 RE: Osmanli Mûsikîsi
23) İstanbullu Zilciyan ailesinin 1623'tenberi yapıp bütün dünyada Türk zilleri olarak meşhur ettiği rakipsiz ziller ilk defa ünlü Alman kemancı-bestecisi Strungk'un 1680 tarihli Esther operasında kullanılmıştı. Paris Opera orkestrasında da bu ziller kullanılmaktadır. Alman ve Avusturyalılar I. Dünya Harbinde ordularının önünde Schellenbaum (felek) adlı mehter çevgânlarını yürüttüler. Özetle mehter kaldırılmış ama ne köy düğünleriyle pehlivan güreşlerindeyaşayan davul-zurnası ne de dünyaca benimsenen hatırası silinememiştir.
24) Asit hâne adı verilen büyük programlı Mevlevihânelerin eğitim bölümü olanına matbah-ı şerifte pişirilen yemek değil derviş yani insandı.
25) Mevlevi âyinlerinin notaları müzikolog Rauf Yekta Bey'in. Dr. Subhi Ezgi Zekaî Dedezâde Hafız Ahmed Ef. ve Bestekâr Ali Rıfat Çağatay'la birlikte yayımlamaya başladığı. 1939'da İstanbul Konservatuarı yayını olarak 13 cilt halinde çıkan Mevlevi Âyinlerinde ayrıca Sadettin Heper'in Konya Turizm Derneği yayını olarak çıkan Mevlevî Âyinleri'nde (Konya. 1979) bulunabilir.
26) Genel anlamda olanını "müzik" şeklinde Fransızca'nın "musique" inden askerî anlamda olanını da "mızıka" şeklinde İtalyanca'nın "musica"sından alıp Acemce'nin "saray" anlamındaki "hümâyun"'una eklediğimiz şu garip terim izdivacı bile çağdaş dil kültüründen ne anladığımızı göstermeye yetecek veciz bir misal değil midir?
27) Yediği darbelerin çoğu ya kısmen tanıdıkları Batı kültürünün yahut devrimciliğin cezbesiyle dengesini kaybeden (çoğu da' Giriftzen Asım Bey'in Oğlu Mûsa Süreyya gibi ünlü mûsikîcilerin oğlu olan) kendi müntesiplerinden gelen Türk mûsikîsi bir devlet konservatuarında öğretilme İtibarına yeniden 1975'te aradan yarım yüzyıl geçtikten ve tabiî —birçok alanda olduğu gibi— çok şey kaybolduktan sonra kavuşabilecekti.
28) Kantemir'in tanbur hocası Angell (Ö.1690) Enderun baş hânendesi Bestekâr Taşçızâde Receb Çelebi (Ö.1701) ve Mevlevi derviş İsmâil Şeyda (Ö.1859) cariyelere evlerinde ders vermekle görevlendirilen Enderun hocalarının en ünlülerindendir.
29) Müessese olarak Selçukluların Nevbethâne Osmanlıların Mehterhâne adıyla geliştirecekleri Hun askerî bandosunu Ortaasya'nın saman/ozan ve kopuz mûsikîsini ferdî değerler olarak da Farabî Safiyüddîn Kutbüddîn Meragî ve Zeynelabidin gibi büyük icracıları hatırlatmakla yetiniyoruz.
|