[küskün]

dhbt ve mbsts için Güzel notlar(siyer ve dinler tarihi)

İSLAM TARİHİ
Hz. Peygamber’in soyu: Kureyş kabilesinin Haşim oğullarındandır. Soyu, Fihr (Kureyş) Fihr b. Malik yoluyla Hz. İbrahim’in torunu Adnan’a dayanır. Dedesi Abdulmuttalip, babaannesi; Fatıma bint Amr’dır.
Akrabaları: Peygamberimizin 5 halası, 6 amcası vardır; amcaları: Zübeyr, Ebu Talip (bu ikisi öz amcası), Haris, Ebu Leheb, Hamza ve Abbas; halaları: Atike, Beyza, Erva, Berre, Safiyye, Ümeyye’dir.
Annesi: Zühre oğullarından Âmine bint. Vehb’tir. Annesinin babası (dedesi) Vehb b. Abdulmenaf’tır.
Sütanneleri: Halime, Ebu Leheb’in cariyesi Süveybe ve Ümmü Eymen’in süt emzirdikleri rivayet edilir.
Sütkardeşleri: Abdullah, Üneyse, Şeyma
Fatıma bint. Esed: Peygamberimizin amcası Ebu Talib’in hanımıdır. O’na kendi evladından daha titiz davrananmıştır.
Hz. Hatice: Esed oğullarından Huveylid b. Esed’in kızıdır.
Peygamberimizin kayınpederi: Huveylid b. Esed’dir.
Ficar savaşları: Haram aylarda yapılan savaşlara denir. Haram aylar: Zilkade, Zilhicce, Muharrem ve Recep’tir. Peygamberimiz 4. Ficar savaşına katılmıştır.
Peygamberimizin çocukları: Kasım, Abdullah, Zeynep, Rukiyye, Ümmügülsüm, Fatıma’dır. Bunlar Hatice annemizden olmuştur. Medine’de Mariye annemizden İbrahim diye bir oğlu olmuş küçük yaşta vefat etmiştir. İlk çocuğu Kasım’dır. Abdullah, Hatice annemizden olan son çocuğudur.
Künyesi ve lakabı: Arap geleneğine göre babaya ilk çocuğunun ismine nispetle künye verilirdi dolayısıyla Peygamberimizin künyesi de Ebu’l-Kasım olmuştur. Lakabı ise güvenilir ve doğru sözlü olmasından dolayı el-Emin olmuştur.
Mekke’ye İlk Putu (Hubel) Amr b. Luhay getirdi.
Hz. Hatice ile Müslüman olan kızları: Sırası ile Zeyneb, Rukiyye, Ümmügülsüm.
İlk vahiy: 610 Ramazan ayı, Nur dağında Hira mağarasında Alak suresinin ilk 5 ayeti inmiştir.
Daru’l-Erkam: İslam’ın ilk yıllarında gizli davet döneminde Müslümanların toplanıp ibadet ve istişarede bulundukları Erkam b. Ebu’l-Erkam adındaki sahabenin evidir. Burada en son Hz. Ömer Müslüman olmuştur.
Daru’n-Nedve: Mekke’nin idare meclis binası ve heyetidir. Kusay kurmuştur.
Kâbe’deki vazifeler:
Hicabe: Kâbe’nin anahtarlarını elinde bulundurma ve perdedarlığı.
Sikaye: Hacıların suyunu temin ve zemzem kuyusuna bakmak.
Rifade: Hacıların yiyecek ve konaklama işleri ile meşgul olma.
Liva: Sancaktarlık vazifesi
Kıyade: Başkumandanlık vazifesi
Habeşistan’a ilk hicret: Bi’setin 5. Yılı 615 yılında vuku bulmuştur. 4 kadın 11 erkekten oluşan kafileye Hz. Osman b. Affan başkanlık etmiştir.
Habeşistan’a ikinci hicret: Bi’setin 6. Yılı miladi 616 yılında vuku bulmuştur. 82 erkek, 18 kadından oluşan kafileye Cafer b. Ebi Talib başkanlık etmiştir.
