Fiil çekimleri(fiili mazi)
MAZİ FİİL
Fiili Mazi iki kısımdır: a) Mazi Malum b) Mazi Meçhul MAZİ MALUM: Mazi malum üç şekil üzere bulunur: 1) فَعَلَ kalıbında gelir. كَتَبَ gibi. 2) فَعِلَ kalıbında gelir. عَلِمَ gibi. 3) فَعُلَ kalıbında gelir. كَبُرَ gibi. Üç şekli birbirinden ayıran ikinci harfin harekesidir. Birinci ve üçüncü harf üç şekilde de üstündür. Dikkat: Bir fiili mazi harekeli ise harekesine bakarak hangi kalıptan geldiğini anlarız. Eğer harekesi yoksa nasıl okunacağını sözlükten öğreniriz. فَعَلَ kalıbında bulunan كَتَبَ mazifiilin çekimi şöyledir: جَمْعٌ Çoğul
تَثْنِيَةٌ İkil
مُفْرَدٌ Tekil
كَتَبُوا
كَتَبَا
كَتَبَ
مُذَكَّرٌ Eril
غَائِبٌ
كَتَبْنَ
كَتَبَتَا
كَتَبَتْ
مُؤَنَّثٌ Dişil
كَتَبْتُمْ
كَتَبْتُمَا
كَتَبْتَ
مُذَكَّرٌ Eril
مُخَاطَبٌ
كَتَبْتُنَّ
كَتَبْتُمَا
كَتَبْتِ
مُؤَنَّثٌ Dişil
كَتَبْنَا
كَتَبْتُ
مُتَكَلِّمٌ
فَعَلَ kalıbında bulunan ضَرَبَ mazi fiilin çekimi şöyledir: جَمْعٌ Çoğul
تَثْنِيَةٌ İkil
مُفْرَدٌ Tekil
ضَرَبُوا
ضَرَبَا
ضَرَبَ
مُذَكَّرٌ Eril
غَائِبٌ
ضَرَبْنَ
ضَرَبَتَا
ضَرَبَتْ
مُؤَنَّثٌ Dişil
ضَرَبْتُمْ
ضَرَبْتُمَا
ضَرَبْتَ
مُذَكَّرٌ Eril
مُخَاطَبٌ
ضَرَبْتُنَّ
ضَرَبْتُمَا
ضَرَبْتِ
مُؤَنَّثٌ Dişil
ضَرَبْنَا
ضَرَبْتُ
مُتَكَلِّمٌ
فَعَلَ kalıbında bulunan فَتَحَ mazi fiilin çekimi şöyledir: جَمْعٌ Çoğul
تَثْنِيَةٌ İkil
مُفْرَدٌ Tekil
فَتَحُوا
فَتَحَا
فَتَحَ
مُذَكَّرٌ Eril
غَائِبٌ
فَتَحْنَ
فَتَحَتَا
فَتَحَتْ
مُؤَنَّثٌ Dişil
فَتَحْتُمْ
فَتَحْتُمَا
فَتَحْتَ
مُذَكَّرٌ Eril
مُخَاطَبٌ
فَتَحْتُنَّ
فَتَحْتُمَا
فَتَحْتِ
مُؤَنَّثٌ Dişil
فَتَحْنَا
فَتَحْتُ
مُتَكَلِّمٌ
فَعِلَ kalıbında bulunan عَلِمَ mazi fiilin çekimi şöyledir: جَمْعٌ Çoğul
تَثْنِيَةٌ İkil
مُفْرَدٌ Tekil
عَلِمُوا
عَلِمَا
عَلِمَ
مُذَكَّرٌ Eril
غَائِبٌ
عَلِمْنَ
عَلِمَتَا
عَلِمَتْ
مُؤَنَّثٌ Dişil
عَلِمْتُمْ
عَلِمْتُمَا
عَلِمْتَ
مُذَكَّرٌ Eril
مُخَاطَبٌ
عَلِمْتُنَّ
عَلِمْتُمَا
عَلِمْتِ
مُؤَنَّثٌ Dişil
عَلِمْنَا
عَلِمْتُ
