Atauzem 3. Sınıf felsefe tarihi ile ilgili filozoflara dair notlar
KİM NE SÖYLEMİŞ, HANGİ FİLOZOF NE YAPMIŞ
(söylemeselerdi güzel olurdu...
1-‘’Herşey akar sözünü ‘’HERAKLETİOS a aittir.
2-‘’Adalet diye bir şey yoktur sadece iktidar için kuvvetli ile zayıfın yaptığı mücadele vardır’’ sözü THRASYMACHOS, a aiittir
3-‘’Gölge etme başka ihsan istemem’’ sözünü SİNOPLU DİOGENES, e aiittir
4-‘’Her şey bir amaca doğru akar gider ‘’sözünü ARİSTOTELES, e aiittir
5-‘’Birden yalnız bir sudur eder sözü ‘’PLOTİNUS a aiittir
6-‘’Bilgi , inanç tapınağının sadece giriş kısmını aydınlatır.Tapınağın asıl iç kısmını aydınlatan, vahiydir’’ sözü ST. THOMAS AGUİNAS, a aiittir
7-‘’Gaye vasıtası meşru kılar’’ sözü MACHİAVELLİ, ye aiittir
8-‘’Bilmek hakim olmaktır’’’ sözü BACON, a aiittir
9-‘’Rahipler, itibar edilen ama yönetime katılamayan kimselerdir’’ düşüncesi THOMAS MORUS, a aiittir
10-‘’Bilgisizliği bilmek’’ ifadesi N.CUSANUS, a aiittir
11-Yargılandığı Engizisyon mahkemesinde idama çarptırıldığında ‘’ ölümümü bildirirken bile benden korkuyorsunuz’’ diyen G. BRUNO, a aiittir
12-‘’Devleti yönetecek olan insanların çok iyi eğitilmiş, erdemli ve bilgili kişiler olmaları , belli bir ahlaki seviyeye ulaşmış olmaları gerekir.Bunların günlük geçim kaygısı olmayan zengin kimseler arasından seçilmeleri esatır’’görüşü ARİSTOTELES, e aiittir
13-‘’ Cahil insanlar mutlu olamazlar’’ görüşü ESKİ STOA, ya aittir
14-‘’Bütün insanların aynı idealleri paylaşması ve dolayısıyla bütünün bir parçası olmaları yerine , onların bireyselliklerini kabul etmekte ve her insanın öncelikle kendi idealini gerçekleştirmek durumunda olduğunu ‘’söyleyen PANAİTİOS tur.
15-Devlet anlayışını Eski Stoa nın devlet ve ulus ayrılığı gözetmeyen anlayışından farklı bir şekilde , ayrı devlet ve milletleri dikkate alarak oluşturan PANAİTİOS tur
16-Ruhun atomlardan meydana geldiğini ileri süren EMPEDOKLES tir,
17-Sofistleri sahtekarlıkla suçlayan PLATON dur.
18-Dinin, yöneticilerin halkı daha iyi yönetebilmek için uydurdukları bir kurum olduğunu ileri süren KRİTİAS tır
19-Bilginin erdem olduğunu söyleyen ve buradan ‘’kendini bilmek’’ bilgisine ulaşan SOKRATES tir.
20-Tanrı anlayışıyla monoteizme en çok yaklaşan filozof XENOPHANES tir.
21-Yanlış coğrafya hesaplarına rağmen Christof Colomb un Amerika kıtasını keşfetmesine neden olan Helenist dönem filozofu POSEİDONİOS tur.
22-Bedeni , ruhun hapishanesi olarak görmesi Poseidonios u PLATON a yaklaştırmaktadır.
23-İnsanı sahnedeki aktöre benzeten, dünya ve dünyanın tarihiyle ilgili bu dramda , insanın yalnızca bir oyuncu olduğunu iddia eden, oyuncunun oynayacağı rolü seçemeyeceğini,dolayısıyla oyunun kendisine etkide bulunamayacağını, insanın bu tarih içinde ne olacağını Tanrı ve aklın belirleyeceğini kabul eden filozof EPİCTETOS tir.
24-İlkçağ filozofu olan Demoritos un, ‘’akla uygun uygun yaşamak üzere insanın elinde bulunanlarla yetinip, sahip olamayacağı şeyler için üzüntü duymaması gerektiği düşüncesi ,Stoa filozoflarından EPİCTOTES e uygundur.
25-Platon un görüşleriyle Yahudi ilahiyatını uzlaştırmaya çalışan filozof PHİLON dur.
