Durumu: Medine No : 38944 Üyelik T.:
09 Şubat 2014 Arkadaşları:60 Cinsiyet:Bayan Mesaj:
9.475
Konular:
1144 Beğenildi:4423 Beğendi:3685 Takdirleri:11319 Takdir Et:
Konu Bu
Üyemize Aittir! |  Arapça 1 Cinsiyet Yönünden İsimler
Arapça 1 Cinsiyet Yönünden İsimler ARAPÇADA CİNSİYET YÖNÜNDEN İSİMLER Arapçada isimler cinsiyet yönünden müzekker (eril) ve müennes (dişil)olarak ikiye ayrılır. MÜZEKKER (ERİL) Erkek canlılarla, gramer bakımından erkek kabul edilen varlıklara delalet eden isim ve sıfatlar müzekkerdir (erildir) . Müzekker isimler, hakîkî (gerçek) ve mecâzî (itibarî) olmak üzere ikiye ayrılır: 1. Hakîkî Müzekker: Fizyolojik açıdan erkek olan varlıklar için kullanılan isim ve sıfatlardır. Aşağıdaki hakiki müzekker kelime örneklerini ve cümle içerisindeki kullanımlarını inceleyiniz: رَجُلٌ، وَلَدٌ، عَمٌّ، أَبٌ، مُدَرِّسٌ، دِيكُ، خَالٌ، أَخٌ، جمََلٌ، تِلْمِيذٌ، أَحمَْدُ، جَدٌّ، وَالِدٌ،ثَوْرٌ، مُهَنْدِسٌ، أَسَدٌ،مُدِيرٌ، عَامِلٌ،طِفْلٌ، حِصَانٌ، كَلْبٌ، قِطٌّ،سَيْفٌ، تِيسٌ Çocuk küçüktür. . الوَلَدُ صَغِيرٌ Adam uzundur. . الرَّجُلُ طَوِيلٌ Babası fakirdir. . أَبُوهُ فَقِيرٌ Amca baba yarısıdır. . العَمُّ نِصْفُ الوَالِدِ Horoz güzeldir. . الدِّيكُ جمَِيلٌ Öğretmen başarılıdır. . المدَُرِّسُ نَاجِحٌ Kardeşi hastadır. . أَخُوهُ مَرِيضٌ Dayısı emeklidir. . خَالُهُ مُتَقَاعِدٌ Öğrenci zekidir. . التِّلْمِيذُ ذكَِيٌّ Bu, güzel bir devedir. . هَذَا جمََلٌ جمَِيلٌ Dede mutludur. . الجَدُّ سَعِيدٌ Ahmet bir öğretmendir. . أَحمَْدُ مُدَرِّسٌ Öküz güçlüdür. . الثَّوْرُ قَوِيٌّ Babası memurdur. . وَالِدُهُ مُوَظَّفٌ Aslan cesurdur. . الأَسَدُ شُجَاعٌ Halit mühendistir. . خَالِدٌ مُهَنْدِسٌ Müdür konuşuyor. . المدُِيرُ يَتَكَلَّمُ O, Allah’a inanır. . هُوَ يُؤْمِنُ بِاللهِ Çocuk uyuyor. . الطِّفْلُ يَنَامُ İşçi çalışıyor. . العَامِلُ يَعْمَلُ Geçen cümlelerdeki mübteda-haber arasındaki cinsiyet uyumuna dikkat ediniz. Mübteda müzekker olduğu zaman haber de müzekker olur. Kedi kovalayan bir köpek gördüm. . رَأَيْتُ كَلْبًا يُطَارِدُ قِطًّا O, keçi gibi inatçı bir adamdır. . هُوَ رَجُلٌ عَنِيدٌ كَالتَّيسِ Kurban bayramında bir koç kestik. . ذَبَحْنَا كَبْشًا فِي عِيدِ الأَضْحَى At binenin kılıç kuşananındır. . الحِصَانُ لِمَنْ يَرْكَبُهُ والسَّيْفُ لِمَنْ يَتَقَلَّدُهُ حمَْزَةُ، طَلْحَةُ، عُرْوَةُ، خَلِيفَةٌ gibi bazı isimler müstesna, müzekker isimlerin sonunda te’nis alameti (dişilik alameti) bulunmaz. Bu tür isimler sadece sonlarındaki müenneslik alametinden dolayı “lafzi müennes” kategorisine dâhil edilse de, dilbilgisi yönünden müzekkerdir. Talha çalışkan bir öğrencidir.. طَلْحَةُ طَالِبٌ مُجْتَهِدٌ Hamza geldi. . جَاءَ حمَْزَةُ 2. Mecâzî Müzekker: Fizyolojik açıdan erkek olmadığı halde dilbilgisi yönünden eril kabul edilen varlıklara delalet eden isimlerdir. Örnek Kelime ve Cümleler بَيْتٌ، بَحْرٌ، صَفٌّ، كِتَابٌ، سُؤَالٌ، جَوٌّ، دَرْسٌ، عِلْمٌ، بَابٌ، مَفْتُوحٌ، مَسْجِدٌ، قَلَمٌ، اِمْتِحَانٌ، قَمَرٌ، جَبَلٌ، جِدَارٌ، وَقْتٌ، مِفْتَاحٌ، مَصْنَعٌ، أُسْبُوعٌ، شَهْرٌ، عَامٌ Deniz derindir. . البَحْرُ عَمِيقٌ Ev büyüktür. . البَيْتُ كَبِيرٌ Kitap kalındır. . الكِتَابُ سَمِيكٌ Sınıf geniştir. . الصَّفُّ وَاسِعٌ Hava soğuktur. . الجَوُّ بَارِدٌ .Bu kolay bir sorudur. . هَذَا سُؤَالٌ سَهْلٌ İlim faydalıdır. . العِلْمُ نَافِعٌ Üçüncü ders bitti. . اِنْتَهَى الدَّرْسُ الثَّالِثُ Mescit temizdir. . المسَْجِدُ نَظِيفٌ Evin kapısı açıktır. . بَابُ البَيْتِ مَفْتُوحٌ Kalem uzundur. . القَلَمُ طَوِيلٌ Küçük anahtar nerede? ؟ أيْنَ المِفْتَاحُ الصَّغِيرُ Ay uzaktır. . القَمَرُ بَعِيدٌ Sınav yakındır. . الاِمْتِحَانُ قَرِيبٌ Duvar beyazdır. . الجِدَارُ أَبْيَضُ Dağ yüksektir. . الجَبَلُ مُرْتَفِعٌ Sınıfta okuyoruz. . نَدْرُسُ فِي الصَّفِّ Vakit geçiyor. . الوَقْتُ يَمُرُّ Ali küçük bir fabrikada çalışıyor. . عَلِيٌّ يَعْمَلُ فِي مَصْنَعٍ صَغِيرٍ Geçen hafta köydeydim. . كُنْتُ فِي القَرْيَةِ فِي الأُسْبُوعِ الماَضِي Gelecek ay Kahire’de olacağım. . سَأَكُونُ فِي القَاهِرَةِ في الشَّهْرِ القَادِمِ Geçen yıl büyük bir dağa tırmandık. . تَسَلَّقْنَا جَبَلاً كَبِيرًا فِي العَامِ الماَضِي Hakiki müzekker isimlerde olduğu gibi, mecâzî müzekker isimler de cümle içerisinde müzekker ism-i işaretler, zamirler ve ism-i mevsullerle kullanılırlar. Aşağıdaki örnekleri inceleyiniz. Bu, eski bir evdir. . هَذَا بَيْتٌ قَدِيمٌ Bu, fakir bir adamdır. . هَذَا رَجُلٌ فَقِيرٌ Birinci cümlede hakiki müzekker olan رَجُلٌ ismi, müzekker ism-i işaret olan هَذَا ile kullanılmıştır. İkinci cümlede mecâzî müzekker olan بَيْتٌ isminin de müzekker ism-i işaret olan هَذَا ile kullanıldığına dikkat ediniz. Dün gördüğüm adam geldi. . جَاءَ الرَّجُلُ الَّذِي رَأَيْتُهُ أَمْسِ Senden aldığım kitabı okudum. . قَرَأْتُ الكِتَابَ الَّذِي أَخَذْتُهُ مِنْكَ Birinci cümlede hakiki müzekker olan الرَّجُلُ ismi, müzekker ism-i mevsul olan الَّذِي ile kullanılmıştır. رَأَيْتُهُ ifadesinde ki “hû” zamiri de müzekker olan الرَّجُلُ isminin yerine kullanıldığı için müzekker gelmiştir. İkinci cümlede mecâzî müzekker olan الكِتَابَ isminin müzekker ism-i mevsul olan الَّذِي ile kullanıldığına, أَخَذْتُهُ ifadesindeki müzekker “hû” zamirinin de mecazi müzekker olan الكِتَابَ isminin yerine kullanıldığına dikkat ediniz. Boşlukları parantez içindeki uygun kelimelerle doldurunuz. (الفَقِيرُ - ضَرُورِيٌّ - المجُْتَهِدُ - وَفِيٍّ - ذَاهِبٌ- حَيَوَانٌ – جمَِيلاً، كَبِيرٌ) 31 1. الطَّالِبُ ......... نَاجِحٌ. 2. الرَّجُلُ ....... يَحْتَاجُ إلى المسَُاعَدَةِ. 3. الماَءُ.......... لِلْحَياةِ. 4. الثَّوْرُ.........قَوِيٌّ. 5. اِشْتَرَيْتُ جمََلاً........... 6. الطَّبِيبُ.......... إِلَى المسُْتَشْفَى. 7. المصَْنَعُ.................. 8. كُلُّ إِنْسَانٍ يَحْتَاجُ إِلى صَدِيقٍ........ MÜENNES (DİŞİL) Dişi varlıklarla, gramer bakımından dişi kabul edilen varlıklara delalet eden isim ve sıfatlar müennestir (dişildir). Müennes isimlerin sonlarında, genellikle müenneslik alâmetleri ( ة – ى – اء ) bulunur. Müennes isimler, hakîkî (gerçek) ve mecâzî (itibarî) olmak üzere ikiye ayrılır: 1. Hakîkî Müennes: Fizyolojik açıdan dişi varlıklar için kullanılan isimlerdir. Sonunda müenneslik alâmeti bulunup bulunmamasına göre Lafzî Hakîkî Müennes ve Gayri Lafzî Hakîkî Müennes olarak iki kısma ayrılır. 