Arapça 4 tüm ünite özetleri (eşvak hocanın videolarından alınan notlardır)

[Medineweb]

Arapça 4 tüm ünite özetleri (eşvak hocanın videolarından alınan notlardır)

1.ÜNİTE


1ve2 sayılarında müzekkerlik müenneslikte uyum vardır.temyiz yoktur.sıfat yada muzaaftır.

3-10 arası zıtlık vardır.müzekkere müennes,müennese müzekker gelir.cemi olacak,mecrur olacak.

11-19 sayı fetha üzere mebni olmalıdır.temyiz müfred,mansub,nekra olacaktır..


UKUD (katlar) temyiz=müfred,mansub,nekra olacak.katlar her zaman müzekkerdir.müennes müzekker uyumu yoktur.

ATIFLAR= vav harfi ile sayıların arası birleştirilir.

Örnek: ___ sayı vav harfi sayı ____

en başta verilen ile vavdan sonraki arasında uyum aranır...



23,29..............33,39.........43,49...........a rası olanlarda zıtlık aranacak.temyiz:müfred,mansub olacak

Örnek: ____ sayı ,vav harfi, ____

ilk boşluktaki müzekker olursa atıf harfi olan vavdan sonraki sayı müennes olacak..yani ikisi arasında zıtlık aranacak..



__________________________________________________ __________________________________

A) 1'den 3 e kadar olan sayılar müfreddir.
3'den 10'a kadar olan sayılarda sayı sayıldığının tersine gelir.yani sayılan müzekkerse sayı müennes,sayılan yani temyiz çoğul olarak gelir ve izafetle mecrur olur..

اِشْتَرَيتُ خَمْسَةَ كُتُبٍ

5 kitap


B)MÜREKKEB: 13 den 19 a kadar müzekkerlik müenneslik bakımından sayıların alınır.onluk olan kısım temyize uyar.

ÖRNEK :
ثَلاثَ عَشْرَةَ طِفلَةً
1 lik kısım eril.10 luk kısım dişil olmak zorundadır.


ثَلاثَةَ عَشرَ طِفلاً
bunlar 13 den 19 kadar tekil.(daima müfret mansubdur)





11 ve 12 sayılarında sayılan sayıyla uyum içindedir.(hepsi ya müennes olacak yada müzekker)



C)UKUD SAYI: 20,30,40,50,......90 hem müzekker hem müennes için ortak kullanılır.

خَمسُۉن

NOT: nasb ve cer halinde bu sayılardaki vav harfi ya harfine dönüşür

جاَء عِشرُۉنَ طِفْلاً
ref hali

رَاَيتُ عِشرِينَ طِفْلاً
nasb hali

َسَلَّمْتُ علي عِشرِيْن طِفْلاً
cer hali


D)MATUF SAYI: 21 den 99 a kadar olan sayılardır. 1 ve 2 hariç küçük rakamlar müzekkerlik ve müenneslik açısından temyizin tersi gelir.aynı mürekkebdeki gibi aradaki fark büyük kısım olan ukud değişmez..


جاَ ء ثَلاثَةَ و عِشْرُونَِ طالِبً


100-1000 arasındaki sayılar (100 ve 200) dışındakiler birleşiktir.ikinci bölüm sayıldığından mecrurdurlar.bu sayılar müzekker ve müennes için ortak kullanılırlar


NOT: كَمْ ve كَاَيَّ soru edatlarından sonra gelen isimler de temyizdir..
Örnek كَمْ كِتاَبً عِندَكَ


temyiz her zaman nekra ve mansubdur bir isimdir.yani şifresi çift üstündür.
çeşitleri:
eğer sınavda nerde temyiz kapalılığı aranıyorsa orda çift üstün gerekiyor.
temyiz her zaman mansubdur nekra olur ama min harfi ceri ile mecrur olur.
eğer muzaf olursa tek üstün alır.




bunlar videoları izlerken aldığım notlar..şimdi keşke daha çok not tutsaymışım diyorum size daha fazla yardımcı olmak isterdim ama bunlarda işinize yarar inş.

[Medineweb]

2.ÜNİTE

1) ﻻ'İ NAFİYE: muzari fiile olumsuz geniş zaman anlamı verir.ve irab yönünden fiilde herangi bir değişiklik yapmaz.

