Şafii Mezhebi:Hac'da Vacib Olan Kurbanlar ve Onların Yerine Geçen Şeyler
Hac'da vacib olan kurbanlar beş kısımdır:
1 Takdir edilmiş kurban
Bu kurban, haccın vaciblerinden biri terkedildiğinde vacib olur Bu vacibleri daha önce zikretmiştik Bu bakımdan haccın vaciblerinden bi-rini terkeden kişinin bir koyun kesmesi veya kurban edilecek bir sığır veya deveye ortak olması gerekir Eğer bunlardan birini yapamazsa, üç gün hac'da, yedi gün de memleketine döndükten sonra oruç tutması ge-rekir Buna, temettü haccı için kesilen ve umre için tahallül'den sonra Arafat'ta vakfe'ye durulmamasi sebebiyle vacib olan kurban da dahildir
2 Takdir edilen cezalar arasında muhayyer olmak
Kişi, takdir edilen cezalardan istediğini seçebilir Bu durum, saç veya tırnağın kesilmesi gibi şeylerde sözkonusu olur Bunlardan birini yapan kişinin, bir koyun kesmesi veya üç gün oruç tutması veya altı fakiri do-yurması gerekir Bu fidyenin vacib olması için, üç kıl veya üç tırnağın ke-silmesi yeterlidir
3 Muhayyer ve muaddel ceza
Bu, kişinin cezada muhayyer olması ve tadilat yapabilmesidir Bu, bitki kopanldığında veya bir av hayvanı öldürüldüğünde vacib olur Eğer avlanan hayvanın benzeri varsa harem'de kesilmesi veya onun bedeliyle yiyecek alınıp fakirlere verilmesi veya her müdd için 1 gün oruç tutulması gerekir Avlanan hayvanın benzeri yoksa, kişi yemek yedirmekle oruç tutmak arasında muhayyerdir Fakat güvercin öldürürse, bir koyun kesmek vacib olur
4 Takdir edilmiş ve muaddel olan ceza
Bu da ihrama girdikten sonra vacib olan kurbandır Bu bakımdan harem'e girdikten sonra hac'dan menedilen kişiye, menedildiği yerde bir koyun kurban etmesi vacibdir Eğer koyun bulamazsa, onun bedelinin tutarınca fakirlere yemek yedirmeli, bunu da yapamazsa her müdd için 1 gün oruç tutmalıdır
5 Yine aynı şekilde takdir edilmiş ve muaddel olan ceza
Bu, özellikle cinsî ilişkide bulunan kişinin yerine getirmesi gereken bir cezadır İhramdan çıkmadan önce cinsî ilişkide bulunan kişinin bir deve kesmesi vacibdir Eğer deve bulamazsa bir sığır kesmelidir Sığır da bulamazsa yedi koyun kesmelidir Eğer bunu da bulamazsa, bir deve bedeli tutarında harem halkına yemek yedirmeli, bunu yedirmekten acizse her müdd için 1 gün oruç tutmalıdır
Ancak bu cezalar -kurban kesmek veya sadaka vermek gibi- ha-rem'de olmalıdır Hacının bunları memleketinde yapması yeterli olmaz Hatta hacı bunları Medine'de bile yerine getirse geçerli olmaz Mutlaka harem sınırlan içinde -meselâ Cidde'de- yapılmalıdır Fakat orucu istediği yerde tutabilir Buradaki takdir ve tertib'den maksat, birinci şıkka gücü yetmeyen kimsenin, ikinci şıkkı yerine getirmesidir Bu da muhayyerliğin zıddıdır Çünkü muhayyerlikte kişi istediğini yapabilir Fakat burada birin-cisini yapamazsa, ikinciye, ikincisini yapamadığı takdirde de üçüncüye geçebilir Burada takdirin mânâsı, şeriatın birincinin yerine -olmadığı tak-dirde- ikinciyi takdir etmesidir Tadil'in mânâsı ise, kişinin takdir edilenle onun kıymetini vermek arasında muhayyer olmasıdır
_______________________
Kaynak: Büyük Şafii İlmihali, M Elbuğa, MElhin, Ali Eşşerbeci