[Mihrinaz]

Dicle Mantık (8-13) ÜNİTE SORULARI

MANTIK 8.ÜNİTE SORU ve CEVAPLARI
S1.Kıyasın sözlükteki ve mantıkdaki anlamları nelerdir?
C1:Sözlükte birseyle başka birseyi ölçmek demektir mantıkda verilmiş
bilgilerden yola çıkıp onlar arasında geçerli ilişki kurarak yeni bir sonuca
ulaşmadır.

S2.Önerme öncül ve sonuç ne demektir?
C2:Mantıkda hüküm bildiren yani doğru veya yanlış olabilen ifadelere
önerme denir. Eger önerme kıyas yapma amacıyla kullanılır ve alt alta
olursa bu durumda onlara öncül adı verilir.Öncüllerden elde edilen
önermeye de sonuç denir.

S3Kıyas cesitleri nelerdir?
C3a) basit kıyas:iki öncül bir sonuçtan meydana gelen kıyaslardır.
b) bileşik kıyas: ikiden fazla öncüllerden meydana gelen kıyaslardır.
c) düzensiz kıyas: öncüllerden biri veya sonuç zikredilmiyorsa yada öncül
deliliyle birlikte veriliyorsa düzensiz kıyas olur.

S4.Basit kıyasın cesitleri nelerdir?
C4: a) kesin kıyas: kıyasın sonucu öncüllerde anlam olarak bulunup
sonuç olarak bulunmazsa kesin kıyas olur.
b) seçmeli kıyas: kıyasın sonucunun aynısı veya karşıt hali öncüllerde
hem anlam hemde sonuç olarak bulunursa seçmeli kıyas olur.

S5.Kesin kıyasın cesitleri nelerdir?
C5: a) yüklemli: kıyasın öncülleri yalnız yüklemli önermeden meydana
gelirse yüklemli kıyas olur.
b) şartlı: şartlı önermelerden meydana gelirse şartlı kesin kıyas olur.

S6.büyük küçük ve orta terim önerme nedir?
C6: Sonucun yüklemine büyük, öznesine (konusuna) küçük her iki
öncülde de tekrar edilene orta terim denir. Büyük terimin içinde
bulunduğu öncüle büyük önerme küçük terimin içinde bulunduğu öncüle
küçük önerme denir.

S7.Kesin kıyasın sartları nelerdir?
a) Her kıyasta büyük küçük ve orta olmak üzere üc terim bulunmalıdır.
b) Orta terim sonuçta bulunmamalıdır.
c) Orta terim iki öncülde de tikel olarak alınamaz
d) Sonuçta bulunan öncüllerin kaplamı öncülde bulunan terimlerin
kaplamını asmamalıdır
e) Sonuç daıma oncüllerin zayıf olanına tabidir
f) İki olumsuz öncülden sonuç çıkmaz
g) İki tikelden sonuç çıkmaz
h) Öncüller olumlu ise sonuç olumsuz olmaz

S8.Orta terimin öncüldeki yerini ifade eden terime ne ad verilir?
C8:Orta terimin öncüldeki yerini ifade eden terime MODadı verilirS9. Her öğretmen bilgilidir
Farabi öğretmendir
O halde Farabi bilgilidir
Yukarıdaki kıyas hangi tür kıyasa örnektir?

C9: Yukaridaki örnek basit kıyasa örnektir.

S10.Ülkede fabrika sayısı artarsa işsizlik azalır
Ülkede fabrika sayısı artıyor
O halde işsizlik azalır
Yukarı örnekteki kıyas hangi tür kıyasa örnektir?
C10: Yukari örnekteki kıyas seçmeli kıyasa örnektir.

