Zilzal Suresi İniş(Nüzul) Sebebi Rivayetleri
Zilzal Süresi Nüzul Sebebi
İbn Abbâs, Mücâhid, Katâde ve Mukatil'in de içinde bulunduğu cumhur sûrenin medenî olduğu görüşündedir İbn Mes'ûd, Câbir ve Atâ ise mekkî olduğunu söylemişlerdir[1]
Allâme Zemahşerî'ye göre: Bu sûre Nisa Sûresi'nden sonra inmiş*tir[2]
Kâfirler kıyametten ve hesap gününden çokça soruyorlardı "Kıyamet günü ne zamandır?" (Kıyame, 75/6), "Doğru söyleyenlerden iseniz, bu vaad ne zamandır?" (Mülk, 67/25) "Bu fetih ne zaman?" (Secde,32/28) Yani bu bize vaad ettiğiniz, Allah'ın kulları arasında hükmedeceği dirilme günü ne zamandır? gibi sorular soruyorlardı Onun bilgisinin Allah katında olduğu*nu, hesap ve ceza günü olan vakti aktini tayinin mümkün olmadığını bil*sinler diye bu sürede sadece kıyametin alâmetlerini açıklanmıştır [3]
7 "Kim zerre kadar iyilik yapmışsa onu görür
8 "Kim de zerre kadar kötülük yapmışsa onu görür"
1- Ebû Mansur el-Bağdadî ve Muhammed b İbrahim ei-Müzekkî, Ebû Amr b Matar'dan, o İbrahim b Ali ez-Zühlî'den, o Yahya b Yahya'dan, o Abdullah b Vehb'den, o Huyey b Abdillah'tan, o Ebû Abdirrahman el-Hubulî'den, o da Abdullah b Amr'dan bize şu rivayette bulundu:
"Zilzal: 99/1 âyeti indiğinde Ebû Bekr oturuyordu Ağlamaya başladı Rasulullah (sav) ona buyurdu ki:
"Seni ağlatan şey nedir ey Eba Bekr?" O da dedi ki:
"Beni ağlatan bu sûredir Rasulullah (sav) şöyle buyurdu:
"Eğer siz hata yapma*yıp, günah işlemeseydiniz, Allah sizden sonra hata yapan ve günah işleyen bir ümmet yaratırdı Sonra onlara mağfiret edilirdi"[4]
2- Enes ibn Mâlik'ten rivayete göre Hz Ebu Bekr, Hz Peygamber (sa)'le birlikte yemek yerken bu âyet-i kerimeler nazil olmuş da Ebu Bekr bu âyetleri duyunca ellerini yemekten çekmiş (bir rivayette ağlamaya başlamış) ve:
"Ey Allah'ın elçisi, zerre ağırlığında yaptığım kötülüğün karşılığını görecek miyim?" diye sormuş Hz Peygamber (sa):
"Ey Ebu Bekr, dünyada görmüş olduğun (başına gelen) hoşuna gitmeyen şeyler o yaptığın zerre ağırlığı kötülüklerin karşılığıdır Zerre ağırlığı hayırlara gelince; Allah onları senin için biriktirir de kıyamet günü sana tam olarak verilir" buyurmuş[5]
3- Mukatil şöyle dedi:
"Bu âyetler iki kişi hakkında inmiştir Onlardan her birisine bir dilenci gelirdi O da o dilenciye, hurma, parça ekmek ve ceviz verip şöyle derdi:
"Bu da bir şeymi ki Biz verdiğimiz şey üzerine ücretleniriz ve biz de bunu severiz" Diğer adam da az bir günahı önemsemez hafif görürdü Yalan, gıybet ve harama bakmak gibi Sonra şöyle derdi:
"Bundan bana bir günah hasıl olmaz, Allah ateşi ancak büyük günah*lara vadetmiştir" Bunun üzerine Allah Teala bu âyetleri az bir hayra teşvik için indirdi Zira o yakında çok olur Ve bir de azımsanan günahtan sakındırmak için indirdi Zira o ya*kında çok olur"[6]
Bunun için de Rasulullah (sa) Buhari ve Müslim'in Adiy b Hatim'den yaptığı ri*vayette: "Yarım hurma ile de olsa ateşten sakının Bulamayan bir güzel söz*le sakınsın" buyurmuştur[7]
4- İbni Ebi Hatim, Said b Cübeyr'den rivayet etti:
Allahu Teâlâ'nın, "Seve seve yoksula, yetime ve esire yemek yedirirler" (İnsan: 76/8) ayeti indirilince Müslümanlar, az şey verdiklerinde, onu vermeleri üzerine sevaplandırılmayacaklarını zanettiler Diğerleri, az günahtan yalan, harama bakmak, gıybet ve benzerî şeylerden dolayı kötülenmeyeceklerini zannettiler Onlar:
“Allahü Teâlâ cehennemi, kebâir'e (büyük günahlar) için vaad etti” diyorlardı, Allahü Teâlâ, Zilzal: 99/7-8 âyetlerini indirdi [8]
5- İbn Ebî Hatim'in Ebu Saîd el-Hudrî'den naklen tahric ettiği bir hadiste Ebu Saîd şöyle anlatıyor:
"Kim zerre ağırlığı hayır işlerse onu görür" âyetleri nazil olduğu zaman
"Ey Allah'ın elçisi, ben bütün amellerimi görecek miyim?" diye sordum
"Evet" buyurdular Ben:
"Şu büyük günahları, şu büyük günahları görecek miyim?" diye sordum
"Evet" buyurdular
"Şu küçük, şu küçük günah*ları görecek miyim?" diye sordum
"Evet" buyurdular Ben o zaman:
"Vah ya*zık anam beni kaybetti!" dedim de Rasûl-i Ekrem:
"Müjdeler olsun ey Ebu Saîd, iyilik on katı iledir" buyurdular
Ebu Saîd ancak Medine-i Münevvere'dedir ve ancak Uhud'dan sonra baliğ olmuş (bulûğa ermiş)tir[9]
[1] İbnu’l-Cevzî, age IX,201 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/964; el-Câmi'u li-Ahkâmi'1-Kur'ân : 20/146; Celal Yıldırım, İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri, Anadolu Yayınları: 13/6939
[2] Tefslrü'l-Keşşaf : 4/783; Celal Yıldırım, İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri, Anadolu Yayınları: 13/6939; Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/964
[3] Vehbe Zuhayli, Tefsiru’l-Münir, Risale Yayınları: 15/595
[4] Bu hadisin senedinde bulunan Huyey b Abdullah'ın sika ve zayıflığı hakkında ihtilaf edilmiştir Fakat seneddeki diğer raviler hakkında "Sıhhatlidirler" ifadesi kullanılmıştır Heysemi; Mecmau'z-Zevaid: 7/141 Vahidî, age s 335 İmam Ebu’l-Hasen Ali bin Ahmed el-Vahidi, Esbâb-ı Nüzul, İhtar Yayıncılık: 388 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/964
[5] Taberî, age XXX,173-174
[6] Mürsel hadistir İmam Ebu’l-Hasen Ali bin Ahmed el-Vahidi, Esbâb-ı Nüzul, İhtar Yayıncılık: 388 el-Beğavî, age IV,516 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/964; Nisâbûrî, Esbabu'n-Nüzûl: 304; Celal Yıldırım, İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri, Anadolu Yayınları: 13/6941 Vehbe Zuhayli, Tefsiru’l-Münir, Risale Yayınları: 15/597
[7] Buhari, Müslim Vehbe Zuhayli, Tefsiru’l-Münir, Risale Yayınları: 15/597
[8] İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/725 İbn Kesir, Tefsir, IV, 541 Abdulfettah El- Kâdi, Esbab-ı Nüzul, Fecr Yayınevi: 471; Celal Yıldırım, İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri, Anadolu Yayınları: 13/6941 Vehbe Zuhayli, Tefsiru’l-Münir, Risale Yayınları: 15/597
[9] Suyûtî, Alûsî, age XXX,208 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/964