Arapça 3 Ünite Özetleri

[Medine-web]

Arapça 3 Ünite Özetleri

AÖF İlahiyat Önlisans Arapça-3 üniteleri



Ünite 1: Mezid Fiiller
الوَحْدَةُ ١: الأَفْعَالُ المَزِيدَةُ



Ünite 2: Haberin Türleri
الوَحْدَةُ ٢: أَنْوَاعُ الخَبَرِ



Ünite 3: İsm-i Mevsul
الوَحْدَةُ ٣: الاِسْمُ المَوْصُولُ



Ünite 4: İlletli Fiiller ve Çekimi
الوَحْدَةُ ٤: الأَفْعَالُ المُعْتَلَّةُ وَتَصْرِيفُهَا



Ünite 5: Naibü’l-Fail
الوَحْدَةُ ٥: نَائِبُ الفَاعِلِ



Ünite 6: el-Mef’ulü Fih: Zaman ve Mekan Zarfları
الوَحْدَةُ ٥: المَفْعُولُ فِيهِ



Ünite 7: el-Mef’ulü’l-Mutlak
الوَحْدَةُ ٧: المَفْعُولُ المُطْلَقُ



Ünite 8: el-Mef’ülu Leh
الوَحْدَةُ ٨: المَفْعُولُ لَهُ



Ünite 9: Atıf ve Edatları
الوَحْدَةُ ٩: العَطْفُ وَحُرُوفُهُ



Ünite 10: Hal ve Türleri
الوَحْدَةُ ١٠: الحَالُ وَأَنْوَاعُهُ

[Medine-web]

Sülasi Mezid Fiiler

Sülasi Mezid Fiiller ve Anlam Değişiklikleri
1. إفعال İf’al Babı
Sülasi fiilin başına fethalı bir hemze getirilerek yapılır.
أَفْعَلَ ـ يُفْعِلُ ـ إفْعَالٌ
Özellikleri:
a. Lazım (geçişsiz) olan fiil, müteaddi (geçişli) olur. Fiil eğer müteaddi ise çift müteaddi (iki meful alan) fiil olur.
قَرُبَ (yaklaştı) ----------- اَقْرَبَ (yaklaştırdı) رَكِبَ (bindi) ------------- أَرْكَبَ (bindirdi)
b. Olmak, vücud bulmak, mübalağa, arz, zamanın gelmesi gibi anlamlar katar.
أَحْصَدَ الزَّرْعُ (ekini biçme zamanı geldi)
أَشْغَلْتُهُ (onunla gereğinden fazla meşgul oldum)
أباعَ العَبْدَ (Köleyi satmak için arz etti)

2. تفعيل Tef’il Babı

Sülasi fiilin orta harfinin şeddelenmesiyle yapılır.
فَعَّلَ ـ يُفَعِّلُ ـ تَفْعِيلٌ

Özellikleri:
a. Lazım fiili müteaddi yapar. Müteaddi fiili iki meful alacak şekle getirir. (Çift müteaddi)
فَرِحَ (sevindi) ----------------- فَرَّحَ (sevindirdi) عَلِمَ (bildi) -------------- عَلَّمَ (bildirdi/öğretti)

b. Bir işin çok, aşırı veya şiddetli yapıldığını bildirir
ضَرَبَ (dövdü) ------------- ضَرَّبَ (çok dövdü) مَزَقَ (yırttı) --------- مَزَّقَ (paramparça yaptı, parçaladı)

3. مفاعلة Mufa’ale Babı
Sülasinin birinci harfiyle ikinci harfinin arasına bir elif eklenerek yapılır.
فَاعَلَ ـ يُفَاعِلُ ـ مُفَاعَلَةٌ

Özellikleri:
a. Müşareket (bir işte/eylemde ortaklık bildirir)
ضَرَبَ (vurdu) -------- ضارَبَ (vuruştu) كَتَبَ (yazdı) ----------كاتَبَ (yazıştı)
b. Bir işi yapmakta gayret ve devamlılık bildirir
طَلَبَ (istedi) -------- طالَبَ (devamlı istedi) سَبَقَ ( geçti) ---------- سابَقَ (geçmeye çalıştı)

4. إنفعال İnfi’al Babı
Sülasi fiilin başına kesralı elif ve sakin nun harfi getirilerek yapılır.
إِنْفَعَلَ ـ يَنْفَعِلُ ـ إِنْفِعَالٌ

Özellikleri:
a. Mutavaat (dönüşlülük) ifade eder.
كَسَرَ (kırdı) -------- إِنْكَسَرَ (kırıldı)
b. Lazım (geçişsiz)dır.
قَطَعَ (kesti) ----------- إنْقَطَعَ (kesildi)

5. إفتعال İfti’al Babı
Fiilin başına kesrala elif, ikinci harfinden önce fethalı te getirilerek yapılır.
إِفْتَعَلَ ـ يَفْتَعِلُ ـ إِفْتِعَالٌ

