KISASU’L-KUR’AN
KISASU’L-KUR’AN
Allah, muhataplarına tevhid ve ahlak ilkelerini, tarihin kanunlarını anlatırken, öğretirken, pedagojik açıdan çok önemli bir metodu kullanmıştır. Bu da tarihte yaşanan hadiseleri, dini ve ahlaki bir muhtevayla insanların önüne koyan kıssalar yoluyla gerçekleşmiştir.
Kıssa kelimesinin iştikak ettiği kökün anlamlarından biri, herhangi bir hadiseyi veya bir haberi bildirmek ve nakletmektir.[385] Bu manayla alakalı olarak önceki toplulukların, şahısların, nebi ve rasullerin yanında başından geçen hadiseleri anlatan Kur’an birimlerine kıssa denir.[386]
Kur’an-ı Kerim’de geçmiş nebi-rasuller ve milletlere dair kıssalar yer almaktadır. Ayrıca Rasulullah’ın zamanında meydana gelen hicret, Uhut, Mekke’nin Fethi, İfk Hadisesi ve benzeri olaylar da Kur’an’da anlatılmıştır. “Kısasu’l-Kur’an” adını alan tüm bu olayların zikredilmesindeki maksat insanların ibret almalarını sağlamaktır. Yoksa tarihi bir olayın anlatılıp tesbit edilmesi gaye edinilmemiştir. Nitekim kıssaların bazısı bir kaç kere tekrar edilmiştir. Bu tekrarlarla ahlak ve terbiye ilkelerinin pekiştirilmesi hedeflenmiştir. Çünkü kıssalarda önceki dönemlerde doğru yol üzerinde bulunan kimselere mükafat verildiği, kötü ve yanlış yoldakilerin de cezalandırıldığı bildirilip öğretilmiştir. Bu arada geçmiş nebi-rasullerin ve toplumların başına gelenler anlatılmış ve sonunda hakkın galip geldiği açıklanmıştır.
“Sana elçilerin haberlerinden –kalbini sağlamlaştıracak- doğru haberler aktarıyoruz. Bunda sana hak ve mü’minlere bir öğüt ve uyarı gelmiştir.” (Hud: 11/120)
Kur’an-ı Kerim’deki kıssalarda bir yandan müslümanların azimleri kuvvetlendirilirken öte yandan az sözle çok bilgi ve sonuç alma imkanı getirilmiştir. Birçok surelerde ortaya konulan ibret sahneleriyle, kütüphaneler dolusu tarih kitabı okumaktan daha faydalı bilgi ve belgeler kazandırılmıştır. Ayrıca daha önce nakledilen birçok gerçek dışı motiflerle dolduran olaylar en ciddi ve doğru şekliyle anlatılarak insan düşüncesi hayal ve masal dünyasından uzaklaştırılarak gerçeğin aydınlığına götürülmüştür. Kur’an-ı Kerim’de en veciz ve en güzel şekilde anlatılan ve gözlerimizin önüne canlı tablolar halinde serilen kıssaların bir kısmını şöyle sıralayabiliriz:
1) Adem ile melekler ve şeytan, Adem ile Havva, Adem ve iki oğlu (Habil ve Kabil) hadisesi.
2) Nuh, Hud, Salih, Şuayb, Eyyub’un hayatı ve tevhid mücadelesi.
3) Lokman’ın oğluna yaptığı öğütler.
4) İbrahim ve oğulları’nın kıssası, Kabe’nin temellerinin yükseltilmesi, İsmail’in kurban edilmesi hadisesi.
5) Yusuf’a karşı kardeşlerinin kıskançlığı ve onu kuyuya atmaları, Yusuf ile Aziz’in karısı arasında geçen hadise, Yusuf’un hapse girmesi, kardeşleriyle görüşmesi.
6) Musa’nın rasullüğünden önceki hayatı, risaleti, mucizeleri, Firavun’un inadı, İsrailoğullarının Mısır’dan çıkması, Bakara ve Hızır kıssası.
7) Davut ve Süleyman’ın kıssası, Süleyman ve Belkıs.
8) İsa’nın doğumu, risaleti, sofrası.
9) İsrail oğulları, Zülkarneyn, Ashab-ı Kehf, Ashab-ı Uhdud, Ashab-ı Fil.
10) İsra, Hicret, Bedir, Uhud, Beni Nadir, Ahzab, Mekke Fethi, Huneyn Gazvesi, İfk Hadisesi ve Münafıklara ait kıssalar.
Kur’an’daki kıssaların tarihi gerçekleri yansıtan ibret levhaları olduğuna inanıp bunların sebepleri üzerine düşünerek hayata müsbet yön vermek durumundayız.[387]