İmanı koruma yolları
İman, HzMuhammed'in (sa) Yüce Allah'tan bildirdiklerinin hak olduğunu kalple tasdik, dille ikrar etmektir Bunun tamamlayıcı unsuru ise, inandıklarının gereğini yapmaktır
İman, Yüce Allah'ın inançlı kullarına en büyük armağanıdır Bu ilâhî armağan, üstüne titizlenip korunması gereken değerli bir varlıktır Din dilinde buna "iman selâmeti" denmektedir İman selâmeti, imanın, tanımına uygun bir biçimde inanmak ve davranmak suretiyle korunmasıdır
İmanın korunması yollarını; imanda şüphe etmemek, iman esaslarını bilmek, imanda sebat edip ümitsizliğe düşmemek ve imanı olgunlaştıracak işler yapmak şeklinde belirtebiliriz
İmanda Şüphe Etmemek
İmanın temeli, kesin kabul ve tasdiktir Bu yüzden, şüphe ve tereddüt, gerçek imana yakışmayan tutumlardır İmanın şüphe ve tereddüdü kaldırmadığı, iman-teslimiyet (boyun eğme) karşılaştırması çerçevesinde şöylece belirtilir: "Bedevîler 'İman ettik' dediler De ki: 'İman etmediniz (Öyle ise, "iman ettik" demeyin) 'Fakat boyun eğdik' deyin Henüz iman kalplerinize girmedi Eğer Allah'a ve Peygamberine itaat ederseniz, yaptıklarınızdan hiçbir şeyi eksiltmez Allah çok bağışlayan ve çok merhamet edendir' İman edenler ancak, Allah'a ve Peygamberine inanan, sonra şüpheye düşmeyen, Allah yolunda mallarıyla ve canlarıyla cihad edenlerdir İşte onlar doğru (imanlarında sâdık) kimselerin ta kendileridir" (Hucurat, 49/14-15)
İman yalnızca bir teslimiyet değildir, ayrıca imanın kalbe girip iyice yerleşmesi için hiçbir şüphenin olmaması da gerekir Böyle bir iman, Allah yolunda malıyla ve canıyla fedakârlık göstermeyi de içerir Sâdık mü'min olmanın yolu, işte böyle bir çizgi izler (teslimiyet>Allah'a ve peygamberine iman + şüpheye düşmemek + Allah yolunda malıyla ve canıyla cihad > sâdık mü'min)
İmanın, gerçek bir iman olabilmesi için, zor altında ve sonucunda değil, gönülden olması gerekir Bu gerçeği, Yüce Allah, şöyle belirtir: "Azabımızı gördükleri zaman, 'Yalnız Allah'a inandık; O'na ortak koşmakta olduğumuz şeyleri inkâr ettik' dediler Fakat, azâbımızı gördükleri zaman inanmaları, kendilerine fayda vermedi Bu, Allah'ın, kulları hakkında, eskiden beri yürürlükte olan kanunudur İşte orada inkârcılar, hüsrana uğradılar" (Mü'min, 40/84-85) Bu, son nefeste imanı korumak değil, çaresizlik içinde imana yönelmektir ki iş işten geçtiği için, hiçbir değeri yoktur İman, her şeyden önce gönül ve rıza işidir Çaresizliğin çırpınışı içinde, gönül ve rıza olmaz
Bir de "belâya düşüp imana sarılanlar" vardır Bunlar, tam bir çıkarcı ve fırsatçı mantıkla, kısa vadeli düşünen kıt akıllılardır Yüce Allah, böylelerinin çıkarcı ve fırsatçı tutumlarını, belâya uğrayanlar ve denizde fırtınaya yakalananlar meselleriyle, tam bir yalınlıkla şöylece belirtir:
Belâya Uğrayanlar Meseli: "İnsana bir sıkıntı dokundu mu, gerek yan üstü yatarken, gerek otururken, gerekse ayakta iken (her halinde bu sıkıntıdan kurtulmak için), bize dua eder Ama biz onun bu sıkıntısını ondan kaldırdık mı, sanki kendisine dokunan bir sıkıntı için bize hiç yalvarmamış gibi geçer gider İşte o haddi aşanlara, yapmakta oldukları şeyler, böylece süslenmiş(hoş gösterilmiş)tir" (Yunus,10/12)
