Medineweb inkılap tarihi konu özetleri 5. ünite

[terakki]

Medineweb inkılap tarihi konu özetleri 5. ünite

MONDROS’TAN LOZAN’A



MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI(30 EKİM 1918)

-Osmanlı devleti Mondros Ateşkes antlaşmasını imzalayarak I.Dünya savaşından çekildi.

Bu anlaşma Osmanlı Devleti adına Rauf Orbay ile İtilaf devletleri adına Amiral Caldorphe arasında imzalandı.

Bu anlaşma ile Avrupalı devletler Şark meselesini (Türkleri Anadolu’da atma) fiilen uygulamaya koymuşlardır.



25 maddeden oluşan bu anlaşmaya göre;

-Tüm ulaşım (boğazlar ve Toros tünelleri ) ve iletişim araçları (telgraf) itilaf devletlerine bırakılacak

-Osmanlı ordusu terhis edilecek silahları itilaf devletlerine teslim edilecek

-Osmanlı Kafkasya ve İran’da savaş öncesi sınırlara çekilecek

-İtilaf devletleri güvenliklerini tehdit edecek bir durum olursa istedikleri yeri işgal edebilecek (7.madde;en tehlikeli maddedir tüm ülke işgale açık hale geldi,işgallere hukuki zemin hazırlandı)

-Doğu Anadolu’da altı ilde (vilayet-i sitte-Bitlis,Elezığ,Diyarbakır,Erzurum,Van,Sivas) karışıklık çıkarsa buralar da işgal edilecek (24.Madde-Ermenistan’a zemin hazırlandı.)



Siyasi ve Askeri Şahsiyetlerin Mütareke’ye Bakışı

Başta Mustafa Kemal olmak üzere; Ali İhsan (Sabis) paşa ,Yakup Şevki paşa,Fevzi (çakmak) paşa,Kazım Karabekir paşa

İsmet Paşa,Ali Fuat paşa

NOT:Mustafa Kemal’e göre Osmanlı Devleti bu anlaşma ile kayıtsız şartsız düşmana teslim olmuştur.



İşgaller;

İngiltere:Musul,Merzifon, Samsun,Kars,Maraş ,Antep ,Urfa

Fransa:Hatay,Dörtyol,Adana,Maraş ,Urfa,Antep(İngiltere Suriye Protokolü ile Maraş Antep ve Urfa’nın işgal hakkını Fransa’ya devretti.)

İtalya:Konya,Antalya,Bodrum,Marmaris

Yunanistan:İzmir,Aydın, Manisa

İtilaf Devletleri:İstanbul ve Boğazlar



NOT:İşgaller karşısında İtanbul Hükümetinin tepkisiz kalması Türk halkının bölgesel direniş örgütlerini (müdafaa-i hukuk cemiyetleri ve kuva-yı milliye) kurmalarına neden olmuştur.



PARİS BARIŞ KONFERANSI(18 OCAK 1919)

Konferans;

ABD’nin öncülüğünde 32 devletin katılımı ile ,Paris'te yapıldı.



Konferans'ın Sonuçları

-Anadolu'nun paylaşılmasına Yunanistan da katıldı.

-İtilaf Devletleri arasında ilk görüş ayrılıkları ortaya çıktı ve İtalya ,İtilaf bloğundan kopmaya başladı.

-I.Dünya savaşında yenilen devletlerle yapılacak anlaşmaların içeriği belirlendi.

-Milletler Cemiyetinin kurulması kararlaştırıldı.



İZMİRİN İŞGALİ(15MAYIS 1919

Yunanlılar İzmir’i;

-Paris Barış Konferansı kararları ,

-Mondros Ateşkes Antlaşması'nın Yedinci maddesi ve

-Wilson ilkelerine dayanarak işgal ettiklerini belirtmişlerdir.

-Gerçekte ise megola idea(büyük Yunanistan ) hayalini gerçekleştirmek için işgal etmişlerdir.



İzmir’in işgali esnasında Gazeteci Hasan Tahsin (Osman Nevres), işgal güçlerine karşı ilk kurşunu atarak bölgede ilk fiili direnişin fitilini ateşlemiştir.



Amiral Bristol Raporu (11 Ekim 1919) :

Bu rapor işgallerin haksızlığını, Türk milli mücadelesinin haklılığını ,Batı Anadolu’da Türk nüfusunun çoğunlukta olduğunu kabul ve ispat eden ilk uluslar arası belgedir.



