Cami Adabı ve Namaz

[iklimya]

Cami Adabı ve Namaz

Allah (c.c.): "Ey Âdem oğulları, her mescidde zînetlerinizi takının." (el-Araf 7/31) buyurmaktadır.
"Zînet"ten maksat edeptir. Câmilerin ilk yapılış gayesi Allah'a ibadettir. Bu bakımdan ibadet esnasında, cemaati rahatsız edecek derecede yüksek sesle konuşmak, soğan-sarımsak gibi kokusu çirkin görülen şeyler yenilerek câmiye gelmek, safları çiğneyerek ileriye geçmeye çalışmak vb. davranışlar hoş karşılanmamıştır.

Hz. Peygamber (s.a.s) mescidlere girerken sağ ayağı ile girer ve (euzü billahi azimi vebacehehe ekrame vesalihinehü agdıma eşşeydani ercaim) diye dua ederdi. Mescidlere girildiğinde iki rekat "tahiyyetü'l-mescid"* (câmiye hürmet) namazı kılmak Hz. Peygamber'in sünnetidir. (İbn Kesir, Tefsir, V, 106)

Camilerde hocalarmız, nasıl abdest alınacagından, nasıl namaz kılınacagından, cami âdâbından pek bahsetmiyorlar. Bahsedenler varsa da çok azdir. Arkadaslarimin çoguna sordum. Abdest alirken ayaklarini üç ayri su ile üç defa yikamalari, her yikayista parmak aralarini hilâllemeleri gerekirken, muslugun altina tutup birkaç kere yikadiklarini söylediler. Hâlbuki üçten az veya fazla yikamak mekruhtur.
Şimdi camide riayet edilecek önemli hususlardan bazilarini bildirelim:

Selâm vermek
1- Camiye girenin orada namazi bekliyenlere selâm vermesi iyi olur. Fakat camide sünneti kilip, farzi beklerken, disaridan gelenin selâmini almak, sünnet ile farz arasinda bir sey okumak, konusmak ve nafile namaz kilmak sünnetin sevabini yok eder. Vakit az ise, tefekkür veya kalben zikretmeli, vakit fazla ise, kaza namazi kilmali! Eger Kur'an-i kerim okunuyorsa, dinlemek çok sevaptir. Sabahin sünnetini evinde kilip gelen kimse de, camiye gelince, konusmaz, sesli olarak bir sey okumaz.

2- Camiye girince ön safa durmali, yaslilar var diye geride durmamalidir! Birinci safta yer varken, ikinci safta durmak mekruhtur. Hadis-i seriflerde buyuruldu ki:
(En hayirli saf, ilk saftir. Sevabi en az olan da geri saflardir.)
(ilk safin fazileti bilinseydi, oraya geçmek için kura çekilirdi.)
(Namaz kilarken ilk safta durmak iyi kimselere nasib olur.)
(Allah ve melekler ilk safta namaz kilanlara, salât ve selâm eder.)
Cennete girmek için ne yapacagini soran bir zata, Peygamber efendimiz (müezzin veya imam ol) buyurdu. O da (yapamam) dedi. (Öyle ise namazini ilk safta kil) buyurdu. Ön safa geçerken kimseyi incitmemeli! Hadis-i serifte, (Halki incitmemek için ön safa geçmiyen, iki misli sevaba kavusur.) buyruldu.

3- Peygamber efendimiz mescidin sag tarafinda bulunmanin daha sevap oldugunu söyleyince, Eshab-i kiram, mescidin sag tarafini doldurmaya basladi. Sol tarafta açiklik kaldi. Bunu gören Peygamber efendimiz (Mescidin solundaki açikligi dolduran, iki misli sevab kazanir.) buyurdu. Demek ki, önce sag tarafa durmak sol tarafa durmaktan daha sevaptir. Solda bosluk kalirsa burayi doldurmak sag taraftan daha sevaptir.

