Hadis Çeşitleri/Medineweb

[Medine-web]

Hadis Çeşitleri/Medineweb

1- Hadis-i mürsel: Sahabe-i kiramın ismi söylenmeyip, Tabiinden birinin doğruca, (Resulullah aleyhisselam buyurdu ki) dediği hadis-i şerif.

2- Hadis-i müsned: Resulullaha isnat eden Sahabînin ismi bildirilen hadis-i şeriflerdir.

3- Hadis-i müsned-i muttasıl: Resulullaha kadar, aradaki ravilerden hiçbiri noksan olmayan hadis-i şerif.

4- Hadis-i müsned-i münkatı: Sahabîden başka, bir veya birkaç ravisi bildirilmeyen.

5- Hadis-i mevsul: Sahabînin, (Resulullahtan işittim, böyle buyurdu) diyerek haber verdiği, hadis-i müsned-i muttasıl demektir. Bunlara, hadis-i merfu da denir.

6- Hadis-i mütevatir: Birçok Sahabînin, Resulullahtan ve başka birçok kimsenin de, bunlardan işittiği ve çok kimselerin haber verdiği hadis-i şeriflerdir. Bunların, bir yalan üzerinde sözbirliği yapmalarına imkân olmaz. Bu hadis-i şeriflere inanmayan kâfir olur.

7- Hadis-i meşhur: İlk zamanda bir kişi bildirmişken, ikinci asırda şöhret bulan hadis-i şeriflerdir. Yani bir kimsenin Resulullahtan, o kimseden de, çok kimselerin ve bunlardan da, başka kimselerin işittiği hadis-i şerif olup, son duyulan kimseye kadar, artık hep mütevatir olarak bildirilmiştir. Meşhur hadislere inanmayan da kâfir olur. (Redd-ül-muhtar s.176)

8- Hadis-i mevkuf: Sahabîye kadar söyleyen hep bildirilip, Sahabînin, (Resulullahtan işittim) demeyip, (Resulullah böyle buyurmuş) dediği hadis-i şerif.

9- Hadis-i sahih: Âdil ve hadis ilmini bilenden işitilen, müsned-i muttasıl, mütevatir ve meşhur hadis-i şerif.

10- Haber-i âhâd: Bir kimse tarafından söylenilen, müsned-i muttasıl hadis-i şerif.

11- Hadis-i muallâk: Baştan bir veya birkaç ravisi veya hiçbir ravisi belli olmayan.

12- Hadis-i kudsi: Manası Allahü teâlâdan, kelimeleri Resulullah tarafından olan.

13- Hadis-i kavi: Söyledikten sonra, bir âyet-i kerime okuduğu hadis-i şerif.

14- Hadis-i nâsih: Son zamanlarında söyledikleri hadis-i şerif.

15- Hadis-i mensuh: İlk zamanda söyleyip, sonra değiştirilen hadis-i şerif.

16- Hadis-i âmm: Bütün insanlar için söylenmiş olan hadis-i şerif.

17- Hadis-i has: Bir kimse için söylenmiş hadis-i hadis-i şerif.

18- Hadis-i hasen: Bildirenler, sadık ve emin olup, fakat hafızası, anlayışı, sahih hadisleri bildirenler kadar kuvvetli olmayan kişilerin bildirdiği hadis-i şerif.

19- Hadis-i maktu: Söyleyenler, Tabiin-i kirama kadar bilinip, Tabiinden rivayet olunan hadis-i şerif.

20- Hadis-i şaz: Birinin, bir hadis âliminden işittim dediği hadis-i şerif.

21- Hadis-i garip: Yalnız bir kimsenin bildirdiği hadis-i sahihtir. Yahut aradakilerden birine, bir hadis âliminin muhalefet ettiği hadis-i şerif.

22- Hadis-i zayıf: Sahih ve hasen olmayandır. Ravilerden birinin hafızası, adaleti gevşek veya itikadında şüphe vardır. Bu hadise göre fazla ibadet yapılır; fakat ictihadda bunlara dayanılmaz.

23- Hadis-i muhkem: Tevile muhtaç olmayan hadis-i şerif.