MONDROSTAN SONRA KURULAN CEMİYETLER

Yararlı (Milli) Cemiyetler

Kars İslam Şurası:Güney Kafkas Geçici Hükümetini kurmuşlardır.

Trakya paşaeli cemiyeti:İlk kurulan cemiyettir.TrakyanınYunanistana verilmesini engellemek için kuruldu.

İzmir müdafaa-i hukuk cemiyeti

İzmir redd-i ilhak cemiyeti:Bu iki Cem. Batı Anadolunun Yunanistana verilmesini engellemek için kuruldu.Balıkesir ve Alaşehir kongrelerini toplayarak batı cephesini kurdular

Trabzon Müdafaa-i hukuk cemiyeti:Pontus Rum Cem.nin faaliyetlerini engellemyi amaçlar

Kilikyalılar cemiyeti :Adana ve çevresindeki Ermenilerekarşı kuruldu

Şark vilayetleri müdafaa-i hukuk cemiyeti :D.Anadoluda Ermenistan dev.nin kurulmasını engellemeyi amaçlar . Erzurum Kongresini toplamıştır.M.Kemal’in bizzat faaliyetlerine katıldığı tek cemiyettir.

Milli kongre cemiyeti:Basın Yayın yoluyla mücadeleyi esas alır.Kuva-yı Milliye tabirini ilk kullanan cemiyettir.Milli hareketleri bir araya getirmeyi amaçlar.

Gizli karakol derneği

Anadolu kadınları derneği



ÖZELLİKLER

1.Tam bağımsızlığa inanırlar

2.Mandacılığa karşıdırlar

3.Bölgeseldir

4.Sivas kongresinde Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i hukuk cemiyeti adı altında birleştiler.



Azınlıkların Kurduğu Cemiyetler

A-Rumlar’ın Kurduğu Cemiyetler

1.Pontus Rum Cem.(D.Karadeniz Bölg.de Rum dev.kurmayı amaçlar)

2.Mavri mira cem.

3.Etnik-i Eterya

Bu iki cemiyet Büyük Bizans devleti kurmayı amaçlar.



B-Ermeniler’in Kurduğu Cemiyetler

-Taşnak ve Hınçak:D.Anadolu’da bir Ermenistan Devleti kurmayı amaçlar

-Ermeni intikam alayları:Adana ve dolaylarında faaliyet gösterdi



C-Yahudilerin Kurduğu Cemiyetler

-Alyans İsrailit ve Makkabi :Filistin’de bir Yahudi devleti kurmayı amaçlar.



ÖZELLİKLERİ

-Mondrostan sonra otorite boşluğundan yaralanarak kuruldular

-İtilaf devletleri ile birlikte hareket edip işgalleri kolaylaştırdılar

-Bulundukları yerlerde bağımsız devlet kurmay amaçladılar.

-Milli mücadeleye karşıdırlar.

-İtilaf devletleri tarafından desteklenmişlerdir





Milli Varlığa Düşman Cemiyetler

-Kürt Teali Cemiyeti:Kürt devleti kurmayı amaçlar

-Wilson İlkeleri Cemiyeti:ABD mandasını savunur

-İngiliz Muhipleri Cemiyeti:İngiliz mandasını savunur.



ÖZELLİKLERİ

1.Milliyetçi amaçlara tamamen karşıdırlar

2. Padişah ve Halifeye bağlılığı savunurlar

3. Manda ve himaye taraftarıdırlar

4. Ulusal örgütlere karşı direniş göstermişlerdir



MİLLİ MÜCADELE’YE HAZIRLIK DÖNEMİ (GENELGELER –KONGRELER )



A)MUSTAFA KEMAL’İN SAMSUN’A ÇIKIŞI (19 MAYIS 1919)

9.Ordu müfettişi olarak Anadolu’ya gönderilen Mustafa Kemal’in resmi görevleri;

-Görev bölgesindeki Türk ordularını terhis etmek

-Asayiş ve güvenliği sağlamak

-Halkın elindeki silah ve cephaneyi toplamak

-Halka silah ve cephane dağıtan kuruluşları ortadan kaldırmak

NOT: Mustafa Kemal’in Samsun’a çıkışı milli mücadelenin resmi başlangıcı kabul edilir.



SAMSUN RAPORU:(22 Mayıs 1919)

Mustafa Kemal bu raporda, Doğu Karadeniz bölgesindeki olayların sorumlusunun Rumlar olduğunu ve Türk direnişinin haklı olduğunu belirtmiş ve manda yönetiminin Türk halkının karakterine uygun olmadığını ifade etmiştir.Eğer Rumlar bölgedeki isteklerinden vazgeçerse o zaman Türk direnişinin sona ereceğini ifade etmiştir.



