İslam Hukukuna Giriş Ünite Özetleri ve Soru Cevaplar

nurşen35 · 12 Nisan 2018, 20:37

İslam Hukukuna Giriş Ünite Özetleri ve Soru Cevaplar

Ünite 1 Ders Notu

İSLAM HUKUKUNA GİRİŞ 1. ÜNİTE ÖZETİ

İnsanların birbirleriyle ilişki kurmalarını sağlayan yapıya toplumsal düzen denir.

Toplumsal düzenin kurulması ancak bireylerin davranışlarını, nasıl olmaları gerektiği hususunda yönlendiren bir takım kurallar aracılığıyla gerçekleşir. Toplumsal yaşamı düzenleyen bu kurallara toplumsal düzen kuralları denir.

Toplumsal düzen kuralları ; din , ahlak , hukuk , örf-adet ve görgü kuralları olmak üzere beş kısımda incelenir. Bu kurallar toplumsal düzenin gerçekleşmesinde işlevseldir.
Günümüz toplumları bakımından toplumsal düzenin sağlanmasında en çok işlevsel olan kural HUKUK’tur .

Hukuk kurallarının daha fazla işlevsel olmaları, devlet gücü ile desteklenmiş olmalarından kaynaklanmaktadır.

Hukuk : Belli bir ülkede kişilerin birbirleriyle , toplumla ve devletle ilişkilerini düzenleyen , devlet gücüne dayalı, maddi zorlamaya kadar varan yaptırım araçları ile desteklenen kurallar bütünüdür.

Fıkıh : İslam’da bireysel ve toplumsal yaşama ilişkin düzenleyici kurallar bütününü ifade etmek için kullanılır.
Kişinin kendisine, Allah’a ve doğaya dönük davranışlarının yanı sıra toplumsal ilişkileri de düzenleyen ve kendine özgü bir sistematiği bulunan bir hukuk düzeni niteliğindedir.
Fıkhın İslam hukuku olarak anılmaya başlanması 19. yy 2. yarısına rastlar.

Fıkıh ” bilinenden (ilm-i şahid) bilinmeyene (ilm-i gaib) ulaşmak ” Ragıb el-Isfahani

Fıkıh Kur’an-da sadece bir ayette islamla birlikte kazandığı özel anlamında kullanılmaktadır. ” Dinde derin kavrayış sahibi olma (dinde tefakkuh) ”

Fıkıh ” Kişinin haklarını ve sorumluluklarını bilmesi ” Ebu Hanife

Ebu hanife’nin eserleri
el-Fıkhul Ekber >>itikadi konular
el-Fıkhul Ebsat

Dinde fıkıh , ahkamda fıkıhtan üstündür . Ebu Hanife

”Gerçek fakih, dünyayı hakir görüp ahirete yönelen, dini konusunda idrak ve firaset sahibi, Rabb’ine kullukta devamlı, müttaki, Müslümanların namusuna göz dikmeyen ve mallarına el uzatmayan(afif), toplumu iyiliğe yönlendiren kimsedir” Hasan el-Basri

el-Pezdevi fıkhı anımlarken , bilgisini davranışlarına yansıtmayı ayrı bir unsur olarak belirtmekedir.

Fıkıh; usülcüler tarafından “şer’i ameli hükümleri tafsili delillerine dayalı olarak bilmek” biçiminde tanımlanmıştır.
Fakihlerin tanımı ise “şer’i ameli hükümler bütünü” biçimindedir.

Hükümler, elde ediliş kaynağına göre 3 kısma ayrılmaktadır .
1-Akli hüküm ; Yalnızca akıl yoluyla elde edilen hükümler -> 2 birden büyüktür.
2-Hissi Hükümler ; Duyu organları vasıtasıyla ulaşılan hükümler -> Ateş yakıcıdır .
3-Şeri Hükümler ;Dinin kaynaklarından çeşitli yöntemlere başvurularak elde edilen hükümler-> Namaz farzdır .

Şer’i hükümler düzenledikleri konular bakımından 3 kısma ayrılırlar .
1-İtikadiyyat : dinin inanç yönüne ilişkin meseleler demektir.
2-Vicdaniyyat; insanın zühd, rıza, sabır, huşu gibi içsel tutumları anlamına elmektedir.
3-Ameliyat; kişilerin dışsal davranışları ile etkileri hemen ardından dışa yansıyan içsel davranışlardır.

Tafsili delil : Cüz’i delil de denir. Tafsili delil, her bir davranışla ilgili hükmün dayandığı özel delil anlamındadır. Bir hükme delil olan tek bir ayet ya da hadis, tafsili delil niteliğindedir.

Şeriat, ilahi iradenin hüküm biçiminde açığa çıkması ve görünür hale gelmesidir.
Geniş anlamda şeriat, ilahi irade tarafından öngörülen dini hükümler bütünüdür.
Dar anlamda ise, yalnızca peygamberden peygambere değişime açık hükümler bütünü anlamında kullanılmaktadır.

Ebu Hanife, peygamberlerin getirdikleri dinin tek, şeraitlerin ise çok ve çeşitli olduğunu söylemektedir.

Bir hükmün şer’i olarak nitelenebilmesi için, onun nass (Kuran ve Sünnet) yoluyla bildirilmiş (nassla sabit) olması ya da ictihadi yöntemlerle elde edilmiş hükümler olması gerekmektedir. Çünkü şer’ilik ilahi iradenin hüküm biçiminde açığa çıkması demektir.

Şer’i münezzel, bir hükümler bütünü olarak şeriatın nass yoluyla bildirilen kısmını
Şer’i müevvel ise ictihadla elde edilen kısmını teşkil etmektedir.

Klasik İslam düşüncesinde dini ilimler olarak tasnif edilen ilimler
Tefsir : Kuran’ın vahye dayalı bir metin olduğunu
Hadis : hz. Peygamber’in söz, fiil ve takrirlerinin dini bir değerinin bulunduğuna
Fıkıh usulü ve fıkıh : Beşeri davranışların hükümlerinin ilahi iradeden alıması gerektiğine teşekkül etmiş bilimsel alanlardır.

Kelam ve Fıkıh, diğer temel İslam bilimlerinden farklı olarak hüküm koruyucu (normatif) karaktere sahip iki bilimdir. Kelam itikadi hükümleri, Fıkıh ameli hükümleri belirlemektedir.

Kişilerin kendilerine dönük davranışlarını düzenleyen fıkhi hükümler, konu bakımından sübjektif ahlak kurallarını da içermektedir. Kişinin intihar etmesi.

Fıkıh kuralları kişilerin başka kişi ya da varlıklarla ilişki kuran davranışlarını da düzenlemektedir. İnsanlar arası ilişkilerin yanı sıra Allah-insan , insan-eşya ilişkilerini de konu edinmektedir .

Sırf vecibe yükleyen (yükümlülük getiren) ve hak talebine imkan vermeyen beşeri ilişkileri düzenleyen kurallar objektif ahlak kralları olarak anılmaktadır.Bir insanın diğer insanlara yalansöylemesi

Fıkıhta davranışları düzenleyen kurallar bağlayıcılık niteliği bakımından 3’e ayrılır.
1-Emredici->Yapılması ya da yapılmaması kesin olarak talep eden kurallar -vacip,haram-
2-Tavsiye edici->Yapılması ya da yapılmaması kesin olmayan kurallar – mendup,mekruh-
3-Tecviz edici->Kişilere yetki ve izin veren kurallar-mubah-

İslam hukuku , fıkhın içinde yalnızca karşılıklı hak ve vecibe ilişkisi kuran davranışları düzenleyen emredici ve tecviz edici kurallar bütünüdür. Bu tanıma göre, İslam hukuku, daha geniş kapsamlı olan fıkhın hukuka karşılık gelen bir parçasıdır.

İslam hukuku oluşum sürecinde kendinden önceki yada çağdaşı olan hukuk düzenlerinden ekilenip etkilenmediği hususunda 3 farklı görüş açığa çıkmıştır.
Bir kısım araştırmacılara göre fıkhın tamamı değil, fakat İslam hukuku olarak nitelenen kısmı roma hukukuna dayanmaktadır.
Bu görüşe karşı bazı araştırmacılar ise, İslam hukukunun hiçbir hukuk düzeninden etkilenmesinin söz konusu olmadığını, aksine İslam hukukunun sonraki dönemleri etkilediği görüşündedir.
Üçüncü bir grup araştırmacı ise, İslam hukukunun vahye dayalı ve özgün olduğu, hiçbir hukuk düzeninden etkilenip açığa çıkmadığı görüşünü savunmaktadır.

İlahi hukuk düzeni, vahye dayalı hukuk düzenlerini ifade etmek için kullanılır. İslam hukuku da vahiy kaynaklı olması nedeniyle ilahi bir hukuk düzenidir. İlahi hukuk düzenlerinin asıl amacı, insanları ahiret mutluluğuna ulaştırmaktır.

İslam, cahiliye hukukuna yönelik üç temel tutum benimsemiştir.
a-İBKA: Cahiliye örf-adet hukuku içinde İslam’ın ilkeleriyle uyumlu olan kural ve kurumları aynen benimseyip devam ettirme
b-ISLAH: Bazı kural ve kurumların düzeltilerek kabul edilmesi.
c-İLGA: İslam’ın temel ilkeleriyle uyumlu olmayan kural ve kurumların tamamen yürürlükten kaldırılması.

İslam hukukunu , diğer hukuk düzenlerinden ayıran temel özellikler
-İlahi iradeye dayalı olması
-kuralların ihlaline bağlanan yaptırımın dünyevi ve uhrevi olmak üzere ikili karakterde olması
-yasama yoluyla değil, bilimsel doktrin niteliğinde teşekkül etmesi
-soyut değil, meseleci (kazuistik) yöntemle geliştirilmesi.

*ebu hanifenin fıkıh tanımı; kişinin haklarını ve sorumluluklarını bilmesi(marifetun nefs ma leha ve ma aleyha)

*ebu hanifenin itikadi konuları ele aldığı eserinin el-fıkhu’l ekber adıyla anılması, fıkhın kavramlaşma sürecine ilişkin diğer bir aşamayı temsil etmektedir

*ebu hanifenin el fıkhul ebsat başlıklı bir diğer eserinde “dinde fıkıh, ahkamda fıkıhtan daha üstündür” demesi, fıkhın bağımsız bir disiplin olarak açığa çıkmaya başladığı işaret etmektedir

*zühd anlayışı, fıkhın kavranma biçimine de yansımıştır

*Hanefi usulcülerinden el pezdevi fıkhı tanımlarken, bilgisini davranışlarına yansıtmayı(ilmiyle amil olmayı) ayrı bir unsur olarak belirtmektedir

nurşen35 · 12 Nisan 2018, 20:37

İSLAM HUKUKUNA GİRİŞ 1.KONU SORU-CEVAPLARI
1-Toplumsal düzen nedir?
Cevap: insanların birbirleriyle ilişki kurmalarını sağlayan yapıya toplumsal düzen denir.
2-Toplumsal düzen kuralları nedir?
Cevap: Toplumsal düzenin kurulması ancak bireylerin davranışlarını, nasıl olmaları gerektiği hususunda yönlendiren bir takım kurallar aracılığıyla gerçekleşir. Toplumsal yaşamı düzenleyen bu kurallara toplumsal düzen kuralları denir.
3-Toplumsal düzen kuralları kaç kısma ayrılır? Nelerdir?
Cevap: Toplumsal düzen kuralları çeşitli ölçütler dikkate alınarak din,ahlak,hukuk, örf-adet ve görgü kuralları olmak üzere beş kısma tasnif edilerek incelenir. Sözü edilen kural gruplarının her biri, toplumsal düzenin gerçekleşmesinde işlevseldir.
4- En çok işlevsel olan grup hangisidir?
Cevap: Hukuk, özellikle günümüz toplumları bakımından toplumsal düzenin sağlanmasında en çok işlevsel olan kural grubunu temsil etmektedir.
5- Hukukun fazla işlevsel olmasının sebebi nedir?
Cevap: Hukuk kurallarının din,ahlak, örf-adet ve görgü kurallarına göre daha fazla işlevsel olmaları, devlet gücü ile desteklenmiş olmalarından kaynaklanmaktadır.
6- Hukukun tanımını yapınız?
Cevap: Hukuk, belli bir ülkede, kişilerin birbirleriyle, toplumla ve devletle ilişkilerini düzenleyen, devlet gücüne dayalı, maddi zorlamaya kadar varan yaptırım araçları ile desteklenen kurallar bütünüdür.
7- Fıkıhın tanımını yapınız?
Cevap: İslam’da bireysel ve toplumsal yaşama ilişkin düzenleyici kurallar bütününü ifade etmek için fıkıh terini kullanılır. Fıkıh; kişinin kendisine, Allah’a ve doğaya dönük davranışlarının yanı sıra toplumsal ilişkileri de düzenleyen ve kendine özgü bir sistematiği bulunan bir hukuk düzeni niteliğindedir.