1.1. Lafzî Hakîkî Müennes: Fizyolojik açıdan dişi bir varlığa delalet eden ve sonunda dişilik alametlerinden birini taşıyan isimlerdir. Aşağıdaki lafzî hakîki müennes kelime örneklerini ve cümle içerisindeki kullanımlarını inceleyiniz: مَرْأَةٌ، دَجَاجَةٌ، طَبِيبَةٌ، جَدَّةٌ، مُمَرِّضَةٌ، عَمَّةٌ، وَالِدَةٌ، نَاقَةٌ، أَسْمَاءُ، سَلْمَى مُعَلِّمَةٌ، لَيْلَى، بَقَرَةٌ، طِفْلَةٌ، نَعْجَةٌ، خَالَةٌ، سَلْمَى، عَنْزَةٌ، لَبُؤَةٌ، شُرْطِيَّةٌ Tavuk güzeldir. . الدَّجَاجَةُ جمَِيلَةٌ Kadın uzundur. . المرَْأَةُ طَوِيلَةٌ Nine mutludur. . الجَدَّةُ سَعِيدَةٌ Bayan doktor beceriklidir. . الطَبِيبَةُ مَاهِرَةٌ Halası zengindir. . عَمَّتُهُ غَنِيَّةٌ Hemşire başarılıdır. . الممَُرِّضَةُ نَاجِحَةٌ Dişi deve büyüktür . النَّاقَةُ كَبِيرَةٌ Anne hastadır. . الوَالِدَةُ مَرِيضَةٌ Selma zekidir. . سَلْمَى ذكَِيَّةٌ Esma çalışkandır. . أَسمَْاءُ مُجْتَهِدَةٌ Leyla zengindir. . لَيْلَى غَنِيَّةٌ Bayan öğretmen yorgundur. . المعَُلِّمَةُ تَعِبَةٌ Kız çocuk uyuyor. . الطِّفْلَةُ نَائِمَةٌ İnek sütü içeriz.. نَشْرَبُ لَبَنَ البَقَرَةِ Teyze fakirdir. . الخَالَةُ فَقِيرَةٌ Bu, beyaz bir koyundur. . هَذِهِ نَعْجَةٌ بَيْضَاءُ Dişi aslan yırtıcıdır. . اللَّبُؤَةُ مُفْتَرِسَةٌ Bu siyah bir dişi keçidir.. هَذِهِ عَنْزَةٌ سَوْدَاءُ Fatma vefalıdır. . فَاطِمَةُ وَفِيَّةٌ Bayan polis zariftir. . الشُّرْطِيَّةُ ظَرِيفَةٌ Nine torununa güzel bir hikâye anlatıyor. . الجَدَّةُ تَرْوِي لحَِفِيدِهَا قِصَّةً جمَِيلَةً Anne gelecek nesilleri yetiştirir. . الوَالِدَةُ تُرَبِّي الأَجْيَالَ القَادِمَةَ Dişi aslan avda erkek aslanlara katılır. . اللَّبُؤَةُ تُشَارِكُ الأُسُودَ فِي الصَّيْدِ النَّاقَةُ أكْثَرُ تَحَمُّلاً لِلْعَطَشِ مِن الإنْسَانِ. Dişi deve susuzluğa insandan daha dayanıklıdır. 1.2. Gayri Lafzî Hakîkî Müennes: Fizyolojik açıdan dişi bir varlığa delalet ettiği halde sonunda dişilik alameti taşımayan isimlerdir. Aşağıdaki gayri lafzî hakiki müzekker kelime örneklerini ve cümle içerisindeki kullanımlarını inceleyiniz: أُخْتٌ، بِنْتٌ، أُمٌّ، مَرْيَمُ، هِنْدٌ، مُطْفِلٌ، طَالِقٌ، فَرَسٌ، أَتَانٌ، عَانِسٌ، حَائِضٌ، ثَيِّبٌ Kız küçüktür. . البِنْتُ صَغِيرَةٌ Kız kardeşi hastadır. . أُخْتُهُ مَرِيضَةٌ Meryem evlidir . مَرْيَمُ مُتَزَوِّجَةٌ Ali’nin annesi fakirdir. . أُمُّ عَلِيٍّ فَقِيرَةٌ Zeynep gayretlidir. . زَيْنَبُ مُجِدَّةٌ Hint güzel bir kızdır. . هِنْدٌ بِنْتٌ جمَِيلَةٌ O, dul bir kadındır.. هِيَ اِمْرَأَةٌ طِالِقٌ Ayşe çocuklu bir kadındır. . عَائِشَةُ مُطْفِلٌ Dişi eşek güçlüdür . الأَتَانُ قَوِيَّةٌ Bu bir Arap kısrağıdır. . هَذِهِ فَرَسٌ عَرَبِيَّةٌ Hiçbir kız evde kalmış olmayı istemez. . لاَ تُرِيدُ أَيَّةُ بِنْتٍ أَنْ تَكُونَ عَانِسًا Hayızlı kadın beş vakit namazını kılamaz.. Ek Bilgi 1: Müzekker (Eril) – Müennes (Dişil)
ERİLLİK VE DİŞİLİK (Müzekker-Müennes)
Arapçada her isim ya müzekker veya müennestir. Genel anlamda bu ayrılık eril ve dişil olmaya göre olsa da cansızlarda müzekker ve müenneslikte bu ayrıma gidilmemiştir. Çünkü cansızların cinsiyeti yoktur. Gerçek olup olmama ile lafzında alamet olup olmama bakımından iki kategoride çeşitlere ayırabiliriz.