Saflar sıklaşmalı
4- Büyük camide cemaat bir saf da olsa, yine sık durmak gerekir. Safların sık olmasi, rahmetin gelmesine sebep olur. Saflar sıklastırılıp omuzlar birbirine sıkıca değmelidir! Eshab-i kiram safta çok sık durdugundan elbiselerinin omuzları eskirdi. Hadis-i seriflerde buyuruldu ki:
(Namazda omuz omuza sIk durun! Açikliklari kapatin ki, seytan girmesin!)
(Hak teâlâ safi sIklastirana rahmet eder, safta bosluk birakana gazap eder.)
(Saftaki boslugu dolduranin günahlari affolur.)

5- Büyük camide ayaklar ile secde yeri arasindan, küçük câmide, ayaklari ile kible duvari arasindan geçen günaha girer. Hadis-i serifte buyuruldu ki: (Bir kimse, namaz kilanin önünden geçmenin, ne kadar çok günah oldugunu bilseydi, geçmeyip, yüz yil beklemeyi tercih ederdi.)
Herkesin gelip geçecegi yere durana da günah olur. Ancak ön safta bos yer var iken, boslugu doldurmak için namaz kilanin önünden geçmek günah olmaz. Çünkü bu kimse, kendisine olan hürmeti kaldirmis demektir. Namaz kilanin önünden, insan veya hayvan geçmekle namaz bozulmus olmaz. Namazi bir sütre, yani direk gibi bir seyin arkasinda kilmak gerekir. Hadis-i serifte buyuruldu ki: (Namaza dururken sütre koyun! Geçmek isteyene mani olun!) [Geçene isaretle, yüksek sesle okumakla mani olmak caiz ise de, bunlari yapmamak daha iyidir.]

6- Camide konusmak, gülmek, sakalasmak sevaplari yok eder. Hadis-i serifte buyuruldu ki: (Mescidde dünya kelâmi söyliyenin agzindan kötü bir koku çikar. Melekler, "Ya Rabbi, bu kulun mescidde söyledigi kelâmdan dolayi, agzindan çikan fena koku bizleri rahatsiz ediyor" derler. Hak teâlâ da buyurur ki: "izzim, celâlim hakki için, onlara büyük belâ veririm.")
Camiye girince, önce iki rekat tehiyyet-ül-mescid namazi kilip veya baska ibâdet yapip, itikâfa niyet ettikten sonra, yüksek sesle olmamak sarti ile konusmak caizdir. ihtiyaç olmadan mecsidde konusulmaz. Hadis-i serifte buyuruldu ki: (Ahir zamanda bazi kimseler, mescidlerde dünyadan konusacaklar, dünya kelâmi söyliyecekler. Onlarla beraber olmayin! Allahin böyle kimselerle isi yoktur.)
Mescide girince, farz veya baska namaz kilininca, tehiyyet-ül-mescid namazi da kilinmis olursa da, sünnete veya farza baslarken, (Vaktin sünnetine ve tehiyyetülmescid namazina) diye niyet edilirse, niyetinin de sevabini alir.

Üç ihlas okumak
7- Sünnet ile farz arasinda duâ, sure veya üç ihlas okumamalidir. Hele bunu adet hâline getirmek bid'attir. ibadetlere ilave yapmak dini degistirmek olur. Hadis-i serifte, (ibadetleri bizim gibi yapmiyan bizden degildir) buyuruluyor. Peygamber efendimiz nasil ibadet etmisse, mezhebimiz bunu nasil bildirmisse, o sekilde ibadet edilir. (sunu da yapalim, ötekini de ilave edelim) demek, dinde reform olur. Asla caiz olmaz. Sünnet ile farz arasinda bir sey okumanin sünneti iskat [iptal] edecegi Bahr-ür-raik'ta da yazilidir.

8- Cemaatle namaz kilinirken, sünnete baslamak mekruhtur. Sabah sünnetini kilmamis olan, sünneti kilarsa, cemaat ile namazda oturmayi da kaçiracagini anlarsa, sünneti kilmaz, hemen imama uyar. Cemaat ile 2. rekatta oturabilecegini anlarsa, sünneti caminin disinda, sofada [holde] çabuk kilar. Hol yoksa, içerde direk arkasinda kilar. Böyle yer yoksa sünneti kilmaz. Çünkü, cemaat ile kilinirken, nafile kilmak mekruhtur. Mekruh islememek için sünnet terkedilir. Cuma günü imam minbere çikinca sünnete baslamak da mekruhtur.