ﻻ'i nahiye : yasak ifade eder.muzari fiili cezm eder.

beddua ve dua ﻻ sı : olumsuzluktan başka bşey yapmaz

2: لن :devamlı muzariden önce gelir.nasb eder.olumsuz gelecek...

3: لمّ : devamlı muzariden önce gelir..olumsuz geçmişe çevirir..cezm eder.

4: لمّا : daima muzariden önce gelir.olumsuz geçmişe çevirir.(olumsuzluk mutlaktır)

5: ليس : ismini ref haberini nasb eder.sadece isim cümlesini olumsuza çevirir.nakıs mazii fiildir.

6: ما : hem ismi hem fiili olumsuzlaştırır..geçmişi olumsuza çevirir..isim cümlesine gelirse ismini ref haberini nasb eder..(isim cümlesinde ﻻ olmaması lazım)

7: ان : anlamı ''değil''dir.haberi isimden önce gelmemelidir.cümlede إﻻّ olamamalıdır.

8: ﻻ ismi ve haberi nekra olmalıdır.anlamı ''değil''dir.haberi isimden önce gelmemelidir. cümlede اﻻّ olmamalıdır.

9: ﻻتَ : ismi ve haberi zaman ifade eden isimler olmalıdır.hem ismi hem haberi aynı cümlede olmamalıdır.


NOT: ليس ye benzeyen olumsuzluk harfleri : اِنْ ,ما ,ﻻ,ﻻتَ

[azranur]

Allah razı olsun.

[Medineweb]

3.ÜNİTE


istisna edatından sonra gelen ismi,öncesinde geçen ifadenin hükmünden hariç tutmaya istisna denir.

3 temel öğeden oluşur.

1.istisna edatı: kullanılan edattır. إﻻّ,سوى,غَير
2.müstesna minh:istisna edatından sonra gelen isimdir.
3.müstesna: istisna edatından önce gelen isimdir.

örnek : جاء الطُّلاّبُ إﻻّخالِدً ( halid den başka öğrenciler geldiler)
halid müstesna
illa istisna
tullab müstesna minh

1-إﻻ : bu edattan sonra gelen kelimenin irabı cümlenin durumuna göre değişir.
ya olumlu=daima mansub
ya olumsuz=ya mansub yada müstesna minhuya uyar
yada olumsuz olup müstesna minhu nun zikredilmemiş bir durumda cümledeki yerine göre hareke alır.
(fetha da ikillerde ya nun alır ين )

NOT : müstesna minhu olmayan cümleler olumsuzdur..

2. سوى,غَير : bu iki edat illa dan sonra gelen müstesnanın irabını alır.illadan sonraki müstesna mansubsa mansub,merfuysa merfu,mecrursa mecrur olur.

• سوى nın harekesi değişmez.
• bu iki edattan sonra gelen mecrur gelir

3.حاشا،عدا،خلا :
bunlar harfi cer olurlar
fiil olurlar

bunlar ما ile gelirse müstesna mutlaka fetha olur.



muttasıl istisna: müstesna minhu ile müstesna aynı cinstense muttasıl istisna olur.

munkatı istisna : müstesna minhu ile müstesna farklı cinstense munkatı istisna olur.

mustağrak istisna : müstesna minhu nun zikredilmediği istisnalardır.

[Medineweb]

4.ÜNİTE

yaklaşma fiili: mukarebe=neredeyse

umut : reca

başlama : şuru


mukarebe= neredeyse , az kalsın gibi anlamlardadır..kelimeleri = كاد،كرب،أوشك
bu üç kelimeden sonra mutlaka fail gelir.failden sonra mutlaka muzari fiil gelir.
(arkadaşlar bu cümleye çok dikkat edin sınavda bu kelimelerden sonra mazi verirlerse direk yanlış şık odur.bizde çıkmıştı..bu 3 kelimeden sonra muhakkak muzari fiil arayın anlamını bilmenize gerek yok sadece maziyle muzariyi ayırdedin yeterli)


كاد حَسَنٌ يَبْكي
يَبْكي :kade nin haberi
حَسَنٌ : kadenin ismi
كاد :yaklaşma fiili


kadenin ismi müennes olunca كادت olur ( ta alır)
kadenin ismi çoğul gelirse كاد de çoğul olur


كرب : bu fiil çekimsizdir.muzarisi yoktur.