26-Mutluluğu , ruhun özgürlük ve dinginliğine ulaşmak olarak gören ve bunu başarabilmek için de yalnızlığı seçen Rönesans düşünürü PETRARCA,dır.
27-İnsanı bir doğa gücü ve canlı bir enerji kümesi olarak gören hümanist filozof MACHİAVELLİ dir.
28-Rönesans ile Klise nin astronomi anlayışlarını uzlaştırmaya çalışmıştır.Kurmuş olduğu rasathanelerde Keplerle birlikte çalışmış,tutmuş olduğu defterler ölümünden sonra Kepler tarafından korunmuş ve kendi sistemini kurmasında’da temel oluşturmuş olan astronom TYCHO BRAHE dir.
29-geliştirmiş olduğu teleskopla Jüpiterin uydularını keşfeden düşünür ve bilim adamı GALİLEO GALİLEİ dir.
30-Yeni Atlantis isimli ütopya kitabınında yazarı olan Rönesasns ın yöntem arayıcısı filozofu FRANCİS BACON dur.
31-Yönetiminde var levhası ,yok levhası,derece levhası gibi kavramlar kullanan filozof-bilim adamı FRANCİS BACON dur.
32-Yeni çağ felsefesinin kurucusu kabul edilen filozof DESCARTES tir.
33-Jansenizm tarikatını kuran filozof JORNELİS JANSENİUS tur.
34-ilahi alem ,sonsuzluk,ruhun ebediliği meselelerinin akılla değil ancak bu kalp mantığı ile çözülebileceğini iddia eden düşünür BLAİSE PASCAL dır.
35-Descartes ten etkilenerek OCCASİ ONALİZM’e ulaşmış,Hakikatin Araştırılması ve Metafizik ile Din üzerine Konuşmalar isimli eserlerin yazarı NİCOLE MALEPRANCHE dir.
36-Her türlü bilgiyi insanın ruhuna bizzat tanrının yerleştirdiğini ileri süren occasionalist filozof NİCOLE MALEPRANCHE dir.
37-Bir ahlak anlayışı olarak mutluluğun ancak Ruhların Ruhunu (tanrıyı) özleyip onu bulmak ve bilmekle elde edilebileceğini savunan düşünür NİCOLE MALEPRANCHE dir.
38-‘’Geometrik Metoda Göre İspat Edilmiş Olan Ahlak ‘’ isimli eserin yazarı SPİNOZA dır.
39-Erdemi güçlü olmak ile özdeşleştiren filozof SPİNOZA dır.
40-Devleti insanın kendi esenliğini korumak için kurduğu bir makineye benzeten ve monarşiyi reddederek Hobbes’ tan ayrı bir siyaset felsefesi öngören filozof SPİNOZA dır.
41-Devletin, düşünme, konuşma ve yaygın hürriyetini engellemesinin, var olma amacına aykırı düşeceğini savunan filozof SPİNOZA dır.
42-‘’Her şey zihne sonradan yazılsa bile, bunun için zihnin kendisinin varlığı bütün kavramların oluşmasından önce var olmalıdır ’’diyerek epistemoloji noktasında J.Locke den ayrılan filozof LEİBNİZ
43-İnsan zihninin doğuştan ‘boş bir levha-tabula rasa’’olduğunu savunan filozof DESCARTES
44-Varlığın maddi olmadığını ileri sürerek, felsefesini bu ana çizgi üzerine oturtan filozof BERKELEY
45-‘’Eğer Tanrı olmasaydı biz onu icat etmek zorunda kalacaktık.Fakat tabiat bize O’nun varlığını haykırmaktadır’’ diyen filozof VOLTAİRE
46-Doğadaki temel maddeler havanın değişik derecelerdeki sıkışma ve gevşemeden meydana gelir düşüncesi ANAXSİMENES e aittir.
47-‘’Hiçbir şey yoktur, olsa da bilemezdik’’ diyen filozof PROTOGORAS tır.
48-Sokrates gibi , ölüm korkusunu yenme konusunda düşünceler ileri süren filozof EPİKÜROS tur.
49-‘’Nesnelerin gerçek yapısı kavranamaz (akatlepsia) , nesneler karşısında yargıdan kaçınmak gerekir (eopche) böylece sarsılmazlığı kazanırız (ataraxsia)’’ bu anlayışa sahip filozof TİMON dur.
50-Rasyonalizm ile emprizm arasında uzlaştırmacı felsefesiyle dikkat çeken filozof DESCARTES tir.