Özellikleri:
a. Mutavaat (dönüşlülük) ifade eder.
جَمَعَ (topladı) ---------- إجْتَمَعَ (toplandı) نَشَرَ (yaydı) ------- إنْتَشَرَ (yayıldı)
b. Failinin gayretini ifade eder.
جَهَدَ (çalıştı) -------- إجْتَهَدَ (çok çaba sarfetti, cehtetti)
c. Müşareket (ortaklık) bildirir.
خَصَمَ (hasım oldu) --------- إخْتَصَمَ (münakaşa/kavga etti)

6. إفعلال İf’ilal Babı
Fiilden önce kesralı elif getirilerek son harf şeddelenir.
إِفْعَلَّ ـ يَفْعَلُّ ـ إفْعِلاَلٌ

Özellikleri:
a. Renkle ifade edilen kusurları/değişimleri gösterir.
أَصْفَرُ (sarı) --------- إصْفَرَّ (sarardı) أسْوَدُ (siyah) --------- إسْوَدَّ (karardı, siyahlaştı)
b. Bedensel kusurları/değişimleri ifade etmekte kullanılır.
أحْدَبُ (kambur) --------- إحْدَبَّ (kamburlaştı)
c. Bu babın meçhulü yoktur.

7. تفعّل Tefa’ul Babı
Fiilin başına fethalı te getirilerek orta harfi şeddelenir.
تَفَعَّلَ ـ يَتَفَعَّلُ ـ تَفَعُّلٌ
Özellikleri:
a. Tekellüf (zorla olmak/elde etmek) manası kazandırır.
كَبُرَ (büyük oldu) --------- تَكَبَّرَ (büyüklük tasladı, büyüklendi)
شَجَعَ (cesur oldu) ----------- تَشَجَّعَ (kahramanlık tasladı)
b. Tef’il babından gelen bazı fiillerin geçişli olmasını sağlar.
كَسَّرَ (kırdı) ----------- تَكَسَّرَ (kırıldı)

8. تفاعل Tefâ’ul Babı
Fiilin başına fethalı te getirilerek, ikinci harften önce elif eklenir.
تَفَاعَلَ ـ يَتَفَاعَلُ ـ تَفَاعُلٌ
Özellikleri:
a. Müşareket (ortaklık) bildirir.
تَكَالَمَ ( karşılıklı konuştu) تَضَارَبَ (karşılıklı vuruştu/dövüştü)
b. Bir işi yapar gibi görünmeyi, yahut kendinde olmayan birşeyi varmış gibi göstermeyi bildirir.
تَمَارَضَ (hastaymış gibi yaptı)
تَبَاكَى (yalancıktan ağladı)
تَنَاوَمَ (uyur gibi yaptı)


9. إستفعال İstif’al Babı
Sülasi fiilin başına kesralı elif, sakin sin ve fethalı te getirilerek yapılır.
إسْتَفْعَلَ ـ يَسْتَفْعِلُ ـ إسْتِفْعَالٌ
Özellikleri:
a. Talep / istek bildirir.
إسْتَأْذَنَ (izin istedi) إسْتَرْحَمَ (merhamet diledi) إسْتَغْفَرَ (af diledi)
b. Bulmak, öyle saymak manalarına gelir.
إسْتَحَلَّ (helal saydı) إسْتَخَفَّ (hafif buldu) إسْتَقْبَحَ (çirkin buldu)
c. Değişikliği ifade eder.
حَجَر (taş) ----- إسْتَحْجَرَ (taşlaştı)

[Medine-web]

Haber Türleri

1-Müfret haber: Cümle ya da şibhi cümle olmayan, bir kelime ya da terkip halinde gelen haberdir. Haberin müzekker ve müenneslikte, müfret,tesniye ve cemi olmada mübtedaya uyması gerekir. Misal:






البنت نظيفة




ابي عامل نشيط في هذا المصنع




2- Cümle haber: Haberin fiil ya da isim cümlesi olarak gelmesidir. Bu durumda mübtedaya dönen gizli ya da açık bir zamir taşır. Mahallen merfu' olur.






محمد أبوه رجل صالح


isim cümlesi haber hu mübtedaya dönen zamir






الأرنب الصغير يعيش في الغابة


fiil cümlesi haber, yaıyşu fiilinden sonra müstetir huve zamiri mübtedaya dönen zamir






3-şibhi cümle haber: Huruful cer veya zarfla gelen haberdir. Mahallen merfu' olur.