8- Fıkıh kelimesinin etimolojik ve semantik analizini yapınız?
Cevap: -anlamak, –bilmek, –anlamaya ya da bilmeye konu olan şeyin idrak edilmesi, –zihinsel bir çaba sonucunda onun mahiyetinin kavranması, –hitaptaki hakikatin fark edilmesi, –derin bir sezgi ile tefekkür yoluyla bilme ve bilgiyi kontrol edecek düzeyde kuşatma, –zeka, –derin ve ince kavrayışın bir sıfat haline gelmesi, (sıfat ve karakter haline geldiği kimseye ise fakih denir) –sözün anlaşılamaması, -tebliğin hakikatini kavrayamama.
9- Ragıb El-İsfahanini fıkıh tanımı?
Cevap: Bilinenden (ilm-i şahid) bilinmeyene (ilm-i gaib) ulaşmak…
10- Fıkıh kelimesinin fiil halinin Kuran’da tek ayette kazandığı özel anlam nedir?
Cevap: Dinde derin kavrayış sahibi olma (dinde tefakkuh).
11- Fıkıh kelimesinin sözlük alamı?
Cevap: Derin ve ince kavrayış biçimi.
12- Fıkıhın terim anlamı? (ıstılah yani dindeki manası)
Cevap: Fıkhın teknik düzeyde tanımlanması uzun sayılabilecek bir süreçte gerçekleşmiştir. Sürecin geldiği son aşamada fıkıh; usülcüler tarafından “şer’i ameli hükümleri tafsili delillerine dayalı olarak bilmek” biçiminde tanımlanmıştır. Fakihlerin tanımı ise “şer’i ameli hükümler bütünü” biçimindedir.
13- ”Şer’i ameli hüküm” tamlamasını açıklayınız?
Cevap: Hüküm; bir durumun diğerine olumlu yada olumsuz olarak yüklenmesi (isnat edilmesi) demektir. Dinin kaynaklarından çeşitli yöntemlere başvurularak elde edilen “namaz farzdır” gibi hükümler şer’i hükümlerdir.
14-Hükümler, elde ediliş kaynağına göre kaç kısma ayrılırlar, bunlar nelerdir?
Cevap: Akli, hissi ve Şer’i olmak üzere üç kısma ayrılırlar. Başka bir kaynağa gerek olmaksızın yalnızca akıl yoluyla elde edilebilen “iki birden büyüktür” gibi hükümler akli, duyu organları vasıtasıyla ulaşılan “ateş yakıcıdır” gibi hükümler hissi, ilahi iradeye dayalı “namaz farzdır” gibi hükümler de şer’i hükümler olarak isimlendirilirler.
15-Şer’i hükümler düzenledikleri konular bakımından kaça ayrılırlar, nelerdir?
Cevap: İtikadi hükümler (itikadiyyat), vicdani hükümler (vicdaniyyat) ve ameli hükümler (ameliyat) olmak üzere üç kısma ayrılırlar.
İtikadiyyat; dinin inanç yönüne ilişkin meseleler demektir.
Vicdaniyyat; insanın zühd, rıza, sabır, huşu gibi içsel tutumları anlamına elmektedir.
Ameliyat; kişilerin dışsal davranışları ile etkileri hemen ardından dışa yansıyan içsel davranışlarını ifade etmektedir. Kast, hata, rıza gibi içsel davranışlar dış organlar vasıtasıyla eyleme dönüştüklerinde amel kavramı kapsamında değerlendirilirler.
*** Ameli nitelemesi de , itikadiyyat ve vicdaniyyat alanını fıkhın kapsamı dışında tutmak amacıyla tanıma eklenmiştir.
16-Tafsili delil terimini açıklayınız.
Cevap: Cüz’i delil de denir. Tafsili delil, her bir davranışla ilgili hükmün dayandığı özel delil anlamındadır. Bir hükme delil olan tek bir ayet ya da hadis, tafsili delil niteliğindedir.
Mesela “namaz kılın” ayeti, namaz kılmanın farz olduğunu gösteren tafsili bir delildir.
17- Kuran’da şeriatın anlamı nedir?
Cevap: Kuran’da şeriat, insan yaşamını yönlendirmeyi amaçlayan din esaslı hükümler bütünü anlamında kullanılır. Diğer bir deyişle şeriat, ilahi iradenin hüküm biçiminde açığa çıkması ve görünür hale gelmesidir.
18- Şeriat geniş ve dar anlamıyla nedir?
Cevap: geniş anlamda şeriat, ilahi irade tarafından öngörülen dini hükümler bütünüdür.
Dar anlamda ise, yalnızca peygamberden peygambere değişime açık hükümler bütünü anlamında kullanılmaktadır. Ebu Hanife, peygamberlerin getirdikleri dinin tek, şeraitlerin ise çok ve çeşitli olduğunu söylemektedir.
19- Bir hükmün şer’i olarak nitelenebilmesi için ne gereklidir?
Cevap: Bir hükmün şer’i olarak nitelenebilmesi için, onun nass (Kuran ve Sünnet) yoluyla bildirilmiş (nassla sabit) olması ya da ictihadi yöntemlerle elde edilmiş hükümler olması gerekmektedir. Çünkü şer’ilik ilahi iradenin hüküm biçiminde açığa çıkması demektir.
20-Şer’i münezzel ve şer’i müevvel ne demektir?
Cevap: Şer’i münezzel, bir hükümler bütünü olarak şeriatın nass yoluyla bildirilen kısmını, şer’i müevvel ise ictihadla elde edilen kısmını teşkil etmektedir.
21- Klasik İslam düşüncesinde dini ilimler olarak tasnif edilen ilimler nelerdir? Aralarındaki ilişkiyi açıklayınız?
Cevap: Kelam, Tefsir, Hadis, Fıkıh usülü ve Fıkıh.
Temel İslam bilimlerinin inceleme alanları ve kullandıkları yöntemler farklı olmakla birlikte, her biri kendi alanında bilimsel faaliyetini sürdürebilmesi için diğer bilimlerin tespitlerine dayanmak, onlardan yararlanmak zorundadır. Kelam, Tüm İslam bilimleri bakımından bir meşruiyet kaynağı konumundadır. Çünkü Kelam inceleme alanı itibariyle diğerleri gibi belli bir konu üzerine kendi sınırlamaz. O, tüm var olanı konu edinir. Bu nedenle klasik dönemde “külli ilim” olarak nitelendirilmiştir.
Bir fakih, bir mesele ile ilgili hükme, ancak fıkıh usülünde belirlenmiş olan delil ve yöntemleri kullanarak ulaşır.
Fıkıh usülü de, delil ve yöntemlerin şer’i geçerliliğini tespit bakımından kelama bağlıdır.
Kuran’ı Kerim, şer’i ameli hükümlerin elde edilmesinde başvurulması gereken ilk kaynaktır. Bu durum, fıkhın tefsirle ilişkisini açıklamaktadır. Fıkıh, Kuran’ın anlaşılması hususunda tefsirin verilerinden yararlanır.
Fıkıh, ancak hadis bilimince Hz Peygamber’e ait olduğu belirlenmiş sözleri, fiilleri ve takrirleri bir hüküm kaynağı olarak kabul edebilir.
22- Kelam ve Fıkıh ın diğer İslam bilimlerinden farkı nedir?
Cevap: Kelam ve Fıkıh, diğer temel İslam bilimlerinden farklı olarak hüküm koruyucu (normatif) karaktere sahip iki bilimdir. Kelam itikadi hükümleri, Fıkıh ameli hükümleri belirlemektedir.
23- Sübjektif ahlak kurallarını anlatınız?
Cevap: Kişilerin kendilerine dönük davranışlarını düzenleyen fıkhi hükümler, konu bakımından sübjektif ahlak kurallarını da içermektedir. Sübjektif ahlak kuralları kişilerin sırf kendilerini ilgilendiren ve öden niteliği taşıyan davranışlarını düzenler.
24- Sübjektif ahlak kurallarına örnek veriniz?
Cevap: Mesela bir kimsenin, başkalarının hakkını ihlal etmemek koşuluyla, kendisini yaralaması ya da intihar etmesi fıkhi bakımdan haram sayılmakta, subjektif ahlak kuralarınca da kınanmaktadır.
25-Objektif ahlak kurallarını anlatınız?
Cevap: Sırf vecibe yükleyen (yükümlülük getiren) ve hak talebine imkan vermeyen beşeri ilişkileri düzenleyen kurallar objektif ahlak kralları olarak anılmaktadır.
26-Objektif ahlak kurallarına örnek veriniz?
Cevap: bir insanın diğer insanlara yalan söylemesi gibi.
27-Fıkhın objektif ve sübjektif kurallarla ilişkisi? (bu soruyu tam anlamıyla doğru sormamış olabilirim ama cevaptaki açıklama bizim için yeterlidir)
Cevap: Fıkıh, sübjektif ahlak kurallarını da objektif ahlak kurallarını da içeren bir yapıdır. Fıkhın dayandığı temel ilkeye göre, gerçekte, kişilerin her bir davranışına ilişkin ilahi irade tarafından öngörülmüş bir hüküm mevcuttur.
28- Fıkıh hukuk ilişkisini açıklayınız?
Cevap: Fıkıh yalnızca beşeri ilişkileri değil, Allah-insan ve insan-eşya ilişkilerini de düzenlemektedir. Hukuka gelince, o tümüyle toplumsal bir yapıdır. Sadece insanlar arasında ilişki kuran davranışları düzenler.
29- Fıkıh-Hukuk ilişkisini bir örnekle gösteriniz?
Cevap: Söz gelimi, fıkıh, bir kimse ıssız bir adada tek başına yaşıyor olsa bile, onu hayvanları gereksiz yere öldürmesini, ağaçları nedensiz olarak yakmasını haram sayar.
Ama bu kimsenin adadaki davranışları hukuku ilgilendirmez.
30- Fıkıh ve hukuk arasında kuralların bağlayıcılık niteliğini esas almak suretiyle karşılaştırma yapınız?
Cevap: Fıkıhta davranışları düzenleyen kuralları bağlayıcılık niteliği bakımından emredici (vacip veya haram kılan), tavsiye edici (mendup veya mekruh kılan) ve tecviz edici (mübah kılan) biçimde üç kategoride toplamak mümkündür. Hukuk kuralları ise emredici ve tecviz edici biçimde iki kategoride toplanır. Çünkü toplumsal yaşamda karşılıklı hak ve vecibelerin yerine getirilmesini sağlamak, tavsiye edici kurallarla değil, ancak kesinlik niteliği taşıyan ve maddi yaptırımla desteklenmiş kurallarla mümkün olabilir.
Fıkıh bir hukuk düzeninden daha geniş bir yapıyı temsil eder. Üstelik fıkhın emredici ve tecviz edici her bir kuralı da hukukun kapsamına girmez.
31- İslam Hukukunun tanımını yapınız?
Cevap: İslam hukuku , fıkhın içinde yalnızca karşılıklı hak ve vecibe ilişkisi kuran davranışları düzenleyen emredici ve tecviz edici kurallar bütünüdür. Bu tanıma göre, İslam hukuku, daha geniş kapsamlı olan fıkhın hukuka karşılık gelen bir parçasıdır.
32-İslam hukuku oluşum sürecinde kendinden önceki yada çağdaşı olduğu diğer hukuk düzenlerinden etkilenmiş midir? Açıklayınız.
Cevap: Üç farklı görüş açığa çıkmıştır. Bir kısım araştırmacılara göre fıkhın tamamı değil, fakat İslam hukuku olarak nitelenen kısmı roma hukukuna dayanmaktadır. Bu görüşe karşı bazı araştırmacılar ise, İslam hukukunun hiçbir hukuk düzeninden etkilenmesinin söz konusu olmadığını, aksine İslam hukukunun sonraki dönemleri etkilediği görüşündedir. Üçüncü bir grup araştırmacı ise, İslam hukukunun vahye dayalı ve özgün olduğu, hiçbir hukuk düzeninden etkilenip açığa çıkmadığı görüşünü savunmaktadır.
Hukuk düzenleri toplumsal kurumlardır. Toplumlar arasındaki ilişkilerin hukuk düzenleri arasında da bir etkileşime yol açması doğal, hatta kaçınılmazdır. Diğer taraftan toplumsal yaşamın ortak gerekleri, hukuk düzenleri içinde bir takım benzer kural ve kurumların açığa çıkmasına yol açabilir. Bu itibarla; hukuk düzenleri arasındaki bir takım benzerlikler, oların mutlak surette birbirlerinden etkilendikleri anlamına gelmez.
33-İlahi hukuk düzeni ve ilahi hukuk düzeninin amacı nedir?
Cevap: İlahi hukuk düzeni, vahye dayalı hukuk düzenlerini ifade etmek için kullanılır. İslam hukuku da vahiy kaynaklı olması nedeniyle ilahi bir hukuk düzenidir. İlahi hukuk düzenlerinin asıl amacı, insanları ahiret mutluluğuna ulaştırmaktır.
34-İslam hukukunun Roma hukuku ile ilişkisi?
Cevap: Birbirine karşıt iki görüş açığa çıkmıştır. Bunlardan ilki Roma hukukunun İslam hukukunu etkilediği, hatta İslam hukukunun varlığını Roma hukukuna borçlu olduğu. Ki bu görüşler bilimsel olarak delillerle çürütülmüştür. (lütfen bunları kitaptan okuyunuz)
İkinci görüş ise İslam hukukunun Roma hukukunu etkilediği. Bu iddia da bilimsel bakımdan kesin olarak kanıtlanmış ve açık bir biçimde temellendirilmiş değildir.
35-İslam hukukunun Cahiliye hukukuyla ilişkisi?
Cevap:İslam, cahiliye hukukuna yönelik üç temel tutum benimsemiştir.
a-İBKA: Cahiliye örf-adet hukuku içinde İslam’ın ilkeleriyle uyumlu olan kural ve kurumları aynen benimseyip devam ettirme.
b-ISLAH: Bazı kural ve kurumların düzeltilerek kabul edilmesi.
c-İLGA: İslam’ın temel ilkeleriyle uyumlu olmayan kural ve kurumların tamamen yürürlükten kaldırılması.
36- İbka, ıslah ve ilgaya örnek veriniz?
Cevap: İbka; mehir,kısas, diyet, islama uygun evlenme biçimleri
Islah; İla, zıhar, iddet, miras ve vasiyet gibi kurallar
İlga; evlat edinme,borçlunun satılması, faiz vs
37-İslam hukukunun, onu diğer hukuk düzenlerinden ayıran temel özellikleri nelerdir?
Cevap: *-İlahi iradeye dayalı olması, *-kuralların ihlaline bağlanan yaptırımın dünyevi ve uhrevi olmak üzere ikili karakterde olması, *-yasama yoluyla değil, bilimsel doktrin niteliğinde teşekkül etmesi, *-soyut değil, meseleci (kazuistik) yöntemle geliştirilmesi.
38-Hasan el-basri’nin fakih tanımından yola çıkarak fıkıha yüklediği anlam?
Cevap:”Gerçek fakih, dünyayı hakir görüp ahirete yönelen, dini konusunda idrak ve firaset sahibi, Rabb’ine kullukta devamlı, müttaki, Müslümanların namusuna göz dikmeyen ve mallarına el uzatmayan(afif), toplumu iyiliğe yönlendiren kimsedir” biçimindeki sözüyle fıkhı, ahlaki bir olgunluk ya da dinin ahlaki kavranışı olarak tanımlamaktadır