أوشك : hem mazi hem muzarisi aynıdır.haberin başında çoğunlukla ان bulunur.


RECA: عسى ، حرى، اخْلَولَقَ bu üç kelimeninde sadece mazisi kullanılır.ve haberinin başında ان bulunur.

عسى : haberi olan muzarinin başında ان bulunur.
diğer iki kelime pratikte pek kullanılmaz.

NOT: عسى dan sonra hemen ان gelirse haberi olmaz.

ŞURU: اَخَذَ، جَعَلَ ، بَدَاَ ، شَرَبَ ، إبْتَدَا ، طَفِق، انْشَأ، هبَّ
bunlardan sonra mutlaka fail+muzari fiil gelmesi lazım

[Medineweb]

bu haftaki sınav ilk 4 üniteydi diğer üniteleri de yavaş yavaş eklerim inş.

kısa notlar biliyorum ama yinede sizler için faydalı olur umarım..kolaylıklar dilerim sınavınızda.Allah yardımcınız olsun

[Medineweb]

5.ÜNİTE




şart cümleleri 3 kısımdan oluşur:

1. şart edatı
2. şart fiili
3. şartın cevabı

1.tek muzari fiili cezm eden edatlar 4 tanedir.bunlarda şartın cevabı bulunmaz

ﻻ i nahiye,emir ﻻ ı, لما , لم

A) لم (ahdi mutlak) geri dönüşü olmayan olumsuzluktur.muzari fiilin sonunu cezm eder.anlamını geçmişe çevirir.ikillerde ve çoğullarda sondaki nunlarını düşürür.sadece هن ve انتن gb. mebni olanların harekesini değiştirmez.

yektubne ve tektubne olanlarda sonlarındaki nun düşmez.


B) لما (ahdi mustağrak) hala,henüz,daha gb.ifadeler verir.sonunu cezm eder.ikil ve çoğullarda sondaki nunu düşürür.


C) emir ﻻ ı : emir ifade etmek için kullanılır.çoğunlukl muzarinin ğaib ve üaibe siyğalarının başına gelir.mutekellime azda olsa gelir.

bu ﻻ normal halde esre olur.ama kendisinden önce ،ف،وثم gelirse la sakin olur cezimli okunur.

D) nahy ﻻ sı:bir işin yapılmamasını isteyince kullanılır.





2.fiili cezm eden şart edatları:

إنْ

...se, ...sa


إنْ تَقْرَأْ تَفْهَمْ.
Okursan anlarsın.

إنْ يَكْتُبْ درْسَهُ آخُذْ إلَيْهِ زَهْرَةً.
Dersini yazarsa ona bir çiçek alırım.


إِنْ تَعْجَلْ تَنْدَمْ.
Acele edersen pişman olursun.

مَنْ

kim ...se, ..sa


مَنْ يَقْرَأْ كَثِيراً يَنْجَحْ.
Kim çok okursa başarır.
مَنْ يَكْتُبْ دَرْسَهُ أذْهَبْ مَعَهُ إلى الحَدِيقةِ.
Kim dersini yazarsa onunla bahçeye giderim.
مَنْ صَبَرَ ظَفَرَ.
Kim sabrederse zafer kazanır (Hadis).
مَنْ يَصْبِرْ يَظْفَرْ.
Kim sabrederse zafer kazanır.
مَا

ne ...se, ...sa


ماَ تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ يَعْلَمْهُ اللَّهُ.

Ne iyilik yaparsanız Allah onu bilir.

مَا يَكْتُبْ مِنْ دَرْسِهِ يَفْهَمْهُ جَيِّداً.

Dersinden ne yazarsa onu iyi anlar.

مَهْمَا

her ne...se, ..sa

مَهْماَ تَفْعَلْ أَفْعَلْ.

Her ne yaparsan onu yaparım.

مَهْمَا تَكْتُبْ مِنْ دَرْسِكَ أَكْتُبْ أَنَا أَيْضاً.
Dersinden her ne yazarsan ben de yazarım.

أيُّ

hangisini, neyi, kimi ..se, ...sa[Linkler Ziyaretçilere Kapalıdır.Giriş Yap Veya Üye Olmak için TIKLAYIN...]