ولدي في بيتك




الجنة تحت أقدام الأمهات

[Medine-web]

Naibü fail (Sözde özne)
* Naibü fail, cümlede failin yerine geçen ve onun vazifesini yapan öğedir.
* Türkçe’deki edilgen fiil manasına gelir. Türkçe’de ismin çekim eki almamış yalın halidir.
* Fiil naibü faille müzekkerlik-müenneslik yönünden uyum içerisindedir. Sayı bakımından failde olduğu gibi mücerred/yalın haldedir.
- يستخرج الزيت من أعملق الأرض “Petrol yer altı derinliklerinden çıkarılır.”
- ترسل المساعدات غلى أرمينيا عبر تركيا “ Ermenistan’a ardımlar Türkiye üzerinden gönderiliyor.”
* Mastarlardan önce gelen تم yardımcı fiili gelirse o mastarın manasını edilgen (meçhul)’e çevirir. Bu kullanım daha çok basın Arapçası’nda yaygındır.
- إن مشكلة قبرص سيتم حلها في أقرب وقت “ Kıbrıs meselesi en kısa zamanda çözülecektir.”
- تمت محادثات الميزانية المالية لعام ١٩٩٩“ Bindokuzyüzdoksandokuz yılı mali bütçe görüşmeleri yapıldı.”
- تم التوقيع على التفاقية الثقافية بين رئاسة الشؤون الدينية التركية رآسة الإفتاء بآزربيجان “ Diyanet İşleri Başkanlığı ile Azerbaycan Müftülüğü arasında kültür anlaşması imzalandı.”
* İsmi meful ve ismi mensuplarda meçhul fiiller gibi amel ederler, naibü fail alırlar.
* Naibü failler câr-mecrur olarak geldiği zaman müennes bile gelseler fiil müzekkerdir.
مر بعائشة “Aişe’ye uğranıldı.” örneğinde olduğu gibi.

Not: Harfi cerli naibi failler zarfı lağvdır. Naibi faillerde aynı failde olduğu gibi fillerin önüne geçemezler.

[Medine-web]

NAİB-İ FAİL VE MECHUL FİİL

Meçhul fiil: faili belli olmayan fiil demektir. Fiilin faili hazfedilir onun yerine meful merfu olarak getirilir. Adına da naibul fail denir.(failin yedeği manasında).Buna edilgen özne de denilebilir.

Naibul fail: failin hazfından sonra onun yerine gelen mefule denir.
يَسْتَخْرِجُ كَمَالُ الْمَاءَ :kemal suyu cıkarıyor. ُيُسْتَخْرَجُ اْلمَاءu cıkarıldı

Meçhul fiil kalıbı mazide فُعِلَ kalıbıyla olur.كُتِبَ -كَتَبَ Mezidlerde ise sondan bir önceki harf esrelenirsakinler hali üzre sakin kalırgeri kalanların hepsi ötrelenir اُسْتُفْعِلَ -.اِسْتَفْعَلَ
müzaride ise müzariyet harfi ötrelenirve sondan bir önceki harf üstünlenir
يُكْتَبُ -يَكْتُبُ يُسْتَفْعَلُ -يَسْتَفْعِلُ

Meçhul fiilden sonra gelen meful ötrelenir ve artık naibi fail olur.Fiili yapan şahıs meçhuldür.

2. Naib-i fail (Edilgen Özne) meful (Nesne) alır.

Edilgen (meçhul) yapıya aktarılacak bir fiil cümlesinde birden fazla meful (nesne: düz tümleç) olması durumunda cümledeki fail (özne) öğesi atıldıktan sonra fiilden sonraki ilk meful naib-i fail (edilgen özne) yapılarak diğer mefuller oldukları hal üzere yani meful olarak kalırlar.

أعْطَى المعلّمُ الطالبَ كتاباً : Öğretmen öğrenciye bir kitap verdi.
2. Meful + 1. Meful + Fail + Fiil

أُعْطِىَ الطالبُ كتاباًÖğrenciye bir kitap verildi.
Meful + Naib-i Fail + Meçhul Fiil

[Medine-web]

1- MUTLAK MEFUL المَفْعُولُ المُطْلَقُ

Mutlak meful fiilden sonra fiilin manasını kuvvetlendirmekçeşidini bildirmek ve sayısını bildirmek için gelen o fiille aynı kökten bir masdardır.
İnceleyecek olursak:

a) Kuvvetlendirmek için - Fiilin masdarı tekrar edilir.

كَسَرَ الوَلَدُ الزُّجَاجَ كَسْرًا Çocuk bir camı kırdı ki!

Manayı daha da kuvvetlendirmek (tekid) için masdar bir daha tekrar edilir.
إِذَا دُكَّتِ الأَرْضُ دَكًَّا دَكًّا Dünya ezilip paramparça olduğu zaman.

b) Çeşit bildirmek için –

ضَرَبَهُ ضَرْبَ الظَّالِمِ Onu zalimin döğdüğü gibi döğdü.

c) Sayı belirtmek için أَكَلَ المَرِيضُ أَكْلَةً Hasta bir defa yemek yedi.