Denizde Fırtınaya Yakalananlar Meseli: "O, sizi karada ve denizde gezdirip dolaştırandır Öyle ki gemilerle denize açıldığınız ve gemilerinizin, içindekilerle birlikte uygun bir rüzgârla seyrettiği, yolcuların da bununla sevindikleri bir sırada, ona şiddetli bir fırtına gelip çatar ve her taraftan dalgalar onlara hücum eder de çepeçevre kuşatıldıklarını (batıp boğulacaklarını) anlayınca, dini Allah'a has kılarak 'Andolsun, eğer bizi bundan kurtarırsan, mutlaka şükredenlerden olacağız' diye Allah'a yalvarırlar Fakat onları kurtarınca, bir de bakarsın ki yeryüzünde haksız yere taşkınlık yapıyorlar Ey İnsanlar! Sizin taşkınlığınız, sırf kendi aleyhinizedir (Bununla) sadece dünya hayatının yararını elde edersiniz Sonunda dönüşünüz bizedir (Biz de) bütün yaptıklarınızı size haber vereceğiz" (Yunus, 10/22-23)
Mü'minlerin her cuma gecesi ve başka zamanlarda da sık sık tekrar ettikleri dualardan birisi de, "son nefeste iman selâmeti"dir Bu duanın, yukarıdaki çaresizlik zorlamalarıyla hiçbir ilgisi yoktur Tam tersine, hayatı boyunca imanını korumuş olan mü'minin, hayatının son demlerinde şeytanın iğvalarına kapılıp imanını kaybetmekten kaygı duymasıyla ilgilidir
İman Esaslarını Bilmek
Gerçek mü'minin görevlerinden birisi de, imanını "tahkik" (gerçeğini/özünü kavrama) derecesine yükseltmektir Böyle bir sonuç ise, kendiliğinden doğmaz İmanın "tahkik" mertebesine yükselmesi için, iman esaslarının (âmentü) ne olduğunu öğrenmeye çalışmak gerekir
İman esaslarının neler olduğu, Amene'r-Rasûlü diye bilinen, özellikle yatsı namazlarından sonra "aşır/mihrabiye" olarak okunan ve son bölümleri her zaman yapılacak dualardan olan, Bakara Sûresi'nin son âyetlerinde topluca belirtilmiştir: "Peygamber, Rabbinden kendisine indirilene iman etti, mü'minler de (iman ettiler) Her biri; Allah'a, meleklerine, kitaplarına ve peygamberlerine iman ettiler ve şöyle dediler: 'Onun peygamberlerinden hiçbirini (diğerinden) ayırt etmeyiz' Şöyle de dediler: 'İşittik ve itaat ettik Ey Rabbimiz! Senden bağışlama dileriz Sonunda dönüş yalnız sanadır' Allah bir kimseyi ancak gücünün yettiği şeyle yükümlü kılar Onun kazandığı iyilik kendi yararına, kötülük de kendi zararınadır (Şöyle diyerek dua ediniz): "Ey Rabbimiz! Unutur, ya da yanılırsak bizi sorumlu tutma! Ey Rabbimiz! Bize, bizden öncekilere yüklediğin gibi, ağır yük yükleme Ey Rabbimiz! Bize, gücümüzün yetmediği şeyleri yükleme! Bizi affet, bizi bağışla, bize acı! Sen, bizim Mevlâmızsın Kâfirler topluluğuna karşı bize yardım et" (Bakara, 2/285-6)
İman esaslarını bilmenin doğal uzantısı, bu esasları bir bütün olarak kabul etmek, herhangi birini ayırıp inkâr yoluna sapmamaktır Yüce Allah, iman esaslarını ayırıcı tutumun küfür/inkârcılık olduğunu şöylece belirtir: "Şüphesiz, Allah'ı ve peygamberlerini inkâr edenler, Allah'a inanıp peygamberlerine inanmayarak ayrım yapmak isteyenler, '(Peygamberlerin) kimine inanırız, kimini inkâr ederiz' diyenler ve böylece bu ikisinin (imanla küfrün) arasında bir yol tutmak isteyenler var ya; işte onlar gerçekten kâfirlerdir Biz de kâfirlere alçaltıcı bir azap hazırlamışızdır Allah'a ve peygamberlerine iman edenlere ve onlardan hiçbirini diğerlerinden ayırmayanlara gelince, işte onlara Allah mükâfatlarını verecektir Allah, çok bağışlayıcı ve çok merhamet edicidir" (Nisa, 4/150-2)