Habeş kıralı: Necaşi Ashame
Hüzün yılı: Âmü’l-Hüzn: Bi’setin 10. Yılı Hz. Hatice ve Ebu Talib’in boykot (616-619 yılları arası üç yıl) yıllarında ard arda vefat etmeleri sebebiyle bu yıla verilen isimdir. Şaşırtıcıdır; himayesiz kalan Peygamberimizi Ebu Leheb himaye etmiştir. Peygamberimiz Hz. Hatice’nin vefatından uzun zaman sonra Hz. Sevde annemizle evlenmiştir.
Taif yolculuğu: Peygamberimiz; 620 yılında Taif’te bulunan Beni Sakif kabilesine gitti. Hakaret ve işkenceye uğradı. Dönüş yolunda bir üzüm bağında çalışan köle Ninovalı Addas, Müslüman oldu. Mekke’ye dönüşte himayesiz kalan Peygamberimizi Mutim b. Adiy himayesine almıştır.

26
İsra ve Mirac: 620 yılında vuku bulmuştur.
Akabe görüşmesi: 620 yılı bi’setin 11. Yılında 6 kişi ile görüşülmüştür. Bunlar: Es’ad b. Zürare, Avf b. Haris, Rafi b. Malik, Kutbe b. Amir, Ukbe b. Amir, Cerir b. Abbas’tır. Bu görüşme sadece mülakat seviyesindedir.
I. Akabe Biati: 621 yılı, 12 kişi; bu görüşme sonunda Mus’ab b. Umeyr tebliğ için Medine’ye gönderildi.
II. Akabe Biati: 622 yılı, 2 kadın 75 Medineli ile görüşülmüş hicrete karar verilmiştir. Es’ad b. Zürâre başkanlığında 12 kişilik temsilci seçilmiştir. Bu heyetin amacı Medineliler ile Rasulullah arasında irtibatı sağlamaktı.
Hicret: 622 yılı Sevr mağarasında gizlenildi. Yolculuk esnasında Abdullah b. Ureykıd denen kişi bu küçük kafileye kılavuzluk etmiştir. Medine’ye ilk hicret eden sahabi Ebû Seleme b. Abdil Esed olmuştur.
İlk Cuma: 622 yılı hicret esnasında Ranuna vadisinde farz kılınmıştır.
İlk mescit: Kuba mescididir.
Ebu Eyyub el-Ensari: Hicret ile Medine’ye gelen Peygamberimizi evinde misafir eden sahibidir. Asıl ismi; Halid b. Zeyd’dir.
Peygamberimiz hicretten sonra Mekke’de kalan akrabalarını getirtmek üzere Ebu Rafi ve Zeyd b. Haris’i gönderdi. Bu şahıslar Hz. Ebubekir’in ailesini ve Ümmü Eymen’i de getirmiştirler.
Muahhat: Medine’ye hicret eden Peygamberimiz Ensar ve Muhaciri bir birlerine kardeş olarak eşleştirmiştir.
Hicretin I. Yılı: Nüfus sayımı yapılmış: 1500 Müslüman tespit edilmiştir. Ayrıca bu yıl Peygamberimiz Hz. Aişe annemizle evlenmiştir. Bu yıl Cuma namazı farz kılınmıştır.
Hicretin II. Yılı: Ramazan orucu, zekât farz kılındı, bayram namazları ilk defa kılındı.
Müşriklerin ilk saldırıları: Hicretten 8 ay sonra Ebu Cehil 200 kişi ile Batnı-ı Rabiğ denen yere yürüdü; Hac suresi 39. ve 40. Ayetlerle cihada izin verildi.
Gazve: Hz. Peygamber’in bizzat katıldığı seferlere denir. 27 gazveye katılmış 9’unda çarpışma olmuştur.
Seriyye: Sahabenin komuta ettiği, Peygamberimizin katılmadığı seferlere denir.
Bedir: h.2, m.624 yılında vuku bulmuştur. Müslümanların asker sayısı 305; müşriklerin sayısı 1000 idi. Savaş sonunda Ebu Cehil dâhil 70 müşrik öldürüldü. 14 Müslüman şehit olmuştur. Bedir savaşı dönüşünde Hz. Peygamberin kızı Rukiyye vefat etmiştir. Bedirle alakalı Ali İmran 123-124. Ayetler; Enfal 9.12.17 ayetler nazil olmuştur.
