DGS Türkçe Sözcükte Anlam Konu Özeti

[makbergülü]

DGS Türkçe Sözcükte Anlam Konu Özeti

DGS Türkçe Sözcükte Anlam Konu Özeti

SÖZCÜKTE ANLAM ÖZELLİKLERİ

1) GERÇEK (TEMEL) ANLAM:

Bir sözcüğün ilk ve asıl anlamına denir.Yani bir sözcüğün söylendiği anda zihnimizde uyandırdığı ilk çağrışım gerçek anlamdır.

2) YAN ANLAM:Bir sözcüğün gerçek anlamı yanında kullanımına bağlı olarak yeni anlamdır.

3) MECAZ ANLAM: Bir sözcüğün gerçek anlamı dışında yepyeni bir anlamda kullanılmasıdır.

* Adamın tarladaki bütün ekinleri yandı. ( gerçek)

* Partide çektiğimiz bütün resimler yanmış. ( yan)

* Bu sınavı kazanamazsan yandın (mecaz)

* Balkona astığım çamaşırlar kurumamış.(gerçek)

* Hazan mevsiminde kurumuş yapraklar gibi.(yan)

* Senin aşkın da beni kuruttu be güzelim. (mecaz)

* Caminin minaresi çok inceydi. (Gerçek)

* Duvarın sıvası için ince bir kum getirmişlerdi. (yan)

* Bana hediye alman çok ince bir davranıştı. (mecaz)

* Sarayın aydınlık bir odasından karanlık bir odasına geçmiştik. (gerçek anlam)

* Yaşadığımız bunca karanlık günlerden sonra aydınlık günler bizi bekliyor. (mecaz)

* Arkadaş, bu kız seninle oynuyor. (mecaz)

* Bu masanın ayağı oynuyor. (yan)

* Çocuk kumsalda oynuyor. (gerçek)

4) TERİMSEL ANLAM (TERİM): Bilim sanat, spor, ya da çeşitli meslek dallarıyla ilgili özel kavramları karşılayan sözcüklerdir.

* Nota müziğin anahtarı gibidir.

* Rakip takım birazdan penaltı atışı yapacak.

* Marmara fay hattı tehlikeli sinyaller veriyor.

* Güreşçimiz, finalde rakibini tuşla yendi.

* Matematik öğretmenimiz tahtaya bir doğru çizmemizi istedi.

* Şiirde aynı eklerin ya da sözcüklerin tekrarlanmasına redif denir.

NOT 1: Bazen bir sözcük gerçekte terim değilken terim olarak kullanılabileceği gibi, gerçekte terim olan bir sözcük de terimlikten çıkabilir.

* Polis bir hücre daha ortaya çıkardı. ( terimlikten çıkma)

* Sinop burnu Türkiye’nin en kuzey noktasıdır. (terimleşme)

NOT 2: Bir sözcük birçok dalda terim olabilir.

* Bitkiyi toprağa bağlayan kökleridir.

* Dört, kök dışına iki olarak çıkar.

* Hiçbir ek almamış sözcüğe kök denir.

5) YANSIMA SÖZCÜKLER:Doğadaki seslerin insanlar tarafından taklit edilmesine denir.

* Bu köpek neden havlıyor?

* Bir patlama sesiyle irkilmiştik.

* Bu aylarda kediler çokça miyavlar.

* Bu sözlerim üzerine sınıfta homurtular başladı.

* Köyde sabahleyin koyunların meleyişleriyle uyandık.

6) EŞ ANLAMLI ( ANLAMDAŞ) SÖZCÜKLER:Yazılışları farklı ancak anlamları aynı olan sözcüklere denir.

* siyah ---- kara ,

* beyaz----- ak,

* zengin----varlıklı,

* zengin--- varlıklı,

* fakir----yoksul ,

* rüzgar---- yel,

* üzüntü-----keder,

* öykü---hikaye,

* eser--- yapıt,

* edebiyat--- yazın,

* cümle---- tümce

* kelime--- sözcük

7. ZIT (KARŞIT) ANLAMLI SÖZCÜKLER:Anlam bakımından birbirinin tersi olan sözcüklerdir.


* Sana çirkin dediler düşmanı oldum güzelin.

* Ağlarım harta geldikçe gülüştüklerimiz.

* Kışın soğuğunu yaşadıkça yazın sıcağını arar oldum.

* Aşağı tükürsen sakal, yukarı tükürsen bıyık.

* Yaşlı insanları görünce gençliğimin kıymetini anlıyorum.

NOT: Zıt anlamlılık ile olumsuzluk birbiriyle karıştırılmamalıdır.