24- Hadis-i müteşabih: Tevile muhtaç olan hadis-i şerif.

25- Hadis-i munfasıl: Aradaki ravilerden, birden fazlası unutulmuş olan hadis-i şerif.

26- Hadis-i müstefid: Söyleyenleri üçten çok olan hadis.

27- Hadis-i muddarib: Muhtelif yollardan, birbirine uymayan şekilde bildirilen.

28- Hadis-i merdud: Manası olmayan ve rivayet şartlarını taşımayan söz.

29- Hadis-i müfteri: Müslüman görünen dinsizlerin uydurdukları söz.

30- Eser: Mevkuf ve maktu hadis veya dua bildiren merfu hadis.

31- Hadis-i mevdu: Bir hadis âlimine göre, hadis olma şartlarını taşımayan hadis, sadece o âlime göre mevdu, yani uydurma olur. Hadis usulü ilminde müctehid olan bir âlim, bir hadisin sahih olması için, lüzum gördüğü şartları taşımayan bir hadis için, benim mezhebimin usulünün kaidelerine göre mevdudur der. Yoksa, (Peygamber efendimizin sözü değildir) demek istemez. Yani, hadis-i şerif denilen bu sözün hadis olması, bence anlaşılmamıştır demektir. Hadis usulü ilminin başka bir müctehidi de, hadisin doğru olması için aradığı şartları bu sözde bulunca, hadistir, mevdu değildir diyebilir. Dört mezhep arasında ayrılık bulunması, sözlerinin yanlış olacağını göstermediği gibi, hadisler için de, böyledir. Böyle şeyler, ictihad işi olduğundan, bir müctehidin mevdu demesiyle, hakikatte mevdu olması lazım gelmez.

[Medine-web]

1 Metin îtibariyle hadisler

1.1 Hadîs-i kutsî
1.2 Hadîs-i şerif

2 Nakledilişlerine göre hadisler

2.1 Mütevâtir haberler
2.1.1 Mütevâtir lafzî
2.1.2 Mütevâtir mânevî
2.2 Âhad haberler
2.3 Meşhur haberler
2.4 Azîz haberler
2.5 Garîb haberler
2.5.1 Ferd-i mutlak
2.5.2 Ferd-i nisbî

3 Sağlık açısından haber çeşitleri

3.1 Makbul haberler
3.1.1 Sahih haberler
3.1.1.1 Sahîh li-zâtihî
3.1.1.2 Sahîh li-gayrihî
3.1.2 Hasen haberler
3.1.2.1 Hasen li-zâtihî
3.1.2.2 Hasen li-gayrihî

4 Sahibi açısından hadisler

4.1 Merfû hadisler
4.2 Mevkuf hadisler
4.3 Maktû hadisler
5 Hadiste ziyâde
6 Mahfuz hadîsler
7 Mâruf hadîsler
8 Nâsih ve mensûh hadîsler
9 Sair hadîs tasnifleri
10 Kaynaklar

[Mihrinaz]

HADİS

1 KAYNAĞINA GÖRE HADİSLER
a) KUTSİ HADİS : ALLAH’u tealaya kadar uzanır.
b) Merfü hadis : Peygamberimize kadar uzanır
c) Mevkuf hadis : Sahabeye kadar uzanır.
d) Maktu hadis : Tabiine kadar uzanır.

2 RAVİ SAYISIAN GÖRE HADİSLER
A) Mütevatir hadis: yalan üzerine birleşmeleri mümkün olmayan bir topluluk tarafından rivayet edilen hadisler
B) ahad hadis:
MÜTEVATİR HADİS
a)Lafzen hadis (Lafız ve manası aynı )
b)Manen hadis ( Lafız ayrı manası aynı)

AHAD HADİS
A) MEŞHUR HADİS (En az 3 ravisi olur)
B) AZİZ HADİS (En az 3 veya 2 ravisi olur)
C) GARİP HADİS (En az 1 ravi olur)

3 DELİL DEĞERİNE GÖRE HADİSLER ( SIHHAT DEĞERİ)
A) SAHİH HADİS
B) HASEN HADİS
C) ZAYIF HADİS

ZAYIF HADİS
A) Senetteki kopukluktan doğan hadisler.
B) Raviye yapılan ithamlardan doğan hadisler