B)HAVZA GENELGESİ (28 MAYIS 1919)

Mustafa Kemal yayınladığı bu genelge ile;

-Vatan sınırlarının bütünlüğü için ulusal tepkiler daha canlı tutulmalı yurt genelinde işgalleri protesto mitingleri yapılmalıdır.(Amaç:Milli bilincin oluşmasını sağlamaktır) diyerek halkı direnişe çağırmıştır.



C)AMASYA TAMİMİ-GENELGESİ (22 HAZİRAN 1919)

Mustafa Kemal bu genelgeyi önemli komutanların (Refet Bele, Ali Fuat Cebesoy, Rauf Orbay, ayrıca Erzurumda bulunan Kazım Karabekir ve Konya’da bulunan Cemal paşanın da telgrafla onayı alınarak) da imzalarını alarak yayınlayarak milli mücadeleyi kişisellikten kurtarmayı amaçlamıştır.

Maddeleri

-Yurdun bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir.

- İstanbul'daki hükümet, üzerine aldığı sorumluluğun gereklerini yerine getirememektedir.

(Bu iki madde ile kurtuluş savaşının gerekçesi açıklanmıştır)

-Milletin haklarını dile getirip haklı sesini bütün dünyaya duyurmak için her türlü etki ve denetimden uzak milli bir kurulun varlığı gereklidir.

-Milletin istiklalini, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.



UYARI :

a) Bu karar ile ilk kez ulusal egemenlik ve ulusal bağımsızlık ilkesi dile getirilmiştir.

b)Savaşın yöntemi açıklanmıştır.

c) İleride, milli egemenliğe dayalı devletin kurulaca*ğına dair ilk işaretler verilmiştir

d) Egemenliğin ulusta olduğunu belirtmesi yönüyle demokrasi ve bağımsızlık ilkesini dile getirmesi nedeniyle ulusçuluk ilkesi benimsenmiştir.Bu yönüyle evrenseldir.



-Anadolu'nun her bakımdan en güvenli yeri olan Sivas'da milli bir kongrenin toplanması gerekmektedir.

- Doğu illeri adına Erzurum'da bir kongre yapılacaktır(Bu kongre bu genelgede kararlaştırılmamış sadece bu kongreye değinilmiştir.)

NOT: Genelgeden sonra baskıların iyice artması ve milli mücadelenin gerçek bir halk hareketi olduğunun gösterilmesi amacıyla Mustafa Kemal 8 Temmuz 1919'da müfettişlik görevinden ve askerlik mesleğinden istifa etmiştir.



D)ERZURUM KONGRESİ (23 TEMMUZ-7 AĞUSTOS 1919)

Bu kongre Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti tarafından toplanmış, Mustafa Kemal ve Rauf bey kongreye sonradan katılmışlardır.(Cevat Dursunoğlu ve Kazım Yurdalan’ın istifa ederek yerlerini Mustafa Kemal ve Rauf beye bırakmışlardır.)

NOT:Mustafa Kemalin kongreye katılması ve kongre başkanı olmasıyla kongre ulusal bir nitelik kazanmıştır.



Maddeleri

-Milli sınırlar içerisinde vatan bir bütündür, bölünemez

-Vatanın bütünlüğü ,milletin istiklali,hilafet ve saltanatın korunması için Kuva-yı Milliye'yi amil ve milli iradeyi hakim kılmak esastır



UYARI :Milli bağımsızlık ve milli egemenlik ilkesi kuvvetli bir şekilde vurgulanmıştır.



- Hristiyan halka, siyasal egemenliğimizi ve toplumsal dengemizi bozacak ayrıcalıklar verilemez.

-Memleketimize karşı işgal emeli beslemeyen herhangi bir devletin fenni ,sınai ve ekonomik yardımı kabul edilebilir.

-Mebuslar Meclisi hemen toplanmalıdır.

-Alınan kararların uygulanması için Doğu illeri adına Temsil Kurulu oluşturulması karalaştırıldı.



Başkanı Mustafa Kemal olan bu kurul Sivas kongresinde tüm yurdu temsil eder hale getirildi ve TBMM’nin açılması ile görevi sona erdi

NOT:Kongre amaç ve toplanış bakımından bölgesel alınan kararlar açısından milli bir kongredir.