مُتَكَلِّمٌ
فَعُلَ kalıbında bulunan كَبُرَ mazi fiilin çekimi şöyledir: جَمْعٌ Çoğul
تَثْنِيَةٌ İkil
مُفْرَدٌ Tekil
كَبُرُوا
كَبُرَا
كَبُرَ
مُذَكَّرٌ Eril
غَائِبٌ
كَبُرْنَ
كَبُرَتَا
كَبُرَتْ
مُؤَنَّثٌ Dişil
كَبُرْتُمْ
كَبُرْتُمَا
كَبُرْتَ
مُذَكَّرٌ Eril
مُخَاطَبٌ
كَبُرْتُنَّ
كَبُرْتُمَا
كَبُرْتِ
مُؤَنَّثٌ Dişil
كَبُرْنَا
كَبُرْتُ
مُتَكَلِّمٌ
فَعِلَ kalıbında bulunan حَسِبَ mazi fiilin çekimi şöyledir: جَمْعٌ Çoğul
تَثْنِيَةٌ İkil
مُفْرَدٌ Tekil
حَسِبُوا
حَسِبََا
حَسِبَ
مُذَكَّرٌ Eril
غَائِبٌ
حَسِبْنَ
حَسِبَتَا
حَسِبَتْ
مُؤَنَّثٌ Dişil
حَسِبْتُمْ
حَسِبْتُمَا
حَسِبْتَ
مُذَكَّرٌ Eril
مُخَاطَبٌ
حَسِبْتُنَّ
حَسِبْتُمَا
حَسِبْتِ
مُؤَنَّثٌ Dişil
حَسِبْنَا
حَسِبْتُ
مُتَكَلِّمٌ
MAZİ MEÇHUL: - Mazi meçhul fiili sadece فُعِلَ kalıbında bulunur. - فَعُلَ kalıbında (5. bab) bulunan mazi malumların meçhulü yoktur.Bu kalıp üzerinde bulunan tüm fiillerin hepsi lazımdır. Lazım fiilin meçhulü olmaz. - Fakat فَعَلَ yahut فَعِلَ kalıbında bulunup ta müteaddi olan mazi malumların meçhulünü elde etmek için o mazi malumları فُعِلَ şeklinde okumalıyız. Örnek: كَتَبَ mazi fiilin meçhulü كُتِبَ dir. عَلِمَ mazi fiilin meçhulü عُلِمَ dir. فَعَلَ kalıbında bulunan كُتِبَ mazi meçhul fiilin çekimi şöyledir: جَمْعٌ Çoğul
تَثْنِيَةٌ İkil
مُفْرَدٌ Tekil
كُتِبُوا
كُتِبَا
كُتِبَ
مُذَكَّرٌ Eril
غَائِبٌ
كُتِبْنَ
كُتِبَتَا
كُتِبَتْ
مُؤَنَّثٌ Dişil
كُتِبْتُمْ
كُتِبْتُمَا
كُتِبْتَ
مُذَكَّرٌ Eril
مُخَاطَبٌ
كُتِبْتُنَّ
كُتِبْتُمَا
كُتِبْتِ
مُؤَنَّثٌ Dişil
كُتِبْنَا
كُتِبْتُ
مُتَكَلِّمٌ
فَعَلَ kalıbında bulunan ضُرِبَ mazi meçhul fiilin çekimi şöyledir: جَمْعٌ Çoğul
تَثْنِيَةٌ İkil
مُفْرَدٌ Tekil
ضُرِبُوا
ضُرِبَا
ضُرِبَ
مُذَكَّرٌ Eril
غَائِبٌ
ضُرِبْنَ
ضُرِبَتَا
ضُرِبَتْ
مُؤَنَّثٌ Dişil
ضُرِبْتُمْ
ضُرِبْتُمَا
ضُرِبْتَ
مُذَكَّرٌ Eril
مُخَاطَبٌ
ضُرِبْتُنَّ
ضُرِبْتُمَا
ضُرِبْتِ
مُؤَنَّثٌ Dişil
ضُرِبْنَا
ضُرِبْتُ
مُتَكَلِّمٌ