* Tanzimat romanında iyiler hep iyi kötülerse hep kötüdür. ( zıt)

* Bugünlerde hiç iyi değilim. ( olumsuz)

8) SESTEŞ ( EŞSESLİ) SÖZCÜKLER: Yazılışları ve okunuşları aynı ancak anlamları farklı olan sözcüklere denir.


* Yılanı gören at birden şaha kalktı.

* Mutfaktaki pislikleri çöpe at.

* Al bayrağıma sarılı cansız bedenimi al.

* Gül: “Gül.” dedi, bülbüle.

* Kalem böyle çalınmıştır yazımaYazım kışıma uymaz, kışım yazıma

* Kırda yaptığımız piknikte yanımıza kır saçlı bir ihtiyar geldi.

UYARI: Bir sözcüğün mecaz ya da yan anlamıyla sesteş anlamlılık karıştırılmamalıdır.

* Omzuma bir el dokundu. ( gerçek anlam )

* Bu yaz, bir mektup yaz. ( sesteş )

NOT: Sesteş sözcükler genellikle halk edebiyatında cinaslı manilerde kullanılır.

9. SOMUT VE SOYUT ANLAMLI SÖZCÜKLER:Varlığını beş duyu beş duyu organıyla algılayabildiğimiz kavramlar somut; beş duyu organımızdan hiçbiriyle algılayamadığımız, varlığını sadece akıl ve mantık yürütme yoluyla kabul ettiğimiz kavramlar soyuttur.

* çiçek, ağaç, ses, koku, hava, göl, ev, rüzgar, ışık(somut)

* ruh, akıl, vicdan, akıl, acıma, üzüntü, aşk, inanç( soyut )

ÖZELLİK 1: Somut anlamlı bir sözcük, ek alarak soyut anlam kazanabilir.

* anne - lik , insan - lıksomut soyu yaptı somut soyut yaptı

ÖZELLİK 2 :Somut anlamlı bir sözcük kullanıldığı cümleye göre soyut anlam kazanabilir. Buna soyutlaştırma denir. Soyutlaştırma kelimeye mecaz anlam kazandırma suretiyle olur.

* Ne kadar sıcak bakıyor değil mi? ( soyutlaştırma)

* Kara haber tez duyulur. ( soyutlaştırma)

* Titreyen yapraklar, cilvedir, nazdır. ( soyutlaştırma)

* Bu adam kafasızın biridir. ( soyutlaştırma)

* Kızın gittiği bu yolu hiç iyi görmüyorum. (soyutlaştırma)

* Sanatta özgün olmak biraz da yürek ister. (soyutlaştırma)

* Nedense bugün hiç havamda değilim. ( soyutlaştırma)

ÖZELLİK 3 : Soyut anlamlı bir sözcük çoğunlukla benzetme yoluyla somut hale getirilebilir.Buna somutlaştırma denir.

* Hüzün, sonbaharda dökülen yapraktır.

* Yalnızlık , bir çiçektir.

* Sevgi, gökyüzünde kanat çırpan bir güvercindir.

* Arkadaşlık, kişiler arasında kurulan bir köprüdür.

* Bu düşünceler, zamanla çürüyecektir.

* Vişne dallarında arzularımız,alnımıza konan bir öpücüktür.

ÖZELLİK 4 : Gözlemleyebildiğimiz eylemler somut, gözlemleyemediğimiz eylemler ise soyuttur.

* Annesi, bebeğini kucağına almış seviyordu. ( somut )

* Ferhat, Şirin’i dağları delecek kadar seviyordu.( soyut )

* Çocuk, masadaki vazoyu kırmıştı. ( somut )

* Bu sözlerinle arkadaşını çok kırdın. ( soyut )

10) NİTELİK VE NİCELİK ANLAMLI SÖZCÜKLER:Bir şeyin nasıl olduğunu , ne gibi özellikler taşıdığını anlatan sözcüklere nitelik anlamlı sözcükler denir. Bir şeyin sayılabilen, ölçülebilen ya da azalıp çoğalabilen durumunu bildiren sözcüklere nicelik anlamlı sözcükler denir.

* Az ileride birkaç kişi seni bekliyor. ( nicel )

* Bugün oldukça kötü bir zaman geçirdim. ( nitel )

* Çok konuştuğu için arkadaşları pek sevmedi. ( nicel )

* İki damla yaş olur düşersin yüreğime gizlice ( nitel, nicel)

* Kör karanlıkta açardık paslı gözlerimizi. (nitelik )

UYARI: Bazı sözcükler cümlede kazandığı anlama göre nicel de olabilir nitel de.