1. Gerçek Olup Olmama Açısından
A.Hakiki müzekker ve hakiki müennes
Müzekkerlik ve müenneslik ölçüsünün gerçek olarak cinsiyete bağlı olarak yapıldığı müzekker ve müenneslere hakiki müzekker veya hakiki müennes denir. Burada lafsında alamet olup olmadığına değil, erillik ve dişiliğin cinsiyete bağlı yapılıp yapılmadığına bakılır. Bu da insan ve hayvanlarda meydana gelir. O halde aşağıdaki listenin sağ tarafında bulunanlar hakiki müzekker solunda bulunanlar hakiki müennestir.
Ana ام Baba اب
Dişi deveناقة Erkek deveجمل
Tavukدجاجة Horoz ديك
B. Mecazi Müzekker ve mecazi müennes
Müzekkerliğin ve müennesliğin cinsiyete göre yapılmadığı müzekker ve müenneslerdir. Bu da insan ve hayvan dışında cinsiyeti olmayan cansızlar ve kavramlar için kullanılır. Bunun herhangi bir kuralı olmayıp semaidir(Araplardan işitilmiştir.)Mesela;
قَلَمٌ mecazi bir müzekkerdir. شَمْسٌ (güneş)ve شَجَرَةٌ (ağaç)mecazi müenneslerdir. Çünkü ister lâfzen olsun ister olmasın ölçü cinsiyet değildir.
2.Cinsiyet Alameti Olup Olmama Açısından
A.Lâfzî Müennes
Müzekkerliğin herhangi bir alameti olmaz. Kelimede asıl olan müzekkerliktir. Lafzında müennes alameti olmakla bir kelime müzekkerlikten düşer. Müenneslik alametleri üçtür:
1-Yuvarlak te: Müennes sayılan varlıklarla bunların sıfatlarının sonunda bulunur.
Müennes için Müzekker için
Yazıcı كاتب كاتبة
Öğretmen معلم معلمة
2-Uzun dişilik elifi: Bu alamet, en çok, renk ve sakatlığı gösterenافعل veznindeki kelimelerin müennesinde bulunur.
فعلاء Müennes için افعل Müzekker için
Beyaz ابيض بيضاء
Topal اعرج عرجاء
3-: Bu alamet, en çok, افعل veznindeki sıfatı müşebbehe’ler(en anlamı katan kalıplar) فعلى vezninde müennes yapılınca, bu müennes kelimenin sonunda bulunur.
فعلى Müennes için افعل Müzekker için
En büyük اكبر كبرى
En küçük اصغر صغرى
En güzel احسن حسنى
B. Semai(Manevi) Müennes
Müennesliğin herhangi bir alamete bağlı olmamasıdır. Bu da ya manasında müenneslik barındırır(manevi) veya tamamen Araplardan işitilmiştir(semai).Mesela
اُخْتٌ (kız kardeş) زَيْنَبُ (Zeynep) hiçbir lâfzî anlamı olmadan müennestir. شَمْسٌ ise herhangi bir müenneslik alameti olmadığı için lâfzî müennes değildir. Ama manevi müennes de değildir. Bu tamamen semaidir.
Öte yandan حَمْزَةٌ lâfzî bir müennes iken manevi bir müennes değildir. Lafzında müenneslik ta’sı olduğu için lâfzen müennes ama erkek için kullanılmıştır. Böylece manen müzekkerdir. Bu da kullanımdan sonra bilindiği için semai kategorisine girmektedir.
Ek Bilgi 4:
المذكر والمؤنث في اللغة العربية
Arapçada Müzekkerlik ve Müenneslik
المُذَكَّرُـ1 Müzekker: Eril/Erkek: Müenneslik alametine sahip değildir.
İkiye ayrılır:
1- Hakiki Müzekker: İsim veya sıfat gelebilir. (Akıllı veya canlı olanlar isimlerdir) .