E)SİVAS KONGRESİ(4-11 EYLÜL 1919)

Sivas Kongresinin toplanması, Mustafa Kemal tarafından ,Amasya Genelgesinde kararlaştırıldı.

Kongrede yaşanan sorunlar;

-Kongre başkanlığı (Mustafa Kemal başkan seçildi)

-ABD mandası (kesin olarak reddedildi)

-İstanbul Hükümetinin kongreyi engelleme çabası



Alınan Kararlar

- Erzurum Kongresi'nde alınan kararlar aynen kabul edilecek

- Meclis-i Mebusan derhal toplanacak.

- Bölgesel direnme güçleri "Anadolu ve Rumeli Müdafaa-yı Hukuk Cemiyeti" adı altında birleştirilecek.

-Mustafa Kemal başkanlığındaki Temsil heyetinin üyeleri tüm yurttan gelen delegeler arasından seçildi.Üye sayısı 15 e çıkarıldı ve yetkileri tüm yurdu kapsayacak şekilde genişletildi.

-Temsil Heyetinin aldığı kararları halka duyurmak için İrade-i Milliye gazetesinin çıkarılması kararlaştırıldı.



Sonuçları:

-Mustafa Kemal'e karşı ilk muhalefet hareketi başladı.

-Misak-ı Milli'nin esasları belirlendi.



UYARI:Kongreden sonra Mustafa Kemal’in İstanbul ile tüm iletişimi kesmesi ve İstanbul’dan gönderilen devlet memurlarını geri göndermesi karşısında Damat Ferit paşa istifa ederek yerine Ali Rıza Paşa kabinesi kuruldu( Bu durum Temsil Heyetinin İstanbul Hükümetine karşı kazandığı ilk siyasal başarısıdır.)



NOT:Sivas kongresi hem toplanış amacı hem de alınan kararlar açısından milli olan tek kongredir.



F)Batı Anadolu Kongreler:



Balıkesir Kongresi (26-31 Temmuz1919)

Balıkesir Kongresi Yunanlılara karşı Batı Ana*dolu’nun bütünlüğü için;İzmir Redd-i İlhak Cemiyetinin çalışmaları sonucunda Hacı Muhittin Bey başkanlığında toplandı.

Kongrede;

-Yunanlılara karşı kuva-yı milliyenin güçlendirile*ceği kararlaştırıldı.

-Batı Anadolu’daki güçlerin birleştirileceği kararlaştırıldı.

-Seferberlik ilan edildi.

-Padişaha bağlılık bildirildi.



Alaşehir Kongresi (16-25 Ağustos1919)

Bu kongre de yine Hacim Muhiddin bey başkanlığında toplandı.

Milli mücadeleyi destekleme , Yunanlılarla savaşma kararı alındı

Gerektiğinde büyük devletlerin yardımının alına*bileceği vurgulandı



Nazilli Kongresi (7-8 Temmuz 1919)

Galip hoca lakaplı Celal Bayar başkanlığında toplandı.Batı cephesinin lojistik işleriyle ilgili görev paylaşımı yapıldı.



G)AMASYA GÖRÜŞMELERİ(MÜLAKATI-PROTOKOLÜ)(20-22 EKİM 1919)

Amasya Görüş*meleri İstanbul hükümeti adına bahriye nazırı Salih Paşa ile Temsil Heyeti adına Mustafa Kemal ve arkadaşları arasında gerçekleşti.

Bu görüşmelerde;

-Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk Cemiyeti İstanbul hükümeti tarafından tanınacaktır..

-Meclis-i Mebusan toplanmalıdır.

-İstanbul Hükümeti temsil heyetinin onayını almadan barış görüşmelerine katılmayacaktır.

Kararları alındı.



Önemi:

-Milli mücadele, Heyet-i Temsiliye ve Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk Cemiyeti İstanbul hükümeti tarafından ilk defa resmen ve hukuken tanındı.



SON OSMANLI MEBUSAN MECLİSİNİN AÇILMASI (12 OCAK 1920)

Seçimler sonunda Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin desteklediği milletvekilleri mecliste çoğunluğu elde etti.Mustafa Kemal, Erzurum Milletvekili seçildi.



Son Osmanlı Mebusan Meclisi'nin Açılışı

Son Osmanlı Mebusan Meclisi, 12 Ocak 1920'de, İstanbul'da toplandı.

Meclis'te Milli mücadele taraftarları Felah-ı Vatan Grubu’nu kurdular.

Meclis, 28 Ocak 1920'de Misak-ı Milli kararlarını kabul etti.