أَياًّ تَحْتَرِمْ أَحْتَرِمْ.
Kimi sayarsan sayarım.


أَياًّ تَكْتُبْ أَكْتُبْ.
Neyi, hangisini yazarsan yazarım.

أَيُّمَا

kimi, hangisini ...se, ...sa


أَيُّمَا تَكْتُبْ إلى الْوَرَقَةِ أَقرَأْهُ.
Kağıda kimi yazarsan onu okurum.

أَيْنَمَا – أَيْنَ

her nerede, nereye ...se


أَيْنَمَا تَجْلِسُوا نَجْلِسْ هُنَاكَ.
Her nerede oturursanız orada otururuz.

تَذْهَبْ أَصْحَبْكَ. أَيْنَماَ (أَيْنَ)

Nereye gitsen sana arkadaşlık ederim.

حَيْثُمَا

her nereye ..se


حَيْثُمَا يَنْزِلِ الْمَطَرُ لاَ يُذْهَبْ هُناَكَ.
Nereye yağmur yağarsa oraya gidilmez.


حَيْثُمَا تَذْهَبْنَ أَحْضُرْ هُنَاكَ.
Her nereye giderseniz oraya gelirim.

أَنَّي

her nereye, her nasıl ...se

أَنَّي تَذْهَبْ أَذْهَبْ.

Nereye (her nasıl) gidersen giderim.

أَنَّى تَكْتُبْ أَكْتُبْ.
Nasıl yazarsan ben (de öyle) yazarım.


إذْمَا – إِذاَماَ

her ne zaman ...se



إِذْماَ تَذْهَبوُا نَذْهَبْ.
Her ne zaman giderseniz gideriz.


إذاَمَا تَكْتُبْ تَحْفَظْ.
Her ne zaman yazarsan ezberlersin.

مَتَى

her ne zaman ...sa



مَتَى تَكْذِبْ يُعْلَمْ.
Ne zaman yalan söylersen bilinir.


مَتَى تكْتُبْ أقْرَأْ.
Her ne zaman yazarsan okurum.


كَيْفَماَ

her nasıl ...se

تَضْرِبْ يَضْرِبْ. كَيْفَماَ

Nasıl vurursan öyle vurur.


كَيْفَماَ تَتَكَلَّمْ أَتَكَلَّمْ[4].
Sen nasıl konuşursan öyle konuşurum.

[Medineweb]

6.ÜNİTE


GAYRI MUNSARİF: cer ve tenvin kabul etmeyen isimdir.ref hali ötre ile nasb ve cer hali üstün iledir.


Arapçada isimler sonlarına kesre ve tenvin alıp almama bakımından 2 ye ayrılır.
1.munsarif : irab harekelerinin hepsini gerektiği durumlarda alabilen isimlerdir.ötre de fetha da kesra da tenvin de alırlar.

2.gayrı munsarif: ref halinde ötre,nasb ve cer halinde üstün alırlar.(tenvin almazlar)
bunlar 3 bölümde incelenirler.

• alemler
• sıfat olanlar
• sıygatı müntehil-cumu (son cemi kipi)yapısında olan cemiler.

Alem: başka dilden arapçaya geçen kelimelerdir.(ismail,israfil,istanbul,londra)
a) bayan isimleri 3 harften fazla olursa gayri munsariftir.
b) erkek ismi olupda müenneslik ta sı taşıyanlar gayrü munsariftir.
c)alem ve sonunda ان bulunanlar gayri munsariftir.
d) alem ve fiil vezninde olanlar,fiile benzemeyen isimler ( ehmede,eğrece gb) gayri munsariftir.
e) ُُُُفعََل fuele kalıbında olanlar gayri munsariftir.
f) sonunda اء ve ى bulunanlar gayri munsariftir.



SIFAT OLAN GAYRİ MUNSARİFLER

فعال (fuel),مفعل (mefel) kalıbında olanlardır.
a) birer,dörder,yedişer,onar olan sıfatlar.
b)müennesi فعلى vezninde olan فعلان veznindeki sıfatlar.
c) müzekkeri افعل vezninde olan
d) bütün renkler gayri munsariftir.