محمد ـ أحمد ـ كريم ـ جميل ـ كامل/ طالب ـ مهندس ـ مدير ـ عالم
2- Mecâzî Müzekker (Akılsız veya cansız Müzekker)
الأسماء المذكرة الجامدة (مذكرها لا تتحول إلى المؤنث بعلامات مؤنثة)
حجر ـ دفتر ـ قلم ـ باب
المُؤَنَّثُ ـ2Müennes : Dişil/Dişi Müenneslik alametine sahiptir.
İki ana grupta sınıflandırılarak da isimlendirilebilir:
A- المُؤَنَّثُ الحَقِيقِيُّ Hakiki Müennes: (Akıllı veya canlı olanlar isimlerdir). (Dişi): Ta-i Merbuta/Ta-i Tenis (dişilik) alameti taşısın veya taşımasın gerçekte dişi olan varlıktır. İsim veya sıfat olarak gelebilir.
جميلة، كريمة، كاملة، فاطمة، عائشة / طالبة ـ مهندسة ـ مديرة ـ عالمة
خَدِيجَةُ (Hatice) مَرْيَمُ (Meryem) خَنْسَاءُ (Hansa) لَبُؤَةٌ (Aslan) هِرَّةٌ(Kedi).
B- المؤنث المجازيMecâzî Müennes (Akılsız veya cansız olanlar isimlerdir).
(مؤنثها لا تتحول إلى المذكر بحذف علامات المؤنث) الأسماء المؤنثة الجامدة
شجرة ـ حقيبة ـ نافذة ـ سبورة
İkiye Ayrılır:
1.Lafz-i Müennes (Kıyasi Müennes): 3 gruba ayrılır:
a) Tenis (Dişilik) alameti olan (ة – ى - اء) sıfatlarınve isimlerin sonunda bulunan alametler.
Son harfi ta-yı merbuta (ة - ـة) Yuvarlak te / التاء مربوطةile biten isimler veya sıfatlar çoğunlukla müennes (dişi), müfret (tekil) kabul edilir.
Örnekler:
مَدِينَةٌ (şehir) مُحَافَظَةٌ (şehir) لَيْلَةٌ (bir gece) سَفِينَةٌ (gemi) كَبِيرَةٌ (büyük) طَبِيبَةٌ (bayan doktor) مَرِيضَةٌ(hasta) كَاتِبَةٌ (yazıcı) مُعَلِّمَةٌ (öğretmen) فَقِيرَةٌ (yoksul) نَظِيفَةٌ (temiz) كَبِيرَةٌ (büyük) صَغِيرَةٌ (küçük) قِطَّةٌ (kedi) كَلْبَةٌ (köpek) مُهْرَةٌ (tay) مُسْلِمَةٌ (Müslüman) مُؤْمِنَةٌ(mümin) نَافِذَةٌ(pencere) كَبِيرَةٌ(büyük) صَغِيرَةٌ (küçük) بَطِيئَةٌ (yavaş).
Not: Ta’i Marbuta/Kapalı te - Tenis te’si / Dişilik te (ة - ـة) sonuna bir ek bitiştiğinde açık ـ ت ـ şeklinde yazılır.
Örnek:
مِحْفَظَةٌ – مِحْفَظَتُكَ (çanta – senin çantan)
نَظَّارَةٌ – نَظَّارَتُهُ (gözlük – onun gözlüğü)
مِظَلَّةٌ – مِظَلَّتِي (şemsiye – benim şemsiyem)
**** Sonunda (uzun elif - اء)yani elif-i memdude. "uzun elifi" olan sıfatlardır. Bu alamet daha ziyade renk ve sakatlığı ifade eden أَفْعَلُ فعلاء veznindeki kelimelerin müenneslerinde kullanılır.
Örnekler:
بَيْضَاءُ (beyaz) زَرْقَاءُ (mavi) حَمْرَاءُ (kırmızı) حَسْنَاءُ (güzel kız) سَمْرَاءُ (Semra) خَضْرَاءُ (yeşil) سَوْدَاءُ (siyah) خَرْسَاءُ (dilsiz) حَدْبَاءُ(kambur) عَرْجَاءُ (topal) عَمْيَاءُ (kör) شَقْرَاءُ (sarışın) سَمْرَاءُ (esmer).
Not: Topluluk isimleri genellikle müennes (dişi) kabul edilir.
Örnek:
العَرَبُ (Arap)
Sonu ى yani elif-i maksura (kısa elif) ile biten isimlerdir. Elif-i maksura daha ziyade
أَفْعَلُ فُعلى veznindeki derecelendirilmiş sıfatların müenneslerinde kullanılır.
Daha büyük أكبر كُبرى
Daha küçük أصغر صُغرى
Daha güzel أحسن حُسنى
- فَعْلاءُ veznindeki sıfatların müennesleri de فُعْلَى vezninde kullanılır.
Örnekler:
صُغْرَى (en küçük) حُسْنَى (en güzel) حُبْلَى (hamile, gebe) عَصًا (baston) كُبْرَى (en büyük) سُفْلَى (daha düşük) عَطْشَى (susamış, susuz).
