Şafii Mezhebinde Orucun Vucûbiyetinin ve Sıhhatinin Şartları
Orucun Vucûbiyetinin ve Sıhhatinin Şartları
Ramazan orucunun vacib olması için aşağıdaki şartların bulunması gerekir:
1 Müslüman olmak
Oruç, kâfire vacib değildir Kâfir, dünyada oruç tutmaya zorlana*maz Çünkü kâfir İslâm'a girmedikçe orucunun bir anlamı olmaz Fakat ahirette, oruç tutmadığından dolayı cezaya çarptırılır Yine aynı şekilde İslâm'ın diğer farzlarını terketmesinden ötürü de ceza görür
2 Mükellef olmak
Eğer buluğ çağına gelmemiş veya aklı eksikse o kişiden sorumluluk düşer Mükellef olmayan bir kimse de dinî görevlerden herhangibiri için zorlanamaz
Bunun delili, Hz Peygamber'in şu sözüdür:
Üç kişiden kalem kaldırılmıştır Uyanıncaya kadar uyuyan kimseden, buluğa erene kadar çocuktan, akıllanıncaya kadar deliden[6]
3 Oruca engel olan veya oruç tutmamayı mubah kılan bir özürün bulunmaması
Oruca engel olan özürler şunlardır:
a Günün herhangibir saatinde hayız veya lohusalı olunması
b Delilik veya baygınlığın bütün gün devam etmesi
Günün herhangibir saatinde kişinin aklı başına gelir veya ayılırsa özrü düşer Günün geri kalan kısmını, yeyip içmeden geçirmesi gerekir
Oruç tutmamayı mubah kılan özürler de şunlardır:
a Sahibini zarara uğratan veya şiddetli bir elem ve gevşekliğe yol açan hastalıklar
Eğer hastalık, kişinin ölümüne yol açacak derecede ağırsa, o zaman orucu bozması farz olur
b 83 kilometreden az olmayan bir sefere çıkmak
Ancak seferin, mubah birşey için olması gerekir Ayrıca seferin bütün gün devam etmesi şarttır Mukim olduğu ve oruçlu olarak sabahladığı yerden, günün ortasında sefere çıkmaya niyet ettiği zaman orucunu bozması caiz olmaz Bunların delili, şu ayettir:
Hasta olan veya seferde bulunan kimse, tutamadığı günler sayısınca diğer günlerde orucunu tutsun
(Bakara/185)
c Oruç tutmaktan aciz kalmak
Bu bakımdan yaşlılıktan veya şifası umulmayan bir hastalıktan ötürü oruç tutmaya gücü yetmeyen bir kimseye oruç farz değildir Çünkü oruç, ancak oruç tutabilecek kimseye farzdır Bunun delili de şu ayettir:
Oruç tutmaya gücü yetmeyenlere, bir fakirin doyumluğu kadar fidye vardır
(Bakara/184)
Ayette geçen yutikûnehu kelimesi, yutevvekûnehu şeklinde de okunmuştur Böyle okunduğunda 'oruç tutmak için gayret gösterdikleri halde oruç tutmaya güç yet iremeyen I er' anlamına gelir
İbn Abbas şöyle demiştir- 'Burada kasdedilenler, yaşlı erkek ve kadınlardır Çünkü onların oruç tutmaya güçleri yetmemektedir Bu yüz*den hergün için bir fakiri doyurmaları gerekir'[7]
-------------------
[6] Ebu Dâvud/4403 ve başka muhaddisler, (Hz Ali'den)
[7] Buhar4235
Kaynak: Büyük Şafii İlmihali