NOT:Son Osmanlı Mebusan Meclisinin yaptığı en önemli iş Misak-ı Milli kararlarını kabul etmesidir.



Misak-ı Milli

Temelleri Erzurum ve Sivas kongresinde atılan ancak ilk defa son Osmanlı Mebusan Meclisinde Felah-ı Vatan grubu tarafından onaylanan milli sınırlar ve milli hedeflerin belirlendiği ulusal belgedir.



Misak-ı Milli Kararları

-Osmanlı Devleti'nin ,Mondros Mütarekesi'ni imzaladığı 30 Ekim 1918 tarihinde işgal edilmeyen Türk ve İslam çoğunluğunun bulunduğu kısımlarının tümü hiç bir şekilde ayrılık kabul etmez bir bütündür.

- İşgal altındaki Arap toprakları, "üç liva"(Elviye-i selase) yani Kars, Ardahan, Batum ve Batı Trakya’nın durumu buralarda yaşayan halkın vereceği karara bağlıdır.(Buralarda halkoylaması yapılmalıdır)

- İstanbul ve Marmara Denizi her türlü tehlikeden uzak tutulursa; Boğazların dünya ticaret ve ulaşı*mına açılması mümkündür.

- Azınlık hakları komşu ülkelerde Müslüman azın*lığa verilen haklar kadar olacaktır.

-Siyasi, iktisadi ve hukuki gelişmemizi engelleyen sınırlamalar (kapitülasyonlar) kabul edilemez.

- Borçlarımızın ödenmesi, bağımsızlık anlayışımıza aykırı olamaz ( Düyun-u Umumiye'ye karşı çıkmıştır.)



Misak-ı millide ;Milli sınırlar,Halkoylaması, Boğazlar, Azınlık hakları, Kapitülasyonlar ve Dış borçlar konuları görüşülmüş ve karara bağlanmıştır.



Misak-ı Milli'nin Kabul Edilmesinin Sonuçları

Misak-ı Milli ile Türk ülkesinin sınırları kesin olarak çizildi.

Milli Mücadelenin hedefi tam bağımsızlık olarak belirlendi.

İtilaf Devletleri, 16 Mart 1920'de İstanbul'u işgal etti.

Mebusan Meclisi kapatıldı, milletvekilleri ve aydınlar tutuklandı.



TBMM’NİN AÇILMASI 23 NİSAN 1920)

Mustafa Kemal ,İstanbul’un işgali üzerine yayınladığı bir bildiri ile Ankara’da olağanüstü yetkilere sahip yeni bir meclisin açılacağını duyurmuş ve İstanbul’daki mebusların Ankara’ya gelmelerini istemiştir.

Eksik kalan milletvekilleri için seçim yapılmış ve meclis 23 Nisan 1920’de Cuma günü açılmıştır.



TBMM'nin Açılmasına İstanbul Hükümeti'nin Tepkisi

Anadolu halkını Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne karşı ayaklandırmaya çalıştı.

İşgalcilerle bir barış antlaşması imzalayarak, halka yapacak bir şey kalmadığını göstermeye çalıştı.

Mustafa Kemal ve arkadaşlarını, sıkıyönetim mahkemesinde gıyaben yargılayıp idama mahkum etti.

Şeyhülislam'a fetva hazırlatıp, Mustafa Kemal'in katlini istedi, ona katılanların dinden çıktığını bildirdi.

Bütün bunların sonucu Anadolu’da çeşitli ayaklanmalar çıktı.

Bunlar;

1.Bolu ,Düzce, Hendek , Adapazarı ayaklanması

2.Çapanoğlu isyanı(Yozgat)

3 Çopur Musa isyanı(Afyon)

4.Delibaş Mehmet isyanı (Konya)

5.Cemil Çeto isyanı

6.Milli Aşireti isyanı

7.Anzavur İsyanı

8.Kuva-yı inzibatiye (halifelik ordusu) isyanı



TBMM’nin İsyanlara Karşı Aldığı Önlem*ler:

-İstanbul ile ilişkiler kesildi

-İstanbul hükümetinin icraatları yok sayıldı

-İstanbul’un, halkı milli mücadelecilere karşı kış*kırtmak için yayınladığı fetvalara karşı; Ankara müftüsü Rıfat Börekçi’den karşıt fetva alındı ve yayınladı