Uhud: h.3/m.625 Mekkeliler Ebu Süfyan komutasında 3000 kişi ile yola çıktı. Cübeyr b. Mut’im, kölesi Vahşi b. Harb’i Hz. Hamza’yı öldürmesi için tuttu. Müslümanlar 1000 kişi ile yola çıkmış, Abdullah b. Ubey b. Selül 300 adamı ile ordudan ayrılınca 700 kişi kalınmıştır. Bu savaşta sancaktar Musa’b b. Umeyr’dir. Peygamberimiz Ayneyn tepesine Abdullah b. Cübeyr komutasında 50 okçuyu görevlendirmiştir.
Biri Maune: 4 Temmuz 625 tarihinde Peygamberimiz irşad ve tebliğ için 70 kurrayı Sa’sa kabilesine göndermişti Pusuya düşürülen heyet yolda şehit edilmiştir. Sadece Amr b. Ümeyye sağ kurtulmuştur.
Reci: 625 yılında vuku bulmuştur. Hubeyb ve Zeyd orada esir edilmiştir. Lihyan kabilesi kendilerine dini öğretmesi için öğreticiler istediler. 6 kişi gönderildi fakat bunlar ihanete uğradılar. Şehit edildiler.
Hendek(Ahzab, Müttefik, birleşik güçler): h.5/m.627 Nuaym b. Mes’ud Müslüman olunca savaşın seyri değişmiştir. 10 bin müşrikin katıldığı kuşatma 23 gün sürmüştür. Müslümanlardan 6 şehit, 3 müşrik öldü.
Müstalik oğulları gazvesi: h.6/m.627 (Müreysi gazvesi olarak da bilinir) İfk hadisesi bu gazve esnasında meydana gelmiştir. Peygamberimiz esirler arasında bulunan Cüveyriye annemizle evlenmiştir.
Hudeybiye(Feth-i Mübin): h.6/m.628 yılında 1500 sahabe ile yola çıkılmıştır. Fetih süresi Hudeybiye’den bahseder.
Umretü’l-Kaza: 629 yılında 2000 kadar sahabe katılmıştır. Hicretin 8. yılında Kureyş’in ünlüleri Halit b. Velid, Amr b. el-As, Osman b. Talha bu yılda Müslüman olmuştur.

27
Mekke’nin fethi: h.8/m.630 yılında 10 bin Müslümanın katılımıyla fetih gerçekleşti. Attab b. Esid’e Mekke valiliği verildi.
Huneyn: h.8/630 Tevbe 25-27. Ayetler Huneyn’den bahseder.
YAHUDİLERLE İLİŞKİLER:
Kaynukalılar: 624 Bedir’den sonra Müslüman bir kadına yapılan hakaretten sonra ihanetleri sebebi ile Medine’den çıkarılmışlardır. Humusu ayrılan ilk ganimet Kaynukalıların mallarıdır.
Nadir oğulları: 625 anlaşmalara uymadıklarından ve ödenmesi gereken diyete ortak olmadıklarından ve Efendimize bir damın üzerinden kaya bırakmak üzere suikast planlamalarından dolayı Medine’den çıkarılmışlardır. Medine’den çıkan Yahudiler Mekkelileri kışkırtmışlardır. Hendek savaşı bu kışkırtmalar sebebi ile meydana gelmiştir.
Kureyza oğulları: 627 Hendek’te Müslümanları arkadan vurmaya çalışmaları sebebi ile Medine’den çıkarılmışlardır. S’ad b. Muâz hakemliğinde buluğa eren erkekler öldürülmüş, mal ve kadınlar esir statüsünde değerlendirilmiştir.
Hayber: 628 Yahudi Sellam b. Mişkem’in karısı Zeyneb bint Haris, Peygamberimizi zehirlemeye çalışmıştır. Bu suikast sonucu Bişr b. Berâ şehit olmuştur. Esirler arasında bulunan Yahudi Huyey b. Ahtab’ın Kızı Safiyye ile Peygamberimiz evlenmiştir.
HIRİSTİYANLARLA İLİŞKİLER:
Mute savaşı: 629 Bizans ile yapılan ilk savaştır. 3 bin Müslüman 100 bin Bizanslı ile savaşmıştır. Bu savaşta gösterdiği kahramanlıklardan dolayı Hâlit b. Velid’e Rasulullah Seyfullah ünvanı vermiştir. Aynı savaşta sırasıyla Zeyd b. Hârise, Abdullah b. Revâha, Cafer b. Ebî Tâlib ve Hâlit b. Velid komutanlık yapmıştır. İlk üçü şehit olmuştur.
