[Efser]

Şiirin Burçlarında Açan Çiçek: Na't

Na'ta lûgatlerde; bir şeyi methederek anlatma, medih ve sena ile vasıflandırma gibi mânâlar verilmiştir. Edebiyatta ise; Peygamberimiz’i (sas) övmek gayesiyle yazılmış şiirlere denir.

Peygamberimiz, yaratılmışların en seçkini ve en güzelidir. O'nu Allah (cc) diğer yaratılmışlardan ayrı tutmuştur. O, âlemlere rahmet olarak gönderilen özü sevgiyle yoğrulmuş bir nebidir. İslâm tarihi boyunca Müslümanlar, kabiliyetleri nispetinde O'nu anlatabilmek için çalışmışlar ve bunun neticesinde Peygamber sevgisini işleyen zengin bir edebiyat teşekkül etmiştir. Bu şekilde zengin bir peygamber edebiyatının oluşmasının çeşitli sebepleri sayılabilir; fakat bunlardan en önemlisinin Peygamberimiz’in bir hadisinde gizli olduğunu düşünmekteyiz. Peygamberimiz (sas): "Hiçbiriniz ben ona, babasından da, evladından da, bütün insanlardan daha sevgili olmadıkça kemaliyle iman etmiş olmaz." buyurmaktadır. Bu hadis, sevgi hususunda önemli bir ölçü getirmektedir. Bunun farkında olan Müslümanlar O'nu, bütün sevdiklerinden üstün tutmanın gayreti içinde olmuşlardır. Şiirlerde bundan dolayı O "En Sevgili" olarak vasıflandırılmıştır.
Şüphesiz ki, Peygamberimiz (sas) için söylenmiş methiyelerin en değerlileri Kur'an-ı Kerim'dedir. Allah (cc) Kur'an'da Peygamberimiz’e yönelik bazı övgülerde bulunmaktadır:

- (Rasülüm!) Şüphesiz Biz Seni âlemlere rahmet olarak gönderdik. (Enbiya 21/107)
- Andolsun size, içinizden öyle bir Peygamber geldi ki; zahmet çekmeniz O'nu incitir ve üzer, O size çok düşkündür, mü'minlere çok merhametlidir, çok şefkatlidir. (Tevbe, 9/128) Allah’ın (cc) bu ayette kendi isimlerinden olan Rauf ve Rahim’i (çok şefkatli ve çok merhametli) Peygamberimiz’e de sıfat olarak verdiği görülmektedir. Kur'an'da birçok yerde Peygamberimiz’in örnek ahlâkı, merhameti ve faziletleri Allah tarafından övülmektedir.
Peygamberimiz’i şiiriyle ilk öven kişi, İslâmiyet'ten dokuz yüzyıl önce -bazı kaynaklarda yedi asır olduğu belirtilir- yaşamış Tübba namındaki Es'ad Ebû Kerib'dir. Âlimlerden âhir zamanda bir peygamber geleceğini ve bunun Hâtemü'l Enbiya olacağını öğrenen Tübba, Efendimizi şiiriyle şöyle övmüştür:
“Her şeyi yaratan Allah tarafından gönderilecek bir rasül olan Ahmed'e şahadet ederim / Ömrüm O'nun ömrüne yetişse, O'na yardımcı olurdum / Düşmanlarıyla savaşır, O'na üzüntü veren kederleri siler, ferahlaması için çalışırdım.”
Ebu Kerib'in İslâmiyet gelmezden dokuz asır önce söylemiş olduğu bu sözler, onun mü'min olduğunun delili olmuş, Kâbe'nin örtüsüyle ilgili bir meselede Kerib hakkında konuşanlara Peygamberimiz: "Tübba'a kötü söz söylemeyin, çünkü o, ehl-i tevhiddir." buyurmuşlardır.
Na'tın doğum yeri olan Arap edebiyatında, Peygamberimiz’i (sas) anlatan şiirlerin çoğunluğu O'nun vefatından sonra yazılmıştır. Ancak bu şiirlere Türk edebiyatındaki na'tın, Arap edebiyatındaki karşılığı olan resa (mersiye-ağıt) denmemiş bunun yerine, Efendimiz'in hayatla irtibatlı olduğu düşünüldüğünden methiye denmiştir. Peygamberimiz’i sağken öven kişilerden biri El- Âşa'dır. Efendimiz’i bir şiirinde şöyle över:

O öyle bir Peygamber ki,
O'nun hatırası bütün ülkeleri kaplar
O'nun iyilikleri kesintisizdir.

Asr-ı Saadet'te Ka'b bin Züheyr, Hassan bin Sabit, Abdullah bin Revaha gibi sahabe şairler de, Efendimiz'i şiirleriyle övmüşler ve O'ndan iltifat görmüşlerdir. Nitekim Ka'b bin Züheyr "Bânet Suâd" isimli şiirini Peygamberimiz'in (sas) huzurunda okumuş, "Muhakkak ki Allah'ın elçisi, Allah'ın nûruyla hak ve hidayete ulaşılan keskin kılıçlardan bir kılıçtır." mısrası okununca Peygamberimiz çok hislenmiş, "bürde" olarak isimlendirilen çizgili hırkasını Züheyr'in omuzlarına atmıştır. Bu olay sebebiyle bu şiir "Kaside-i Bürde" olarak anılmış ve kendinden sonra Efendimiz için yazılmış olan şiirlere tesir etmiştir. Asr-ı Saadet'te Peygamberimiz'i (sas) metheden şiirlerin belki de en meşhuru Hicret esnasında Medineli Müslümanların Efendimiz’i karşılarken söyledikleri şiirdir:

Dolunay, Veda tepelerinden üzerimize doğdu
Allah'a şükretmek üzerimize borçtur
Ey bize gönderilen Peygamber
Sen itaat olunan emir getirdin

Asr-ı Saadet'te yazılan na'tlarda Peygamberimiz'e (sas) olan sevgi ve saygıya geniş yer verilir. O'nun vasıfları, mucizeleri anlatılır, yer yer müşrikler hicvedilir.