SENETTEKİ KOPUKLUKTAN DOĞAN HADİSLER
A) MÜRSEL HADİS: Tabiinin sahebeyi atlayıp da peygamberimizden yaptığı rivayetler.
B) MUNKATI HADİS: Etbeuttabiin tabiini atlayıp da sahabeden yaptığı rivayetler.
C) MU’DAL HADİS: Senedinde peşpeşe bir veya iki ravinin düştüğü hadisler.
D) MUALLAK HADİS: Senedinin baş tarafından bir veya birkaç ravi yada tamamını zikretmeden rivayet
Edilen hadisler.
E) MUDELLES HADİSLER: Ravi ile aynı çağda yaşamadığı halde yaşamış gösterip,veya aynı çağda yaşamasına rağmen raviden ders almadığı halde aldım demesi İle rivayet edilen hadisler..
NOT: SENED: Sened ravi zinciri demektir. (Peygamber, sahabe, tabiin, etbaüttabiin……….)

RAVİYE YAPILAN İTHAMLARDAN DOĞAN HADİSLER
A) MÜNKER HADİS: Zayıf bir ravinin güvenilir bir raviye karşı aykırı olarak zikrettiği hadisler.
B) METRUK HADİS: Yalancılıkla itham olunan (çok yanılma, gaflet,fısk) taşıyan ravinin tek başına rivayet ettiği hadisler
C) MUALLEL HADİS: Dış görünüşü itibarı ile sahih gözüken , ama bu sıhhati yok edebilecek gizli bir illete sahip hadisler.
D) MÜDREC HADİS: Yanılarak başka kimsenin sözlerinin karıştığı hadisler.
E) MEVZU HADİS: Peygamber adına uydurma hadisler.

3- RAVİNİN TENKİT NOKTALARI
A) ADALET
B) ZABT

ADALET
A) KİZBUR-RAVİ: Ravinin yalan söylemesinin açığa çıkması..
B) İTTİHAMUR RAVİ BİL KİZB : Ravinin yalancılıkla itham edilmesi.
C) FISKIR RAVİ: Kişinin dini emirlerini yerine getirme konusunda uymadığını ve kusurlu olduğunu görmeç
D) BİDATÜR-RAVİ : Ravinin islamı prensiplere karşı aykırı görüş belirtmesi.
E) CEHALETUR-RAVİ: Ravinin bilinmeyen bir kişi olması.

4 TEHAMMÜLÜL HADİS.
Hadis öğrenme ve öğretme yolları.

Sema, kıraat, icazet, münavele, kitabet, ılam, vasiyyet, vicade.
SEMA: Öğrencinin hadisi hocasından işiterek öğrenme.
KIRAAT: Öğrencinin hocasına ezberden veya kitaptan hadis okuması.
İCAZET: Hocanın öğrencisine duyduklarını veya kitaplarına rivayet etme izni vermesi.
TEDVİN: Hadislerin bir araya toplanması.
TASNİF: Hadislerin sınıflara ayrılması
MUSTEDREK: Önceki bir musannifin eserini, şartlarına uygun olmasına rağmen almayıp, bir başkasının alması.
MÜSTAHREC:Herhangi bir hadis kitabındaki hadisleribaşka senedlerde yeni bir kitapta toplamak.
MEGAZİ: Peygamberimizin sadece savaşlarını ele alan dal
SİYER: Peygamberimizin hayatını komple ele alan dal.
ŞEMAİL: Peygamberimizin fiziksel özelliklerini ele alan dal.
DELAİL: Peygamberimizin mucizelerini ele alan dal.
RIHLE:Hadisleri öğrenmek için yapılan yolculuk.
MEVDUAT: Uydurma hadisler.
ERBEUN: Kırk hadis toplayan eserler.

