenmemek, kestiğini yememek şartıyla cizye bağlanmasına izin vermiştir.*1600’de Parsi Rahip Bahman Kıssa i Sancan’ı yazmıştır.*Mecusiler Gujerat’a yöneticilerin dinsel ihtiyacını açıklamak,silah taşımamak, Hint elbisesi giymek ve evlilik törenini akşam yapmak şartıyla yerleşmişlerdir.*Gujerat Parsi toplumu 5 bölgeye; Sancarlar,Bhagaryanlar,Godavralar,Bharuchalar,Kham battalar ‘dır.*Daryüs zamanında imparatorluk sınırı genişledi,Perslerin Asur ve Babil mirasına konmasıyla Zerdüştlük burada da yayıldı.*Bu dönemde Mitra kültürü ön plana çıkarıldı.

Mecusilik ne zaman düalist bir karaktere büründü? Sasaniler Döneminden itibaren, iyiliği temsil eden Ahura Mazda ile kötülüğü temsil eden Angra Meinyu düalitenin 2 zıt kavramıdır.

AVESTA:Mecusiliğin kutsal metnidir, bölümleri;Yansa,Visperad,Yaşt,Videvdat (Vendidat), Hurda Avesta olarak adlandırılır.En eski metinler Yasna’da bulunur.*Orijinal Avesta 12.000 öküz derisi üzerine altın mürekkeple yazılmıştır, biri şiz kraliyet ailesinde , diğeri Stakhr arşivinde bulunur.*Avesta’nın derlenmesi Arsakid kralı Valkas ve Sasani hanedanı kurucusu Ardeşir Papakan başlatmıştır, kral 2. şapur döneminde tamamlanmıştır.*Zend Mecusi rahiplerin Avestayı yorumlamak üzere yazdığı metinler.

ınanç Esasları:ılk evrensel tektanrıcılığı hakimdir.*Parsiler Ahura Mazda’nın her şeyi bilen her şeye gücü yeten rab olduğuna inanırlar.*Peygamber Zerdüşt, Ahura Mazda’nın üstünlüğünü savunmuştur.*Zerdüşt varoluşun varlığını 7 asli varlıkla açıkladı. Ahura Mazda önce kendi kutsal ruhu Spenta Mainyu ile diğer 6 varlığı yarattı.

Ameşa Spenta (Kutsal ölümsüz) adlandırılan 6 varlık;Vohu Manah ( ıyi düşünce), Aşa Vahişta (ıyi gerçek) Spenta Armaiti ( ıyi Sadakat) , Khşartrha Vairya (cazip hükümranlık) Haurvatat ( Bütünlük) ve Ameratat (ölümsüzlük)tür. *Bunlardan sonra yazatalar-tapınmaya değer diğer ilahi varlıklar Apam Napat, Sraoşa, Aşi ve Gueş Urvan vs. varolmuştur.*Zerdüşt, iyilikle (aşa) kötülüğün (drug) ahlaki boyutta varlığına inanmış,kötülüğe yneliş yüzünden kötülüğün çıkacağını savunmuştur.*Kötü ruhlar arasında en başta gelen Angra Mainyu’dur. Kötü karakter taşıyan ruhlara Daevalar ( devler) , Aşa’yı (iyi) tercih edenlere Ahuralarterimi kullanılmıştır.*Zürvan’ın iyi kötü dağıtıcısı, kaderin efendisi olduğuna inanılır. Ahura Mazda ve Angra Mainyu’nun Zürvan ‘ın yarattığı 2 kardeş olduğuna inanılır.*Ahura Mazda ve Angra Mainyu Sasani ve sonrası ortaya çıktı.*Ohrmazd- kudret ve iyilikle çevrili ışık dünyasında, Ehrimen karanlıkla çevrili çukurda yaşıyordu.*Ahura Mazda yaratmayı ruhsal menog sonra maddi (getik) olarak 2aşamada yaratmıştır.*Yeryüzüyle ilgili yaratılış Ahura Mazda’dan sudûr eden 7 asli varlıkla ılişkili.Vohu

Manah- sığırın, Aşa Vahişta-ateşin, Khsatra Vainya- metallerin,Spenta Armaiti-toprağın, Ameretat- Bitkilerin,Haurvatat-suyun efendisi olarak görülür.ınsanın Spenta Mainyu’nun koruması altında olduğuna inanılır.*Gayomart yeryüzünün oğlu olarak tanımlanır.*Mecusilikte tanrının yarattığına inanılan kainat kötü değildir,bu açıdan Mecusilik düalizmi Sabilikten ayrılır.