9- Camide farzi yalniz kilmis olan, ögle ve yatsi namazlarinda, yaninda cemaatle namaz kilinmaya baslanirsa, ya cemaate uyup nafile olarak kilar veya camiden çikar. Diger üç namazi yalniz kilmis olanin, cemaat ile kilinirken bile, cemaate uyup nafile olarak kilamayacagi için, camiden çikmasi vacip olur. Çünkü, cemaate uymamak günahtir.

devam ediyor...

[iklimya]

Temizlige riayet
10- Sogan, sarmisak gibi pis kokulu sey yiyerek, camiye gelmek de dogru degildir. Hadis-i serifte (Sarmisak yiyen, kokusu gitmeden mescidimize yaklasmasin, insanin rahatsiz oldugu seylerden melekler de rahatsiz olur.) buyuruldu. Yagli, kirli ve pis kokan is elbisesiyle, kirli ayakla camiye gelip halki rahatsiz etmemelidir! Bazilari sigara kokusundan da rahatsiz olur. Onun için agzinda ve elbisesinde sigara kokanlar da temizleyip, kokuyu giderdikten sonra camiye gelmelidir. Çiplak ayakla namaz kilmak Hanefide mekruhtur. Çorabi kirli olan ve temiz çorap da bulamiyan kimse, halki rahatsiz etmemek, yani haram islememek için çorapsiz namaz kilabilirse de, mekruh islememek için daha önceden tedbir alip, eski de olsa, temiz çorapla camiye gelmelidir.
Müslümanlarin vücutlari, elbiseleri, çamasirlari, yemekleri temiz olur. Temiz olunca da mikrop ve hastalik bulunmaz. Kur'an-i kerimde, (Temiz olanlari severim) buyuruluyor. Hadis-i serifte de buyuruldu ki: (Müslümanlik temizlik dinidir. Temiz olun! Cennete ancak temiz olanlar girer.)

11- itikâfa niyet edenler hariç, camide birsey yiyip içmek mekruhtur. Onun için camiye girerken itikafa niyet etmelidir. Ondan sonra ihtiyaç olursa yiyip içmek mekruh olmaz.

12- Camide oturmak sevabdir. Hadis-i serifte, (Bes sey ibadettir: Az yemek, camide oturmak, Kâbeye, Mushafa ve alimin yüzüne bakmak.) buyurulmustur. Camiye kötü niyetle, mesela ayakkabi çalmak için giren, günah islemis olur. Caminin Allahin sevdigi yer oldugunu düsünen kimse, burayi ziyarete de niyet ederse sevabi daha çok olur. Namaz kilmayi beklemek için, camide itikaf edip ahireti düsünmek için, vaaz dinlemek için de niyet ederse, her niyeti için ayri sevaba kavusur.

13- Çok kimse, sandalyeye, koltuga oturmaya alistigi için camide dizüstü oturamiyorlar. Ya bagdas kuruyorlar veya ayaklarini dikerek oturuyorlar. Mecbur kalmadikça, böyle oturmak edebe uygun degildir. Kur'an-i kerim okumak Allahü teâlâ ile konusmak demektir. Kur'an-i kerim okunurken yaylanip oturmak çirkin olur. Tesbih çekerken, zikrederken de mümkün mertebe dizüstü oturmaya gayret etmelidir. Müslümanlarin yaninda da edebli oturmak gerekir. Peygamber efendimiz, kizinin yaninda bile bir defa olsun, ayagini uzatip oturmamistir.
Evliyadan bir zat, dizüstü otura otura yorulmus, biraz da bagdas kurayim demis. Bagdas kurup otururken, (Köle efendisinin yaninda böyle mi oturur?) diye bir ses gelir. O da artik ömür boyu hep dizüstü oturur. Kul olan da zaruret olmadikça, Rabbinin huzurunda edepli oturmaya çalismalidir.