İmanda Sebat Etmek,Ümitsizliğe Düşmemek
İman ile ümitsizlik, asla yan yana duramaz Biri varsa, öteki olmaz Gerçek bir imanın gereklerinden biri, her türlü sıkıntılara rağmen imanda sebat gösterip, belâ ve sıkıntılara yenilerek ümitsizliğe düşmemektir İman, bir anlamda güvende olmak demektir İmanın sağladığı güven, belâ ve sıkıntılarla sarsılırsa "imanda fütur getirme/gevreme" denilen durum ortaya çıkar Her şey Allah'tan olduğuna göre, iyilikler de, kötülükler de Allah'tandır Sıkıntılı durumlarda iman sahibine düşen, sabır göstermektir Allah, sabredenlerle beraberdir
Allah'ın rahmetinden ümit kesmenin, kâfirlere yakışan bir tutum olduğu, HzYusuf (as) kıssasında şöylece dile getirilir: "Ey oğullarım! Gidin Yûsuf'u ve kardeşini araştırın Allah'ın rahmetinden ümit kesmeyin Çünkü kâfirler topluluğundan başkası, Allah'ın rahmetinden ümidini kesmez" (Yusuf, 12/87)
Ümitsizlik durumunu ortaya çıkaran şeyler arasında günah batağına dalmak da vardır Allah'ın rahmet ve affedicilik sıfatları, içten tövbe edip kendini düzeltenler için imdada yetişir: "De ki: Ey kendilerinin aleyhine aşırı giden kullarım! Allah'ın rahmetinden ümidinizi kesmeyin Şüphesiz Allah, bütün günahları affeder Çünkü O, çok bağışlayan ve çok merhamet edendir" (Zümer, 39/53)
Zor ve baskı altında kalıp da kalbi iman doluyken diliyle inkâr etmek, imanda sebatsızlık olarak değerlendirilemez Nitekim Yüce Allah, baskı altındaki inkârın durumunu "kalbi imanla dolu"-"göğsünü küfre açmış" karşılaştırması yaparak, şöylece belirtir: "Kalbi imanla dolu olduğu halde zorlanan kimse hariç, inandıktan sonra Allah'ı inkâr eden ve böylece göğsünü küfre açanlara Allah'tan gazap iner ve onlar için büyük bir azap vardır Bu, onların dünya hayatını sevip âhirete tercih etmelerinden ve Allah'ın kâfirler topluluğunu asla doğru yola iletmeyeceğindendir İşte onlar, Allah'ın; kalplerini, kulaklarını ve gözlerini mühürlediği kimselerdir İşte onlar gâfillerin ta kendileridir Hiç şüphesiz onlar, âhirette ziyana uğrayanların da ta kendileridir" (Nahl, 16/106-8)
İmanı Olgunlaştıracak İşler Yapmak
İmanı koruma yollarından bir başkası, inandığını uygulamaya koyarak günlük hayatına yansıtmaktır Allah'a kulluk, Allah ve peygamber sevgisi, Allah'ı zikir ve tefekkür, Allah'ın azabından korkmak ve mağfiretine sığınmak, sadakat ve ihlas üzre olmak, riya ve gösterişten kaçınmak, küçük bile olsa günah işlemekten kaçınmak, küfre düşüren söz ve işlerden kaçınmak, gaybı ancak Allah'ın bildiğine inanmak, âhireti dünyaya tercih etmek ve amel-i sâlih işlemek gibi inanç, tutum ve davranışlar, imanı olgunlaştıracak başlıca işlerdir Bunlar, ayrıntılı biçimde ele alınmayı gerektiren çok önemli konular İnşallah fırsat düşünce, her birini ele almaya çalışacağız
Vecdi Akyüz