nurşen35 · 12 Nisan 2018, 20:38

İSLAM HUKUKUNA GİRİŞ 2.KONU SORU-CEVAPLARI
1- İslam hukukunun oluşum sürecini anlatınız?
Cevap: Hz. Peygamber, sahabe, tabiun dönemlerinde hazırlık safhasının tamamlandığı; müctehid imamlar döneminde sistemleşmeye başladığı; mezhep merkezli dönemde ise sistemin olgunlaştığı ifade edilebilir.
2- Hz. Peygamber döneminde İslam hukukunun durumu ile ilgili Mekke safhasının özelliklerini anlatınız?
Cevap: Mekke’de geçen hicretten önceki 13 yıl zarfında tebliğ edilen esaslar ağırlıklı olarak Allah’ın birliği, Peygamberlik müessesesi, ahiret hayatı gibi temel inanç ilkelerinin yerleştirilmesine yönelik olmuştur.
3- Medine safhasının özelliklerini anlatınız?
Cevap: Bu dönemde ibadet konuları ile ilgili ayrıntılı hükümlerin yanı sıra evlenme, boşanma, velayet, miras, ticari hayat, akitler ve borç ilişkileri, haksız fiiller, cezalar, muhakeme usulü, savaş ve barışla ilgili kurallar vb. sosyal hayatın hemen her alanını düzenleyen kurallar vaz edilmiştir.
4- Hz. Peygamber döneminde İslam hukukunun temel kaynakları neydi?
Cevap: Vahiydir. İslam hukukunun ilk kaynağını Kuran (fıkıh terminolojisindeki adı Kitab) diğerini ise Peygamberin sünneti oluşturmaktadır
5- Sünnetin kapsamını yazınız?
Cevap: Sünnet, Hz. Peygamberin ahkam ayetlerinin anlaşılması ve uygulanması ile ilgili söz, eylem ve onaylamalarını içerdiği gibi, Kuran’da temas edilmeyen konuları hükme bağlayan tasarruflarını da kapsamaktadır.
6- Nas ne demektir?
Cevap: İslam hukuku terminolojisinde, Kitap ve Sünnetin her ikisini de ifade etmek için kullanılır.
7- İslam hukukunun kaynaklarını ifade etmek için kullanılan diğer terim?
Cevap: İctihad.
8- Hz. Peygamberin ictihadında söz konusu olan iki ihtimali yazınız?
Cevap: Eğer ulaşılan çözüm ilahi iradeye uygun değilse, vahiy aracılığıyla meselenin hükmü belirtilmekte ve konu açıklığa kavuşturulmaktadır. (zıhar olayındaki gibi). Eğer ulaşılan çözüm ilahi iradeye uygunsa herhangi bir müdahale olmamakta ve zımni bir olay şeklinde değerlendirilmektedir.
9- Hz. Peygamber döneminde sahabenin yaptığı ictihadın geçerli olması için ne gerekiyordu?
Cevap: Peygamber efendimizin onayından geçtiği takdirde geçerli sayılıyordu.
10- Hz. Peygamber döneminde İslam hukuku oluşum sürecinde dikkat çeken temel özellikler nelerdir?
Cevap: Tedrice riayet, kolaylık ilkesi ve toplumun maslahatının gözetilmesi.
11- Tedrice riayet hakkında bilgi veriniz?
Cevap: Bu dönemde hükümlerin vaz edilişi sırasında, mükellefiyetlerin aşama aşama belirli bir hazırlık ve alıştırma süreciyle yürürlük kazanmasıdır. Örneğin namazın önce sabah ve akşam olmak üzere iki vakitle başlaması daha sonra beş vakte çıkarılması yada içki ve kumarın yasaklanmasının birkaç aşamada gerçekleşmesi.
12- Kolaylık ilkesi hakkında bilgi veriniz?
Cevap: İlahi iradenin mükelleflerin zorluk ve sıkıntı içinde değil bilakis kolaylaştırmayı hedeflediği bizzat Kuran’da açıklanmıştır. Peygamberimizde günah söz konusu olmadığı müddetçe her iki alternatifin en kolayını tercih ettiği nakledilmektedir. Örneğin ikrah, hastalık, yolculuk, hata, unutma vb. hususlarda kolaylıklar…
13- Toplumun maslahatının gözetilmesi hakkında bilgi veriniz?
Cevap: Bazı hukuki düzenlemelerin toplumun maslahatı doğrultusunda değişime tabi tutulduğu görülmektedir. Örneğin vefat eden bir erkeğin eşinin bekleme süresi bir yılken daha sonra dört ay on gün olarak tespit edilmiştir.
14- Nesh kavramını açıklayınız?
Cevap: Toplumun maslahatı gözetilirken değişen hükümler ve yasaklar İslam hukuku terminolojisinde nesh kavramı kapsamında değerlendirilmiştir. Örneğin Medine’de kıtlık yaşandığı bir dönemde kurban etlerinin üç günden fazla evde tutulmasını yasaklayan Hz. Peygamber, bir yıl sonra kıtlık ortadan kalktığı için ilgili yasağı kaldırmıştır.
15- İslam hukuku oluşum sürecinde sahabe dönemi hakkında bilgi?
Cevap: Sahabe döneminden bahsettiğimizde, dört halife dönemi ve kısmen Emevi idaresini kapsayan zaman dilimi söz konusudur. Özellikle ilk iki halife dönemindeki uygulamalar İslam hukuk düşüncesinin gelişimi açısından ayrı bir önem taşımaktadır.
16- Mekke, Medine ve Kufe’de gerek fetva hususunda gerekse fıkhi birikimin aktarılmasında önemli rol oynayan fakihler kimlerdir?
Cevap: Mekke’de İbn Abbas
Medine’de Zeyd b. Sabit ve İbn. Ömer
Kufe’de Abdullah b. Mesud
17- Sahabe döneminde İslam hukuk kaynakları nelerdir?
Cevap: Kitap, Sünnet ve İctihad
18- Şura ne demektir?
Cevap: Önde gelen sahabelerin bir araya toplanarak atılacak adımlar ve alınacak kararlar konusunda onların görüşlerinin alınması “şura”dır. İctihaddan farklı olarak danışma esasına dayanır.
19- Sahabenin icmaı hakkında bilgi?
Cevap: Eğer fakih sahabelerin hepsi toplanmışsa ve şura kararı açıklandıktan sonra bir muhalefet söz konusu olmamışsa, bu şekilde ulaşılan sonuçlar, daha sonraki döneme sahabenin icmaı şeklinde yansımıştır.
20- Sahabe dönemindeki İctihad faaliyetinin özellikleri nelerdir?
Cevap: *İctihad geniş bir şekilde uygulanmış ve tavsiye edilmiştir. Bu dönemde görülen İctihad faaliyetleri somut meseleleri çözmeye yöneliktir. Farazi fıkıh olgusuna rastlanmamaktadır.
* Sahabe İctihad sonucu ulaşılan hükümleri, nassların açık hükümleriyle bağlayıcılı açısından aynı derecede tutmamış, bu hususu ısrarla vurgulamıştır.
* Belli illet ve hikmetlere dayandığı düşünülen nasların, zamanın ve şartların etkisi sonucu illetlerinde bir değişme yaşandığı kanısıyla, amaçsal yorma tabi tutuldukları görülmektedir.
*Sahabe dönemi hukukçuları nas bulunmayan konularda çözüme ulaşmak için ictihad etmişlerdir. Bu hususta kendilerine rehberlik eden ana unsur, Hz. Peygamberle bir arada olmanın, onun hukuki konulardaki yaklaşım tarzına tanık olmanın kazandırdığı meleke olmuştur.
21- Rey ne demektir?
Cevap: Sahabeler, hakkında nas bulunmayan konularda bazen Hz. Peygamber dönemindeki bir olayla benzerlik kurmuşlar bazen de fayda ve maslahat açısından konuya yaklaşarak uygun gördükleri çözümü benimsemişlerdir. Yaptıkları ictihad faaliyeti genel olarak rey adı altında ifade edilmiştir.
22- Sahabeler arasındaki görüş ayrılıklarının sebepleri nelerdir?
Cevap: *Kuran ve Sünnet nasları delalet açısından, her zaman aynı kesinliğe sahip değildir.
*Sahabelerin sünnet konusundaki birikimleri aynı seviyede değildi.
*Her sahabenin zihin yapısının ve hukuki melekesinin farklı olması.
* Sosyal çevre farkı.
23- Sahabe döneminin temel özellikleri nelerdir?
Cevap: Öncelikli olarak bu dönemde Kuran ve Sünnet nasları hukuki açıdan yorumlanmış, sonraki dönemlere intikal edecek bir birikim meydana getirmiştir. Nasların hukuki yorumunun yanında sahabe fetvaları da tespit edilerek sonraki dönemlere kaynak teşkil etmiştir. Dönemin diğer önemli özelliği de siyasi gruplaşmanın hukuki anlayış üzerindeki tezahürleridir. (hariciler, şia, ehlisünnet ve-l cemaat)
24- Tabiun dönemi hakkında bilgi veriniz?
Cevap: Sahabeden sonraki nesli ifade etmektedir. Bu dönemin önemli bir bölümü Emeviler ‘in iktidarı zamanına denk geldiği için “emeviler dönemi” olarak da adlandırılmaktadır. Tabiun dönemi fıkıh hareketleri içersinde “mevali” adı verilen, Arap kökenli olmayan alimler önemli rol oynamışlardır.
25- Tabiun döneminde ilk akla gelen hukukçular kimlerdir?
Cevap: Medine’de Said b. Müseyyib
Mekke’de Ata ve İkrime
Kufe’de Alkame b. Kays, İbrahim en-Nehai ve Said b. Cübeyr
26- Tabiun dönemi hukukun kaynakları nelerdir?
Cevap: Kitap, Sünnet, Sahabenin icmaı, İctihad (rey)
27- Tabiun dönemi temel özellikleri nelerdir?
Cevap: Tabiun döneminde İslam hukukunun gelişimi açısından dikkat çeken en önemli özellik, hukuk alanında ekolleşmelerin ortaya çıkmasıdır. Hicaz ve Irak ekolleri…
28- İki ekol arasında bilgi?
Cevap: Hicaz müctehidlerinin çoğunu hadis ehli, Irak müctehidlerinin çoğunu rey ehli oluşturur.
29- İki ekol arasındaki benzerlikler ve farklar nelerdir?
Cevap: Her iki grupta hadisin bağlayıcı bir hukuk kaynağı olduğu, ictihad ve reyin de nas bulunmayan konularda kullanıldığında anlaşmaktadırlar. Ancak rey ehli fıkıhçılar, nasların akılla anlaşılabilir illetlere dayandığını ve insanların maslahatını gerçekleştirmeyi hedeflediğini düşünmektedir. Naslara bu bakış açısıyla yaklaştıklarından nas bulunmayan yerde rey lerini kullanarak ictihad etmekten kaçınmazlardı. Buna karşın hadis ehli , bütün çabalarını hadislerin ve sahabe fetvalarının ezberlenip anlaşılmasında yoğunlaştırmışlardır.
30- İki ekol arasındaki zihniyet farkını bir örnekle anlatınız?
Cevap: Hz. Peygamber’in hadislerinde 40 koyunda 1 koyunun zekat olarak verilmesi, fıtır sadakası olarakta bir ölçek hurma yada arpa verilmesini istemektedir. Bu hadislerin akılla anlaşılabilir illetlere dayandığını düşünen rey ehli fıkıhçılar bunları ayni olarak vermesini şart koşmayıp aynı değerde kıymetlerinin ödenmesiyle nassın amacının gerçekleştirmekte olduğunu düşünürken; hadis ehli fıkıhçılar ayni olarak verilmesini şart görmüştür.
31- Hicaz bölgesinde hadisin, Irak bölgesinde rey in yoğunlaşmasının sebebi nedir?
Cevap: *Hicaz bölgesinde hadisler ve sahabe fetvalarından oluşan fazla miktarda nakle dayalı fıkıh materyali bulunuyordu. Irak bölgesinde ise bu yoğunlukta rivayet malzemesi yoktu.
*Siyasal kamplaşma sonucu ortaya çıkan kamplaşmanın Irak’ta yoğun bir etkisi vardı. Kimi gruplar kendi ideolojisi doğrultusunda hadis uydurmaktan çekinmiyordu. Bu durum Iraklı hukukçuları rivayetlerin kabulü konusunda titiz davranmaya yönlendiriyordu.
*Irak bölgesindeki gündelik yaşam ve sosyal çevre, Hicazda rastlanmadığı ölçüde karmaşık bir yapı arz ediyordu. Dolayısıyla çözülmesi gereken çok sayıda mesele ortaya çıkıyordu.
32- Müctehid imamlar dönemi hangi zaman dilimini kapsar?
Cevap: Hicri ikinci asrın başlarından itibaren dördüncü asrın ortalarına kadar uzanan zamandır.
33- Müctehid imamlar döneminin diğer adları nelerdir?
Cevap: İslam hukukunun oluşum sürecinde oldukça önemli merhalelere sahne olan bu zaman için “fıkıhın altın çağı” ve “tedvin dönemi” gibi nitelemeler de kullanılır.
34- Müctehid imamlar döneminde fıkıh çalışmalarının yoğunluğunun ve itibarının artmasının nedenleri nelerdir?
Cevap: *Abbasiler, toplum üzerinde meşruiyet kazanmak ve etkinliklerini artırmak amacıyla dini konulara ve ilim adamlarına ilgi göstermiş ve bu alanda çalışmaları teşvik etmiştir.
*İslam ülkesinin sınırlarının yayılmasıyla, İslam’a yeni giren, farklı gelenek ve kültürlere sahip insanların ameli konularla ilgili birçok hükmü öğrenme ihtiyacı hissetmesi.
*Kuran ve Sünnetin hukuki yorumlarının yapılmış olması, sahabe ve tabiun fukahasının fetva ve ictihadlarında oluşan birikimlerin, onlara İslam hukukunun tedvini ve sistemleştirilmesi konusunda zemin hazırlamıştır.
*Bu dönemde hukuki konularda üstün yeteneklere sahip kabiliyetli hukukçular yetişmiş ve bunların etrafında “mezhep” adıyla anılan hukuki yapılanmalar gerçekleşmiştir.
34- Müctehid imamlar döneminde hukukun kaynakları nelerdir?
Cevap: Kitab ve Sünnet, sahabe icmaı, sahabenin bireysel ictihadları, rey.
35- Müctehid imamlar döneminin temel özellikleri nelerdir?
Cevap: Bir önceki dönemde ekolleşmeler yaşanmışken bu döneme o ekollerin içersinden şahıs merkezli yeni bir hukuki yapılanma doğmuştur. (mezhep). Fıkıhın tedvin edilmesi bu dönemin diğer bir özelliğidir. Fıkıh usulünün tedvinine de bu dönemde başlanmıştır.
36- Günümüze ulaşan ilk fıkıh usulü örneği?
Cevap: Şafii’nin Er-Risale adlı eseri.
37- Mezhep merkezli dönem hangi zamandadır ve diğer adı nedir?
Cevap: Hicri dördüncü asrın ortalarından itibaren başlayıp, kanunlaştırma hareketleri ve yenileşme arayışlarının yaşandığı 19.yy sonlarına kadar sürmüştür. “taklid dönemi”
38- Usül terminolojisinde taklidin açıklamasını yapınız?
Cevap: Delilini bilmeksizin bir başkasının görüşüyle amel etmek.
39- Bu dönemin İslam hukuku tarihi açısından en önemli vasfı?
Cevap: Hukuki faaliyetlerin artık mezhep yapılanmalı çerçevesinde sürdürüleceğinin tüm toplum tarafından benimsemiş olmasıdır.
40- Müctehid imamlar döneminin akabinde mezhep yapılanmasının yaygınlaşmasını ve yerleşmesini sağlayan faktörler nelerdir?
Cevap: *Hukukta istikrar ihtiyacı önemli ölçüde kendini hissettiriyordu.
*Kurucu hukukçuların öğrencilerinin, hocalarının görüşlerini sistemleştirme ve yaymadaki gayretleri de ekolleşmeyi hızlandırmıştır.
* Müctehidlerin İslam hukukunun tüm konuları ile ilgili görüşlerinin yazılı kaynaklarda bir araya getirilmesi, hem hukuk öğrenimini kolaylaştırmış hem de mezhep yapılanmasına katkı sağlamıştır.
41-Mezhep merkezli dönemin temel özellikleri nelerdir?
Cevap: *Bu dönemde mezhep kurucuların ictihad ve yorumları sistemleştirilmiş, bunlardan bir takım genel kurallar çıkarılmış, bu kurallar ışığında da bir çok yeni mesele hükme bağlanmıştır.
(tahric)
*Bu dönemde, karşı karşıya kalınan somut meselelerle ilgili üretilen çözümleri bir araya getiren “fetava, nevazil ve vakıat” türü eseler önemli bie yekun tutmaktadır.
*Dönemin bir diğer özelliği hukuki alanda kendini gösteren örfi hukuk ve kanunname geleneğidir.
42- Kanunlaştırma hareketleri ve yenileşme arayışlarının ortaya çıkış sebebi nedir?
Cevap: İslam dünyasının modernleşme sürecine girmesiyle, bir çok alanda olduğu gibi hukuki alanda da tartışmalar ve arayışlar kendini göstermiştir. Bu aşama ile de kanunlaştırma hareketi ortaya çıkmıştır.
43- Mecelle hakkında bilgi veriniz?
Cevap: Asıl adı Mecelle-i Ahkam-ı Adliye 1869-1876 yılları arasında hazırlanmış 1852 maddelik bir kanundur. Esas itibariyle eşya, borçlar ve yargılama hukukuyla ilgili kısımları kapsamaktadır. İslam hukukunda kanunlaştırma hareketinin ilk örneğidir. Hanefi mezhebine bağlı olarak hazırlanmıştır. Kaynakları ve muhtevası itibariyle İslam hukukuna dayanan Mecelle, form itibariyle Batı kanunlarını örnek almıştır.
44- Mecellenin akabinde İslam hukukuna dayalı ikinci kanun? Ve Mecelleden farkı?
Cevap: 1917 tarihinde yürürlüğe giren “Hukuk-i Aile Karnamesi”. Hazırlanışı esnasında Hanefi mezhebi dışındaki diğer mezheplerin hatta mezhepleşememiş Müctehidlerin ictihadlarından da yararlanılmıştır.