HADİS ESERLERİ
1-ALER- RİCAL HADİSLER ( KİŞİYE GÖRE- RAVİYE GÖRE )
A) MÜSNED (İlk raviye tasnif edilen)
ÖNEMLİ OLANLARI
Ebu davud et- teyalisi
Ahmed bin hambel
B) MU’CEM (Son raviye göre tasnif edilen)
Et tebarani üç mu’cemi en meşhurudur.
- Mu’cemul kebir
- Mu’ cemul Evsat
- Mu’ cemus’ sagır
2- ALE’L EBVAB HADİSLER (KONULARINA GÖRE)
A) CAMİLER : Dini konularla ilgili bütüm hadisleri toplayan en kapsamlı eser.
En iyi camiler KÜTÜB-Ü SİTTE (6 büyük hadis kitabı.
B) SÜNENLER: Bütün fıkıh konularına ait, sadece Merfu hadisleri ihtiva eden fıkıh kitaplarını ele alır.
C) MUSANNEFLER: Sünenlerdeki Merfu hadislere ilaveten Mevkuf ve maktu hadisleride ele alır.

Önemli Musannefler
İmam malik-- Muvatta ,
Abdurrezak b. Hemmam – el musannef
İbn ebi şeybe Musannef

[BaRaN]

Hz.resul'den gelen her haber baş göz üstüne.lakin o kadar yalan rivayet var ki.O'na iftira atanlara Allah lanet eylesin.

[mehmet akif2]

Mütâbi, Şâhid Veya Âzıd Hadîsler:


Ferd olarak bilinen bir hadîsin râvisine, sikaolan ve rivâyeti kabûl edilen bir başka râvinin uygunluk göstererek (mütâbaat ederek) diğerinin şeyhinden (veyâ bir başka sahâbi’den) rivâyet ettiği hadîse mutâbi, şâhîd veya âzıd denir.

Mütâba’ denen önceki hadîs bunlar sayesindekuvvetlenir.

Gerek kuvvetlenen (mütâba’) ve gerekse kuvvetlendiren (mütâbi,şâhid, âzıd) hadîsin sahîh veya zayıf olması gerekir diye bir ön şart yoktur.

Bunlar sahîh de olabilir, zayıf da.

[mehmet akif2]

Bir Hadisin senedinden ravi terk edilmemişse, ravi hakkında ta'n/töhmet yoksa metin bozuk değilse, Kur'an'a, Mütevatir Sünnete veya kat'i İcma'ya da muhalif değilse, ister Sahih olsun ister Hasen olsun bu durumda Hadis Makbuldür,

onunla amel edilir ve Şer'i delil olarak da alınır.

Eğer bir Hadis bu sıfatların dışında ise Merduddur ve onunla istidlal yapılmaz.


Buna göre bir Merdud Hadis, ya senedin bir kısmının terk edilmesi sebebiyle reddedilir ki bu da, terk edilenin ta'dil edilmemesi sonucunu doğurur.

Ya ravilerden birinin ta'n edilmesi sebebiyle ya Hadisin metnindeki bir bozukluk sebebiyle ya da

Kur'an'dan, Hadisten ve İcmadan kat'i bir delile muhalefeti sebebiyle reddedilmiştir.


Not: Ta'n, lugatta, vurmak, kargı ile saldırmak, zemmetmek, kötülemek gibi manâlarda kullanılır.


Hadîs ıstılahında İse, râvilerin, hadîslerine zarar veren ve onların zayıf veya merdûd sayılmalarına sebep olan kötü halleri yüzünden cerh edilmeleri demektir.

[mehmet akif2]

Her tabakada râvîleri üçten aşağı düşmeyen hadise "meşhur hadis" veya "müstefîz hadis" denir.

Sahih, hasen ya da zayıf olabilen meşhur hadis tâbiun döneminde tevatür derecesine ulaşmıştır.

Sahih ve hasen olan meşhur hadis, dinde delildir, hükmü bağlayıcıdır.

[mehmet akif2]

AHAD: Bir, bir tek manalarına gelen ehad ya da vahidin çoğuludur.

Umumiyetle mütevâtir derecesine yükselemeyen haberlere denir.

Buna göre, bir nesilde bir tek ravi tarafından rivayet edilen habere haber-i vâhid adı verilir.

Birkaç nesilde birer ravi tarafından rivayet edilmiş olan haberlere ise haber-i âhâd veya kısaca âhâd denilmiştir.