2. Sema-i Müennes (Manevi Müennes):
Üzerinde müenneslik alameti olmayıp, müennes sayılan isimlerdir. Bu müennesler sözlüğe bakılarak ve/veya işitilerek bilindiği için Semai Müennes denir.
Örnekler:
نَفْسٌ (kendim) أَرْضٌ (yeryüzü) شَمْسٌ (güneş) سَمَاءٌ (gökyüzü) رِيحٌ (rüzgar) نَارٌ (ateş) دَارٌ (ev) حَرْبٌ (savaş) فَأْسٌ (balta) جَهَنَّمٌ (cehennem) حَاجِبٌ (kaş) رِجْلٌ (ayak) دَلو(kava) فُلُك(gemi) عقرب(akrep) درع(zırh) بئر(kuyu) عين(pınar)فردوس (cennet) ملح(tuz) سعير(cehennem) جحيم(cehennem) سِنٌّ(diş) عصا(sopa) أفعى(yıl).
Not 1: Diğer Manevi Müennes ifade eden isimlerdir. Örneğin
المؤنّث المعنوي: بقية المؤنث المعنوي:
بتول، مريم، زينب، شام. وهُناك من الألفاظ للمؤنث المعنوي التي لا يُستعمل إلاّ مؤنّثًا: نحو(فأس، أرض، أرنب، إصبع، حرب، دار، رَحيم، رَحى، سقر، شمس، شِمال، يمين، ضبعُ، عُروض، عَقِب، فخِذ، قوس، كأس، كرش، نَعْل، ناب، وِرك، مع أسماء الرّياح ( صبا، قَبول، جَنوب، دَبور، هيف، حَرور، سموم...).
Not 2: Müzekker ve müenneslik için kullanılan bazı Manevi lafızlar vardır.
هناك من الألفاظ المعنوية التي تُستعمل للمذكر والمؤنث: ( إبط، إزار، حال، حانوت، خمر، زُقاق، سبيل، سُرى، سراويل، سلاح، سكّين، سليم، سماء، سوق، صاع، ضُحى، طِرس، طريق، عَجُر، عُقاب، عقرب، عُنق، عنكبوت، فرس، قِدر، قَفا، قميص، كِبد، لسان، مِسك، وراء، مُوسى).
Not 3: İsimlerde Cinsiyet: Arap dilinde kelimeler dil bilgisi yönünden müennes (dişil) ve müzekker (eril) olarak iki tür cinsiyete sahiptir. Bunlar genellikle varlıkların doğal cinsiyetine uyarlar. Doğada erkek olan canlılar müzekker, dişi olan canlıklar müennes kabul edilir.
Doğal dişi Erkek isimler. Bular da istisnalardan kabul edilebilir.
Örnekler:
أُمٌّ (anne) أَبٌ Baba أَخٌ(erkek kardeş) أُخْتٌ (kız kardeş) ابنٌ(Erkek çocuk). بِنْتٌ (kız çocuğu) . بَعل (koca) .:زَوجَةٌHanım . رَجُلٌ(erkek). إمرأة(kadın) . صُهرٌ(damat) . كِنَّةٌ(gelin) . ثورٌ(öküz)
. بَقرٌ (ة)(inek) . ناقة(dişi deve) . جمل(erkek deve) . ديك(horoz). دجاجة(tavuk).
Not 4: Kasaba, şehir, ülke ve kabile isimleri müennes (dişi) kabul edilir.
أسماء البلاد والمدن والقبائل تستعمل كمؤنث
Örnekler:
قُرَيْشٌ (Kureyş) مِصْرٌ (Mısır) مَكَّةٌ (Mekke)
Not 5: Vücudun çift olan azaları, organları müennes (dişi) olarak kabul edilir.
أسماء أعضاء الجسم المزدوجة تستعمل كمؤنث
Örnekler:
عَيْنٌ (Göz) أُذْنٌ (Kulak) يَدٌ (el)
Not 6: Ayrıca Arapçadaki bütün cansız isimlerin çoğulu müennes (dişi) ve müfret (tekil) kabul edilir.
Not 7:Bazı müzekker (eril) isimler kurala aykırıdır.
Örnekler:
حَمْزَةُ (Hamza) طَلْحَةُ (Talha) عُرْوَةُ (Urve)
Not 8: Mübalağa ifade eden فَعَّالَةٌ vezninin sonundaki ta-i marbuta ـة müenneslik (dişilik) için değildir.
Örnekler:
عَلاَّمَةٌ (çok bilgili) نَسَّابَةٌ (soy bilgini) رَحَّالَةٌ (çok gezmiş)
Not 9: Bazı sıfatların hem müzekkeri ve müennesi de aynıdır genellikle şu vezinlerde gelir: Fa’ulün – Fe’ilün – Mif’alün –Mif’ilün ….
