fiil cümlesinin öğeleri

[Medineweb]

fiil cümlesinin öğeleri

Fiil Cümlesi: Arapça’da fiil cümlesi, fiille başlayan cümlelerdir. Bu fiilin ardından fail/özne takip eder. Fail merfûdur.
خَالِدٌ
سَافَرَ
Halit gitti
Fail
Fiil

Örnekte geçen سَافَرَ kelimesi fiildir ve cümlenin başında gelmiştir. خَالِدٌ ke*limesi ise faildir, ve fiilden sonra gelmiştir. Damme ile merfu olmuştur.
* İleride tafsilatlı olarak görüleceği üzere fiil cümlesinde fail fiiline cinsiyet (müzekker-müennes (eril-dişil) bakımından uyma zorunluluğu vardır. İsim cüm*le*sinde olduğu gibi adet (müfret-tesniye-cemi (tekil-ikil-çoğul) uyumu aranmaz.
المُسلمون
سَافَرَ
Müslümanlar gitti
Fail
Fiil

Örnekte geçen سَافَرَ kelimesi müfret fiildir ve cümlenin başında gelmiştir. المُسلمون kelimesi ise fail olup adet uyumu aranmadığından cem’i olarak gelmiştir.
* Fiil cümlesinin oluşumu için tek bir fiil yeterlidir. Faili içinde gizli kabul edilerek takdiri yapılır.
(أنا)
اُساَفِرُ
(Ben) gidiyorum
Fail
Fiil

Örnekte geçen اُساَفِرُ kelimesi tek başına cümleyi oluşturmuştur. Parantez içine aldığımız (أنا) öznesi gizli olup takdir edilmiştir.




ÖGELERİ: Fiil, Fail-Özne Ve Meful-Nesneden ibarettir.

a-(Fail-Özne, daima ötre veya ikildeانِ , kurallı müzekker çoğuldaونَ alır)

b-(Meful-Nesne, üstün alır, başında harf-i cer varsa esre alır –(ikilde يْنِ –kurallı müzekker çoğulda ينَ alır)

1- fiil cümlesinde önce basit düz tümleçler, sonra dolaylı tümleçler yazılır.

2- fiil cümlesinde fiil, fail-özneye sadece müzekkerlik-müenneslikte uyar. Fiil
cümlesinde failler-özneler ikil veya çoğul da olsa, fiil tekil kalır.

[Medineweb]

FİİL CÜMLESİ:


Fiil cümlesi: meful(nesne)+fail(özne)+fiil(yüklem)Cümlenin kestirme bir tanımı yapmak istersek (ifade şekli)diyebilirmiyiz?
Şu halde arpaça’da iki çeşit ifade şekli vardır.

1.isimle başladıgında isim cümlesi olarak :ögeleri müptada va haber.

2.fiille başladıgında da fiil cümlesi olarak : fiil cümlesinin diger ögeleri formülde görüldügü gibi,önce fiil,sonra o fiili işleyen kişi( yani fail)daha sonrada fiili işleyen kişinin (failin )yaptıgı işten etkilenen (meful)

bu dizilişe alıştırın kendinizi.
Bu sıralanışı ögrendikten sonra elimizdeki malzemeleri yerli yerince kullanmaktan başka yapacağınız bir sey yok

Formül şu: MEFUL+FAİL+FİİL


Çocuk suyu içti.cümlesini kuramak istiyoruz.
İçti: شَرِبَ

Su : اَلْماَءَ

Çocuk: اَلْوَلَدُ

Önce (fiil) : شَرِبَ
Sonra içme fiilini yapan kişi çocuk (fail): اَلْوَلَدُ

Sonrada cocugun içtigi su (meful): اَلْماَءَ



Fiil cümlesinin üç ögesi var.

1.fiil:gecen derslermizde fiilin üçe ayrıldıgını ve neler oldugunu örgendik.
2.fail:fiil cümlesinin ikinci ögesi.yeri daima fiilden sonradır.fiili yapan kişidir.onun için fiile kim ve ne sorusunu sorarsak cevap veren kelime fail olacaktır.

Örn:
Çocuk düştü. سَقَتَ اَلْوَلَدُ

Kim düştü çocuk şu halde çocuk faildir.ve cümlede yeri hemen fiilden sonrasıdır.herhangi bir kelime fiil cümlesinde fail durumda kullanılırsa son harekesi daima ötreli olur.

Örnekleri okuyun:
Adam bindi: رَكِبَ اَلْرَجُلُ

Çifçi ekti: زَرَعَ اَلْفَلاَحُ

Örgenci okudu: قَرَأَ اَلْتِلْمِيذُ

İşçi giydi: لَبِسَ اَلْعاَمِلُ


3.MEFUL:failin işledigi işten etkilenen isme denirçfiik cümlesindeki yeri failden sonradır.mefulun bulmak istersek fiile neyi ,kimi sorusunu sormamız gerekir.

Çocuk yemegi yedi. اَكَلَ اَلْولَدُ اَلْطَّعاَمَ

Çocuk neyi yedi?yemegi mefuldur.meful kelimelerin son harekesi daima üstünlüdür.


Şu örnekleri okuyun :

Talebe kitabı okuyor: يَقْرَأُ الْتِلْمِيذُ الْكِتاَبَ


Talebe nasihat işitti: سَمِعَ الْتِلْمِيذُ الْنَّصِيحَةَ

Çifçi pamugu ekiyor: يَزْرَعُ الْفَلاَحُ الْقَطَنَ

Adam eşeğe biniyor: ِيَرْكَبُ الّرَجلُ الْحِماَرَ