Kane ve Kardeşleri/ medineweb

[NUR]

Kane ve Kardeşleri/ medineweb

كَانَ وَ أَخَوَاتُهَا Kane ve kardeşleri: Bu fiiller (dikkat كَانَ وَ أَخَوَاتُهَا fiildirler) isim cümlesinin başına geldikleri zaman mübtedayı kane'nin ismi adı ile ötre yaparlar.

İsim cümlesinin haberini de Kane'nin haberi adı ile üstün yaparlar.
Yani bu fiiller; önüne geldikleri isimlerin son harekesini ötre, önüne geldikleri haberlerin son harekesini üstün yaparlar.

1- كَانَ: oldu, idi, dır, olmak, var oldu, vardır.
كَانَ اللهُ غَفُورًا رَحِيمًا Allah bağışlayan ve acıyandır.

2- صَارَ: oldu, dönüştü.
صَارَ الفَقِيرُ غَنِيًّا Fakir zengin oldu.

3- مَا زَالَ: devam ediyor, hala, daima.
مَا زَالَ الوَلَدُ نَائِمًا Çocuk hala uyuyor.

4- مَا دَامَ: olduğu müddetçe, ...dikçe, sürece, oldukça.
أَعْبَدُ اللهَ مَا دُمْتُ حَيًّا Diri olduğum sürece Allah'a tapacağım.

5- لَيْسَ: değil, yoktur, olmamak.
كَانَ fiilinin olumsuz şekli gibidir.
(لَيْسَ اللهُ ظَالِمًا (بِظَالِمٍ Allah asla zalim değildir.

[NUR]

كان وأخواتها
كَانَ VE KARDEŞLERİ

1- İsim cümlesinin başına gelirler.
2- Mübteda aynen kalır.
3- Haberi üstün yaparlar. Haber ikilse يْنِ –kurallı müzekker çoğulsa ينَ) alır.

Müennes çoğullar üstün alması gereken yerde onun yerine esre alır
كَانَ يَكُونُ “Oldu “oluyor “ olur.

صَارَ سَيَصِيرُ “Oldu “oluyor “ Dönüştü, dönüşüyor.

اَصْبَحَ يُصْبِحُ “Oldu “oluyor “Sabahladı, sabaha çıktı.

لَيْسَ Değildir.

اَضْحَى Kuşluk vaktine çıktı, kuşlukta bir işle meşgul oldu.

ظَلَّ Kaldı, devam etti,geçti, gündüz bir işle meşgul oldu.

اَمْسَى Akşama girdi ,erişti, akşamleyin bir iş yaptı.

بَاتَ Geceledi, geceyi geçirdi, geceleyin bir işle meşgul oldu.

مَازَالَ Hala.

مَافَتِىَْ Hala.

مَا بَرِحَ Hala.

مَادَامَ .. Sürece, müddetçe, dikçe.


ÖRNEKLER اَمْثِلة

Öğrenim günlük olarak altı saattir.
الدِّرَاسَةُ سِتَّ سَاعَاتٍ يَوْمِيًّا.سَيَصِير Öğrenim günlük olarak altı saat olacak
اَلْمُعَلِّمَانِ طَوِيلَيْنِ لَيْسَ: İki öğretmen uzun değil
كَانَ اللَّهُ رَحِيمًا: Allah çok merhametlidir
اَصْبَحَ الْوَلَدُ نَائِمًا: Çocuk sabahleyin uyudu
اَضْحَى الْجَوُّ بَارِدًا: Kuşluk vakti hava soğudu
ظَلَّ الرَّجُلُ عَامِلاً : Adam gün boyu çalıştı
اِجْتَهِدْ مَادُمْتَ طَالِباً: Öğrenci olduğun sürece çalış

[Mihrinaz]