-Damat Ferit Paşa vatan haini ilan edildi

-29 Nisan 1920’de Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıka*rıldı

-18 Eylül 1920’de İstiklal Mahkemeleri kuruldu

-İsyanlara karşı Kuva-yı Milliye, merkez ordusu ve düzenli ordu kullanıldı



TÜRKİYE’Yİ PAYLAŞMA PROJESİ SEVR ANLAŞMASI: (10 AĞUSTOS 1920)

Anlaşmanın metni İtalya’nın San Remo kentinde hazırlanmış , Saltanat şurası tarafından kabul edilip Rıza Tevfik, Reşat Halis ve Hadi Paşadan oluşan grup tarafından Fransa’nın Paris şehrinin Sevres kasabasında imzalanmıştır.Tamamı 433 madde olan bu anlaşmaya göre;

1-Kağıt üzerinde Orta Anadolu’da küçük bir Türkiye bırakıldı.

2- Boğazlar her zaman bütün devletlerin gemilerine açık tutulacak; Türklerin hiç bir etkisinin bulunma*dığı, kendine has polis gücü, bütçesi ve bayrağı olan bir komisyon tarafından yönetilecek.

3.Osmanlı toprakları İtilaf devletleri tarafından paylaşıldı.

4.Doğu Anadolu’da Ermenistan ,Güneydoğu Anadolu’da Kürdistan,Doğu Karadeniz’de Pontus Rum devleti kurulması kararlaştırıldı

5-Osmanlı maliyesini işgalcilerin oluşturacağı bir komisyon düzenleyecektir.

6-Kapitülasyonlar genişletilerek bütün devletlere verilecektir.

7-Azınlık hakları artırılacak; azınlık haklarının garantisi için bir komisyon kurulacaktır.

8-Osmanlı savaş tazminatı ödeyecektir.



Sevr Antlaşmasının hukuki yönü;

Sevr Antlaşması ,Meclis-i Mebusanın onayından geçmediği için bu yönüyle hu*kuka aykırı olduğu gibi; Meclis-i Mebusanın aldığı Misak-ı Milli kararları ile çeliştiği için milli ira*deye de aykırıdır.



TBMM ‘nin Tepkisi

TBMM, Sevr Antlaşmasını tanımadığı gibi; 19 Ağustos 1920’de aldığı kararla, antlaşmayı imzala*yanları vatan haini kabul etti.

NOT:Sevr antlaşması hükümleri hiçbir zaman uygulanmamıştır.Bundan dolayı ölü doğmuş bir anlaşma kabul edilir.Bu yönüyle Ayestefanos anlaşmasına benzer.



ASKERİ GELİŞMELER

A-DOĞU CEPHESİ ve ERMENİLERLE SAVAŞ



Doğu Cephesi

-Ermenilerle savaşıldı

-Bu cephede Kazım Karabekir’in komutasındaki Osmanlıdan kalan tek düzenli birlik olan 15.Kolordu kuvvetleri zafer kazandı.

-Savaş ,Gümrü Anlaşması ile sona erdi.(3Aralık 1920)



Gümrü Antlaşması (3 Aralık 1920)

Bu antlaşma ile :

- Türkiye’nin doğu sınırı güvence altına alındı.Buradaki kuvvetler batıya kaydırıldı.

- Ermeniler Sevr Antlaşması'nın geçersizliğini kabul etti ve misak-ı milliyi onayladı.

-Gürcistan ile yapılan bir protokolle Kars ,Ardahan ve Batum ,Türkiye’ye iade edildi.



Gümrü Antlaşmasının Önemi

TBMM'nin ilk askeri ve siyasal başarısıdır.

Doğu Anadolu'daki Ermeni hayalleri sona erdi.

Ermeniler'in çekilmesi ile Gürcistan ile komşu olundu.



NOT: Misak-ı milliyi ilk tanıyan devlet Ermenistan’dır.



NOT:Bu cephe,Sovyet Rusya ile, I.İnönü savaşından sonra imzalanan Moskova ve Sakarya savaşından sonra imzalanan Kars Anlaşması ile tamamen kapandı.



GÜNEY CEPHESİ:

-Fransızlar ve yerli Ermenilerle savaşıldı.

-Maraş,Antep,Urfa savunması olarak da adlandırılır.(Adana’da Tufan Bey,Maraş’ta Sütçü İmam,Antep’te Şahin Bey,Urfa’da Ali Saib Bey direnişin sembol isimleri oldular)

-Bu cephede kuva-yı milliye birlikleri zafer kazandı.