51-Ölüm korkusunun gereksiz olduğunu ve insanı mutsuz etmemesi gerektiğini ifade etmek için ‘ölüm varken ben yokum, ben varken ölüm yok’ diyen filozof EPİKÜROS tur.
52-“İnsanın akla dayalı bir Tanrısal yönü, bir de duyusal güçlerine dayalı hayvani (diğer canlılarla ortak) yönü bulunmaktadır’’ görüşü POSEİDONİUS tur.
53-Devleti, Tevrat’ta geçen büyük bir ejderha olan Leviathan’a benzeten filozof THOMAS HOBBES tir.
54-İnsanın ruhsuz bir makine olduğunu iddia eden filozof JULİEN DE LAMETTİRİE dir.
55-Yöneticinin filozof-kral olması gerektiğini söyleyen filozof PROTOGORAS tır.
56-“Düşünüyorum o halde varım” diyen filozof DESCARTES tir.
57-“Sebeplilik düşüncesinin kaynağında alışkanlıklarımız vardır” diyen düşünür D. HUME dir.
58-Helenistik dönemde Platon’un ‘filozof kralını’ fiilen temsil eden filozof MARCUS AİRELİUS tur.
59-Sevginin, varlığın birliğini sağladığını savunan filozof EMPEDOKLES tir.
60-Manevi hazları maddi hazlardan üstün tutan ve insanın bu şekilde mutluluğa ulaşacağına inanan hedonist filozof EPİKÜROS tur.
61-17. Yüzyılda, reel cisimlerin asılları olmak üzere Tanrı’da bir ‘ideal cisimler dünyası’ bulunduğunu iddia eden Descartes’çı filozof MALEBRANCHE dir.
62-İktidarın kuvvetli olanlarla zayıflar arasındaki mücadele olduğunu savunan İlkçağ filozofu TYRASYMACHOS tur.
63-“Evren, ay altı ve ay üstü diye ikiye ayrılır ve her iki evrenin yapısı da farklıdır” diyen filozof ARİSTOTELES tir.
64-Reenkarnasyonun veya ölüm sonrası bir ölümsüzlüğün olmadığını söyleyen filozof EPİKÜROS tur.
65-Sayıların gizemli anlamları olduğunu kabul eden ve ‘güzellikle matematik’ arasında bir uyum olduğundan söz eden filozof PYTAGORAS tır.
66-‘Dinin menşei’ hakkında görüş ileri sürerek yüksek kuvvetlere tapmanın, ödüllendiren ve cezalandıran tanrıların varlığını savunmanın tamamen insan zihninin ürünü olduğunu savunan sofist KRİTİAS tır.
67-Politica isimli eserinde insanın sosyal bir varlık olduğundan söz eden filozof,ARİSTOTELES tir.
68-St. Augustinus’un “anlamak ve bilmek için inanıyorum” anlayışı yerine “inanayım diye biliyorum” ilkesini getiren Ortaçağ filozofu,THOMAS AGUİNAS tır.
69-Stoa felsefesini örnek alarak en yüksek değerin, ruhun bağımsızlığı ve hürriyeti olduğunu savunan, dolayısıyla da mutluluğun, ruhun özgürlük ve dinginliğine ulaşmak olduğu sonucuna ulaşan Rönesans filozofu, PETRARCA dır.
70-Protestanlığın doğduğu reform hareketinin başlamasına neden olan Alman mistiği, MEİSTER ECKHART tır.
71- Değişmeyi, hareketi ve oluşu reddeden filozof PARMENİDES tir.
72-Uzlaştırmacı felsefesiyle dikkat çeken filozof LEİBNİZ dir.
73-Reform hareketini başlatan rahip MARTİN LUTER dir.
74-Dünya dönüyor” dediği için Engizisyon mahkemesi tarafından yargılanıp idam edilen filozof GİORDANA BRUNO dur.
75-Var olmanın algılanmış olmaya bağlı olduğunu yani nesnelerin düşünceden başka bir şey olmadığını savunan filozof BERKELEY dir.
76-Ne kadar insan varsa, o kadar da doğru vardır’ anlayışını savunan filozof PRATOGORAS tır.
77- Hocasının düşüncelerini ispat için çeşitli paradokslar üreten filozof ZENON dur.
78-Gerçek evrenin oluş içerisinde olduğunu ve yalnızca akılla kavranabileceğini ileri süren filozof HERAKLETİOS tur.
79--‘Her şey Tanrılarla doludur’ sözü THALES e aittir.
