arapçaya yeni başlayanlar için anlatımlı fiil cümlesi konusu.
الجملة
FİİL CÜMLESİ
fiil cümlesi üç kısma ayrılır.
a-fiil
b-özne (fail)
c-nesne (mef'ul)
fiil yapılan eyleme denir. fail eylemi yapan kişiye. mef'ul ise üzerinde eylem gerçekleştirilen isimdir.
Örneğin: ahmet elmayı yedi.
bu cümlede geçen,
ahmet: fail
elma:mef'ul
yedi ise : fiildir.
bir fiil cümlesi kurmak istediğimiz zaman şu yolu izlenir.
önce fiil, sonra fail sonra ise mef'ul.bunu yaparkende sırasıyla şu sorular sorulur.
* kim *ne *nerede ve ne zaman
kim sorusu faili, ne sorusu ise mef'ulu bulmamıza yardımcı olur.
failin harekesi daima ötredir. mef'ulun ise üstündür.
eğer isim olarak ek alırlarsa son hareke doğrudan doğruya esreye dönüşür.en önemli ekler
حروف (harf-i cer)ler ve zarflardır. bunlar özellikle mekan ve zaman zarflarıdır. ismin başına gelerek ekler oluştururlar. o ismin son harekesinin esre olmasını sağlarlar.
Örnek:كتب محمد رسالة كتب: yazdı محمد : muhammed رسالة :mektup kim yazdı : محمد = fail ne yazdı : رسالة= mef'ul yazmak zaten fiildir. İkinci örnek: علي شرب الشاي علي: ali = fail شرب: içti = fiil الشاي :çayı = mef'ul
fiil müennes ve müzekkerliğe göre değişir. eğer fail müennes ise fiil müennes eğer müzekker ise fiil müzekker gelir. az önceki örneklerden farkı görelim...
örnek: كتب محمد رسالة muhammed mektup yazdı. fail müzekker o zaman fiil müzekker olarak gelir. yani كتب şimdide müennes olarak fiili örneklendirelim. كتبت عائشة رسالة aişe mektup yazdı. fail müennes o zaman fiil müennes olarak gelir. yani كتبت aradaki fark: fiilin sonunda (ت) bulunması.eğer bulunuyorsa müennestir. -------------------------------
Bir cümlede birden fazla mef'ul bulunabilir.eğer böyle bir cümle olursa cümlede 2.sıradaki mef'ul ek alır.ve son harekesi esre olur. aldığı ek ise
الdeğil
فيekidir
. Örnek:شربت مروالشاي في المطبخ merve mutfakta çay içti. شربت : içti = fiil مرو :merve = fail الشاي : çay = 1.mef'ul المطبخ : mutfak = 2.mef'ul في ile ek almıştır. ----------------------------------
zaman öğesi cümlede daima sonda olur. nerede/ne zaman soruları varsa önce nerede sonra ne zaman yerleştirilir.
sabah ve akşam daima
(ال)olmadan gelirler. eğer ek alırlarsa alacağı ek
(ال) olur.
Örneğin: öğleden sonra
بعد الظهرöğleden sonra denileceği için
(ال) takısı alır.
Son olarak toparlarsak Fiil cümlesi ile ilgili bilinmesi gerekenler:
1- Fiil mutlaka başta olmalıdır.
2- Kim/ne/nerede sorusunu soracağız.
3- Sorduğumuz her soruyu sırasına göre yerleştiriyoruz.önce kim sorusunun cevabı bize faili buldurur.kim sorusunun cevabını yerleştirip son harekesini ötre yaparız.
4- Akabinde ne sorusunu soracağız bu nesneyi buldurur.nesnemizi hemen failden sonra yerleştirip üstün yaparız son harekesini.
5- Sonra nerede sorusunu sorarız cevabı mekandır.mef’uldur ve genelde ek alır.bunuda 1.mefhulun arkasına yerleştiririz.
6- Ve en sonunda varsa zaman ekleriz.
7- Birden fazla mef’ul varsa önce eksiz olan sonra ise ek olan yerleştirilir.
8- Daha sonra mekan sonrada zaman yerleştirilir.