S11.Her insan ölümlüdür
Sokrates insandır
Sokrates ölümlüdür
Yukarıdaki örneği büyük önerme küçük önerme ve sonuç olarak
kısımlara nasıl ayırırız?
C11: Büyük önerme:
Her insan ölümlüdür.
Küçük önerme: Sokrates insandır
Sonuç: Sokrates ölümlüdür
NOT:Yukarıdaki örnekte Sokrates küçük terim;insandır orta
terim`ölümlüdür ise büyük terimdir.

MANTIK 9.ÜNİTE SORULARI:

1-Mod nedir?
1.Kıyasta önermelerin nitelik ve nicelik bakımından alt alta
sıralanmasıdır.

2. Kesin kıyasta kaç çeşit önerme şekli vardır?
.A:Tümel olumlu
E:Tümel olumsuzm
I:Tikel olumlu
O:Tikel olumsuz

3.Yaptığımız kıyasın hangi şekil kıyas olduğunu nasıl anlarız?
3.Orta terimin konumundan anlarız

4.Kesin Kıyasın modlarından birinci şekil nasıldır?
4.Her A Bdir
Her C Adır O halde her C Bdir
Birinci şekilde orta terim,büyük öncülde özne küçük öncülde yüklem
olarak bulunur

5.Aristotelese göre birinci şeklin kuralları nelerdir kaça ayrılır?
5.İkiye ayrılır
1.Küçük önerme olumlu olmalıdır.Sonuçta bulunan terimlerin kaplamı
öncüllerde bulunan terimlerin kaplamını aşmamalıdır.
Her memur maaş alır;
Hiçbir işçi memur değildir;
O halde hiçbir işçi maaş alan değildir.
Sonuçta bulunan terimlerin kaplamı,öncüllerde bulunan terimlerin
kaplamını aştığı için bu kıyas geçersiz olmuştur.
2.Büyük önerme tümel olmalıdır.Birinci kural gereği küçük önerme
olumlu olmalıdır,orta terim kıy.asın üçüncü şartına göre,iki önermede de
tikel alınamıyacağından,özne olduğu büyük önermede tümel olması
gerekir.
Bazı hayvanlar etoburdur
Her koyun hayvandır;
O halde bazı koyunlar etoburdur.
Bu kıyasta büyük önerme tümel alınmadığından orta terim iki öncülde de
dağıtılmamış yani tikel alınmış ve geçersiz kıyas yapılmıştır.
6.Birinci şekle göre hangi modlar doğru yanıt verir?
1..A Her insan ölmlüdür,
A Sokrates insandır
A O Halde Sokrates ölümlüdür
2.E Hiçbir faziletli cahil değildir;
A Her alim faziletlidir;
E O Halde hiçbir alim cahil değildir.

3.A Her öğrenci ilim öğrenir;
I Bazı insanlar öğrencidir
I Ohalde bazı insanlar ilim öğrenir.
4.E Hiçbir insa at değildir,
I Bazı canlılar insandır; O O halde bazı canlılar at değildir.

7.Kesin Kıyasın modlarında ikinci şekil nasıldır?
7.Bu şekilde orta terim iki öncülde deyüklem olarak bulunur.
Her B Adır
Her C Adır
O halde hiçbir C B değildir.


8.ikinci şeklin kuralları nelerdir?
8.1.İki öncülden birinin olumsuz olması gerekir.
Her at dört ayaklıdır
Her boğa dört ayaklıdır
Her boğa attır
Öncüllerin ikiside olumlu ve tikel olduğu için sonuç çıkmaz geçersiz
kıyas
2.Büyük önerme tümel olmalıdır.
Bazı çiçekler saksıda yetişir
Bazı laleler saksıda yetişir değildir
O halde bazı laleler çiçek değildir.
Büyük terim tikel olduğundan küçük terim orta terimle ilişkiye giren
büyük terimin içerdiği fertlerden olmayabilir geçersiz kıyas meydana
gelir

9.İkinci şekle göre hangi modlar sonuç verir?
9.A Her bilgisayar iletişim aracıdır
E Hiçbir abaküs iletişim aracı değildir
E Hiçbir abaküs bilgisayar değildir
E Hiçbir savaş istenen değildir
A Her barış istenendir
E Hiçbir barış savaş değildir
E Hiçbir güzel dikensiz değildir
I Bazı bitkiler dikensizdir
O Bazı bitkiler gül değildir
A Her insan düşünendir
O Bazı canlılar düşünün değildir
O Bazı canlılar insan değildir.10.KesinKıyasın modlarında üçüncü şekil nasıldır?

10.Bu şekilde orta terim her iki öncülde de özne olarak bulunur.
Her A Bdir
Her A Cdir
O halde bazı C Bdir


11.Üçüncü şeklin kuralları nelerdir?
1.Küçük önerme olumlu olmalıdır.
Her insan akıllıdır
Bazı insanlar bilgisayar kullanıyor değildir
Bazı bilgisayar kullananlar akıllı değildir.
Akıllı terimi büyük öncülde tikel iken sonuçta tümel olduğundan
öncüllerde insan orta reimiyle ilişkiye giren terimin aynısı değildir bu
yüzde geçersiz kıyas
2.Sonuç daima tikeldir
Her insan akıllıdır
Her insan iki ayaklıdır
Her iki ayaklı akıllıdır
İki ayaklı terimi küçük öncülde 1. mantık aksiyomu gereği tikel iken
sonuçta tümeldir öncüldeki kapsamı aşmış geçersiz kıyas

12.Kesin kıyasın modlarında 4. şekil nasıldır?
12.Orta terim,büyük öncülde yüklem küçük öncülde özne olarak bulunur.
Her B Adır
Her A Cdir
O halde bazı C Bdir.

13.4. şeklin kuralları nelerdir?
13.1. Büyük önerme olumlu olursa küçük önerme tümel olmalıdır
Her balık suda yaşar
Bazı suda yaşayan yengeçtir
Bazı yengeç balıktır
Orta terim dağıtılmamış geçersiz kıyas
2.Küçük önerme olumlu olursa sonuç daima tikeldir
Her çiçek güzeldir
Her güzele ilgi duyulur
Her ilgi duyulan çiçekir
Tikel alınan küçük terimin sonuçtaki kaplamı beşinci kıyas kuralıgereğince öncüldeki kaplamını aşamıyacağına göre tikel alınması
gerekir geçersiz kıyas yapılmış
3.Olumsuz modlarda büyük önerme tümel olmalıdır
Bazı yiyecekler GDOludur
Her GDOlu zararlıdır
Bazı zararlılar yiyecek değildir
Yiyecek terimi büyük önermede tikel sonuçta ise 2. mantık aksiyomu
gereği tümel olduğundan geçersiz kıyas

14.Aristoteles kıyas şekillerini nasıl sınıflandırır?
14.Mükemmel ve gayri mükemmel olarak sınıflandırır.

15. Aristoteles mükemmel kıyası nasıl tanımlar?
15.Üç terim arasında son terim bütünüyle orta terimin içinde
bulunucak,orta terimde bütün olarak il terimin içinde bulunucak veya
bulunmayacak şeklinde bir bütün oluşturduğu zaman uçlar arasında
zorunlu olarak mükemmel kıyas oluşur

16.Aristoteles 1.şeklin kanıtlanabilirliği hakkındaki görüşü nedir?
16.1. şekil kıyas apaçık olup geçerliliği yada geçersizliği ilk bakışta
anlaşılırken diğer şekillerde ayna açıklık yoktur buda onu üstün kılar.

17.Bilimlerde öncelikle kullanılan şekil hangisidir neden?
17.Niçin sorusunu araştıran bilimlerin ispat aracıdır özün bilgisi bu
şekildedir diğer şekillere ihtiyacı yoktur

18.Kesin kıyasın modlarındaki şekillerin geçerli olup olmadığı nasıl
anlaşılır?
18.Birinci şekle indirgenip denetlenir.
KÜBRA