-Sakarya savaşından sonra Fransa ile imzalanan Ankara Anlaşması ile bu cephe kapandı.(20 Ekim 1921)



NOT:Ankara Antlaşması ile Hatay ve İskenderun hariç bugünkü Türkiye-Suriye sınırı çizildi



BATI CEPHESİ

-Yunanlılar ve yerli Rumlarla savaşıldı.

-Savaş, İzmir’in işgali ile başladı.

-Balıkesir ve Alaşehir kongrelerinde batı cephesinin oluşturulması kararlaştırıldı.

-Denizli Müftüsü Ahmet Hulusi Efendi yayınladığı fetva ile işgale karşı direnmenin dinen farz olduğunu belirtti.Ayrıca Ali Çetinkaya,Demirci Mehmet Efe ve Yörük Ali efe Batı Anadolu mücadelesinin sembol isimleri oldular.

-Sivas Kongresinden sonra Temsil Heyeti batı cephesi komutanlığına Ali Fuat Paşayı getirdi.

-Ali Fuat Paşa komutasındaki kuva-yı milliyenin Gediz Muharebelerini kaybetmesi üzerine düzenli orduya geçildi ve TBMM batı cephesi komutanlığına İsmet Paşayı atadı.

-Bu cephede başlangıçta,milli tabur ,milli bölük adı altında kuvay-ı milliye birlikleri mücadele ederken zamanla TBMM tarafından kurulan düzenli ordu burada görev yaptı ve zafer kazandı.



İNÖNÜ SAVAŞLARI

Yunanlılar, Eskişehir'i alarak, Ankara'ya kadar ilerleyip, milli hareketi ortadan kaldırmak için harekete geçti.

Çerkez Ethem isyanını bastıran düzenli ordu Yunan ilerleyişini 10 Ocak 1921'de durdurdu ve Yunanlıların geri çekilmeleri sağlandı.



NOT:Yunanlılar bu savaş için taarruzi keşif tabirini kullanarak yenilgiyi kabul etmeseler de Mustafa Kemal bunun bir zafer olduğunu Türk halkına duyurmuştur.



Sonuçları:

-Türk halkının milli mücadeleye inancını,TBMM’ye güvenini ve düzenli orduya katılımı artırdı.

-İtilaf devletleri Londra’da topladıkları konferansa TBMM’yi de çağırarak ilk defa TBMM’yi resmen tanıdılar.



Yunanlıların Londra Konferansının sonuçlarını beklemeden saldırıya geçmesi sonucu başlangıçta ordumuz biraz sıkıntı çekse de 31 Mart 1921’de Yunanlıları püskürtmeyi başarmıştır.

Mustafa Kemal Paşa bu zaferlerden dolayı İsmet paşayı kutlamıştır.



Kütahya – Eskişehir Savaşları (10-24 TEMMUZ 1921)

Türk ordusunun daha fazla güçlenmeden imha edilmesi gerektiğine inanan Yunanlılar İngilizlerin de desteği ile olağanüstü hazırlıklar yapmış ve milli mücadeleyi tamamen sona erdirmek için 10 Temmuzda harekete geçmiştir.Zaferden emin olan Yunan kralı bu savaş öncesinde İzmir’e gel*miştir.

Yunanlılar karşısında Türk ordusu fazla zayiat vermeye başlayınca ordumuz Mustafa Kemal’in emri ile Sakarya nehrinin doğusuna çekilmek zorunda kaldı.

Sonuçları:

-Türk ordusu Kurtuluş Savaşında ilk ve tek mağlubiyetini aldı.

-Afyon, Kütahya ve Eskişehir Yunanlıların eline geçti.

-Mecliste tartışmalar başladı.Meclisteki bazı milletvekilleri TBMM’nin Kayseri’ye taşınmasını teklif ettiler.

-Fransızlar barış yapmaktan vazgeçti.

-Kuvayı Milliyeye geri dönme tartışmaları başladı

-Mustafa Kemal’e ,meclisin tüm yetkilerini içeren Başkomutanlık yetkisi verildi.(5Ağustos 1921)



Tekalif-i Milliye(7-8 AĞUSTOS 1921)

Kütahya-Eskişehir savaşlarından sonra Başkomutan Mustafa Kemal tarafından Türk ordusunun ihtiyaçlarını karşılamak için yayınlanan milli yükümlülükler içeren emirlerdir.



Tekalif-i Milliye Emirleri ile Yunan ordusunun saldırısına karşı koyacak olan ordunun ihtiyaçlarının halk tarafından karşılanması amaçlanmıştı.