فَعَلَ kalıbında bulunan فُتِحَ mazi meçhul fiilin çekimi şöyledir: جَمْعٌ Çoğul
تَثْنِيَةٌ İkil
مُفْرَدٌ Tekil
فُتِحُوا
فُتِحَا
فُتِحَ
مُذَكَّرٌ Eril
غَائِبٌ
فُتِحْنَ
فُتِحَتَا
فُتِحَتْ
مُؤَنَّثٌ Dişil
فُتِحْتُمْ
فُتِحْتُمَا
فُتِحْتَ
مُذَكَّرٌ Eril
مُخَاطَبٌ
فُتِحْتُنَّ
فُتِحْتُمَا
فُتِحْتِ
مُؤَنَّثٌ Dişil
فُتِحْنَا
فُتِحْتُ
مُتَكَلِّمٌ
فَعِلَ kalıbında bulunan عُلِمَ mazi meçhulün çekimi şöyledir: جَمْعٌ Çoğul
تَثْنِيَةٌ İkil
مُفْرَدٌ Tekil
عُلِمُوا
عُلِمَا
عُلِمَ
مُذَكَّرٌ Eril
غَائِبٌ
عُلِمْنَ
عُلِمَتَا
عُلِمَتْ
مُؤَنَّثٌ Dişil
عُلِمْتُنَّ
عُلِمْتُمَا
عُلِمْتَ
مُذَكَّرٌ Eril
مُخَاطَبٌ
عُلِمْتُنَّ
عُلِمْتُمَا
عُلِمْتِ
مُؤَنَّثٌ Dişil
عُلِمْنَا
عُلِمْتُ
مُتَكَلِّمٌ
فَعُلَ kalıbında bulunan كَبُرَ mazi meçhul fiilin çekimi olmaz!... Çünkü lazım fiillerdir. جَمْعٌ Çoğul
تَثْنِيَةٌ İkil
مُفْرَدٌ Tekil
yok
yok
yok
مُذَكَّرٌ Eril
غَائِبٌ
yok
yok
yok
مُؤَنَّثٌ Dişil
yok
yok
yok
مُذَكَّرٌ Eril
مُخَاطَبٌ
yok
yok
yok
مُؤَنَّثٌ Dişil
yok
yok
yok
مُتَكَلِّمٌ
فَعِلَ kalıbında bulunan حَسِبَ mazi meçhul fiilin çekimi olmaz!... جَمْعٌ Çoğul
تَثْنِيَةٌ İkil
مُفْرَدٌ Tekil
حَسُِوا
حَسِبَا
حَسِبَ
مُذَكَّرٌ Eril
غَائِبٌ
حَسِبْنَ
حَسِبَتَا
حَسِبَتْ
مُؤَنَّثٌ Dişil
حَسِبْتُمْ
حَسِبْتُمَا
حَسِبْتَ
مُذَكَّرٌ Eril
مُخَاطَبٌ
حَسِبْتُنَّ
حَسِبْتُمَا
حَسِبْتِ
مُؤَنَّثٌ Dişil
حَسِبْنَا
حَسِبْتُ
مُتَكَلِّمٌ
Dikkat: A- Fiili maziler –gerek malum ve gerekse meçhul olsunlar- Türkçeye en çok “diligeçmiş zaman” ile bazen de “mişligeçmiş zaman” ile tercüme edilir. Demek oluyor ki, hangisi daha uygun düşerse öyle tercüme edilir. Mesela كَتَبَ : yazdı yahut yazmış, كُتِبَ :yazıldı yahutyazılmış. Fiili maziler bazen de “dua kipi” anlamında gelir. Mesela رَحِمَ اللهُ : Allah rahmet etsin, قَتَلَ اللهُ : Allah öldürsün. كَتَبَ : yazdı yahut yazmış
كُتِبَ : yazıldı yahut yazılmış
رَحِمَ اللهُ : Allah rahmet etsin
قَتَلَ اللهُ : Allah öldürsün