* Yaptığı işte iyi para kazanıyordu. ( nicel )

* O iyi bir insandı. ( nitel )

* Bu soğuk havada bir de senin soğuk esprilerini çekemem. ( nicel, nitel )

* Bu şehrin havası sıcak olduğu gibi insanları da sıcaktır. ( nicel, nitel)

Görüldüğü gibi nitelik anlamlı sözcükler, genellikle niteleme sıfatı ve durum zarfı görevindedir. Nicelik anlamlı sözcükler ise ölçü - miktar zarfı , belgisiz sıfat veya sayı sıfatı görevindedir.

10. GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER:Karşıladıkları varlığın tamamını belirten sözcüklere genel anlamlı sözcükler denir. Tek bir varlığı karşılayan sözcüklere ise özel anlamlı sözcükler denir.

Varlıkların genelden özele doğru sıralanışı : Varlık- canlı- hayvan- keçi- Ankara keçisi.

* Çocuk, geleceğin teminatı olduğundan ben çocuğumun iyi yetişmesini istiyorum. ( 2. si 1. sine göre daha özel)

* Kitap, insanın en iyi dostudur. ( genel)* Bu kitabı arkadaşıma ödünç verdim. (özel )

* Eğitim- öğretim sadece okulda yapılmaz ( genel)* Okulumuz, şehrin en eski binasıdır. (özel )

[makbergülü]

1)Aşg. hangisinde yansıma sözcükler kullanılmıştır?
A)Ağaçta öten kuşlardan yüksek bir ses çıktı
B)Atın kişnemesi beni tedirgin etti
C)Aniden patlayan tekerlek hızımızı düşürdü.
D)Suyun yüzeyindeki pırıltılar insanı rahatlatıyor
E)Gözleri onu ararken ışıl ışıldı

2)Cümle biçiminde kalıplaşmış yargı bildiren deyimler vardır.
aşg.lerin hangisinde yukarıdaki açıklamaya uygun bir deyim kullanılmamıştır?
A)Çiğ yemedim ki karnım ağrısın
B)Eski camlar bardak oldu
C)Ne yer ne yedirir
D)Huylu huyundan vazgeçmez
E)Dağ fare doğurmuş.

3)Aşg.lerin hangisinde parantez içindekiler nitel anlamlıdır?
A)Çocugun hiçbir (kötü) alışkanlığı yoktu
B)Masamda (birkaç) şiir kitabı duruyordu.
C)İlçenin (yüz ölçümü) hakkında kesin bir bilgi yoktu.
D)Kent (geniş )bir ovanın üzerinde kurulmuştu.
E)(Yüksek) dağların başı dumanlıydı

4)Aş. hangisinde cümlede kullanılan deyim açıklamasıyla verilmiştir?
A) Biz seni idare ederiz ,sen işlerini çabuk bitir.
B)Bugün geleceğimiz içime doğdu, bütün hazırlıkları bitirdim
C)Sorduğumuz sorulara cevap vermiş,ifadesini tamamlamıştı.
D)Artık yaptıklarınız bize kabak tadı verdi
E) Kafa kafaya verip sorunları çözmeye çalıştık

5)-ben miyim şimdi ağlayan bu gülen saz
-cenaze geçiyor caddeden mahallede sessiz bir duruş
-kuşlar saçaklarda mahzun kanat çırpar
-kömür gözlü bir kumral en üst pencerededir.
yukarıdaki cümlelerde aş. söz sanatlarından hangisine yer verilmemiştir?

A-tezat
B-ad aktarması
C-benzetme
D-kişileştirme
E-abartma

6)-içeride anahtarın acı bir gıcırtıyla döndüğünü duydum
-bir şey söylemek istememesine rağmen tekrar döneceğini seziyordum
-bana dogru döndüğünde olanları anlamıştım
-dikmen yolları mabede adak için gidenlerin yollarına dönmüştü
hangisi dönmek sözcüğünün bu cümlede kazandığı anlamlardan biri değildir?
A-hareket etmek
B-değişmek
C-yönelmek
D-benzemek
E-geri gelmek

(yediiklim soru bankası)

HAYDİ CEVAPLARI SİZ BİRAZ DÜŞÜNÜN, BEN SONRA YAZICAM

[saime1]

1-c
2-c
3-b
4-c
5-e
6-b

[makbergülü]

saime1 Üyemizden Alıntı

1-c
2-c
3-b
4-c
5-e
6-b

ABLACIM SADECE 2.VE 3.SORU YANLIŞ DİĞERLERİ DOĞRU CEVAP

2.SORUDA NİYE BUNA DOĞRU DENMİŞ ONUDA ANLAMIŞ DEĞİLİM düşünceli000

sayılamayan ölçülemeyen şeyler nitel olarak değerlendirilir

kötü nitel bir kelimedir

[Medineweb]

bide doğru cevapları kırmızıyla işaretlemesekde altta cevapları şık olarak versek..ilk bakışta hemen doğru cevabı gördüğümüz için diğer şıklara meyillenmiyoruz bile