nurşen35 · 12 Nisan 2018, 20:41

İSLAM HUKUKUNA GİRİŞ 3.ÜNİTE SORU-CEVAPLARI
HUKUK EKOLLERİ
1- İslam hukukçularının ihtilaf sebeplerinden kısaca bahsediniz?
Cevap: * Nassların metinlerinin farklı şekilde anlaşılması, hükümde görüş ayrılıklarına yol açmıştır. Burada ağırlıklı olarak dilin yapısı ve özellikleri devreye girmektedir.
*Sünnetle ilgili malzemenin tespiti. İslam hukukçularının sünnet konusundaki birikimlerinin farklı olması.
* Hadisler tedvin edildikten sonra ise hadisin güvenilirliğini tespite yönelik ayrılıklar.
* İslam hukukçularının delil ve yöntemlerin kaynak değeri konusunda farklı düşünmeleri.
* İslam hukukçularının farklı kavrayışlara sahip olması.
*İslam hukukçularının bulunduğu sosyal çevrelerin farklı olması. Bu duruma örnek İmamı şafinin Irak’tayken benimsediği görüşlerin bir kısmını Mısır’da iken değiştirmiş olması.
*Siyasi yönelim farklılıklarının fıkhi eğilimler üzerindeki etkisi. Örnek; büyük çoğunluğun ehlisünnet vel-cemaat olmasının yanında Hariciler ve Şiiler de ortaya çıkmıştır.
2- İhtilafuz zaman ve İhtilaful burhan ne demektir?
Cevap: İhtilafuz zaman “şartların ve çevrenin farklılığından kaynaklanan ihtilaf”
İhtilaful burhan “delil ve yöntem farklılığından kaynaklanan ihtilaf”
3- İslam hukuk ekollerinin sınıflandırılmasını anlatınız?
Cevap: -Ehlisünnet adı verilen büyük çoğunluk iki gruba ayrılır.
* Yaşayan Sünni hukuk ekolleri: “dört mezhep” Hanefi, Şafii, Maliki, Hanbelî
* Günümüze dek varlığını sürdürememiş Sünni hukuk ekolleri: Evzai, Sevri, Leys, Taberi, Zahiri
— Sünni hukuk ekolleri dışında Harici ( Zeydi, Caferi ve İsmaili) ve Şii (İbazi) ekolleri
4- Hanefi ekolü kurucusu hakkında bilgi?
Cevap: Kufe’nin önde gelen hukukçusu, Rey ekolüyle adı özdeşleşmiş bir müctehid olan Ebu Hanife Numan b.Sabit etrafında şekillenmiş bir ekoldür. İmamı azam (büyük imam) olarak ta bilinir. 699 da Kufe’de doğmuş 767’de Bağdat’ta vefat etmiştir. Geçimini kumaş ticareti yaparak sağlamaktaydı. Gerek kelami meselelerle ilgilenmesi neticesinde gelişen akıl yürütme yeteneği, gerekse ticari faaliyetleri esnasında edindiği sosyal hayata ilişkin tecrübe ve birikim hukuk nosyonuna katkı sağlamıştır.
5- Ebu Hanife’nin hocası kimdir?
Cevap: Kufe’nin önde gelen fakihlerinden Hammad b.Ebi Süleyman. Hocasının vefatı üzerine ilim halkasının başına geçmiştir.
6- Ebu Hanife’nin ilmi silsilesini yazınız?
Cevap: Hammad->İbrahim en-Nehai ->Esved ve Alkame aracılığıyla Abdullah b.Mesud-> Hz Ali
7- Ebu Hanife’nin fıkıhta takip ettiği metot nedir?
Cevap: Önce Kitaba, sonra Sünnete müracaat ederdi. Bu ikisinde delil bulamazsa Sahabe görüşleri hakkında tercih yapardı. Konuyla ilgili sahabe görüşü yoksa tabiun ictihadlarını bağlayıcı kabul etmez kendi ictihad ederdi. Kitab-Sünnet-Sahabe kavli-İctihad(kıyas ve istihsan)
8- “hiyel” hakkında bilgi veriniz?
Cevap: Çözüm ve çare demek olan hile sözcüğünün çoğuludur. Arzu edilmeyen sonuçların, yine hukuk içersinde kalarak ve hukukun imkânları içinde aşılması. Ebu Hanife’nin hukuk anlayışında birçok hiyel örneklerine rastlanır.
9- Ebu Hanife’ye atfedilen eserler nelerdir?
Cevap: “El-fıkhül ekber, el-fıkhül esbat, el-vasiyye, el-alim vel müteallim”, risale ila Osman el-betti daha ziyade akait içerikli risalelerdir. Kendisinden rivayet edilen hadisleri içeren “Musnedü Ebu Hanife”.
10- Ebu Hanife’nin önde gelen dört öğrencisi kimlerdir?
Cevap:*Ebu Yusuf Yakub b. İbrahim, Muhammed b. Hasen eş-Şeybani, Züfer b. Hüzeyl ve Hasen b. Ziyad. Ebu Yusuf ve Ebu Muhammed Hanife’nin ardından 2.ve 3.imam kabul edilmişlerdir.
** Literatürde Ebu Hanife ve Ebu Yusuf için “şeyhayn”, Ebu Muhammed ve Ebu Yusuf için “imameyn ya da sahibeyn”, Ebu Hanife ve Ebu Muhammed için “tarafeyn” tabiri kullanılır.
11- Ebu Yusuf’un bize kadar intikal eden eserleri nelerdir?
Cevap: “Kitabü’l asar, Kitabü’l harac, İhtilafü Ebu Hanife ve İbn. Ebi Leyla, Er-rad siyeri-l Evzai”
12- Şeybani’nin eseleri?
Cevap: İki grup ta toplanır. Zahirur-raviye(mesailül-usul) ve Nadirur raviye (mesailün nevadir)
Zahirür raviye eserleri “ el asl ya da el mesbut, el cemiül kebir, el cemiüs sağir, es siyerül kebir, es siyerüs sağir ve ez-ziyadat”
Nadirür raviye eserleri “keysaniyyat, haruniyyat, cürcaniyyat, rakkiyyat ve ziyadatü’z ziyadat
13- Hanefi ekolünün yayıldığı coğrafya?
Cevap: Abbasiler ve Osmanlı zamanında resmi mezhep kabul edilmiştir. Umumiyetle Türk coğrafyasında ve Türkler aracılığıyla Müslümanlaşmış bölgelerde oldukça yaygındır. Mısır ve Kuzey Afrika’da yaygınlık kazanamamıştır.
14- Maliki ekolü kurucusu hakkında kısa bilgi veriniz?
Cevap: İmamı Malik adıyla tanınan Malik b.Enes el-esbahi etrafında şekillenmiştir. 713’te Medine de doğmuş 795’te Medine’de vefat etmiştir. Asıl itibariyle Yemen kökenlidir.
15- İmamı Malik’in hocaları kimlerdir?
Cevap: Fıkıhta başlıca hocası Rebia b.Ebi Abdirrahman dır. Hadis konusunda Nafi, İbn şihab ez zühri, Ebuz Zinad ve Yahya b.Said el-ensari hocalardan faydalanmıştır. Hocaları içerisinde 13 yıl boyunca derslerine devam ettiği Abdurrahman b. Hürmüz’ün ayrı bir yeri vardır.
16- İmamı Malik’in ictihadlarında kullandığı kaynaklar nelerdir?
Cevap: Önce Kitap ve Sünnete dayanırdı. Ancak ahad haber ile Medine ameli arasında çatışma görürse Medine ameline öncelik verirdi. Hakkında nas bulunmayan konularda kıyas ve mürsel maslahatla amel ederdi.
17- İmamı Malik’in eserinin adı nedir?
Cevap: Muvatta.
18-İmamı Malik’in öğrencileri?
Cevap: Abdurrahman b. El-kasım, Abdullah b.Vehb, Eşheb b.Abdulaziz, Abdullah b. Abdulhakem, Asbağ b.Ferec ve Muhammed b.Abdullah b.Abdulhakem.
19- İmamı Malik’in görüşlerinin aktarılmasında Muvatta’dan sonra en önemli kaynak hangisidir?
Cevap: El-Müdevvenetü’l Kübra.
20- Maliki ekolünün yayıldığı coğrafya?
Cevap: Önce Hicaz bölgesinde yayılmış daha sonra Kuzey Afrika ülkeleri ve Endülüs’te yaygınlaşmıştır. Günümüzde Kuzey Afrika ülkeleri, Moritanya ve Nijerya bölgesi Maliki’dir.
21-Şafii ekolünün kurucusu hakkında bilgi veriniz?
Cevap: Ekolün kurucusu 767 de Gazze’de doğan 819’da Mısır’da vefat eden İmam Muhammed b.İdris eş-Şafii’dir. Aslen Kureyşlidir. Gerek Hicaz gerekse Irak ekollerinin görüşlerini öğrenme fırsatı bulan imam Şafii, kendine has bir metot ve hukuk anlayışı geliştirmiştir. Ömrünün son dönemlerinde Mısır’a yerleşerek eserlerini düzenlemiş ve görüşlerini yaymıştır. Mısır’da bulunduğu dönemde Irak’ta benimsediği bazı görüşlerini değiştirmişti. Bu bakımdan Irak’taki görüşleri için “mezhebi kadim” (eski mezhep), Mısır’daki görüşlerine “mezhebi cedid” denilir.
22- İmamı Şafii’nin hocaları?
Cevap: Müslim b.Halid, İmamı Malik, İmamı Muhammed b.Hasen eş-Şeybani.
23- İmamı Şafii’nin ictihadında başvuru kaynakları nelerdir?
Cevap: Önce Kitab ve Sünnete başvururdu. Daha sonra sahabenin ittifak ettiği görüşlere ondan sonra sahabenin ihtilaf halindeki görüşlere başvururdu. Son müracaat ettiği delil ise kıyastır. Ebu Hanefi’nin kullandığı istihsanı ise açık bir dille ve sert bir şekilde reddetmiştir.
24-İmamı Şafii’nin eserleri?
Cevap: Meşhur Er-Risale eserini Irak’ta yazmıştır.Hukuk kitabı niteliğindeki eseri “el ümm” adını taşımaktadır. Günümüze kadar gelen diğer bir eseri ise “ihtilafü’l hadis” tir.
25- İmamı Şafii’nin öğrencileri?
Cevap: Irak’taki öğrencileri Zaferani ve Kerabisi. Mısır’daki öğrencileri Harmele b.Yahya, Buvayti,
İsmail El-Müzeni ve El ümm’ü rivayet eden Rebi b.Süleyman el-Muradi önde gelen öğrencileridir.
26-Şafii ekolünün yayıldığı coğrafya?
Cevap: Mısır’da Eyyübilerin desteğiyle bir dönem resmi mezhep ilan edilmiştir. Günümüzde Mısır, Suriye, Ürdün, Lübnan, Hindistan, İran, Filipinler, Malezya, Sri Lanka ve Endonezya gibi ülkelerde yayılmıştır. Ülkemizde de doğu ve güneydoğu bölgesinde önemli sayıda mensubu vardır.
27-Hanbelî ekolü kurucusu hakkında bilgi?
Cevap: Kurucusu 780’de Bağdat’ta doğan ve 855’te aynı yerde vefat eden İmam Ahmed b.Hanbel eş-Şeybani’dir. Baskın olan yönü hadisçiliktir. Bu yüzden kimi müellifler Ahmet b.Hanbel’i hukukçu olarak kabul etmemişlerdir. Şafii’nin Bağdat’ta olduğu dönemde ondan ders almıştır.
28- Ahmed b.Hanbel’in eserleri?
Cevap: Eİ-Müsned, Kitabül İlel ve marifeti’r rical.
29- Ahmed b. Hanbel’in öğrencileri?
Cevap: Öğrencilerinin başında oğulları Salih ve Abdullah gelmektedir. Bunların yanında Ebu bekr el-esrem Ahmed b.Hani, Ahmed b.Muhammed El-Merzevi ve Abdulmelik b.Mihram gelmektedir.
30- Ahmed b. Hanbel’in başvuru kaynakları?
Cevap: Önce Kitab ve Sünnet. İkinci aşamada Sahabenin ittifak ettiği veya muhalifi bilinmeyen fetvalarını delil olarak kabul ederdi. Daha sonra sahabenin ihtilaf ettikleri görüşlerden naslara en uygun olanı tercih ederdi. Daha kuvvetli bir delil bulamadığı durumlarda da mürsel ve zayıf hadisleri kıyasa tercih ederdi. Son aşamada ise artık mecbur kalınca kıyası kullanırdı.
31-Ahmed b.Hanbel’in fıkhi görüşlerini toplayıp tedvin eden kişi ve eserin adı?
Cevap: Ebu bekr El-Hallal. Eserin adı “el-cami”
32- Hanbelî ekolünün yayıldığı coğrafya?
Cevap: Önce Bağdat’ta yayılmış, daha sonra Hicaz, Suriye ve Mısır’da taraftar bulmuştur. Günümüzde S.Arabistan’ın resmi mezhebidir. Kuveyt ve Körfez ülkelerinde de mensubu vardır.
33-Yaşamayan Sünni hukuk ekollerinden kısaca bahsediniz?
Cevap: EVZAİ: Ebu Amr Abdurrahman b.Amr el-Evzai’ye nisper edilmektedir. Hadis taraftarıdır. Zamanla yerini Şafii ve Maliki mezheplerine bırakmıştır.
SEVRİ: Abu Abdullah Süfyan b.Said es-Sevri kurucusudur. Kufe olup hadis taraftarıdır. Reye karşı olduğu için Ebu Hanife ile arasının pek de iyi olmadığı ileri sürülmektedir.
LEYS: Ebu Leys b.Sa’d kurucusudur. Medine’de kendini yetiştirdikten sonra Mısır’a gidip oranın hukukçusu olmuştur. Şafii ve Maliki mezhepleri karşısında tutunamamıştır.
TABERİ: Ünlü tefsirci ve tarihçi İbn Cerir et-Taberani’ye nispet edilmektedir. İhtilafü’l fukaha adlı eseri günümüze ulaşmıştır.
ZAHİRİ: Ebu Süleyman Davud b.Ali ez-Zahiri kurucusudur. Önceleri Şafii mezhebine mensup olan Zahiri daha sonra kendi fıkıh anlayışını geliştirmiştir. Zahiri ekolünün en önemli savunucusu, ikinci imamı, ünlü Endülüslü bilgin İbn Hazm’dır. “ el ihkam ve en-nübez” adlı eseri vardır.