Tebük: 630 Güçlük gazvesi de denir. Hz. Osman, Hz. Ebubekir ve Hz. Ömer sefer hazırlığı için büyük miktarda bağışlarda bulundu. Binitleri olmayanlar çok ağladığından katılamayan bu insanlar için bakkain dendi. Hasat mevsimi ve sıcak aylar olması nedeniyle birtakım insanlar sefere çıkmak istemediğinden bu ad verilmiştir. Düşmanla karşılaşılmadan dönülmüştür. Tevbe suresinin bazı ayetleri nazil olmuştur.
Senetü’l-Vüfud: Heyetler yılı h. 9. Yıla denir. Mescid-i Nebevi’de heyetlerin kabul edildiği sütuna Üstüvanetü’l vüfud denir.
Veda haccı: H. 10. Yılında vuku bulmuştur.
İslam’a davet mektupları: Hudeybiye seferinden sonra gönderilmiştir.
Dıhye b. Halife el-Kelbià Bizans
Amr b. Ümeyye ed-Damiri à Habeşistan
Abdullah b. Huzafe es-Sehmi à İran kisrası Hüsrev Pervez
Hatıb b. Ebu Bertea à İskenderiye hükümdarı Mukavkıs
Şücaa b. Vehb à Gassan kralı Haris b. Ebu Şemir
Selit b. Amr à Yemame hâkimi Hevze b. Ali’ye gönderildi.
v
DİNLER TARİHİ
YAHUDİLİK
Yahudilerin soyu Hz. Nuh’un seçkin oğlu Sam’a dayanır.
İsrail: Mana olarak tanrı ile uğraşan anlamına gelir. Hz. İsa’dan öncekiler İsrail oğulları, sonrakiler Yahudi adıyla anılırlar. Yahudiliğin tarihi Hz. İbrahim ile başlar.

28
Hz. Musa ve on emir: 1- Seni Mısır’dan çıkaran tanrı benim, 2- Put yapmayacaksın, 3- Tanrının adını boş yere ağzına almayacaksın, 4- Cumartesi gününü kutsal bileceksin, 5- Ana babaya hürmet göstereceksin, 6- Öldürmeyeceksin, 7- Zina yapmayacaksın, 8- Çalmayacaksın, 9- yalancı şahitlik yapmayacaksın, 10- Komşunun hiç bir şeyine göz dikmeyeceksin.
Hz. Musa’dan sonra Yahudilerin başına Nuh’un oğlu Yeşu geçmiştir. Kabileler Yeşu’dan sonra Şoftim denilen hâkimler tarafından yönetilmiştir.
Bet-Hamiktaş: Kutsal ev; Süleyman mabedi diye de bilinir.
Hıristiyanlık öncesi Yahudi mezhepleri: 1-Ferisilik: Tefsirciler, 2-Sadukilik: Tevrat dışında hiçbir otorite kabul etmeyen grup, 3-Essenilik: Ölü deniz mezhebi diye bilinir.
Mişna: Tevrat’ın ilk tefsiridir. Talmut: Mişna’nın tefsiridir.
Hıristiyanlık sonrası Yahudi mezhepleri: 1-Rabbani: Ferisiliğin devamıdır. 2-Karailik: Tevrat’ı çok okuyanlardır.
Yazılı Yahudi metinleri: Eski ahit, Tanah, Tora, Neviim, Ketuvim.
Sözlü Yahudi metinleri: Tanah’ın tefsirleri; Mişna ve Tora’dır. Mişna zor anlaşıldığından Amora denen yorumcular ancak anlar.
Yahudiliğin temel ilkeleri: 1- Seçilmişlik, 2- Kutsal toprak, 3- Mabet, 4- Mesihçilik
Meleklere iman Yahudi inanç esasları arasında yoktur.
Kotel: Süleyman mabedinden geriye kalan batı duvarına denir.
Malaki: Yahudilerin son peygamberinin ismidir.