SAKARYA SAVAŞI (23 AĞUSTOS-12 EYLÜL 1921)

Yunanlıların saldırılarıyla başladı.Yüz kilometrelik bir alana yayılmış olan Türk ordusu düşman karşısında dağılma emareleri gös*terdiyse de; Mustafa Kemal’in “Hattı müdafaa yok*tur. Sathı müdafaa vardır. O satıh tüm vatandır. Vatanın her karış toprağı yurttaşın kanı ile ıslanma*dıkça terk olunamaz” sözü Türk askerinin savunma azmini artırmıştır.

10 Eylülden itibaren kendisini toparlayan Türk ordusu, Yunanlıları, durdurduğu gibi; Sakarya Nehri’nin batısına atmayı da başar*mıştır. Ordunun taarruz gücü olmadığı için savaşa devam etmemiştir.



Sakarya Savaşının Sonuçları

-Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan adına Sovyet Rusya ile TBMM arasında Kars Antlaşması imzalandı.

(13 Ekim 1921)

-Fransa ile TBMM arasında Ankara Antlaşması imzalandı(20Ekim1921)

- TBMM ile İngiltere arasında esir müba*delesi antlaşması imzaladı(22 Ekim 1921)

-Yunanlıların taarruz gücü kırıldı.Yunanlılar savunmaya çekildi.Türk ordusunun son savunma savuşudur.

-Mustafa Kemal’e Gazi unvanı ve Mareşal rütbesi verildi. (19 Eylül 1921)



NOT: Türk ordusunun en fazla insan kaybı Sakarya Savaşında oldu. Bu savaşta 350’den fazla subayımız şehit olduğundan bu savaşa “subaylar savaşı” denir.

İngilizler Yunanlılara Zaman Kazandırmak İçin Ateşkes Teklifinde Bulundular:

TBMM prensip olarak barışa karşı olmamakla birlikte ateşkesin tam olarak kabul edilebilmesi için Yunanlıların Anadolu’yu terk etmesini iste*miştir. Fakat asıl amaçları Yunanlılara zaman kazandırmak olan işgal devletleri bu öneriyi kabul etmemiştir.



BÜYÜK TAARRUZ (26 AĞUSTOS -18 EYLÜL 1922)

Sakarya savaşını kazanan Türk ordusu hemen taarruza geçmemiş gerekli hazırlıklar yapıldıktan sonra ancak taarruza geçilmiştir.Çünkü hem Yunanlılar tarafından taarruz beklenmiyordu, hem de yapılacak taarruz tüm yönleriyle hesap edilerek kesin sonuç alacak şekilde olmalıydı.

Türk ordusu 26 Ağustos 1922’de taarruza geçti.30 Ağustos 1922’de ise Dumlupınar’da Yunan ordusu yenildi ve batı yönünde kaçmaya başladı. Mustafa Kemal, Türk ordusunun bu zaferi üzerine Yunanlıların ülkeden tamamen atılması için orduya “Ordular ilk hedefiniz Akdeniz’dir İleri!” emrini verdi.

Yunanlılar 9 Eylül’de İzmir’den denize dökülürken son Yu*nan kalıntıları ise 18 Eylül’de Kapı dağ Yarımadası’ndan atıldı.

Türk ordusu, 18 Eylülden itibaren Marmara’ya yönelince; İngilizler ile karşı karşıya geldi. Ancak savaş olmadan barış yapılmasına karar verildi.Mudanya Ateşkes anlaşması ile Kurtuluş savaşı sona erdi.



İstiklal Savaşının Lojistik Kaynakları

A-İnsan kaynağı

Tüm Türk milleti .(kadın, çocuk,yaşlı herkes üzerine düşeni yaptı.Cepheye koşan Nezahat Hanım henüz 12 yaşında bir çocuktu.)



B-Ekonomik Kaynaklar:

-Bağışlar ,yardımlar

-Vergiler

-Men’i müskirat (içki yasağı) ve Men’i israfat (israftan men etme) kanunları.

-Tekalif-i milliye emirleri



C-Dış Yardım ve Destekler

-Sovyetlerden alınan silah yardımı

-Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinin yardımları

-Hint Müslümanlarının yardımları

-Fransa’dan silah ve cephane satın alındı.İtalya’dan borç alındı.

-Azerbaycan ve Kıbrıs Türklerinin yardımları


hazırlayan=terakki

[nurşen35]

[Linkler Ziyaretçilere Kapalıdır.Giriş Yap Veya Üye Olmak için TIKLAYIN...]