هناك من الصّفات التي يستوي فيها المذكر والمؤنث لذا فلا تطابق الصّفة بالموصوف. وعمومًا يأتي على وزن فعول وفعيل ومِفعَال مِفعِيل وأوزان أخرى مثل: صَبورـ فَخور ـ جَرِيح ـ عَظِيم ـ رَحِيم ـ كَبِير ـ رَخِيص ـ عَلاَّمَة ـ مِكْسَال ـ مِعْطِير ـ مِغْشِم ـ ضحْكة .
والمصدر الثلاثي الغير الميمي مثل : عدلٌ / وأيضًا ما كان الصّفة لجمع ما لايعقل.
الأمثلة : رجُلٌ صَبورٌ / إمرأةٌ صَبورٌ / هذا شَاهدُ عَدلٌ / هَذانِ شَاهِدَانِ عَدلٌ / هذهِ شُهودُ عَدْلٌ.
Müzekkerlik ve Müenneslik Diğer Konularda
المذكر والمؤنث في الضَّمَائر في حَالةِ الفَاعِلِ: Fail halinde olan zamirler
هُوَ: O Müzekker) مُذكّر(
هُمَا: Müzekker) O İkisi مُذكّر(
هُمْ: Müzekker) Onlar مُذكّر(
هِيَ: O Müennes) مُؤنَّث(
هُمَا: Müennes) O İkisi مُؤنَّث(
هُنَّ: Müennes) Onlar مُؤنَّث(
اَنْتَ: Müzekker) Senمُذكّر (
اَنْتُمَا: Müzekker) İkiniz مُذكّر(
اَنْتُمْ: Müzekker) Siz مُذكّر(
اَنْتِ:Sen Müennes) مُؤنَّث(
اَنْتُمَا:İkiniz Müennes) مُؤنَّث(
اَنْتُنَّ:Siz Müennes) مُؤنَّث(
اَنَا: Ben
نَحْنُ: Biz
المثال:
ـ ذَهبتُ إلى السّوقِ. ـ ذَهبَ (ذَهَبَتْ) إلى السُّوقِ. هما ذَهَبَا (ذَهَبَتَا) إلى السُّوقِ. ـ هُم ذَهبوا إلى السُّوقِ.
هنّ ذَهبنَ إلى السُّوقِ. أنتم ذَهَبتُم إلى السُّوقِ. أنتُنَّ ذَهَبتُنَّ إلى السُّوقِ. نَحنُ ذَهَبنَا إلى السُّوقِ.
المذكر والمؤنث في الضَّمَائر في حَالةِ المَفعُولِ: Tümleç Halinde olan Zamirler
إيّاهُ: Müzekker) Onu مُذكّر(
إيّاهُمَا: Müzekker) İkisini مُذكّر(
إيّاهُم: Müzekker) Onları مُذكّر(
إيّاهَا:Onu Müennes) مُؤنَّث(
إيّاهُما:İkisini Müennes) مُؤنَّث(
إيّاهُنّ:Onları Müennes) مُؤنَّث(
إيّاكَ:Seni Müzekker) مُذكّر(
إيّاكُمَا:İkinizi Müzekker) مُذكّر(
إيّاكُمْ:Sizi Müzekker) مُذكّر(
إيّاكِ:Seni Müennes) مُؤنَّث(
إيّاكُمَا:İkinizi Müennes) مُؤنَّث(
إيّاكُنّ:Sizi Müennes) مُؤنَّث(
إيّايّ:Beni
إيّانَا: Bizi
...هُ:Onu Müzekker) مُذكّر(
...هُمَا: O İkisini Müzekker) مُذكّر(
...هُمْ: Onları Müzekker) مُذكّر(
...هَا:Onu Müennes) مُؤنَّث(
...هُمَا: O İkisini Müennes) مُؤنَّث(
هُنَّ: Onları Müennes) مُؤنَّث(
...كَ: Seni-n Müzekker) مُذكّر(
...كُمَا: İkinizi-n Müzekker) مُذكّر(
...كُمْ: Sizi-n Müzekker) مُذكّر(
...كِ:Seni-n Müennes) مُؤنَّث(
كُمَا:İkinizi-n Müennes) مُؤنَّث(
...كُنَّ: Sizi-n Müennes) مُؤنَّث(
...يِ: Beni
...نَا: Bizi
الأمثلة:
إيّاكَ نَعبُدُ. Sana ibadet ederiz
إيّايَ فأعبدوني. Bana ibadet ediniz
كَتَبْناهَا Onu-e-k- yazdık:
كَتَبْنُمْنَاBizi yazdınız-e :
نَكْتُبُهَا:Onu-k-yazıyoruz
المذكر والمؤنث في مَفعُول فيهِ: Tümleci ‘De’ Hali olan
عِندِي: Bende
عِندَنَا: Bizde
عِندَكَ: Sende: Müzekker) مُذكّر(
عِندَكِ:Sende Müennes) مُؤنَّث(
عِندَكُمْ: Müzekker) Sizde مُذكّر(
عِندَكُن:Sizde Müennes) مُؤنَّث(
عِندَهُ:Onda Müzekker) مُذكّر(
عِندَهَا:Onda Müennes) مُؤنَّث(
عِنْدَنَا:Bizde
جَاءَ عِندِي ـ ذَهبَ عِنْدَكُمْ