[Medine-web]

1- MUTLAK MEFUL المَفْعُولُ المُطْلَقُ
Mutlak meful, fiilden sonra, fiilin manasını kuvvetlendirmek (لِلتَّأْكِيدِ) çeşidini bildirmek (لِبَيَانِ النَّوْعِ) ve sayısını bildirmek (لِبَيَانِ العَدَدِ) için gelen, o fiille aynı kökten bir masdardır.
İnceleyecek olursak:

a) Kuvvetlendirmek için - لِلتَّأْكِيدِ
Fiilin masdarı tekrar edilir.

Örnek:
كَسَرَ الوَلَدُ الزُّجَاجَ كَسْرًا Çocuk bir camı kırdı ki!

نَامَ الرَّجُلُ المُتْعَبُ نَوْمًا Yorgun adam öyle uyudu ki!

أَكَلَ الجَائِعُ أَكْلاً Aç öyle yedi ki!

Görüldüğü gibi, كَسْرًا ، نَوْمًا ، أَكْلاً masdarları, bütün masdarlar gibi isimdirler, olduğu bildirilen işi tekid (kuvvetlendirme) etmekte, fiilin olduğunu, kuvvetli bir şekilde ifade etmektedirler. Bu cümlelerdeki كَسْرًا ، نَوْمًا ، أَكْلاً masdarlarının herbiri, tekid için kullanılmış mutlak meful (المَفْعُولُ المُطْلَقُ)'dur.

Cümlelerin irabları şu şekil tahlil edilebilir:
كَسَرَ الوَلَدُ الزُّجَاجَ كَسْرًا Çocuk bir camı kırdı ki!

كَسَرَ: فِعْلُ مَاضٍ مَبْنِيٌّ عَلَى الفَتْحِ

الوَلَدُ: فَاعِلٌ مَرْفُوعٌ بِالضَّمَّةِ

الزُّجَاجَ: مَفْعُولٌ بِهِ مَنْصُوبٌ بِالفَتْحَةِ

كَسْرًا: مَفْعُولٌ مُطْلَقٌ لِلتَّأْكِيدِ


نَامَ الرَّجُلُ المُتْعَبُ نَوْمًا Yorgun adam öyle uyudu ki!

نَامَ: فِعْلٌ مَاضٌ مَبْنِيٌّ عَلَى الفَتْحِ

الرَّجُلُ: فَاعِلٌ مَرْفُوعٌ بِالضَّمَّةِ

المُتْعَبُ: نَعْتٌ لِلرَّجُلِ مَرْفُُوعٌ بِالضَّمَّةِ

نَوْمًا: مَفْعُولٌ مُطْلَقٌ لِلتَّأْكِيدِ


أَكَلَ الجَائِعُ أَكْلاً Aç öyle yedi ki!

أَكَلَ: فِعْلٌ مَاضٍ مَبْنِيٌّ عَلَى الفَتْحِ

الجَائِعُ: فَاعِلٌ مَرْفُوعٌ بِالضَّمَّةِ

أَكْلاً: مَفْعُولٌ مُطْلَقٌ لِلتَّأْكِيدِ

Uyarı:
Manayı daha da kuvvetlendirmek (tekid) için, masdar bir daha tekrar edilir.
Örnek:

إِذَا دُكَّتِ الأَرْضُ دَكًَّا دَكًّا Dünya, ezilip paramparça olduğu zaman.


b) Çeşit bildirmek için - لِبَيَانِ النَّوْعِ
Örnekler:

ضَرَبَهُ ضَرْبَ الظَّالِمِ Onu, zalimin döğdüğü gibi döğdü.

ضَرَبَهُ صَرْبَ المُؤَدِّبِ Onu, terbiye edenin döğüşü ile döğdü.

Sadece ضَرَبَهُ denirse, "onu döğdü" demektir, "döğmek" fiilinin işlendiği anlaşılır, "nasıl" döğdüğü anlaşılmaz. İlk cümlede, zalim nasıl döğerse, öyle döğdü, manası vardır, ikinci cümlede ise, terbiye etmek için nasıl döğülürse, döğme fiilinin de öyle yapıldığı anlaşılır. ضَرْبَ kelimesi her iki cümlede de mutlak mefuldur, mansuptur, muzaftır, kendinden sonra gelen الظَّالِمِ ve المُؤَدِّبِ isimleri ise muzafun ileyhdir.


يَنَامُ المَرِيضُ نَوْمًا هَادِئًا Hasta sakin bir uyku uyuyor.

Bu cümlede de, hastanın uyuma fiilini nasıl işlediğini anlatan نَوْمًا ، هَادِئًا (sakin bir uyku), mutlak mefuldur, çeşit anlatmaktadır. Klasik usulde, cümlenin irabı yapılırken, şöyle denir:

يَنَامُ المَرِيضُ نَوْمًا هَادِئًا Hasta sakin bir uyku uyuyor.