Sinagog: Yahudi ibadet mekânlarıdır. Burada üç şey bulunur: 1- Aron Hokadeş: Kutsal dolap, 2- Devamlı yanan ışık, 3- Teva: Kürsü ayrıca Sinagoglarda resim ve heykel bulunmaz.
Yahudilerde günlük ibadet; Sabah, İkindi, Akşam olmak üzere üç vakittir.
Şabat: Yahudilerde haftalık ibadet günüdür. (Cumartesi)
Dini bayramlar: Roş-Haşana: Yılbaşı bayramı, Yom-Kibbur: On günlük tövbe bayramı, Sukkot: Yahudilerin 40 yıllık çölde dolaşıp kurtulmaları anısına yaptıkları bayram, Simha-Tora: Tevrat’ın hatim bayramı, Haruka: Dini ve milli bir bayramdır. Süleyman mabedinde bir günlük yağla sekiz gün yanan şamdanın kutlaması. Şavuot: Tevrat’ın Yahudilere verilme bayramı.
Hac zamanı: Sukkot, Fısıh, Şavuot Yahudilerin hac aylarıdır.
Günümüzde Yahudi mezhepleri: Ortodoks Yahudiler: Klasik Yahudilerdir. Hasidizm: Ortodoksların içinden çıkan tarikatın adıdır. Siyah şapka ve cübbe giyerler. Reformonist Yahudiler: Tevrat’ı tanrı tarafından verilmiş kitap olarak görmezler. Muhafazakâr Yahudiler: Reformlara karşıdırlar.
Maimonides (Musa b. Meymun): 13 maddelik iman esaslarını belirleyen Yahudi bilginidir.
HIRİSTİYANLIK
Hıristiyanlık: Mesih’in takipçileri, taraftarları anlamındadır.
Yahuda İşkaryot: Hz. İsa’ya ihanet eden havarinin ismidir.
Pavlus: Bugünkü Hıristiyanlığın kurucusudur. Kendini, putperestlere Hz. İsa’yı anlatmayı adayan kişidir.
Konsüller: İznik: İsa’nın tanrılığının kabul edildi, İncil sayısı 4’e indirildi.
İstanbul: Hıristiyanlık Roma’nın resmi dini oldu. Piskopos, papa unvanı aldı. Kutsal ruhun tanrılığına karar verildi. Efes: Meryem’in İsa’yı doğurmakla tanrıyı doğurduğuna karar verildi. Meryem’e tanrı doğuran (The otokos) denildi. Kadıköy: Antakya-Süryani, Habeş-Kıpti, Ermeni-Gregoryan kiliseleri ortaya çıktı. Kutsal ruhun kimden çıktığı problemi Roma kilisesini ikiye böldü: Katolik ve Ortodoks.
Trent: 1545 yılında toplanan Trent konsülünü reforministlere karşı Katolikler topladı.
Ökümenizm: Hıristiyan birliğini gerçekleştirme taahhüdü. 1948 yılında Cenevre’de Dünya Kiliseler Konseyi kurulmuştur.
İsa’daki beşeri ve ilahi tabiatın mahiyeti, Nesturi ve Monofizit anlayışı doğurmuştur.

29
Hıristiyanlığın temel özellikleri: 1- Asli günah, 2- Kurtuluş, 3- Misyonerlik, 4- Ahit, 5- Mesihçilik, 6- Teslis.
Hıristiyanlığın kutsal kitabı: İsa’dan önce Eski Ahid, sonrası Yeni Ahid: Kitab-ı Mukaddes.
Markos: İlk İncil yazarıdır. Daha sonra Matta, Luka, Yuhanna yazılmıştır.
Sinoptik: Markos, Matta, Luka benzer olduklarından bu ad verilmiştir.
Kilise: Hıristiyan cemaatini temsil eder. Pazar, haftalık ibadet günüdür.
Noel: Hz. İsa’nın doğum günüdür.
Paskalya: Hz. İsa’nın öldükten sonra yeniden dirilmesi anısına kutlanır.
Sakrementler: Vaftiz, Kuvvetlendirme, Evlilik, Ruhbanlık, Günah itirafı, Son yağlama, Evharistiya: Ekmek-şarap Hz. İsa’nın havarileri ile son akşam yemeği.