المذكر والمؤنث في مَفعُول مَعَهُ: Tümleci ‘Le’ Hali olan
مَعِي: Benimle
مَعَنا: Bizimle
مَعَكَ: Seninle: Müzekker) مُذكّر(
مَعَكِ:Seninle Müennes) مُؤنَّث(
مَعَكُم:Sizinle Müzekker) مُذكّر(
مَعَكُن:Sizinle Müennes) مُؤنَّث(
مَعَهُ: Onunla: Müzekker) مُذكّر(
مَعَهَا:Onunla Müennes) مُؤنَّث(
مَعَهُم: Onlarla: Müzekker) مُذكّر(
مَعَهُن:Onunla Müennes) مُؤنَّث(
الأمثلة:
ذَهَبتُ مَعَكَ. Seninle gittim ذَهبتَ مَعِي. Benimle geldin
المذكر والمؤنث في مَفعُول عَنه: Tümlecin ‘Den’ Hali olan
عَنِّي: Benden
عَنَّا: Bizden
عَنْكَ: Müzekker)Senden مُذكّر(
عَنكِ:Senden Müennes) مُؤنَّث(
عَنْكُم: Sizden: Müzekker) مُذكّر(
عَنكُن:Sizden Müennes) مُؤنَّث(
عَنهُ: Ondan Müzekker) مُذكّر(
عَنهَا:Ondan Müennes) مُؤنَّث(
عَنهُم: Onlardan Müzekker) مُذكّر(
عَنهُن:Onlardan Müennes) مُؤنَّث(
الأمثلة:
فأعفُ عنًّا. Bizi Bağışla
رَضي الله عنكَ.Allah sizden razı olsun
ذَهبَ عنّي الفَزعُ Özerimden korku gitti
المذكر والمؤنث في مَفعُولٌ إليهِ: Tümlecin ‘E’ Hali olan
اِلىَّ: Bana
اِلينَا:Bize
اِليكَ:Sana Müzekker) مُذكّر(
اِليكِ: Sana Müennes) مُؤنَّث(
اِليكُمْ: Size Müzekker) مُذكّر(
اِليكُن: Ona Müennes) مُؤنَّث(
اِليهِ:Ona Müzekker) مُذكّر(
اِليهَا: Müennes) مُؤنَّث(
اِليْهِم: Onlara Müzekker) مُذكّر(
اِليهن:Onlara Müennes) مُؤنَّث(
الأمثلة:
أهدي إليك كتابًا. Size Kitap hediye ediyorum
جاؤا إلينا. Bize geldiler ـ ذَهبوا إليكم. Size gittiler
المذكر والمؤنث في اسمُ الإشَارَةِ: İşaret İsimleri
Yakın için işaret zamirleri
هَذَا: Müzekker) Bu مُذكّر(
هَذانِ، هَاذيْنِ: Müzekker) Bu ikisi مُذكّر(
هَؤُلاَءِ: Bunlar
هَذِهِ / هَذِي: Müennes) Bu مُؤنَّث(
هَتَانِ، هَاتَيْنِ: Müennes) Bu ikisi مُؤنَّث(
Uzak İçin İşaret Zamirleri
ذَاكَ، تِيكَ: Şu
ذَالِك: Müzekker) مُذكّر(
ذَانِكَ: Müzekker) O ikisi مُذكّر(
اُولاَئِكَ: Müzekker) Onlar مُذكّر(
تِلْكَ / تَاكَ:O Müennes) مُؤنَّث(
تَانِكَ:O ikisi Müennes) مُؤنَّث(
الأمثلة:
ـ هَذا رَجُلٌ ذكيٌّ. Bu zeki bir adamdır ـ ذَلكَ الكِتابُ لا ريبَ فيهِ.Bu kitapta şüphe yoktur
المذكر والمؤنث في الاسم الموصول: Belirtili İsm-İ Mevsuller (İlgi Zamiri)
اَلَّذِى: Müzekker) Ki o kimse مُذكّر(
اَللَّذَانِ،اَللَّذَيْنِ: Müzekker) Ki o ikisini مُذكّر(
اَلَّذِينَ: Müzekker) Ki o kimseler مُذكّر(
الَّتي:Ki o kimse Müennes) مُؤنَّث(
اَللَّتَانِ، اَللَّتَيْنِ: Müennes) Ki o ikisini مُؤنَّث(
اَلْلاَّتِي ، اللَّوَاتِي، اللاَّئِي: Ki o kimseler Müennes) مُؤنَّث(
Not: Sadece insan dışındaki SADECE çoğullarda İsm-i mevsul müennes tekil اَلَّتِى gelir. (Akıllı ve akısızlar için kullanılır).
Belirtisız İsm-İ Mevsuller
مَنْ: (kimse-ler): Sadece akıllılar için kullanılır.
ماَ: (şeyler) Hayvan canlılar ve nesneler için kullanılır
Alıntı...
__________________
O (cc)’NA SIĞINMAK AYRICALIKTIR |