34- Diğer hukuk ekollerinden Şii çevrede gelişen Zeydi ekolü hakkında bilgi?
Cevap: Bu ekolün mensupları Hz Hüseyin’in oğlu Ali Zeynelabidin’in oğlu Zeyd b. Ali’yi kabul etmektedirler. Diğer Şii grupları Caferiler ve İsmaililer ise Zeyd b.Ali’nin ağabeyi Muhammed Bakır’ın imam olduğunu savunmaktadır. Zeyd b.Ali’ye nispet edilen “el-mecmu” adlı eseri günümüze kadar gelmiştir. Zeydi’ler günümüzde Yemen’de yaşamaktadırlar. Resmi mezhebidir.

35- Caferi ekolü hakkında bilgi?
Cevap: Şiilerin en kalabalık grubudur. Hilafetin Hz Ali’nin soyundan gelen on iki imama has olduğu görüşündedirler. İmamiyye ve isnaaşeriyye adıyla da anılır. Ekol, altıncı imam Cafer es-Sadık’a nispet edilir. Şii gruplar içersinde mensubu en çok olan ekoldür. İran’ın resmi mezhebidir. Ülkemizde de bazı mensupları vardır.

36- İsmaili ekolü hakkında bilgi?
Cevap: Cafer es-Sadık’tan sonra büyük oğlu İsmailin imam olduğunu savunan ekoldür. Batıniyye adıyla da anılır. Doğu İsmaililer ve Batı İsmaililer olmak üzere ikiye ayrılmışlardır.

37- Harici çevrede gelişen İbazi ekolü hakkında bilgi?
Cevap: Harici gruplar içinde en mutedili kabul edilen İbaziler, Abdullah b.İbaz’a nispet edilir. Ancak bu ekolün ilk teorisyeni olarak onun yerine Cabir b. Zeyd el-Ezdi kabul edilmektedir.

İSLAM HUKUKUNA GİRİŞ 5. ÜNİTE SORU CEVAP

1.Fıkıh ve fıkıh usulü kısaca nelerle ilgilenir?
Fıkıh : tek tek fiillerin hükümlerinin ne olduğuyla ilgilenir.
Fıkıh usulü : hükmün ne olduğu ve kısımlarının nelerden ibaret olduğuyla ilgilenir.

2.Hükmün temel unsaurları nelerdir?
* hükmün kendisi *hükmü koyan hakim *hükmün muhatabı olan mükellef * hükme konu olan fiiller

3.hüküm özü olarak nasıl tanımlanır?
ALLAH’ın hitabı

4.Hüküm kaç kısma ayrılır?
2 kısıma. 1) teklifi hükümler 2)Vaz’i hükümler

5.teklifi hükümler nelerden oluşur?
Bir yükümlülük içeren ya da mükellefi bir fiili yapıp yapmamakta serbest bırakan hükümlerden oluşur.

6.Vaz’i hükümler nelerden oluşur?
Bir yükümlülük içermeyen teklifi hükümlerin varlığı ya da yokluğunun bağlandığı hükümlerden oluşur.

7.Aklın hükme ulaşmaın bir yolu olmadığı konusundaki görüşler nelerdir?
Usulcülerin çoğunluğu hükmün kaynağın ilahi hitap hükmü koyma yetkisinin de ALLAH ‘a ait olduğunu ve aklın hükme ulaşmanın bir yolu olmadığı konusunda aynı kanaattedirler.
Mutezile usulcüleri ise bu konuda akla sınırlı bir alan açmaya teşebbüs etmişlerdir.

8.ehliyete sahip olmak ne anlama gelir?
Hükmün muhatabı olan mükellefin şer’i hükümler ile yükümlü olması gerektiren özelliğidir.

9.Ehliyet kaça ayrılır?
Vücub ve eda ehliyeti olarak 2’ye ayrılır.

10. VÜCUB EHLİYETİ nedir temeli ne oluşturur?
kişinin bir takım haklara sahip olmasını sağlayan vücub ehliyetinin temelini insanın hayatta olması oluşturur.

11.EDA EHLİYETİ nedir ve neye bağlıdır?
Kişinin haklarını kullanmasını sağlayan bu ehliyet akıl ve temyiz gücünün varlığına bağlıdır.

12.Ehliyet arızaları nedir?
Tam ehliyete sahip olduktan sonra bu ehliyeti daraltan veya tamamen ortadan kaldıran bir takım durumlar.

13.hükmü tanımlarken usulcüler neleri dikkate almışlardır?
Bir kısım usulcüler HÜKMÜN KAYNAĞINI
Bir kısmı ise MÜKELLEFİN FİİLLERİNİ dikkate almışlardır.

14.hükmün kaynağını dikkate alarak tanımlayan kelamcı usulcülere göre hüküm nedir?
ALLAH’ın iktiza veya tahyir ya da va’z yönüyle mükelleflerin fiillerine ilişkin hitabıdır… ( arkadaşlar çok karışık görünüyor ama sorular ilerledikçe bu tanımlar yerli yerine oturuyor..endişelenmeyin )

15.hükmü mükellefin fiillerini dikkate alarak tanımlayan HANEFİ USULCÜLERE göre hüküm nedir?
ALLAH’ın iktiza veya tahyir ya da va’z yönüyle mükelleflerin fiillerine ilişkin hitabının SONUCUDUR !

16.kelamcı usulcüler açısından teklifi hüküm nedir?
ALLAH’ın mükelleften bir fiili yapmasını veya yapmamasını istemesi yada bir fiili yapıp yapmama konusunda serbest bırakması ile ilgili hitabı.

KELAMCI USULCÜLERE GÖRE ;
17.İCAB nedir?
Şari’in mükelleften bir fiili yapmasını kesin bir şekilde istemesine ilişkin hitabıdır.

18. NEDB nedir?
Şari’in mükelleften bir fiili yapmasını kesin olmayan şekilde istemesine ilişkin hitabıdır…

19.TAHRİM nedir?
Şari’in mükelleften bir fiili yapmamasını kesin bir şekilde istemesine ilişkin hitabıdır.
20.KERAHE nedir?
Şari’in mükelleften bir fiili yapmamasını kesin olmayan şekilde istemesine ilişkin hitabıdır.

21. İBAHA nedir?
Şari’in mükellefi bir fiili yapıp yapmama konusunda serbest bırakmasına ilişkin hitabıdır.

22.Hanefi usulcülere göre teklifi hüküm nedir?
Şari’in mükelleften bir fiili yapmasını veya yapmamasını istemesi ya da bir fiili yapıp yapmama konusunda serbest bırakması ile ilgili hitabının sonucudur.
Yani ; HANEFİLERE GÖRE HÜKÜM ; hitabın kendisi değil mükellefin fiillerine ilişkin sonucudur.
HANEFİ USULCÜLERE GÖRE;
23. FARZ veya VACİB nedir?
Şari’in mükelleften kesin bir şekilde yapmasını istediği fiildir.

24.SÜNNET ve NAFİLE nedir?
Şari’in mükelleften kesin olmayan bir şekilde yapmasını istediği fiildir.

25.HARAM nedir?
Şari’in mükelleften kesin bir şekilde yapmamasını istediği fiildir.

26.MEKRUH nedir?
Şari’in mükelleften kesin olmayan bir şekilde yapmamasını istediği fiildir.

27.MÜBAH nedir?
Şari’in mükellefi yapıp yapmamakta serbest bıraktığı fiili.