يَنَامُ: فِعْلٌ مُضَارِعٌ مَرْفُوعٌ بِالضَّمَّةِ

المَرِيضُ: فَاعِلٌ مَْفُوعٌ بِالضَّمَّةِ

نَوْمًا: مَفْعُولٌ مُطْلَقٌ

هَادِئًا: صِفَةٌ لِ نَوْمًا


فَتَحَ الرَّجُلُ البَابَ فِتْحَةَ اللِّصِّ Adam, kapıyı hırsız açışıyla açtı.

نَظَرَ إِلَيْهِ نِظْرَةَ الغَضُوبِ Ona, kızgın kimsenin bakışıyla baktı.

خَافَ خَوْفَ الجَبَانِ Korkağın korkuşuyla korktu.

إِذَا زُلْزِلَتِ الأَرْضُ زِلْزَالَهَا Arz, sarsıntısıyla sarsıldığı zaman.


c) Sayı belirtmek için لِبَيَانِ العَدَدِ
Örnekler:

أَكَلَ المَرِيضُ أَكْلَةً Hasta bir defa yemek yedi.

Cümlesinde أَكْلَةً kelimesi mutlak mefuldur, hastanın yaptığı yeme işinin sayısını belirtmektedir.


أَكَلَ المَرِيضُ ثَلاَثَ أَكْلاَتٍ Hasta üç defa yedi.

Cümesinde, hastanın kaç defa yediğini anlatan ثَلاَثَ kelimesi mutlak mefuldur, muzafdır, أَكْلاَتٍ muzafun ileyhtir.


دَقَّ الخَادِمُ الجَرَسَ دَقَّتَيْنِ Hizmetçi zili iki defa çaldı.

Cümlesinde دَقَّتَيْنِ kelimesi mutlak mefuldur.


سَجَدَ المُسْلِمُ سَجْدَتَيْنِ Müslüman iki secde yaptı.

Cümlesinde سَجْدَتَيْنِ kelimesi mutlak mefuldur.


سَجَدَ المُسْلِمُ أَرْبَعَ سَجَدَاتٍ Müslüman dört secde yaptı.

Cümlesinde سَجَدَاتٍ kelimesi mutlak mefuldur.


يَفْرَحُ الصَّائِمُ فَرْحَتَيْنِ: فَرْحَةً عِنْدَ فِطْرِهِ وَ فَرْحَةً عِنْدَ دُخُُولِهِ الجَنَّةَ Oruçlu iki defa sevinir: Bir sevinç iftar ederken, bir sevinç Cennete girerken.

Cümlesinde فَرْحَتَيْنِ ، فَرْحَةً ، فَرْحَةً kelimeleri mutlak mefuldur.


زُرْتُ المَرِيضَ ثَلاَثَ زِيَارَاتٍ Hastayı üç defa ziyaret ettim.

Cümlesinde ثَلاَثَ kelimesi mutlak mefuldur.


Kurallar:
Mutlak meful, cümle içinde kullanılan fiilin masdarından yapılmakla beraber, başlıca şu kelimelerde masdar yerine kullanılır:

I- Aynı manaya gelen (eş anlanlı) masdarlar:
Örnekler:

سُرِرْتُ فَرَحًا Bir sevinç sevindim.

فَرَحًا kelimesi


أَقَرَّ المُجْرِمُ بِجُرْمِهِ اِعْتِرَافًا Suçlu, suçunu itiraf etti.

اِعْتِرَافًا kelimesi


II- Mutlak meful olarak kullanılan masdar bazan hazfolunur, niteliği bildiren sıfat, onun yerine kullanılır:
Örnekler:

فَلْيَضْحَكُوا قَلِيلاً وَ اليَبْكُوا كَثِيرًا Az gülsünler, çok ağlasınlar.

كَثِيرًا ve قَلِيلاً sıfatları, hazfolunmuş mutlak meful ضَحِكًا ve بُكَاءً 'in naibidirler.


جَرَى الكَلْبُ سَرِيعًا Köpek hızlı koştu.

Cümlesindeki سَرِيعًا sıfatı, hazfolunmuş olan mutlak meful جَرْيًا'in naibidir. Yani جَرَى الكَلْبُ جَرْيًا سَريعًا demektir.


III- Failin yaptığı için kaç defa olduğunu gösteren sayı:
Örnekler:

إِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِينَ مَرَّةً فَلَنْ يَغْفِرَ اللهُ لَهُمْ Onlar için 70 defa istiğfar etsen, Allah onlara mağfiret etmeyecek.

سَبْعِينَ kelimesi mutlak mefulun naibidir.


خَطَوْتُ أَرْبَعِينَ خَطْوَةً Kırk adım attım.

خَطْوَةً kelimesi mutlak mefulun naibidir.


سَجَدَ المُسْلِمُ أَرْبَعًا Müslüman 4 secde yaptı.