Müezzinlik yapanlar
14- Müezzinlik yapanlarin bazi hususlari bilmesi gerekir. Meselâ yürüyerek ikamet okunmaz. ikamet okurken el baglanmaz. Üç istigfar namazlarin sonunda okunur. Sabah ve ikindinin farzindan selam verip Allahümme entesselamü... dedikten sonra, ögle, aksam ve yatsida ise son sünnetten sonra okunur.
Müezzin, cemaatle namaz kilinirken arkada bir yerde durmaz, cemaatle beraber safa girer. Cemaatten arkada müezzin yeri denilen yerde yalniz basina durmasi mekruhtur.

15- Evde, camide veya minarede ezan kibleye karsi okunur. Hayyealessalah derken sadece yüzü saga, hayyealelfelah derken yüzü sola döndürmek sünnettir. Vücut döndürülmez. Minarede ise dönerek okurken de, gögüs kibleden baska yöne döndürülmez.
Ezan okunurken, Resulullah efendimizin ismini isiten, iki elin bas parmaklarini, gözlerinin üstüne koyarak, (iki gözümün nurusun sen ya Resulallah) der. Hadis-i serifte, (Salihler anilinca rahmet iner) buyuruldu. Hz.Ebu Bekr-i Siddik, ezan okunurken, Resulullahin ismini isitince, iki bas parmaginin tirnagini öpüp gözlerine sürdü. Peygamber efendimiz, sebebini sorunca, (Ya Resulallah, senin mübarek isminle bereketlenmek için) dedi. Peygamber efendimiz, (Güzel yaptin. Böyle yapan göz agrisi çekmez) buyurdu. Tirnaklari göze koyunca, (Allahümmahfaz ayneyye ve nevvirhümâ) demelidir! ikamet okunurken böyle yapilmaz. Tirnaklar öpülüp göze sürülmez.

Camide fazla ışık
16- Atalarimiz, camileri los yapmislardir. Fazla aydinlikta kilmak, husua engel olur. Bu bakimdan camilerde fazla isik yakmak hem husua mani olmak, hem de israf yönünden mahzurludur. Mübarek gecelerde, camide fazla isik yakmak ise bid'attir. Kitap okurken, Kur'an-i kerim çalisirken veya baska bir ihtiyaç halinde, ihtiyaç miktari fazla isik yakmakta mahzur olmaz.

17- Camiye küçük çocuk getirmek mekruhtur. Eger çocuk zarar verir, kirletirse haram olur. Hadis-i serifte, (Camiye çocuk koymayin) buyuruluyor.

18- Cemaate yetisilemiyecek bile olsa, yine camiye giderken kosmamali. Peygamber efendimiz, (Namaza giderken kosmayin!) buyurmustur. Cemaate yetisebilmek için kosmak mekruhtur.

19- Yolda konusmiyacaksa, sabahin sünnetini evde kilmali. Hadis-i serifte buyuruluyor ki: (Sabahin sünnetini evde kilmak, rizkin bereketine, ev halki ile iyi geçime ve imanla ölmeye sebep olur.)

20- imamin, son sünneti, farzi kildigi yerde kilmasi mekruhtur. Cemaatin ayni yerde kilmasi caizdir. Yer degistirmek için birini çekip ona sIkinti vermemelidir!.

21- Camide hikmet, güzel ahlâk, nasihat bildiren siir ve ilâhîleri ara sira okumak günah degildir. Devamli böyle vakit geçirmek mekruhtur.

22- Camilerde birinci cemaatin imami mihrapta kildirmazsa, mekruh olur. imami ve cemaati belli kimseler olan her camide, vakit namazlari, imam mihrapta olarak, cemaat ile kilindiktan sonra, tekrar cemaatler yapilabilir. Ancak sonraki cemaatler, mihraptan baska yerde kilmalidir! Eger sonraki cemaatin imami mihrapta bulunur, ezan ve ikamet okunmazsa, mekruh olmaz, diyen âlimler de vardir. ihtiyaten sonraki cemaatler mihrapta kilmamalidir! Yol kenarlarindaki belli bir imami olmayan mescitlerde, ezan ve ikamet okunarak, mihrapta veya mescidin baska yerinde cemaatler yapilabilir.