28.İKTİZA kavramının içine neler girer ?
Önceki sorulardaki tanımların açıklanmasında bir şeyin yapılmasını veya yapılmamasını istemeye yönelik ilk 4 hüküm iktiza kavramının içine girer.

29.TAHYİR kavramını ne ifade eder?
Yapıp yapmama konusunda serbest bırakmayı tahyir kavramı ifade eder.

30.Kelamcı usulcülere göre Vaz’i hüküm nedir*
Şari’in bir şeyi başka bir şey için sebep şart veya mani kılması yönüyle mükelleflerin fiillerine ilişkin hitabı.

31.Hanefilere göre Vaz’i hüküm nedir?
Şari’in iradesine bağlı olarak bir şeyin başka bir şey için sebepşart veya mani oluşturmasıdır.

32.Vaz’i hükümler nasıl hükümlerdir?
Teklifi hükümlerin varlığı ile ilgili ikincil hükümlerdir.

33.vazi hükümlerin Teklifi hükümlerin varlığı ile ilgili ikincil hükümler olmasını bir örnekle açıklayınız.
Şar’i güneşin hareketleri ile oluşan vakti ; namaz için SEBEPabdesti namaz için ŞART kadının hayızlı olmasını namaz için MANİ kılmıştır.

34.teklifi ve vaz’i hükümlerin ayrı naslarda olması şart mıdır?
Hayır şart değildir.bazen bu ikisi bir nasta birleşir; bazen bunlardan sadece birisi yer alır.

35.usulcülerin çoğuna göre teklifi hüküm kaça ayrılır?
İcabnadbtahrimkerahe ve ibaha olmak üzere 5 e ayrılır.

36.hanefilere göre teklifi hüküm kaça ayrılır?
Farzvacibsünnetnafileharammekruh mübah olarak 7 kısma ayrılır.

37.bir fiilin vacib olmasını anlamı nedir?
O fiilin yapılmasının gerekli olması yapanın sevap mazeretsiz terk edenin de cezayı hak etmesidir.
İnanç açısından ; bunun hak olduğunun kabul edilmesiinkarının veya hafife alınmasının küfrü gerektirmesidir….

38.hanefilere göre farz ve vacibi birbirinden ayıran nedir?
Dayandıkları delillerin kat’i veya zanni olması.
Buna göre; FARZ; sübutu ve delaleti kati delille sabit olur…Kur’an ve mütevatir ya da meşhur sünnetin sübutu katidir.Delaletlerin de kat’i olması halinde emredilen şey farzdır denilebilir.
VACİB ise; zanni delil ile sabit olan fiilin hükmüdür.vacib olan hükümler zan ifade eden haberi vahid ile sabittir…

39.hanefilerin “vacip amelen farz gibidir” sözünden ne anlamalıyız?
Vacibin yapılması açısından aynen farzdaki gibi yapılmasının gerektiği terk edenin cezayı hak etmesidir.

40.Vacibi inkar edenin hükmü ne olur?
Küfrüne hükmedilmezinkar eden veya hafife alan fasık sayılır.

41.hanefilerin vacip dediği fiilleri diğer usulcüler ne olarak değerlendirir?örnek veriniz.
Farz ya da mendup olarak. Örneğin; fıtır sadakası Hanefilere göre vacip diğerlerine göre farzdır..bayram namazı ve kurban kesme Hanefilere göre vacip diğerlerine göre mendupdur.

42.eda edileceği vakit açısından vacip kaça ayrılır?
Mutlak vacip ve mukayyed vacip olarak 2 ye ayrılır.

43. mutlak vacib nedir?
Şari’in yapılması için belirli bir vakit tayin etmediği vaciptir…

44.mutlak vacibe örnek veriniz.
Kefaretlerzaman belirtmeden yapılmış nezirler (adak)ramazan orucunun kazası.

45.mutlak vacibin sonucu nedir?
Hemen yapılmasının gerekli olmamasıdır.mükellef onu istediği vakitte yerine getirebilir…vaktin geçmesi gibi bi durum söz konusu değildir…

46.mukayyed vacib nedir?
Şari’in yapılması için belirli bir vakit tayin ettiği vaciptir…başlangıç ve bitiş vakti vardır..bu vakit içinde yerine getirilmezse kaçırılmışyerine getirilmemiş olur
Namazoruç ve hac bu türden birer vaciptir…

47.mukayyed vacibin türleri nelerdir?
Mukayyed vacipte tayin edilen vaktin yapılması istenen fiile göre 3 durumu vardır..bunlar; MÜVESSA (geniş zamanlı ) vacip MUDAYYAK (dar zamanlı )vacip MÜŞKİL ZAMANLI vacip….

48.MÜVESSA ( geniş zamanlı ) vacip nedir?
Vacibin yapılması için belirlenen vakit hem bu vacibin hem de bu vacip türündrn başka bir vacibin yapılmasına imkan tanıyacak kadar genişse buna müvessa vacip denir….

49.müvessa vacibe örnek veriniz?
5 vakit namaz bu türdendir zira bir namaz vaktinde birden fazla namaz kılmak mümkündür….

50.müvessa vacibin sonucu nedir?
Ancak kendisine özel olarak niyet edilmesi ile geçerli olmasıdır…çünkü vakit başka bir vacibin de yapılmasına imkan verebilecek genişliktedir…mesela öğle namazı vaktinde farz veyanafile cinsinden farklı bi namaza niyet etse niyet ettiği namazı kılmış oluröğle namazı yerine geçmez…

51.MUDAYYAK (dar zamanlı ) vacip nedir?
Vacibin yapılması için belrlene vakit sadece bu vacibin yapılmasına imkan verecek kadarsa buna mudayyak vacip deir.

52.mudayyak vacibe örnek veriniz.
Ramazan orucu bu türe girer…çünkü bir günde ancak bir oruç tutulabilir.

53.mudayyak (dar zamanlı ) vacibin sonucu nedir?
Bu vacip için özel olarak niyet etmeye gerek olmamasıdır.bir kimse ramazan ayında kaza ya da adak orucu tutmak için niyetlense tüm bunlarla tuttuğu oruç ramazan orucu yerine geçer…çünkü vakit ikinci bi oruç tutmaya imkan tanımamaktadır…

54.MÜŞKİL ZAMANLI vacip nedir?
Bir yönden geniş zamanlı diğer bi yönden dar zamanlı vacibe benzeyen vaciptir.

55.müşkil zamanlı vacibe örnek veriniz.
Hac bu tür bi vaciptir….yılda birkere yapılması yönüyle hac dar zamanlı vacibe hac törenlerinin hac mevsiminin tamamını kapsamaması yönüyle geniş zamanlı vacibe benzer…

56.müşkil zamanlı vacibin sonucu nedir?
Dar zamanlı vacibe benzediği için mutlak niyetle geçerlidir. geniş zamanlı vacibe benzediği için de kazaadaknafile vacibe niyet edilmekle geçerli olmamasıdır…
Buna göre bir kimse farz olan hacdan önce adak veya nafile hacca niyet etse farz olan hac yükümlülüğü yerine getirilmiş olmaz…ancak herhengi bir belirlemede bulunmaksızın mutlak olarak hacca niyet etse farz olan haccı yerine getirmiş olur…

57.miktarının belli olup olmaması açısından vacip kaça ayrılır?
MUKADDER vacip ve GAYRI MUKADDER vacip olarak 2 ye ayrılır…

58.mukadder vacip nedir?
Şari’in miktarını belirlediği vaciptir….5 vakit namazbu namazların rekatlarızekatın miktarı buna örnektir…

59.kişinin mukadder vacip ile yükümlü olması için ne gerekir?
Bu vacibin vücub sebebinin olması yeterlidir…ayrıca bir mahkeme kararına veya borçlunun rızasına ihtiyaç yoktur…

60.gayrı mukadder vacip nedir?
Şari’in miktarını belirlemediği vaciptir.örneğin; ALLAH yolunda infakmisafire ikramda bulunmazulme uğrayana yardım etme gibi…

61.kişinin gayrı mukadder vacip ile yükümlü olması neye bağlıdır?
Mahkeme kararı veya ilgili kişilerin rızasına bağlıdır…

62.bir vacibin mukadder mi gayrı mukaddermi olduğu konusunda görüş ayrılıkları çıkmasını bir örnekle açıklayınız?
Bir vacibin bu ikisinden hangisine gireceği konusunda ictihada bağlı olduğu için görüş ayrılıkları çıkabilir…örneğin; EVLİLİK NAFAKASI…Hanefilere göre gayrı mukadder vaciptir çünkü ; koca nafaka belirlemeden evinden uzun bir süre ayrıldığı zaman eşi mahkemeye başvurup nafaka tayin ettirmedikçe nafaka talebinde bulunamaz…nafaka talebinde bulunması için ya eşi gitmeden önce kocası ile bir miktar konusunda anlaşmış olmaları ya da mahkemeden nafaka tayin ettirmesi gerekmektedir…….diğerlerine göre ise;mukadder vacip olduğundan eşi anlaşmaya ve mahkeme kararına gerek olmadan nafaka alacağı talebinde bulunabilir….

63.yerine getirmesi istenen mükellef açısından vacip kaça ayrılır?
Mükellef açısından vacip AYNİ vacip (farzı ayn ) ve KİFAİ vacip ( farzı kifaye) olarak ikiye ayrılır…

64.AYNİ vacip nedir?
Şari’in mükelleflerin her birinin yerine getirmesini istediği vaciptir….5 vakit namazoruçzekat hac gibi…

65.ayni vacibin sonucu nedir?
Her bir mükellefin bu vacibi ayrı ayrı yerine getirmesi gerekir…

66.KİFAİ vacip nedir?
Yapılması toplumun genelinden istenen vaciptir…cenaze namazıfetva ve yargı işlerişahitlik yapmailim tahsiliihtiyaç duyulan sanatların öğrenilmesi gibi…

67.kifai vacibin sonucu nedir?
Toplumun bir kesimi yapınca diğerlerinden sorumluluk düşer.şayet kimse yerine getirmezse herkes günahkar olur.

68.kifai vacip ne zaman ayni vacibe dönüşür?
Kifai vacibi yapabilecek tek kişi varsa ayni vacibe dönüşür…örneğin bir yerde sadece bir doktor varsa hastaya müdahale etme ona ayni vacip olmuştur….yine bir yerde fetva vermeye yetkili tek müftü varsa fetva vermek onun içim ayni vacip olmuştur…

69.yapılması istenen fiilin belli olup olmaması açısından vacip kaça ayrılır?
MUAYYEN vacip ve MÜPHEM vacip olarak ikiye ayrılır…

70.MUAYYEN vacip nedir?
Şari’in mükellefin yapmasını istediği şeyi mükellefe seçme hakkı tanımaksızın kendisinin belirlemesidir.

71.muayyen vacibe örnek veriniz?
Namaz oruçhaczekatgaspedilen malın geri verilmesisatın alınan malın bedelinin ödenmesi bu tür vacibe örnektir.
VACİPLERİN ÇOĞU MUAYYEN VACİPTİR..

72.muayyen vacibin sonucu nedir?
Mükellef Şari’in kendisi için belirlediği şeyi yerine getirmedikçe sorumluluktan kurtulamaz…

73.MÜPHEM vacip nedir?
Şariin birkaç işten birini belirlemeyip seçimi kendisine bıraktığı vaciptir…
Mükellefin tercihine bırakıldığı için diğer adı da MUHAYYER vacip tir.

74.müphem vacibe örnek veriniz.
Yemin kefareti..ya ailene yedirdiğinin orta hallisinden 10 fakiri yedireceksin ya 10 fakiri giydireceksin ya da bir köle azat edeceksin….mükellef istediğini seçer ve kefaret borcu ödenmiş olur…

75.müphem vacibin sonucu nedir?
Mükellef seçeneklerden birisi yapar yükümlülükten kurtulurhiçbirini yapmazsa günahkar olur cezayı hak eder.

76. vacibin tüm kısımlarının bir vacipte toplanması mümkün müdür? Örnekle açıklayınız…
Mümkündür ama şart ta değildir….örneğin 5 vakit namaz vakit açısından ; mukayyed – miktarının belli olması açısından ; mukadder- mükellef çısından ;ayni-istenen fiilin belirli olması açısından muayyen vaciptir.

77.MENDUP nedir?
Yapılması istenmekle beraber terk edilince kınamanın olmadığı fiildir…yapılması terk edilmesinden daha iyidir.

78.hanefiler dışındaki usulcülerin çoğunluğunun eşanlamlı olarak kullandıkları terimler nelerdir?
Mendup-müstehap-nafile ve sünneti eşanlamlı olarak kullanırlar…

79.SÜNNET nedir?
Terk edilmesi yasaklanmamakla beraber yapılması iyi görülen ve dinde gelenek haline gelmiş fiillerdir….ezancemaatle namaz kılmaabdest alırken ağza su vermenamazların müekked sünnetleri…bu tür sünnetlere SÜNNETİ HÜDA denir…yapan sevap kazanır terk eden kınanır…

80.sünneti zevaid nedir?
Hz. Peygamber efedimizin yemeiçmegiyim kuşam gibi insan olması hasebiyle yaptığı fiillerdir…terk eden kınanmaz.

81.NAFİLE nedir?
Yapılması iyi görünmekle beraber gelenek haline gelmeyen fiillerdir.ikindi ve yatı namazlarının öncesinde kılınan 4 rekat namazlarpazartesi ve Perşembe oruçları…yapan sevap kazanırterk eden kınanmaz…

82.HARAM nedir?
Kesinlikle yapılmaması istenenterk edilmesine sevap yapılmasına ceza verilen fiillerdir.