أَرْبَعًا kelimesi mutlak mefulun naibidir.


IV- كُلٌّ ve بَعْضٌ kelimeleri masdara muzaaf olarak:
Örnekler:

فَلاَ تَمِيلُوا كُلَّ المَيْلِ Tamamen meyletmeyin.

كُلَّ kelimesi mutlak mefulun naibidir.


عَزَمَ الشَّبُّ كُلَّ العَزْمِ Genç bütün bütüne azmetti.

كُلَّ kelimesi mutlak mefulun naibidir.


نَفَعَهُ النُّصْحُ بَعْضَ النَّفْعِ Nasihat ona biraz yaradı.

بَعْضَ kelimesi mutlak mefulun naibidir.


سَخِطَ بَعْضَ السَّخَطِ Biraz kızdı.

بَعْضَ kelimesi mutlak mefulun naibidir.


Uyarı 1:
Mutlak meful olarak, rubai fiilin mastarı yerine sulasi fiilin masdarı kullanıldığı olur:
Örnekler:

أَعْطَى الغَنِيُّ الفَقِيرَ عَطَاءً جَزِيلاً Zengin, fakire birçok ihsanda bulundu.

عَطَاءً kelimesi


سَافَرَ صَاحِبُنَا سَفَرًا مُتْعِبًا Arkadaşımız yorucu bir yolculuk yaptı.

سَفَرًا kelimesi


Uyarı 2:
Bazı mastarlar, kendilerinden önce fiil bulunmadığı halde mutlak meful olarak kullanılırlar. Bu çeşit mastarların kuralı yoktur. İşitlerek bilinirler, semaidirler:
Örnekler:

مَعَاذَ اللَّهِ - أَعُوذُ بِاللَّهِ مَعَاذًا Allah korusun! Allaha sığınırım!

مَعَاذًا - مَعَاذً kelimeleri


سُبْحَانَ اللَّهِ Allah, her türlü eksiklikten münezzehtir. - Allahı, her türlü eksiklikten tenzih ederim.

سُبْحَانَ kelimesi


شُكْرًا teşekkür ederim

سَمْعًا وَ طَاعَةً başüstüne

حَمْدًا hamdolsun

عَفْوًا affedersiniz

هَنِيئًا afiyet olsun

حَقًّا gerçekten

حُبًّا وَ كَرَامَةً لَكَ senin şerefine, senin hatırın için memnuniyetle

مَرْحَبًا hoş geldiniz

لَبَّيْكَ emrine, davetine tekrar tekrar uydum (yani: أُلَبِّيكَ تَلْبِيَةً بَعْدَ تَلْبِيَةٍ demektir.)


not:alıntıdır

[Medine-web]

ilahiyat dersleri 1.ci ünite konu anlatımı - temyiz nedirOkuma parçası:yabancı turistlerin şaşkınlığı(hayreti)



Bütün umumi seyehat şirketleri batı devletlerinden bizim vatanımız Türkiyeye bir çok gezi düzenledi


bu geziye bir çok sayıda öğretmenler iş adamlarıkültürlü insanlargörevliler ve gençler katılıyor


Bunun için büyük şehirlerde Esenboğayeşilyurtmenderes hava alanları gibi havaalanlarımızda yaz aylarında seferler canlandı


meşhur türk gazetelerinde onların hakkında bazen haberler çıkıyor


Türkiyeden çeşitli haberler sayıları 11'i bulan bu gazetelerde yazılıyor


şüphe yokki bu geziye katılanlar için çeşitli hedefler ve farklı maksatlar var


onlardan bazıları bizim vatanımızın köylerindekazalarındaşehirlerinde vadilerindedağlarındasahillerinde cezb edici tabi manzara güzelliğinden faydalanmayı tercih ediyor


diğer kısım yani biz şunu tercih ediyoruz


biz en yüksek medeniyete sahip bir ulusuz onun için yaratılış olarak en güzelini ve en temiz olanını tercih ediyoruz


çünkü biz kahramanlıklarla başarılarımızla dolu köklü bir tarihe sahibiz


turistlerden büyük bir kısmı istanbulu ziyaret etmeyi tercih ediyor


miladi 1453 senesinde fatih mehmedin fethinden öncede başkenti sonrada


5 asırdan önce


bu şehirde eski tarih eserler bulunmaktadır


meşhur süleymaniye külliyesisüleymaniye camibeyazıd camitopkapı müzesiyere batan sarayı gibi bunlara benzer eserler


istanul yeni ve eskiyi birarada barındırıyor istanbulda yaşayan yeni şehrin renklerini ve parlak maziyi hissediyor



düşün -kitabınızdaki tanımı iyice okuyorsunuz ve yazıyorsunuz



kitabınızdaki cümlelerde altı çizgili kelimeler nekra isimlerdir kendinden önceki kelimeyi açıklamak için gelmişlerdir temyizdirler


temyiz kelime olarak açıklayan demektir temyiz nekra bir isimdir mensubtur


kendinden önceki mübhemlik yani kapalılık cümle veya tek kelime olabilir temyiz izafet ve harfi cer nedeniyle mecruurda olur


temyiz kendisinden önce gelen kelimelere göre dört kısma ayrılır


1-ağırlıktemyizi


اشترېت رطلا شايا


oniki kiloçay satın aldım


bu kelimedeki rıdlen ağırlık birimidir şayen o ağırlığın ne olduğunu açıklamaktadır açıkladığı kelime ağırlık birimi olduğundan ağırlık temyizi denilmiştir