[makbergülü]

Medineweb Üyemizden Alıntı

bide doğru cevapları kırmızıyla işaretlemesekde altta cevapları şık olarak versek..ilk bakışta hemen doğru cevabı gördüğümüz için diğer şıklara meyillenmiyoruz bile

bu konuda acabada kalmıştım haklısın böyle yapmak daha doğru olur kardeşim

[NİSAREYYAN]

makbergülü Üyemizden Alıntı

1)Aşg. hangisinde yansıma sözcükler kullanılmıştır?
A)Ağaçta öten kuşlardan yüksek bir ses çıktı
B)Atın kişnemesi beni tedirgin etti
C)Aniden patlayan tekerlek hızımızı düşürdü.
D)Suyun yüzeyindeki pırıltılar insanı rahatlatıyor
E)Gözleri onu ararken ışıl ışıldı

2)Cümle biçiminde kalıplaşmış yargı bildiren deyimler vardır.
aşg.lerin hangisinde yukarıdaki açıklamaya uygun bir deyim kullanılmamıştır?
A)Çiğ yemedim ki karnım ağrısın
B)Eski camlar bardak oldu
C)Ne yer ne yedirir
D)Huylu huyundan vazgeçmez
E)Dağ fare doğurmuş.

3)Aşg.lerin hangisinde parantez içindekiler nitel anlamlıdır?
A)Çocugun hiçbir (kötü) alışkanlığı yoktu
B)Masamda (birkaç) şiir kitabı duruyordu.
C)İlçenin (yüz ölçümü) hakkında kesin bir bilgi yoktu.
D)Kent (geniş )bir ovanın üzerinde kurulmuştu.
E)(Yüksek) dağların başı dumanlıydı

4)Aş. hangisinde cümlede kullanılan deyim açıklamasıyla verilmiştir?
A) Biz seni idare ederiz ,sen işlerini çabuk bitir.
B)Bugün geleceğimiz içime doğdu, bütün hazırlıkları bitirdim
C)Sorduğumuz sorulara cevap vermiş,ifadesini tamamlamıştı.
D)Artık yaptıklarınız bize kabak tadı verdi
E) Kafa kafaya verip sorunları çözmeye çalıştık

5)-ben miyim şimdi ağlayan bu gülen saz
-cenaze geçiyor caddeden mahallede sessiz bir duruş
-kuşlar saçaklarda mahzun kanat çırpar
-kömür gözlü bir kumral en üst pencerededir.
yukarıdaki cümlelerde aş. söz sanatlarından hangisine yer verilmemiştir?

A-tezat
B-ad aktarması
C-benzetme
D-kişileştirme
E-abartma

6)-içeride anahtarın acı bir gıcırtıyla döndüğünü duydum
-bir şey söylemek istememesine rağmen tekrar döneceğini seziyordum
-bana dogru döndüğünde olanları anlamıştım
-dikmen yolları mabede adak için gidenlerin yollarına dönmüştü
hangisi dönmek sözcüğünün bu cümlede kazandığı anlamlardan biri değildir?
A-hareket etmek
B-değişmek
C-yönelmek
D-benzemek
E-geri gelmek

(yediiklim soru bankası)

HAYDİ CEVAPLARI SİZ BİRAZ DÜŞÜNÜN, BEN SONRA YAZICAM

acaba birinci soruda kullanılmamıştır mı olucaktı

[NİSAREYYAN]

Bence 3. soruda da nitel değildir olmalıydı cevap ise b
çünkü diğerlerinde nitel b de ise nicel kelime var

[makbergülü]

NİSAREYYAN Üyemizden Alıntı

Bence 3. soruda da nitel değildir olmalıydı cevap ise b
çünkü diğerlerinde nitel b de ise nicel kelime var

sayılamayan ölçülemeyen şeyler nitel olarak değerlendirilir

kötü nitel bir kelimedir

[NİSAREYYAN]

kötü nitel olduğu gibi
yüksek
geniş de nitel değil mi ablacım yani d ve e deki de nitel bu soruda hata var

ayrıca 1. soruda da kullanılmamıştır olucak ve cevap A
çünkü diğerlerinde yansıma var a da yok

medineweb kardeş düzeltmeleri yaparken bu cevaplarımı da silebilir çünkü konu özet konusu idi