83.yasağınyasaklanan fiilin özüyle ilgili olup olmamasına göre haram kaça ayrılır?
Haram liaynihi(lizatihi) – haram ligayrihi olarak ikiye ayrılır…

84.liaynihi haram nedir?
Özü itibarıyla kötü olduğundan yasaklanan fiiller…adam öldürmezina etmehırsızlıkmurdar et satmaavlenilmesi yasak olan yakınlarla evlenmegibi.

85.liaynihi haram olan fiilin sonucu nedir?
Fiilin temelden gayri meşru sayılmasıdır..bu fiil yapılınca bu fiile hiçbir meşru sonuç bağlanmazbatıl kabul edilir…örneğin hırsızlık meşru bir mülkiyet sebebi olarak kabul edilmez.

86.ligayrihi haram nedir?
Aslında meşru olmakla beraber haram kılınmasını gerektiren başka bi sebepten dolayı yapılması yasaklanan fiillerdir. Ramazan bayramının ilkkurban bayramının ilk üç günü oruç tutmak….alım satım meşrudur ama riba içerince yasaklamıştır….

87.ligayrihi haram olan fiilin sonucu nedir?
Hanefilerin dışındaki usulcülere göre tıpkı lizatihi haram gibi geçersiz sayılmasıdır….hanefiler ise böyle bir fiili ve bunun yasaklanmasını gerektiren diğer fiili birbirinden ayırarak her iki fiile farklı sonuçlar bağlar..( butlan ve fesad konusu)

88.MEKRUH nedir?
Terk edilmesi yapılmasından daha iyi olan fiildir…Cuma vakti ezan okunurken alışveriş yapmak gibi. Mekruh fiili yapan kişi cezayı hak etmez ancak bazı durumlarda kınanmayı hak eder…terk eden ise övülür…

89.hanefilere göre mekruh kaça ayrılır?
2’ye..tahrimen mekruh ve tenzihen mekruh…

90.tahrimen mekruh nedir?
Harama yakın mekruhtur yapılmasıkesin olarak yasaklanmıştır..bu yasak haberi vahid gibi zan ifade eden bi delile sabit olmuştur. Pazarlık üzerine pazarlıkevlenme teklifi üzerine evlenme teklifi bu türdür.inkarı küfre götürmez…

91.tahrimen mekruh hakkındaki görüşler nelerdir?
İmam Muhammede göre yapılması halinde cezanın hak edilmesi haram gibidir..yani vacibe karşılık gelir.
Ebu Yusuf ve Ebu Hanifeye göre ise bu mekruhu yapan kınanmayı hak eder şefaatten mahrum kalır…sünnete karşılık gelir.

92.tenzihen mekruh nedir?
Helale yakın mekruh…soğan ve sarımsak kokusuyla mescide gitmek bu türdendir…caz ve kınanmayı hak etmez ama faziletli davranmayı terk etmiş olur.

93.MÜBAH nedir?
Mükellefin yapıp yapmama konusunda serbest olduğu fiillerdir..sevap ya da günah yoktur.

94.AZİMET nedir?
Kulların özürlerine bağlı olmaksızın genel geçer olmak üzere ilkten konulmuş asli hükümdür.

95.RUHSAT nedir?
Kulların özrlerie bağlı olarak geçici olarak konulmuş istisnai hükümlerdir.

96.Hanefilere göre ruhsat hükümleri kaç türdür?
Dört türdür…ilk ikisi gerçek anlamda ruhsat diğer ikisi mecazi anlamda ruhsattır…

97.birinci tür ruhsat nedir?
Bir fiilin haramlık sebebinin ve haramlık hükmünün devam etmesine rağmen mübah sayılması…örneğin ölüm veya bir organın yok edilmesi tehdidi ile ALLAH’ı inkara zorlanan kişi kalben imanını koruyarak sözle inkar edebilir…bunu yapmayıp azimete göre hareket ederek ölmeyi de seçebilir..Ammar bin Yasirin müşriklerin şiddetli işkencesi sonucunda sözle inkarının ardından efendimizin ona yine aynı durumla karşılaşırsa aynı şeyi yapmasını söylemesi buna örnektir…
Mükellef azimeti ve ruhsatı seçmekte serbesttir…azimeti seçip de ölürse günah işlemez hatta sevap kazanır…

98.ikinci tür ruhsat nedir?
Bir fiilin haramlık sebebinin bulunduğu halde haramlık hükmünün kaldırılarak mübah kılınması…yolcunun oruç tutmama ruhsatı gibi.
Bu tür ruhsatta mükellef zarar görmeyecekse Hanefilere göre azimete göre hareket etmesi daha iyidir…ancak ruhsatı tercih ederse de günah işlemiş olmaz….
Butür ruhsat zimete göre hareket etmeyi ortadan kaldırmayıp azimet ve ruhsattan birini tercih imkanı verdiği için Hanefilerce TERFİH RUHSATI olarak ta isimlendirilir…

99.üçüncü tür ruhsat nedir?
Bir fiilin haramlık sebebi ve hükmünün kaldırılarak mübah kılınması….ölüm tehdidi veya açlık ve susuzluktan ölme tehlikesiyle karşılaşan kişinin haram olan bişeyi yiyip içmesi gibi…
Bu tür ruhsatta sabredip azimete göre hareket etmesi caiz değildirruhsatı kullanmalıdır…azimeti seçip ölürse günahkar olur…azimete göre hareket etme imkanı kalmdığından Hanefilerce ISKAT RUHSATI olarak isimlendirilir…

100.yolcu için tanınan namazı kısaltma ruhsatı nasıl bir ruhsattır?
Hanefilere göre Üçüncü türden bi ruhsattır…”Bu ALLAH’ın bir sadakasıdıralın kabul edin “ hadisinden dolayıbir seçme ruhsatı değildir…bu yüzden yolcunun namazı tam kılması CAİZ DEĞİLDİR….
Diğer ekollere göre ise ikinci türden bir ruhsattırazimet ve ruhsattan birini seçebilir…

101.dördüncü tür ruhsat nedir?
Önceki şeraitlerdeki bazı ağır hükümlerin bizden kaldırılmış olması….namazın ibadethane dışında bir yerde kılınmamasımalın dörtte birini zekat olarak vermeganimetlerin haram olması gibi ağır hükümler bizden kaldırılmış veya hafifletilmiştir…MECAZEN ruhsat olarak isimlendirilir çünkü kaldırılan hükümlere göre hareket etme imkanın yoktur…

102.mukayyed vacibin yapılış şekilleri nelerdir?
EDA : mukayyed vacibin kendi için belirlenmiş vakitte rükun ve şartlarına uygun olarak ilk defa yerine getirilmesi…
KAZA:vakti çoktıktan sonra yerine getirilmesi.
İADE: özür veya kusur sebebiyle eksik yapıldıktan sonra vakti içinde yeniden tam şekilde yapılması…

103.hanefilerin batıl ve fasit terimlerini kullanış yerleri nasıldır?
Yapılan bir akdin rükünlerinde veya kurucu şartlarında eksiklik varsa bu durm akdi batıl kılar….eksiklik farklı bir yerdeyse örneğin satılan malın bedeli bilinmiyorsa veya ribalı bir akitse FASİTolur…..batıl akde meşru bir akdin hiçbir sonucu bağlanmaz….fasit akde bağlanabilir….örneğin fasit akitte müşteri malı teslim almışsa mülkiyeti sabit olur ama fesadı gerektiren sebep giderilmedikçe bu maldan faydalanması helal olmaz. Şafiilere göre ise fesat sebebi ortadan kalka da akit sahih hale gelmez.

104.Vaz’i hükümler nelerdir?
İlletsebeprükunşartmani…Hanefiler bir de alameti eklemişlerdir.

105.İLLET nedir?
İllet varsa hüküm var illet yoksa hüküm yoktur….hükmün varlığı ve yokluğu illete bağlıdır…..sarhoşluk şarap içmenin haram oluşunun illetidir

106.SEBEP nedir?
İlletle aynı şeydir ama illetten ayıran ; hükmün konulması ile durum arasında aklen kavranabilecek uygunluğun olmamasıdır…fecrin doğması sabah namazının vacib olması için sebeptir ama bunların arasında aklen kavranabilecek açık bir uygunluk yoktur…

107.sebep ve illetin aynı olması konusunda usulcülerin görüşleri nelerdir?
Bazı usulcüler tamamen aynı şeydir derken bazıları her illet sebeptir ama her sebap illet değildir derler….örneğin ramazan ayının girmesi oruç ikan sadece sebep iken yolculuk hali aklen de kavranabildiği için hem sebep hem illettir…

108.RÜKUN nedir?
Bir şeyin varlığı kendi varlığına bağlı olan ve onun yapısından bir parça olan unsurdur…kıyamkıraatrükusecde namazın rüknudur…namazın varlığı bunlara bağlıdır.

109.ŞART nedir?
Bir şeyin varlığı kendi varlığına bağlıdır ama o şeyin yapısından bir parça olmayan şeydir….abdest namazın şartıdır.

110.şart ile illet ve sebep arasında ne fark vardır?
İllet veya sebebin varlığı hükmün varlığını gerektirirken şartın varlığı hükmün varlığını gerktirmez…namaz için sebep olan vaktin girmesiyle namaz vacip olur ama şart olan abdest almakla namaz vacip olmaz…

111.MANİ nedir?
Varolması halinde sebebe hükmün bağlanmasını veya sebebin gerçekleşmesini engelleyen durumdur….mani ya hükmün mani’idir ya da sebebin mani’idir….hükmün mani’i olması :varisin miras bırakan kişiyi kasten öldürmesi akrabalık bağının olmasına rağmen miras hükmünün gerçekleşmesine manidir. Sebebin mani’i: kişinin nisabı eksilten borcu varsa bu borç zekatın vacip olma sebebinin gerçekleşmesini engeller…sebeb gerçekleşmeyince zekat ta vacip olmaz….

112.aklın şer’i bir hükme ulaşmanın yolu olup olmadığı konusunda Sünni ve mutezili usulcülerin tartışmaları nasıl adlandırılır?
HÜSÜN VE KUBUH ( iyilik ve kötülük ) meselesi

113.usulcülerin hüsün kubuh yaklaşımları nelerdir?
Mutezileye göre ; akıl bazı fiillerin iyi veya kötü olduğunu bilirŞariin emir ve nehyi de bunu destekler…
Eşarilere göre; akıl fiillerin iyi ya da kötü olduğunu kavrayamaziyilik ve kötülük Şari’in emriyledir…
Maturidilere göre ise; akıl bazı fiillerin iyi ya da kötü olduğunu bilir ama bu bilgisine yükümlülük bağlayamaz…

114.mükellef kimdir?
Hükmün muhatabı olan kişidir.

115.kişinin mükellef olması için ne gerekir?
Hitabı anlayacak seviyede akla sahip olması gerekir…yükümlü olması için aklen de br seviyeye gelmeli bu da temyiz gücüne sahip olarak büluğa ermesiyle olur…

116.temyiz gücü nedir?
İyiyi kötüden ayırt etme gücüdür..söz ve davranışlara bakarak anlaşılabilir.

117.büluğ nedir?
Erkeğin babakızın anne olma özelliğini kazanmasını sağlayan alametlerle sabitolur…alametler görülmezse çoğu fakihe göre 15ebu hanifeye göre ise erkeklerde 18kızlarda 17 yaş hükmen büluğa erme yaşıdır…

118.ehliyet ne zaman başlar?
Anne karnındaki cenin safhasından…

119.insan hayatı kaç dönemdir?
1. cenin dönemi: ana rahmine düşmesinden doğuma kadar geçen süre.
2.temyiz öncesi küçüklük dönemi:doğum ile 7 yaş arası dönem.
3.temyiz sonrası küçüklük dönemi: yedi yaş ile büluğ arası dönem
4. büluğ çağı sonrası dönem: büluğdan ölene kadarki dönem.

120.rüşd nedir?
Kişin özellikle mali konularda dikkatli ve basiretli davranacak bir olgunluk seviyesine ulaşmasıdır ve büluğdan sonra gelir…

121.ehliyet kaç kısımdır?
Vücub ve eda ehliyeti olarak 2.

122. vücub ehliyeti nedir?
kişinin haklara sahip olabilme borç altınagirebilme ehliyetidir.temelini insanlık vasfı oluşturur..akıl ve rüşdle ilgisi yoktur.cenin bile bu vasfa sahiptir.
Bu açıdan eksik ve tam olarak ikiye ayrılır.

123.eksik vücub ehliyeti nedir?
Sadece cenin içindir onun lehine bazı hakların sabit olması sağlar….cenin lehine sabit olan hakların ve malların korunması için bir yed-i emin tayin edilir.

124.tam vücub ehliyeti nedir?
Haklara sahip olmanın yanında bazı borçların altına da girmesini sağlayan ehliyet türüdür…doğumla başlar ölene kadar sürer…
Temyiz çağına ermemiş küçük çocuklar ile akıl hastaları için de sabittir…bunlar da başkasının malına zarar verince ödemekle yükümlüdürler..ihtiyaç duymaları halinde yakın akrabalarının nafakaları ile sorumlu tutulmaları da mali yükümlülüklerinin bir sonucudur.

125.eda ehliyeti nedir?
Kişin hukuken geçerli sayılabilecek fiiller ortaya koyabilmesini sağlayan ehliyettir…FİİL EHLİYETİ de denir.akıl ve temyiz gücüne dayanır.temyiz dönemi ile başlar büluğ ve rüşd çağı ile tam hale gelir…her nekadar temyiz öncesinde küçük çocuğun akıl ve temyiz gücü oluşmaya başlasa da bu yok kabul edilir…bu açıdan 2 ye ayrılır:

126.eksik eda ehliyeti nedir?
Temyiz çağına erişen küçüğün ehliyetidir.yardım ve desteğe ihtiyaç duyar bunu da velisi sağlar…mümeyyiz küçüğün ceza ehliyeti de yoktur ancak ekik eda ehliyeti ile bazı hükümler sabit olur.