2-ölçütemyizi



اشترېت كېسا سكرا



bir torbaşeker satın aldım



torba bir ölçüdür ölçüyü temyiz ettiği için ölçü temyizi denilmiştir


3-alan temyizi


اشترېت ذراعاارضا


bir arşınyer satın aldım


arşın alan ölçüsü birimidir alan temyizi denilmiştir


4-sayılartemyizi


اشترېت ثلاثة اقلام


üç kalemsatın aldım


sayıyı açıkladığı için sayı temyizi



aşağıdaki soruları parçaya göre cecapla


1-umumi seyahat şirketleri ne düzenledi?


2-bu geziye kim katılıyor?


3-büyük şehirlerde bizim hava alanlarımızda yaz aylarında niçin seferler canlanıyor;?


4-türkiyede kaç meşhur gazete bulunuyor?


5-bu gezilere katılanların gerçek hedefleri neler?


7-fatih mehmet istanbulu ne zaman feth etti üzerinden kaç asır geçti?


8-bu güzel şehirde yaşayanlar ne hissediyorlar?


9-istanbula ne zaman ve niçin gittin?



alıştırmalar


1-misalde olduğu gibi temyizi bul



شايا


طلاب


تفاح


عددا


شدة


لبنا


من سكر


الامتحان


اقلام


كتب ودفتران



2-aşağıdaki cümlelerde temyizi bul ve mübhemin cümlemi yoksa kelimemi olduğunu açıkla


طلاب temyiz mübhem ismi açıklıyor


اعدل temyiz mübhem ismi açıklıyor


سرورا temyiz mübhem cümleyi açıklıyor


دېنار temyiz mübhem ismi açıklıyor عصېرا



temyiz açıkladığı mübhem isim


كتب temyiz açıkladığı mübhem isim




3-boşlukları uygun temyizle doldur


kuvvetli (müslümanlar)قوة


تمرhurma(bir sandık)


medeni(ulus)حضارة


سرعةًًًsüratli(çok fazla)


طالباتٍkız öğrenciler(yedi)


معلماتٍmuallimler(üç)


تعلقا alakalı


حلېبا süt(bir bardak)



4-aşağıdaki cümlelerde gerekli değişiklikleri yaparak faili temyize çevir


حسنت محمد اخلاقا


5-deminki alıştırmanın tam tersini yap temyizi faile çevir


6-hataları düzelt


1. selasü kütibin izafetle mecrur olmalı


3.şeyben mensup olmalı


4.halkan mensup olmalı


5.küben mensub olmalı

[Medine-web]

ilahiyat dersleri 1.ci ünite konu anlatımı - lazım ve müteaddi fiilokuma parçası:büyüklere saygı


öğrenim günü bitti ve muhammed eve gitmek için trene koştu.ne zamanki trene bindi bulduğu boş koltuğa oturdu.az bir zaman sonra yaşlı biri geldi ve trene bindikalabalıktan dolayı oturacak yer bulamadı ayakta kaldı.tren her hareket ettiğinde sallanıyordu.muhammed ne zamanki onu gördü kalktı ve oda onun yerine oturdu.ona teşekkür ve dua etti.



kaide


fiil fail ile yetinip mana tamamlandığında fiil lazım fiil olur


قاممحمود mahmud kalktı


قام fiil


محمودfail


fiil faille yetinip cümle tamamlandığı için قام burada lazım fiildir


فرحتفاطمة fatıma sevindi


فرحت fiil =lazım fiil


فاطمة fail



mana fail ile tamam olmayıp bir mefule gerek duyulduğunda fiil müteaddi fiil olur