*Mecusilikte kozmik zaman; 3 dönemde ele alınır. 1)ılk zaman yaratılış dönemini içerir. Tanrı yeryüzünü, varlıkları ve yaratıcı iyilik sembolü boğayı bu dönem yaratmıştır. 2) Kötü tanrı Angra Mainyu’nun saldırısı başlamış, iyilik- kötülük arası mücadele dönemidir. 3)Kötülüğün yok edilmesi, iyilik- kötülüğün ayrılma dönemidir.*Mecusilikte peygamberliğin Zerdüşt sonrası devamına inanırlar..*Ölüm sonrası ruh sorgudan geçirilir,iyilik baskın olursa Çinvat (ayrışma köprüsü)genişler, kötülük baskın olursa daralır.

* Fravaşi öğretisine göre yeryüzündeki maddi varlık geçicidir, aslolan ruhun ilahi âlemde bedenle birleşmesidir.Cehennem Agra Mainyu tarafından yönetilir, arınma yeridir;sonra cennete gideceklerdir.*Mecusilikte ateş tapınma objesi değil,tanrısal saflık, iyilik, temizliğin simgesidir. Ateşe çöp vs kirli şeyler atılamaz, kirletilemez.

*Ataş Vahram (Bahram)24 saat yakılı tutulan önemli kutsal ateştir.

*Mecusiler ateşe tapmazlar, onlar ateşi iyilik, güzellik sembolü olarak görürler..Mecusilikte Ahura Mazda nasıl tanımlanır?Herşeyi bilip gücü yeten tek Rab’dır.Tüm varlıklar Ahura Mazda’dan zuhur etmiştir.Temel ıbadetleri: ahlak sistem özünü “humuta,hukhta,huvarşta” yani “iyi düşünce, iyi söz, iyi davranış” esasına dayanır.*5 vakit dua; güneş doğarken,öğlen tepedeyken,öğleden sonra, güneş batarken ve gece .günlük ibadetleri arasında önemlidir.*Doğum, evlilik, cenaze töreni dini olay gibi değerlendirilir,doğum sonrası bebeğe kutsal hom suyu verilir.

*Navcottörenlerinde çocuklar dualarla kutsal kuşak Kusti’yi takarlar.*Yıllık kutlanan 7 bayramdan en büyüğü ve önemlisi No Ruz (Nevruz)’dur. Ateşin efendisi Aşa Vahişta’ya atfedilmiştir.Diğer 6 bayram ( Gahambar) denir. Sonbahar hasat zamanı Mehregan (Mihrican) kutlanır.*Haomaiçeceğinin kişiye ölümsüzlük kazandıracağı belirtilir.*Mecusiler ruh bedenden ayrılınca ceset kirli sayılır,onu toprağa gömmek, ateşte yakmak gibi temiz toprak ve ateşi kirletmesine izin vermez.

*Kirli şeyleri temizlemek için 3’lü metot;sığır sidiğiyle yıkanır,toprakla kurulanır,sonra su ile durulanırdı.*Kan vs şeyler kir unsuru kabul edilir; adetli kadınlar dışlanırdı.*Kuyruğu için beyaz boğa besler, domuz ve sığır eti yemez ,tek evlilik yaparlar.

Mecusilikte Din Adamları ve Mabet:En önemlisi (Meci) Mecuş,diğerleri Erbad (Herbad), Mobad, Bagnapad’dır.Mobad ateş tapınağındaki rahiplerdir,En yüksek dereceli rahip Dastûrân ismiyle anılır.Rahipler beyaz giyerler.*Ateşgede tapınakları kutsal mekanlarından biridir,3 Kutsal ateş; Ataş Bahram (en kutsalı) , Ataş Adaran, Ataş Dadgah’tır.


SÂBıÎLıK:3 ayette ( Bakara 62; Maide 67;Hac 17) Sabiîlerden isim olarak söz edilir. *Sabiîler kendi dinine mensup cemaat üyelerini MANDAYYE (Mande, bilenler, arifler olarak adlandırır.) * ılmi ve otoritesiyle ayrıcalıklı olanları NASURAYYE (Nasuralar doğru inancı koruyup gözetenler) olarak adlandırırlar.*Batılı araştırmacılara göre Sabiîliğe Mandaizm de denir.*Sabiîlerden bahsedilirken yıldız, gezegene tapanlar diye bahsedilir; ama bu Sabiîlerin özelliği değildir.*Dinlerinin Hz.Adem ‘le başlayan ilk din olduğuna inanırlar.

