[EyMeN&TaLhA]

Atauzem islam tarihi 6.ünite özet ve değerlendirme soruları

6.ünite özet

ABBÂSÎLER: SiYASÎ TARiH II



Abbâsîlerin yedinci halifesi olan Me’mûn döneminde Şiîlerle bir yakınlaşma meydana geldi. Bu dönemde Bâbek el-Hurremî isyanı ve diğer bazı isyanlar çıktı, birtakım iç karışıklıklar yaşandı.

Kur’ân’ın mahlûk olduğunu kabul etmeyen âlimlerin baskı altına alındığı Mihne dönemi bu halife tarafından başlatılmıştır. Yine bu halife döneminde yoğun ilmî çalışmalar yapılmış ve birçok dilden Arapça’ya tercüme faaliyetleri başlamıştır.

Me’mûn’dan sonra hilâfeti devralan Mu’tasım Billah, Sâmerrâ şehrini kurdurarak hilâfet merkezini buraya taşımıştır. Mu’tasım Billah döneminde Araplar ve İranlılar devlet idaresindeki nüfuzlarını kaybederken Türkler orduda söz sahibi olmaya başlamıştır. Halife Me’mûn döneminde baş gösteren Bâbek el-Hürremî isyanını bertaraf eden Mu’tasım Billah daha sonra Bizanslıların, Zabtara şehrini ele geçirmesine misilleme olarak onların Amûriye şehrini ele geçirmiştir.

Mu’tasım Billah’ın vefatının ardından hilâfet makamına geçen Vâsık Billah döneminde Hicaz ve Yemâme bölgelerinde bazı iç karışıklıklar yaşanmış ise de büyümeden önlenmiştir. Yine bu halife döneminde İtalya ve Sicilya üzerine bazı seferler düzenlenmiştir. Me’mûn’un başlattığı ve Mu’tasım Billah’ın devam ettirdiği Mihne, Vâsık Billah döneminde daha şiddetli bir hâl almıştır.

Mütevekkil Alallah, Hz. Ali’nin soyundan gelenlere aşırı şiddet uygulamıştır. Ehl-i kitaba da baskı uygulayan Mütevekkil Alallah döneminde doğu eyâletlerinde bazı iç karışıklıklar ve isyanlar çıkmış ise de bunlar bastırılmıştır. Mütevekkil Alallah, halife Me’mûn döneminden beri uygulanan Mihne’yi kaldırmış ve Kur’ân’ın mahlûk olduğunu kabul etmediği için hapsedilmiş olanları serbest bırakmıştır. Bu halife döneminde de Türklerin devlet idaresindeki nüfûz ve otoriteleri artmaya devam etmiştir.

Mütevekkil’den sonra sırasıyla hilâfet makamına geçen Muntasır Billah, Müstaîn Billah ve Mu’tez dönemlerinde iyi bir yönetim sergilenememiş, halifeler devlet idaresindeki otoritelerini kaybetmişlerdir. Bu dönemlerde Türkler devlette iyice söz sahibi olmuş ve hatta kimin halife olacağına bile karar verecek duruma gelmişlerdir.

Devleti artık onlar idâre ediyorlardı. Devlet gelirleri de devlet ileri gelenlerine bağlanmıştı. Mu’tez döneminde Abbâsî Devleti malî bir krize girmiş, maaşları ödenemeyen askerler Mu’tez’i feci bir şekilde öldürmüşlerdir.

alıntıdır

Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi