Nasih ve Mensuhu Bilme Şekilleri
Nasih ve Mensuh ancak şu üç şekilden biri ile bilinebilir:
1) Nasih ve mensuh delillerin nüzul veya vürud zamanlarının bilinmesi. Bu da delilin kendi ibaresinde mevcut bir ifadeden, ya sahabeden, iki delilden birinin diğerinden daha sonra nazil veya varid olduğuna dair gelen sarih bir haberden, ya da herhangi bir asırda iki delilden birinin diğerinden muahhar olduğuna dair vaki olan icmadan anlaşılabilir. Dolayısıyla zaman itibariyle muahhar olan delil ötekini neshetmiştir.
2) Nasih olan delilde, daha önceki bir delilin hükmünü neshettiğine dairaçık ifade bulunması.
3) Sahabeden “Şu veya şu ayet veya hadis, şu ayet veya hadisi neshetmiştir.” Diye açık ve kat’i bir rivayetin bulunması.
Bunlar bilinmeden veya bu bilgiler olmaksızın bir müfessirin veya bir müctehidin re’y veya sözüne dayanılarakveya Mushaftaki sıralarına bakılarak ayetlerin nasih veya mensuh olduklarına hükmedilemez.[331]
Mensuh Ayetler:
Kur’an-ı Kerim’de neshin caiz olduğu görüşündeki alimlerin en zayıf tarafı Kur’an-ı Kerim’de ne kadar mensuh ayet olduğu konusunda ve hangi ayetlerin mensuh olduğunda ittifak edememiş olmalarıdır. Mensuh ayetlerin beş yüz civarında olduğunu söyleyenler yanında bunları dörde kadar indirenler de vardır. Mesela Abdurrahman İbn Ali İbnu’l-Cevzi (597/1201) mensuh ayetlerin sayısını 274 olarak verirken, Hibetullah ibn Selame (410/1019) 235, Muhammed İbn Hazm (456/1064) 214, Ebu Ca’fer en-Nehhas (338/949) 138, Abdulaziz el-Bağdadi 66 olarak vermektedir. Ancak müteahhir bir çok alim Celaleddin es-Suyuti’nin vermiş olduğu 22 sayısını aynen naklederken, Abdulkerim ez-Zerkani bunlar üzerinde yaptığı değerlendirmeler neticesi bir kısmının nesh olmadan aralarının te’lif edilebileceğini söyler ve mensuh ayetlerin sayısını ancak yedi olarak gösterir.[332] Muhammed Suad Celal de mensuh ayetlerin sadece dört olduğunu iddia eder.[333] Şah Veliyyullah Dihlevi mensuh ayetlerin sayısını beşe indirmiştir.[334] İmam Suyuti’ye göre ise, sadece: Bakara: 2/115, 180, 183, 184, 217, 240, 282, Al-i imran: 3/102, Nisa: 4/8, 15-16, 53, Maide: 5/2, 42, 106, Enfal: 8/65, Tevbe. 9/41, Nur: 24/3, 58, Ahzab: 33/52, Mücadele: 58/12, Mümtehine: 60/11 ve Müzzemmil: 73/2-4 ayetleri olmak üzere 22 ayet mensuhtur.[335] Kur’an’da neshi kabul edenlerin, hepsinin mensuh olduğunda ittifak ettikleri dört ayet Nisa: 4/15-16, Enfal: 8/65, Mücadele: 58/12 ve Müzzemmil: 73/2-4 ayetleridir