*Büyük bir önder ve ışık Peygamberi olarak Hz.Yahya’yı görürler.Kutsal Metinleri: Yazılı metinler ve sır metinleri diye 2’ye ayrılır.*Sabiî kutsal kitapları Ginza, Draşya d Yahya, Kolasta’dır.GıNZA; Adem’in kitabı diye adlandırılır,Dua , teoloji, mitoloji, ölüm sonrası hayatla ilgilidir.

DRAşYA D YAHYA; Yahya’yı konu alır.KOLASTA; (Koleksiyon-övgü) gusül, yemekler vs.ibadet ve dualarla ilgili uygulamaları konu edinir.*Esoterik kitaplar; yalnızca rahipler ve rahip adayları kullanır,mitolojik tasavvurları ele alır.*Kutsal metin dili Mandence, günlük dili Arapça’dır.

Sabiîliğin temel kutsal kitapları? Ginza, Draşya d Yahya, Kolasta.Temel ınanç Esasları:Gnostik Düalizm egemendir.Bir tarafta ışık alemi, diğer tarafta karanlık alemi bulunur.

Işık aleminin başında” Yüce Hayat, Kudretli Ruh”,gibi isimle anılan Malka d Nhura bulunur.Bu alem yokluk, eksiklik vs uzaktır.Işık aleminin ( Hayye) prensibinden oluştuğu ifade edilir. Karanlık aleminin yokluk , eksiksizlik ve düzensizliği ifade eden kaos “Kara su” dan oluşmuştur. Alemin başında “ Ur yada Büyük Canavar” diye adlandırılan Malka d Hşuka bulunur.*Ruha, alemin yaratılışında kötü varlıkları harekete geçirmesinde Malka d Hşuka’yı kışkırtan dişi figürdür.*Yuşamin, Abatur, Ptahil karanlık alemine atılmış varlıklardır.*Sabiîlere göre kurtuluş yalnız ruh için geçerli, beden bu dünyaya aittir.Kurtuluşun tek yolu “manda-hikmet” ilahi kurtarıcı bilgiye ulaşmaktır.Bu bilgi kazanılan değil, bahşedilen bilgidir.*Mehdi Praşay Ziva ( “son savaşçı, son kral”) dır.Ahlaki kötülüklere son verir.Sabiîliğin insan anlayışında ruh, beden ve nefs ayrımına dayalı parçacı insan tasavvuru yer alır.

Sabiî düalizmin en çarpıcı özelliği? Işık ve karanlığa dayalı düalite oluşturmak.Maddi evren ve insan bedeni bizatihi kötü,iyi olan ışık alemine ait ruhtur.Temel ıbadetleri: ıbadetlerini MANDı önünde yaparlar.*ıbadetleri içinde en önemlisi boy abdesti, vaftizdir.

*MASBUTA,TAMAşA,RışAMA 3 çeşit temizlenme var.MASBUTA; boy abdesti vaftiz gözetiminde akarsuya dalıp çıkmakTAMAşA,rahibe gerek duymadan kendi başına 3 kez nehire girip çıkmak.RışAMA; ıslam’daki normal abdeste benzer.

*Sabiîlikte ayin yemekleri de önemli en önemlisi; Masiqta törenidir.Ölen kişinin ruhunun gözetim evinden hızla geçip ışık alemine ulaşmasıdır.*Ayin yemeği hazırlık aşamasında güvercin ve koç kurban edilir.

*Yılın belli gün ve saatlerini uğursuz (mbattal) kabul ederler.*En önemli bayramları beş günlük kutladıkları Panja ( Parvania) bayramıdır.Sabiî Din Adamları ve Mabet:Vücutça kusursuz,sağlam, soyunda dinden dönen kimse olmayan herkes rahiptir.

*Rahipler evli olmalı, rahiplik babadan oğla geçer.*Rahiplikteki en yüksek tabakaya “Riş’ama” denir.*Ganzibra’lık yöresel başrahiplik görevidir.

*Normal rahipler Tarmida, yardımcı rahipler Aşganda adı verilir.*Sabiîlikte dine kabul töreni yoktur,dışarıdan birinin (Sabiî anne ve babadan doğmayan) Sabiî olması mümkün değildir.
Alıntıdır