23- imam efendi, namazi uzatip cemaati rahatsiz etmemelidir. Hadis-i seriflerde buyuruluyor ki:
(imam olunca namazi hafif kildirin! Cemaatin içinde, küçük, yasli, hasta ve ihtiyaç sahibi olabilir. Yalniz kilarken uzatabilirsiniz.)
(imam olan, Allahtan korksun, imamlik ettiklerinin sorumlulugunu yüklendigini bilsin! Eger imam namazi eksiksiz kildirirsa, cemaatin sevabi kadar da imama sevap verilir. Eger eksik kildirirsa, günahi yalniz imama olur.)

24- Farzi yalniz kilan kimsenin yaninda, o farzi cemaatle kilmaya baslasalar, birinci rekâtte secde etmedi ise, ayakta iken, bir yana selâm vererek, namazi bozar, imama uyar. Birinci rekâtin secdesini yapti ise, dört rekâtli farzlarda, iki rekât kilip selâm verir. Üçüncü rekâtin secdesini yapmadi ise, ayakta bir tarafa selâm verip bozar ve cemaate katilir. Üçüncü rekâtin secdesini yapti ise, dört rekâti tamamlar. Sünnet veya kaza kilarken farza baslanirsa, bozmaz.

25- Yalniz namaz kilan, selâm verirken hafaza meleklerine niyet eder. Cemaatle kilan, meleklerle birlikte sagindaki, solundaki cemaate de niyet eder.

26- Camiye giren kimse, ikamet okunup farza baslandigini görünce, hemen imama uymalidir. Çünkü cemaatle namaz kilinirken sünnet kilmak mekruhtur.
Sabah namazinin farzi kilinirken camiye gelen, cemaatten ayri bir yerde sünneti kilip, sonra imama uyar. Eger sünneti kilinca cemaate yetisemiyecegini zannederse, hemen imama uyar. Artik farz kilindiktan sonra da bu sünneti kilamaz. Çünkü sabah namazinin farzi kilindiktan sonra sünnet kilinmaz.
Ögleyin camiye gelen, ikamet okunmus veya farza durulmussa, o da hemen imama uyar. Farzi kildiktan sonra kilamadigi ilk sünneti kilar. Sonra da son sünneti kilar. Yatsi namazinin farzi kilinirken camiye gelen kimse ise, ögle namazinda anlatilan gibi hareket eder.
ikindi namazinin farzi kilinirken camiye gelen kimse, hemen imama uyar. Farzdan sonra da artik sünneti kilmaz. Çünkü ikindinin farzindan sonra nafile kilmak mekruhtur. Fakat kaza namazi kilmak caizdir. Aksama kirk dakika kalincaya kadar kaza namazi kilinabilir.
Camiye girip, cemaat baslamadan ikindinin sünnetini iki rekât olsun kilma imkâni varsa, iki kilmalidir. Peygamber efendimizin, ikindinin sünnetini iki rekât kildigi zamanlar da olmustur. Eshab-i kiramdan, (Resûlullah, ikindinin farzindan önce, iki rekât namaz kilardi) rivayetleri de vardir.

27- Imam, dördüncü rekâtte oturup, Ettehiyyatü'yü okuduktan sonra besinci rekâte kalkmissa, cemaat oturarak imami bekler. imam, yanildigini hatirlayip otursa ve secde-i sehv de yapmadan hemen selâm verse, cemaat de selâm verir. imam, rükû ve secdeye giderse, cemaat imami beklemeden selâm verir. Eger imam, dördüncü rekâtte oturmadan kalkmissa, yanildigini hatirlamayip secdeye gitse, namaz fasid olur, yani bozulur. Cemaatin oturmasi ve selâm vermesi fayda vermez.




Kaynak: Ihlas Net
Hazirlayan: Muhammed Faruk