80-- ‘Eğer mutlak bir iyi veya kötü bulunsaydı, dünya yüzünde farklı milletlerin farklı iyi ya da kötülerine rastlanmazdı’ diyerek mutlak bir doğrunun ve mutlak bir iyinin olamayacağını savunan filozof KARNEADES tir.
81- Felsefeyi mantık, ahlak ve fizik olarak üçe ayıran filozof SENECA dır.
82-- Sokrates’in “bildiğim bir şey varsa, o da hiçbir şey bilmediğimdir” sözünden hareketle, “bilmediğimi bile kesin olarak bilmiyorum” diyen filozof ARKESİLAOS tur.
83- Ruh ile bedeni birbirinden ayrı iki zıt kuvvet olarak görmeyen, ruhla vücudun başlangıçtan itibaren bir ve bütün olduğunu kabul eden dolayısıyla bedensiz bir ruhun ve ruhsuz bir bedenin düşünülemeyeceğini ileri süren düşünür PANAİTİOS tur.
84- Ölüm korkusunu rasyonel olarak yenen filozof SOKRATES tir.
85- Nefretin bozuluşa neden olduğunu savunan filozof EMPEDOKLES tir.
86- Platonun tüm varlıkların asılları olarak kabul ettiği gerçeklerine inandığı idelerin tanrının düşünceleri olduğunu ve onun ruhunda saklı olarak bulunduğunu kabul eden filozof PHİLON dur.
87-- Felsefe ve dini uzlaştırmaya çalışan filozof PHİLON dur.
88-Gerçekte var olduğuna inanarak bir ideler alemini savunan filozof PLATON dur.
89- Hiçbir şey yoktur, olsa da bilemezdik, bilsek de başkasına bildiremezdik” diyen filozof GORGİAS tır.
90-- ‘Evrende değişmeyen tek şey, sürekli olan değişimdir’ diyerek her şeyin sürekli bir değişim içinde olduğunu savunan filozof HERAKLETİOS tur.
91--‘İnsan her şeyin ölçüsüdür’ anlayışını savunan filozof PROTOGORAS tır.
92-Sokrates’in ‘Bildiğim bir şey varsa o da hiçbir şey bilmediğimdir’ sözünden hareketle ‘ bilmediğimi bile kesin olarak bilmiyorum’ diyen filozof ARKESİLAOS tur.
93-- Ortak tarafları ‘dört unsur teorisi’ olan filozoflar EMPEDOKLES-ARİSTOTELES tir.
94-‘Gerçek evren akılla bilinir ve değişmeksizin aynı kalır’ diyen filozof PARMENİDES tir.
95-Tanrı dan değiştirebileceği şeyler için cesaret, değiştiremeyeceklerini kabul edebilmek için metanet ve ikisi arasındaki farkı anlamak için akıl vermesini isteyen filozof SENECA dır.
96-Epiküros un fizik( doğa)anlayışında görüşlerini benimsediği filozof DEMOKRİTOS tur.
97-Toplum yönetimi konusunda ‘’insanlar toplumlarını ve yaşamlarını Tanrı nın iradesine göre yönetmeye çalışmalıdır’’ diyen ve bilgeliği de’’insanın doğaya uygun yaşaması, doğal olana uyum sağlaması’’olarak tanımlayan azad edilmiş köle filozof, EPİKTETOS tur.
98-Bütün evrenin Tanrı dan taşma(sudur) yoluyla meydana geldiğini savunan filozof PLOTİNUS tur.
99-Kendi devleti olan Yunanistan ı da egemenliği altına almasına rağmen, Roma İmparatorluğu nun bir dünya devleti olduğunu kabul eden filozof PANAİTİOS tur.
100-Hitabet ve güzel konuşma alanında şöhret bulan filozof PRATOGORAS tır.
101-Şiirle anlatım yöntemi diye bilinen özlü anlatım metodu PYTHAGORAS a aittir.
102-Bir nehirde iki kere yıkanılmaz sözü HERAKLETİOS a aittir.
103-Nihai huzura, özellikle ölüm karşısındaki korkunun giderilmesine ancak Tanrı nın yardımı ve iman ile varılabileceği kanaatine ulaşsa da Tanrı nın yardımının bile insanı tam bir ruh huzuruna eriştiremeyeceğini düşünen PETRARCA dır.
104-İnsanı bir doğa gücü ve canlı bir enerji kümesi olarak gören NİCOLO MACHİVELLİ dir.
105-Her şeyden önce kendimi araştırıyorum ;benim metafiziğim de fiziğim de budur diyen düşünür MONTAİNE dir.