[KuM TaNeSi]

Bu açıklamanın ışığında müzik eserlerinde form dinleyiciden çok besteciyi ilgilendiren bir teknik konu olarak görünüyorsa da eserin besteci ile dinleyici arasında bir köprü olduğu bu köprünün malzeme ve şeklinin dinleyici tarafından da bilinmesi köprünün görevini yani eserin anlaşılmasını kolaylaştıracağı açıktır. Bu bakımdan okuyucularımıza Osmanlı mûsikîsinde kullanılmış olan başlıca formların hiç değilse bir sınıflamasını —en sık rastlananları da tarifleriyle birlikte— vermeyi faydalı görüyoruz.
Osmanlı mûsikîsinde kullanılmış olan beste çeşitleri (müzik türleri) değişik şekillerde sınıflandırılabilir:
a) Genel türüne göre (dinî müzik dindışı müzik);
b) İcra organına göre (ses müziği çalgı müziği);
c) Kullanıldığı alana göre (askerî müzik dinî müzik klâsik müzik halk müziği eğlence müziği);
d) İcra edildiği mekana göre (ordu müziği—saray müziği cami müziği—tekke müziği şehir müziği—köy müziği);
e) İcra tarzına göre (usullü icra usulsüz icra).
Müziğin —tarihî gelişimi ve bu gelişimi belgeleyen kaynaklar bakımından— dinî tören ve uygulamaların içinden çıkıp dindışı alanda da geliştiğini göz önüne alarak form sınıflamamızı yukarıdaki a) şıkkına göre yapıp Osmanlı mûsikîsinde kullanılan türleri genel bir şemada göstereceğiz (bkz. Ek 4} Osmanlı Mûsikîsinde Türler).