[Medineweb]

7.ÜNİTE ÖZETİ

Teid(pekiştirme): manayı kuvvetlendirmek için kullanılır,irab bakımından müekkid yani tekid müekkede 8birinci söze) tabidir.

tekid 2 ye ayrılır.


1-lafzi te'kid
2-manevi te'kid

1: muhatab tarafından sözümüzün yanlış anlaşılmaması için sözün aynen veya eş anlamlısıyla tekrarlamaktır.harfin,fiilin,ismin hatta cümlenin tekrarı ile olur.

1- Lafzi Te’kid: Kelime tekrarıyla olur. Harf, isim veya fiil tekrarlanarak anlamı kuvvetlendirilmiş olur. Mesela: اَلدَّرْسُ سَهْلٌ سَهْلٌ “Ders kolaydır kolay.”cümlesinde 1. سَهْلٌ haber, 2. haber te’kiddir.


2- Manevi (Anlamla ilgili) Te’kid: Bu te’kid çeşidi belli başlı isimlerle yapılır. Bunların en çok kullanılanları şunlardır: كُلٌّ ، نَفْسٌ ، عَيْنٌ ، جَمِيعٌ ، كِلاَ ، كِلْتَا
Bu isimlerin te’kid ifade etmesi için sonlarına te’kidi yapılan ismin yerini tutan bir muttasıl zamir birleşir. Manevi te’kid kelimeleri, fiilleri ve harfleri te’kid etmez, sadece isimleri te’kid eder
Örnekler:
جَاءَ الطُّلاَّبُ كُلُّهُمْ Öğrencilerin hepsi geldi.
قَرَأْتُ الْكِتَابَ كُلَّهُ Kitabın hepsini okudum.
جَاءَ الْمُعَلِّمَانِ كِلاَهُمَا Her iki öğretmen geldi.
ذَهَبَتِ الْمُمَرِّضَتَانِ كِلْتَا هُمَا إِلَى الْمُسْتَشْفَى Her iki hemşire de hastaneye gitti.
سَلَّمْنَا عَلَى الْأَصْدِقَاءِ جَمِيعِهِمْ Arkadaşların hepsine selam verdik.
أَكْرَمَ عَلِىٌّ صَدِيقَةُ نَفْسَهُ الشَّاىَ Ali bizzat arkadaşına çay ikram etti.
أَكْرَمَتْ زَيْنَبُ عَائِشَةَ عَيْنَهَا الشَّاىَ Zeynep bizzat Aişe’ye çay ikram etti.

[Medineweb]

8.ÜNİTE ÖZETİ

Bedel

Arapçada bir kelime veya ifadenin ardından, bazen onun aynı olan, bazen bir kısmını, bazen de ona ait bir özelliği açıklayan başka bir kelime veya ifade daha kullanılır. Buna Arapçada bedel denir. Meselâ " قَرَأْتُ الْكِتابَ " (Kitabı okudum) deriz. Bu ifadeden genel manada kitabın okunduğu anlaşılmaktadır.

Ancak ne kadarının okunup okunmadığı konusundaki tereddütü ortadan kaldırmamaktadır. Burada ا لْكِتاب lafzının peşine نِصْفَه kelimesini getirerek قَرَأْتُ الْكِتابَ نِصْفَه " " (Kitabın yarısını okudum) dediğimizde eklediğimiz bu kelime manaya daha da açıklık getirmekte, diğer ihtimalleri ortadan kaldırmaktadır. İşte bu eklenen kelimeye Arapçada bedel denmektedir.

Türkçede buna benzer ifadeler için açıklayıcı, açıklama cümlesi vb. terimler kullanılmaktadır. Yine Türkçedeki ünvan gruplarından sonra gelen isimler de Arapçadaki bedel konusunun bir kısmına karşılık olmaktadır.

Doktor Ahmet usta bir doktordur. ( (الطبيبُ أحم د طَبِيبٌ مَاهِرٌ

Şoför Hasan güvenilir bir şofördür. ( (السَّائِقُ حَسَ ن سَائِقٌ أَمِينٌ

Örneklerde de görüldüğü gibi ünvânlardan sonra gelen isimler kelimenin manasına açıklık getirmektedirler ve iki kelime tam olarak birbirinin yerini tutmaktadır.
Bedel Dil Bilgisi

Arapçada bedel tevâbi konusu içerisinde yer almaktadır. Tevâbi sıfat, tekit, atıf ve bedelden oluşmakta olup, bir ismin peşinden gelerek onun irâbına tâbi olan kelimeleri ifade etmektedir. Bunlar irâb yönünden bağımsız değillerdir. Önceki isim merfû ise tevâbiden olan kelime de merfû, mansûbsa mansûb ve mecrûrsa mecrûr olur. Önceki isme metbû, peşinden
gelen isme de tâbi adı verilir. “Tâbi olanlar” manasına gelen tevâbiden birisi de bedeldir.