تناول علې طعامه ali yemeğine elini uzatıp aldı


تناول fiil


علې fail


طعامه mefulün bih sarih


fiil faille yetinmeyip mefulle desteklendiği için تناول burada müteaddi fiildir


müteaddi fiil dört kısımdır


1-bir meful alan ve nasp eden müteaddi fiil


2-iki meful alıp aslı mübteda ve haber olan mefulleri nasp eden


3-iki mefulü yani aslında mübteda ve haber olmayan mefulü nasb eden


4-üç meful alıp nasb eden müteaddi


alıştırmalar


cümlelerde lazım fiili göster


فاض النهر nehir taştı


هبت الرېح rüzgar esti


تعب الاعبون oyuncular yoruldu


2-parantez içindekileri noktalı yerlere yaz ve lazım fiili belirle


لمع البرق ay parladı lazım fiil


انكسرت الجرة testiyi kırdım müteaddi fiil


سال الدم kan aktı lazım fiil


طلع الصباح sabah oldu lazım fiil


نضج العنب üzüm olgunlaştı lazım fiil


حمل الجمل الحطب deve odunu taşıdı müteaddi fiil


خلق الله العالم allah alemi yarattı müteaddi



3-lazım ve müteaddi ayırt et


فراللص hırsız kaçtı lazım fiil


إغضبن ې الخادم أمس dün görevli beni kızdırdı müteaddi fiil


ېعېشالسمك فې البحر balık denizde yaşar müteaddi fiil


ثارالغابر toz kalktı lazım fiil


4-boşluklara mefulün bih yaz


5-boşluklara müteaddi fiil yaz ve cümleleri tamamla


6-misaldeki gibi cümlenin iğrabını yap


نبأتmazi fiil sükün üzere mebnidir


عليا mefulün bih fetha ile mensubtur


أباهikinci meful elifle mensub çünkü beş isimden birirdir ha zamirdir muzafun ileyhtir cer halinde zamme üzere mebnidir


مرېضا üçüncü meful fetha ile mensubtur


7- parantez içindeki uygun kelimeyi boşluklara yaz


ظنت عاءشةالهواء لطېفا ayşe hava yumuşak sandı


منح القاضې المهتم فرصة للدفاع عن نفسه hakim suçluya kendini savunması için fırsat verdi


رأېت العلم ېرفع مكانة العالم فې المجتمع toplumda alimin yerini ilmin yükselttiğini gördüm


سألت الله المغفرة allahın magfiretini istedim


8- cümle tertib et


حسب المدېر الطلاب ناجحېن
Müdür öğrencileri çalışkan zanetti

جعل العامل المطعم نظېفا
hizmetçi yemeği düzgün yaptı

وجد الأستاذ نوافذ الفصل مفتوحة

hoca sınıfın pencerelerini açık buldu

ألبست الأم طفلها جدېداثوبا
anne çocuğuna yeni elbise giydirdi


alıntı

[Medine-web]

ilahiyat dersleri 7.ci ünite konu anlatımı - mefulün mutlakokuma parçası:trafik kazaları


son senelerde trafik kazaları büyük ölçüde arttı bu kazalar neticesinde binlerce vatandaş hayatını kaybetti.hükümet trafik kuralları koyarak yolları düzenlemek için çalışmaya başladı.süratli araba kullanılması men edrek ve kurallara uymayanları şiddetle uyararak.işte bunlar vatandaşların güvenliği içindir.tafiğin ve caddelerin düzeni için çeşitli bu işin erbabları çağrıldı ve birlikte çalışıldı.trafik akışının birliği ve düzeni için sabah ve akşam caddelerde dolaşan polis arabaları görevlendirildi.bu icraatlar trafik kazalarını aza indirmek için yapıldı.


açıklama


mefulün mutlak :amilinin manasını te'kid etmekaded veya nevisini beyan etmek için ;fiilin lafzından olan ve fiilden sonra zikredilen mastar kelimedir.cümledeki fiilin masdarı olan mensub bir isimdir.


alıştırmalar


1-ibaredeki mefulün mutlakları çıkar ve tekid içinmi adede içinmi yoksa nevi içinmi geldiğini belirt


تثور البراكېن فې بعض الجهاتثوراناشدېدا


bazı beldelerde yanardağlar patladı şiddetle patladı


ثورانا - patlamak faaliyete geçmek


mefulün mutlak nevi için


فتهدم المنازلهدما


evleri yıktı yıkmakla


هدما-yıkmak tekid için


تدك المبانېدكاً


binaları parçaladı parçalamakla


دكاً-parçalamak tekid için


تقذف النېرانقذفامستمرا


lavlarını attı kesintisiz atmakla


قذفا atmak tekid ve nevi


فېخاف السكانخوفاعظېما


insanlar büyük bir korkuyla korktu


خوفا - korku


أطفال ېصرخونصراخا


çocuklar bağırıyorlar bağırmakla


صراخا-bağırmak tekid


2-cümlelere mefulün mutlak yaz


3-cümlelerin irabını misaldeki gibi yap


خاف اللص خوفالجبناء


خاف -mazi fiil fetha üzerine mebni


اللص-fail zamme ile merfu


خوف-mefulün mutlak fetha ile mensub ve muzaaf


الجبناء-muzafun ilyh esreyle mecrur


4-cümleleri harekelendir


5-cümleleri tecüme et


6- boşlukları doldur


جمعا


جنېة


تحرېكا


حزنا


حفرا


حفظا


alıntı