NAKIS FİİLLER (Kane ve Benzerleri): Nakıs fiiller isim ve haber alırlar. Bunlara genel olarak kane ve benzerleri denir.
KÂNE VE KARDEŞLERİ (Kâne ve Benzerleri)
İrab (hareke) bakımından “إِنَّ ve Kardeşleri”nin tam tersine isimlerini ref haberlerini nasbederler. Kâne ve kardeşleri sekiz adet fiil-i mâzîden oluşur. Bu sekiz fiili mâzîden her birinin muzâri ile emri de aynı işi yapar. Yani, isim cümlesi olan mübtedâ ve haberin önüne gelip mübtedâyı merfû haberi de mansûb okutur. Bunlara nâkıs (eksik) fiiller de denir. Nâkıs fiil denmesinin sebebi; merfû ismiyle birlikte tek bir mânâ ifâde etmeyip ikinci ismi istemeleridir. حَضَرَ الْوَلَدُ (Çocuk geldi) deyince cümle anlamı yeterli olur fakat كاَنَ الْجَوُّ (Hava idi) deyince yetmez, mana eksik kalır. Yanına ikinci bir isim ilâve edilerek كاَنَ الْجَوُّ باَرِداً (Hava soğuk idi) deyince mana tamamlanır.
Allah her şeyi bilen, her şeyden haberi olandır. كان الله عليما خبيرا
Bunlar, anlamlarının tam ortaya çıkması için tek başına isimleri yeterli olmayıp habere ihtiyaç gösterirler. Nakıs fiiller denilmesinin sebebi de budur.

Bunlar isim cümlesinin başına gelerek Mübtedayı merfu, haberi de mansub okuturlar.
1– كان “idi, oldu, olmak, ol” anlamlarına gelir.
Ahmet zengin idi كان احمد غنيا Ahmet zengindir احمد غنى
Hasta uyuyordu كان المريض نائما
2– صار “oldu, dönüştü” anlamını ifade eder. Bir durumdan başka bir duruma dönüşmeyi belirtir.
Un ekmek oldu صار الدقيق خبزا
3– اصبح nitelediği ismin belirtilen sıfata sabah vaktinde sahip olduğunu gösterir.
Adam (sabah vakti) hasta oldu اصبح الرجل مريضا Adam hastadır الرجل مريض
4–امسى nitelediği ismin belirtilen sıfata akşam vakti sahip olduğunu belirtir.
Tüccar (akşam vakti) iflas etti امسى التاجر مفلسا
5– اضحى nitelediği ismin belirtilen sıfata kuşluk vaktinde sahip olduğunu gösterir.
İşçi (kuşluk vakti) yoruldu اضحى العامل متعبا
6– ظل nitelediği ismin belirtilen sıfata sahip olarak devam ettiğini belirtir.
Cadde kalabalıklaştı ظل الشارع مزدحما
7– بات nitelediği ismin belirtilen sıfata gece sahip olduğunu, o şekilde gecelediğini belirtir.
Hasta geceyi kıvranarak geçirdi بات المريض متألما
Not: Bu beş fil genel olarak “oldu” diye tercüme edilir. Ancak bu olmanın zamanı fiile göre değişir.
8- ليس “değildir, hayır” anlamındadır.
Mü’min zalim değildir ليس المؤمن ظالم

Alıntıdır..

[Mihrinaz]

[Mihrinaz]

SORU: Hocam kâne ve kardeşlerinden olan bu kelimelerin hepsi aynı manada .Cümlede hangisinin kullanılacağını nasıl anlayacağım? ya da istediğimizi kullanabilir miyiz Fark etmez mi?





İSTİMRAR / DEVAMLILIK FİİLLERİ

Bu fiiller كاَنَ ve benzerleri gibi isim cümlesinin başına gelerek isimlerini
ref, haberlerini nas ederler. Bunlar:
ما إنْفَكَّ – ما فتِئ – ما بَرِحَ – ما زَالَ
Bu filer başlarında bulunan ( ما ) olumsuzluk değil, devam anlamı ifade
eder.
Pratikte daha çok ما بَرِحَ – ما زَالَ kullanılır.
Bu fiillerin sadece mazi ve muzarisi kullanılır.

ما دامَ : Zaman zarfı olan nakıs fiildir
دام ’ nin başında bulunan ( ما ) olumsuzluk için değil, zaman bildiren
mastar ( ما )’sıdır. Cümledeki başka bir fiilin zamanını gösteren zaman zarfıdır. “müddetince, -dığı sürece, -dıkça” gibi masdariyet ve zamam anlamını bildirir
Bu fiilin muzari ve emir kipi yoktur
Devamlılık fiilleri “ma dame” hariç cümlenin başında gelir ve ismini ref, haberini nasb eder. Ama “ Ma dame” den önce fiil cümlesi bulunur.
Ma dame’nin haberinde “illa” istisna edatı gelmez

Alıntı....