Bedel, öncesinde geçen kelimenin irâbına tâbi olan lafızdır. Bedeldeki amaç, öncesindeki kelimenin manasını açıklamak ve onu pekiştirmektir. Buna bedel denmesinin sebebi ise adından da anlaşılacağı üzere, öncesindeki kelimenin yerini tam olarak doldurabileceğinden dolayıdır. Bir cümlede öncesindeki kelimeyi kaldırarak onun yerine bedelini koyduğumuzda manada
herhangi bir noksanlık meydana gelmez. Bedelli bir ifadede asıl maksat bedel olan kelime olup, öncesindeki kelime ise ona bir hazırlık olarak zikredilmektedir.

Bedelin Ögeleri

Bedelin iki temel ögesi bulunmaktadır: Mübdelün minh ( مُبْدَلٌ مِنْهُ ) ve bedel ( .(بَدَلٌ قَرَأْتُ الْمَقَالَةَ خمُسَهَا Makalenin beşte birini okudum.

1. Mübdelün minh: Bedelden önce gelen isim olup, bedel bu isme tâbi olur. Mübdelün minh fâil, mefûl ya da benzeri bir öge olur.

2. Bedel: Mübdelün minhden sonra gelip ona tâbi olan lafızdır.

Bedelin Çeşitleri

Bedel ile mübdelün minh arasındaki bütünparça ilişkisi dikkate alınarak bedel dörde ayrılmıştır.

1. Bedelülkül minelkül (bedeli mutâbık). ( (بَدَلُ الكُلِّ مِنَ الكُلِّ – البَدَلُ الْمُطَاِبقُ

2. Bedelülbaz minelkül.( (بَدَلُ البَعْضِ مِنَ الكُلِّ

3. Bedelüliştimâl. ( (بَدَلُ الاِشْتِمَالِ

4. Bedeli mübâyin. ( (البدلُ الْمُبَايِنُ

1. Bedelülkül minelkül (bedeli mutâbık)

Bedel ile mübdelün minhin aynı şey ise bu tür bedele bedeli kül veya bedeli mutâbık denir.

حَضَرَ صَدِيقُكَ حَسَنٌ . Arkadaşın Hasan geldi.

رَأَيْتُ صَدِيقَكَ حَسَنًا. Arkadaşın Hasanı gördüm.

سَلَّمْتُ عَلَى صَدِيقِكَ حَسَنٍ . Arkadaşın Hasana selam verdim.

Yukarıdaki üç örnekte de صَدِيقُكَ kelimesi mübdelün minh, حَسَنٌ kelimesi de bedeldir. Bedel, mübdelün minhin aynısı olduğu için buna bedeli kül denir. İrâb yönünden de حَسَنٌ lafzı, صَدِيقُكَ lafzına uymuş, birincide her ikisi de merfû, ikincide mansûb, üçüncüde de her ikisi de mecrûr olarak gelmiştir. Mübdelün minh ilk cümlede fâil iken, ikinci ve üçüncülerde ise mefûlün bih
olarak gelmiştir.

جَاءَ أَخُوكَ حُسَيْنٌ . Kardeşin Hüseyin geldi.

نَصَرْتُ أَخَاكَ حُسَيْنًا. Kardeşin Hüseyine yardım ettim.

مَرَرْتُ بِأَخِيكَ حُسَ ين. Kardeşin Hüseyine uğradım.

Yukarıdaki üç örnekte ise أَخُ kelimesi irâbını harf ile aldığı için ref hâli vâ ile, nasb hâli elif ile ve cer hâli de yâ ile gelmiş, bedel olan حُسَ ين lafzı da irâb yönünden ona uymuştur.
2. Bedelü’lbaz mine’lkül ( (بَدَلُ البَعْضِ مِنَ الكُلِّ Bedel, eğer mübdelün minhin bir parçası ise buna bedeli baz denir.