B- Fiili mazinin başına olumsuzluk edatı denilen مَا yahut لاَ gelirse, Türkçeye “diligeçmiş” veya “mişligeçmiş” zamanın olumsuzu ile tercüme edilir. Mesela: مَا كَتَبَ : yazmadı yahut yazmamış, مَا كُتِبَ : yazılmadı yahut yazılmamış, لاَ كَتَبَ : yazmadı yahut yazmamış, لاَ كُتِبَ : yazılmadı yahut yazılmamış. مَا كَتَبَ : yazmadı yahut yazmamış
مَا كُتِبَ : yazılmadı yahut yazılmamış
لاَ كَتَبَ : yazmadı yahut yazmamış
لاَ كُتِبَ : yazılmadı yahut yazılmamış
Not: مَا ile لاَ harflerinin çekimde hiçbir değişiklik yapmadan fiili mazinin her çekiminin başına geçebilir. Ancak mazi menfinin مَا ile kullanılması daha çoktur. Dikkat: Ancak harfi cer veya zarf vasıtasıyla lazım fiillerden de meçhul yapılabilir. Örnek: غُشِىَ عَلَيْهِ (bayıldı), ذُهِبَ مَعَهُ (onunla gidildi) gibi. a) Harfi cer vasıtasıyla lazım fiilin çekimi: جَمْعٌ Çoğul
تَثْنِيَةٌ İkil
مُفْرَدٌ Tekil
غُشِىَ عَلَيْهِمْ
غُشِىَ عَلَيْهِمَا
غُشِىَ عَلَيْهِ
مُذَكَّرٌ Eril
غَائِبٌ
غُشِىَ عَلَيْهِنَّ
غُشِىَ عَلَيْهِمَا
غُشِىَ عَلَيْهَا
مُؤَنَّثٌ Dişil
غُشِىَ عَلَيْكُمْ
غُشِىَ عَلَيْكُمَا
غُشِىَ عَلَيْكَ
مُذَكَّرٌ Eril
مُخَاطَبٌ
غُشِىَ عَلَيْكُنَّ
غُشِىَ عَلَيْكُمَا
غُشِىَ عَلَيْكِ
مُؤَنَّثٌ Dişil
غُشِىَ عَلَيْنَا
غُشِىَ عَلَىَّ
مُتَكَلِّمٌ
b) Zarf vasıtasıyla lazım fiilin çekimi de şöyledir: جَمْعٌ Çoğul
تَثْنِيَةٌ İkil
مُفْرَدٌ Tekil
ذُهِبَ مَعَهُمْ
ذُهِبَ مَعَهُمَا
ذُهِبَ مَعَهُ
مُذَكَّرٌ Eril
غَائِبٌ
ذُهِبَ مَعَهُنَّ
ذُهِبَ مَعَهُمَا
ذُهِبَ مَعَهَا
مُؤَنَّثٌ Dişil
ذُهِبَ مَعَكُمْ
ذُهِبَ مَعَكُمَا
ذُهِبَ مَعَكَ
مُذَكَّرٌ Eril
مُخَاطَبٌ
ذُهِبَ مَعَكُنَّ
ذُهِبَ مَعَكُمَا
ذُهِبَ مَعَكِ
مُؤَنَّثٌ Dişil
ذُهِبَ مَعَنَا
ذُهِبَ مَعِى
مُتَكَلِّمٌ
Dikkat: Üstte her iki çizelgede de görüldüğü üzere lazım fiillerin meçhülleri harfi cer veya zarf vasıtasıyla tasrif edildiğinde müfred müzekker gaib çekimi değişmeyip ancak harfi cer veya zarfın bitiştiği zamirler değişir.