Hıristiyan Mezhepleri: Katolik: Roma-Papa, Ortodoks: İstanbul-Patrik, Protestan
Noel baba: Aziz Nikolas
İnkültürasyon: İncil’in mesajını dünyanın çeşitli bölgelerinde yaşayan halkların kültürüne uydurmaktır. Türkiye’de bu gün Hıristiyan gruplar: Rumlar, Ermeniler, Süryani ve Arap Ortodokslar vardır. Bunlar arasında ülkemizde en çok Ermeniler mevcuttur.
Hıristiyanlar açısından Türkiye: Pavlus, Tarsusludur. Hıristiyan terimi ilk kez Antakya’da kullanılmıştır. Katoliklerde Pavlus’un Hıristiyanlığı yaymak için dolaştığı yerler hac yerleridir.
HİNDUİZM
Hinduizm: Dünyanın yaşayan en eski dinidir, Hindular bu dine “Sanata Dharma” yani ezeli ebedi hakikat derler.
Sihizm: İslam’ın Hinduizm’e etkisinden doğan inanış.
Hinduizm’in özellikleri: Etnik bir dindir, kurucusu yoktur, genel geçer bir inanç sistemi yoktur, kurumsal bir din değildir, inanç açısından inekler önemlidir, halk arasında kast sistemi dediğimiz tabakalar mevcuttur.
Vedalar: Hinduizm’in kutsal kitaplarıdır.
Üçlü tanrı sistemi: Brahma: Yaratıcı, Vişnu: Koruyucu, Şiva: Yakıcı tanrıdır. Koruyucu tanrı Vişnu’nun yeryüzüne inmesine “Avatar” denir. İbadet cemaatle yapılmaz.
Kast sistemi: Brahmalar: Din adamları, Kşatriya: Hükümdar sülalesi, Vaisya: Tüccar, esnaf, çiftçi sınıfı, Sudra: Köleler ve ayaktakımı.
Karma: Kişinin dünyada yaptıklarının karşılığını görmeye denir.
Tenasüh: Samsara: Yani yeniden dirilişin adıdır.
Hindu yaşam tarzı: Hayatın dört amacı vardır: 1- Dharma: erdem, 2- Artha: helal kazanç, 3-Kama: huzur, 4- Makşa: Özgürlük, ayrıca evliliğin amacı bir oğul sahibi olmaktır.
BUDİZM
Hindistan’da kast sistemi Brahmanizm ve Politeizme karşı çıkmıştır.
Kurucusu: Buda’dır. Asıl adı Siddharta Gatomadır.
Sangha: Budist keşiş teşkilatına denir.
Budizm mezhepleri: Mahayana, Threvada.
Karma, tenasüh: Kişinin yapmış olduğu bilinçli fiillerin karşılığını gelecekte görmesidir.
Nirvana: Doğum ve ölüm çemberinden kurtulma, tekrar dünyaya gelmemeyi ifade eder.
Sekiz dilimli yol: Doğru inanış, doğru niyet, doğru davranış, doğru söz, doğru geçim, doğru çaba, doğru kontrol, doğru konsantrasyon; Bunlar: hikmet, ahlak, tefekkür adı altında gruplandırılır.
Tanrı konusundaki belirsizlik Budizm’i tanrısız bir din yapmıştır.
Stupa: Buda ve önemli şahsiyetlerin kalıntılarına denir.
Bodhi: Buda’nın altında aydınlandığı ağacın adıdır.
Vesak: Buda’nın aydınlanma bayramına denir.
Yoga: Asıl aydınlanmadır.

30
İRAN DİNLERİ
Zerdüştilik: Tek tanrı inancı vardır. Tanrının adı: Ahura Mazda’dır. Ayrıca bu dine Mazdehizm de denir.
Avesta: Kutsal kitaptır, ruh ölümsüzdür.
Çinvat: Ahiret, ayrılık köprüsüdür.
Ahlaki düşünceler: İyi düşünme, iyi söz, iyi iş.
Mitraizm: Güneş tanrısı Mitra’ya atfedilen dindir. Hıristiyanlığı etkilemiştir. Aralarında ortaklıklar vardır.
Mecusilik: Sasaniler’in resmi dinidir. Işık zamanla ateşle özleşmiştir.
Manihaizm: İran’da kurulmuş tüm dinlerin sentezidir. Zındık kavramı onlara aittir. Ruhban sınıfına seçkinler denir.
v