قَرَأْتُ الكِتَابَ نِصْفَه. Kitabın yarısını okudum.

أَكَلْتُ الرَّغِيفَ بَعْضَه. Ekmeğin bir kısmını yedim.

حَفِظْتُ القرآنَ ثُلُثَه. Kur’an’ın üçte birini ezberledim.

Yukarıdaki üç örnekte de bedel, mübdelün minhin bir parçasıdır ve irâb yönünden ona uymuş, her üçü de nasb konumunda fetha ile gelmiştir.
3. Bedeli iştimâl ( (بَدَلُ الاِشْتِمَال Bedel, mübdelün minhin bir parçası değil de ona ait bir özellik ise buna da bedeli iştimâl denir.

أَعْجَبَنِي الطالبُ أَدَبُه. Öğrencinin terbiyesi hoşuma gitti.

سَرَّنِي محمودٌ عِلْمُه . Mahmud’un ilmi hoşuma giti

أُعْجِبْتُ بِزَيْدٍ خُلُقِهِ . Zeyd’in ahlakı hoşuma gitti.

Yukarıdaki üç örnekteki bedel, mübdelün minhin bir parçası değil, ona ait birer özellik olup, irâb yönünden ona uymuştur.
قَرَأْتُ القرآنَ نِصْفَه. Kur’ân’ın yarısını okudum.

قَرَأْتُ السورةَ نِصْفَها. Sûrenin yarısını okudum.

رَأَيْتُ الطُّلاَّبَ أَكْثَرَهم. (Erkek) öğrencilerin çoğunu gördüm.

رأيْتُ الطالباتِ أَكْثَرَهُنَّ . (Kız) öğrencilerin çoğunu gördüm.

أَعْجَبَتْنِي الطالبةُ عِلْمُها. Öğrencinin bilgisi hoşuma gitti.

Yukarıdaki dört örnek de bedeli baza aittir. Bunlara bakıldığında birincide mübdelün minh müfred müzekker olduğu için bedelde ona ait olan zamir de müfret müzekker; ikincide mübdelün minh müfred müennes olduğu için ona dönen zamir de müfred müennes gelmiştir. Üçüncü örnekte mübdelün minh cemi müzekker, dördüncüde de cemi müennes olarak gelmiş, bedelde onlara dönen zamir de uygun bir şekilde gelmiştir. Aynı durum bedeli iştimâl için de geçerlidir.

Ayrıca bedeli baz ve bedeli iştimâl Türkçe’ye sanki bedel muzâf, mübdelün minh de muzâfun ileyhmiş gibi tercüme edilirler. أَعْجَبَنِي الطالبُ أَدَبُه. Öğrencinin terbiyesi hoşuma gitti.

أَعْجَبَنِي الطالبُ قَمِيصُه. Öğrencinin gömleği hoşuma gitti.

حَفِظْتُ سُورَةَ الفَتْحِ نَصْفَهَا. Fetih sûresinin yarısını ezberledim.

4. Bedeli Mübâyin. ( (البَدَلُ الْمُبَايِنُ

Bir sözde unutma, hata vb. bir sebepten dolayı bir kelimenin peşinden asıl kastedilen kelimenin kullanıldığı bedel türüdür. Yazı dilinde değil de konuşma dilinde görülür. Ancak dikkatli ve fasih konuşmalarda rastlanmaz.

جَاءَ الأسْتَاذُ الطالِبُ . Hoca geldi, hoca demişim öğrenci.

أَكَلْتُ خُبْزًا لحَْمًا. Ekmek yedim, ekmek demişim et.

أَخَذْتُ كِتَابًا قَلَمًا. Kitap aldım, kitap demişim kalem.
Yukarıdaki üç örnekte ise bedel, mübdelün minhin ne tamamı, ne onun bir parçası ne de ona ait bir özelliktir. Sadece yapılan yanlışı düzeltmek amacıyla zikredilmiştir.

Fasih konuşanların dilinde ise araya بَلْ bağlacı getirilerek yanlış düzeltilir.

حَضَرَ المهندسُ بَلِ الطبيبُ . Mühendis geldi, yok, doktor (geldi).