127.mümeyyiz küçük ibadetlerden sorumlu mudur?
Değildir ama yaptığında sahih olur ve sevap kazanır.

128.kul hakları açısından mümeyyiz küçüğün tasarrufları nelerdir?
3 kısımdır.bunlar :
1. sırf yararına olan tasarruflar: hibesadakavasiyet ve hediyeyi kabul etmesi…velisinin izni olmaksızın geçerlidir.
2.sırf zararına olan tasarruflar: hibe ve vasiyette bulunmakborç ikrarıborç vermevakıf gibi şeyler velisinin izni olsa bile geçerli değildir.
3.yarar ve zarar ihtimali bulunan tasarruflar: alım-satımkiraortaklık sözleşmesi gibi…bunlar sahih olarak gerçekleşir ama fiil olarak işlerlik kazanması velisinin onayına bağlıdır..onaylamazsa yapıldığı andan itibaren batıl olur hukuki bir sonuç doğurmaz.

129.bu görüşleri kim kabul eder?
Bunlar maliki ve Hanefilerin görüşüdür…Şafiilere göre mümeyyiz küçüğün yaptığı tasarruflar batıldır..hanbeliler ise velisinin önceden izin vermesine bağlıdır sonradan izin verse de geçerli olmaz.

130.tam eda ehliyeti nedir?
Kişi büluğa erip akıl ve temyiz gücünün olgunlaşmasıyla buna sahip olur….namaz oruç zekat hac gibi dini vecibelerden sorumludur.cezai ehliyet devreye girer.hukuk karşısında her yönden mükellef olmuştur.

131.ehliyet arızaları nedir?
Kişinin ehliyetini daraltan veya tamamen ortadan kaldıran durumlar…sadece eda ehliyeti için geçerlidir…semavi ve mükteseb olarak 2 ye ayrılır.

132.semavi arızalar nedir?
Gerçekleşmesi kişinin elinde olmayan arızalardır..müktesebden daha güçlüdür..

133.belli başlı semavi ehliyet arızaları nelerdir?
Küçüklük : tabii bir durumdur ama ehliyete aykırı olduğundan arız sayılmıştır.
akıl hastalığı: bu kişiye mecnun denir.eda ehliyetinden tamamen yoksundur.
ateh ( akıl zayıflığı): bu kişiye ma’tuh denir…ehliyet olarak mümeyyiz çocuk gibidir.
Ayrıca baygınlıkuykuunutmahayız ve nifashastalıkölüm ve kölelik te sayılır.

134. müktesep arıza nedir?
Gerçekleşmesinde kişinin rolü olan arızalardır.

135.belli başlı müktesep arızalar nelerdir?
SEFEH : gerçekte akıllı olsa da malı konusunda aklın ve şer’in gereklerine aykırı davranmaya sevkeden hafiflik ve tedbirsizlik halidir.malını saçıp savurana sefih denir.buehliyete mani değildir ancak hukuki tasarruflarında bir kısıtlama ( HACİR ) getirilebilir.hacir konulduğunda sefih mümeyyiz küçük gibidir.

SARHOŞLUK :sarhoşluğun hükümlere etkisi mübah ve haram olmasına göre iki şekilde değerledirilir…
mübah yolla olan sarhoşluk örneği;zaruret halinde ve tehdit altında içki içme ve tedavi amaçlı uyuşturucu madde alma sonucu sarhoş olmadır..bu türde hukuken sorumlu olunmaz.hukuki tasarrufları geçersizdir.ceza da uygulanmaz..bayılan kimse gibidir.
Haram yolla olanı da malumuz bilerek haram maddelerin alınmasıyla olan sarhoşluktur…Hanefi ve Malikilere göre mükellefiyeti kaldırmaz..sarhoşken işlediği suçtan sorumludur kişicezalandırılır.alım satım boşama gibi tasarrufları geçerlidir.sadece dinden dönmesi ve zina gibi suçlar konusunda ikrarı geçerli sayılmaz…Şafii ve Hanbelilerde ise irade şartı olduğundan hukuki tasarrufları geçerli olmaz.şüphe ile düşen kısas ve had cezaları da uygulanmaz.

İKRAH : korkutma ve tehdit yoluyla kişiye istemediği bişeyi yaptırmaktır.zorlayana MÜKRİH zorlanana MÜKREH denir.ikrahın hukuken dikkate alınabilmesi için mükrihin yaptığı tehdidi yerine getirebilecek güçte olması şarttır..

136.ikrahın hükümlere etkisi konusunda bilinmesi gereken kavramlar nelerdir?
İhtiyar ve rıza…
İHTİYAR : bir şeyi yapıp yapmama konusunda bilinçli bi tercihte bulunmak.
RIZA: BİR ŞEYİ İSTEYEREK KABULLENME.

137.hanefilere göre ikrah kuvveti ve etki derecesine göre kaça ayrılır?
İkrahı mülci ve ikrahı gayrı mülci olarak ikiye ayrılır.
İKRAH-I MÜLCİ ( tam ikrah ) : öldürme veya bir organı yok etme tehdidini içeren ikrahtırihtiyarı bozarrızayı yok eder.
İKRAH-I GAYRI MÜLCİ ( eksik ikrah ) : kısa süreli hapis veya dövme tehdidini içerirrızayı kaldırır ama ihtiyarı bozmaz.

Her iki türüyle de ikrah ehliyete aykırı bir durum değildirçünkü akıl ve büluğ mevcuttur.

138.İkrahın sözlere etkisi nedir?
İkrahın konusu borçevlenmeboşama gibi bişeyse ikrahın iki türü de geçersizbatıldır.

139.ikrahın konusu sözlü tasarruflar ise Hanefiler bunu kaça ayırır?
İkiye…
Birincisi : bu söz alım satımkirarehin gibi feshedilmeleri mümkün olan tasarruf ise bu tür tasarruf batıl olmafasit olur..çünkü ikrah rızayı kaldırsa da ihtiyarı tamamen iptal etmez..rıza ise akitlerin rükun ve kuruluş değil sıhhat şartıdır..bu yüzden batıl değil fasit olur.
İkincisi: bu söz evlenmeboşamanezir ve yenin gibi feshedilmesi mümkün olmayan tasarruf ise mükrehin ikrah sonucu yaptığı tüm tasarruflar geçerlidirsonuçlarını doğurur.

140.hanefiler dışındaki çoğunluğun görüşü nedir?
İster feshedilmesi mümkün olsun ister olmasın ikrah altındaki tüm sözlü tasarruflar geçersizdir.

141.ikrahın fiillere etkisi nedir?
İkrahın konusu haksız yere öldürmeharam olan bişeyi yeme içmebaşkasının malını telef etmeye zorlama şeklinde ise ikrahın hükmü fiilin türüne göre değişir.

142.mükrehin ikrah altında yapması vacip olan fiiller nelerdir?
Domuz eti yemeyeiçki içmeye zorlanması bu türdendir..mükreh zorlandığı fiilleri yapmaz da ölürse veya bir organını kaybederse günahkar olur…çünkü ALLAH aruret durumunda bunları mübah kılmıştır.

143.mükrehin ikrah altında yapması mübah olan fiiller nelerdir?
Mükrehin inkar etmeye zorlamasıbaşkasının malını yemeye zorlanması bu türdendir. Bu fiilleri yapması mübahtır ancak yapmayıp sabreder ve sonucunda ölür veya bir organını kaybederse günah işlemiş olmaz aksie sevap kazanır…başkasının malına zarar vermeye zorlandığında tazmin ile sorumlu olan mükreh değil mükrihtir.

144.mükrehin ikrah altında hiçbir şekilde yapması caiz olmayan fiiller nelerdir?
Haksız yere birini öldürmesi ve zina etmesi bu türdendir…hayatını kaybetse bile ikrah altıda bu fiilleri yapması kesinlikle haramdırçünkü nasıl kendi canı ve namusu dokunulmaz ise başkasınınki de aynı şekilde dokunulmazdır.

145.mükrehin adam öldürmesi halinde verilecek ceza hakkındaki görüşler nelerdir?
Çoğunluğa göre kısas cezası uygulanır.ancak Ebu Hanife ve imam Muhammed’e göre kısas cezası mükrihe uygulanır çünkü mükreh alet konumundadır..çoğunluğa göre ise mükrehe uygulanır.çünkü öldürmesi haram olduğu halde öldüren mükrehtir..Ebu Yusuf’a göre ise kısas uygulanmaz mükrihin diyet ödemesi gerekir.

146.ehliyete etkisi son derece sınırlı olan ve sadece bazı hallerde mazeret sayılan müktesep arızalar nelerdir?
Cehalethezl (ciddiyetsizlikşaka) hata ve yolculuk.

147.hükme konu olan fiillerin şartları nelerdir?
1.fiil yapılabilir ve mükellefin gücü dahilinde olmalıdır..”teklifi ma la yutak caiz değildir” sözü imkansız bir şey ile kişiyi yükümlü tutmak şer’an caiz değildir anlamına gelir.
2.fiilin mükellef tarafından tam olarak biliniyor olması gerekir..bilmekten kasıt bilme imkanına sahip olması anlamındadır..

148.hükme konu olan fiiller nelerdir?
ALLAH hakkıyla ilgili fiiller ve kul hakkıyla ilgili olan fiiller.

149. bir hakkın ALLAH hakkı mı kul hakkı mı olduğunu belirleyen nedir?
Hakkın düşürülmeyeaffedilmeye elverişli olup olmamasıdır…hiç kimsenin düşürmeye hakkı olmayan ve yerine getirmekte gevşeklik gösteremeyeceği haklar ALLAH hakkıdır..ibadetlerkamu düzeni sağlayan hükümlerin ilgili olduğu fiiller…
Hak sahibi tarafından affedilmesi mümkün olan fiiller kul hakkı kapsamına girer…

150.sırf ALLAH hakları kapsamındaki fiillerde bulunması gereken özellikler nelerdir?
ibadetmeunet ( mali külfet ) ve ukubet( ceza) niteliklerinden biri bulunmalıdır.

151.bu üç nitelikten birinin bulunduğu haklar kaça ayrılır?
SEKİZ KISIMA AYRILIR.
1. sırf ibadet anlamı taşıyan fiiller:din ve toplumun düzenini oluşturan fiiller.imannamazoruçhaccihad…Hanefilere göre zekatta buna girer.
2. ukubat-ı kamile( tam ceza niteliği taşıyan fiiller) : kazf haddi dışındaki hadler ( şar’i tarafından miktarı ve niteliği belirlenen cezalar) bu kısma girer.bunlar toplumun tümünün yararı içindir..hiç kimse bu cezaları düşüremez veya uygulamada gevşeklik gösteremez.bucezaların uygulanması devlet başkanına veya görevlendirdiği kişiye aittir.
3. ukubatı kasıra ( kısmen ceza niteliği taşıyan fiiller ) : murisini öldüren kişinin mirastan mahrum edilmesi bu kısma girer.çocuk için geçerli değildir.
4. ibadet niteliği taşıyan cezalar : yemin oruçzıharhata ile adam öldürme kefareti gibi kefaretler bu kısma girer..bu kefaretler ibadet türü fiillerle yerine getirildiğinden zımmiler ( gayrı Müslimler) kefaretle sorumlu tutulamazlar.
5. meunet anlamı taşıyan ibadetler : fıtır sadakası bu türdendir…bir kimseyi başkası sebebiyle vacip olmasıtam ehliyetin şart olmaması fıtır sadakasın meunet yönünü gösterir..sadaka denmesi; oruçlu için bi arınma olmasıedasında niyetin şart olması da ibadet yönünü gösterir…
6. ibadet anlamı taşıyan meunet : toprak mahsullerinden 10 da 1 veya 20 de 1 alınan öşür bu gruptandır.öşürarazinin vergisi olması sebebiyle meunet mali bir yükümlülüktür..topraktan çıkan ürünün de zekatı konumundadır bu yönüyle de ibadet anlamı taşır.
7. ukubet anlamı taşıyan meunet : gayrı Müslimlerden alınan toprak vergisi ( haraç) bu kısma girer.haraç mali bi yükümlülüktür ama gayri Müslimlerden alındığı için kısmen ceza niteliği taşır.
8. bizzat kaim (müstakil) haklar : bir kimsenin uhdesinde sabit olmayanborçlusu olmayan haklardır.ganimetmaden ve toprak altından çıkarılan hazinelerden beşte bir oranında alınan vergiler bu kısma girer

152. kul hakkının ortak özelliği nedir?
Hak sahibi dilerse hakkının yerine getirilmesini isterdilerse bir bedel karşılığında veya karşılıksız hakkından vazgeçebilir…

153.ALLAH hakkının ağır bastığı fiiller nelerdir?
Kendisinde iki hak birleşmekle beraber ALLAH hakkının ağır bastığı fiillerdir..Kazif suçu ( iffetli kadına zina isnadında bulunma ) na verilen ceza ( haddi kazf) böyledir…iftiraya uğrayan kişiden ithamın giderilmesi yönüyle kul hakkı mevcuttur….kazif suçu namusu lekeleyenşeref ve itibarı sarsan bir suç olduğundan cezalandırılmasında toplumun yararı vardır bu yönüyle ALLAH hakkıdır…Hanefilere göre kazif cezasındaki ALLAH hakkı kul hakkından ağır basar.şafiilere göre ise kul hakkı ağır basar.

154.kul hakkının ağır bastığı fiiller nelerdir?
İki hak birleşmekle beraber kul hakkının ağır bastığı fiillerdir…kasten adam öldürene kısas uygulanması böyledir…bu cezanın uygulanması yaşam hakkının korunmasıtoplum güvenliğinin sağlanması ve suçların azaltılması yönüyle kamunun yararınadır ve bu yönüyle ALLAH hakkıdır….diğer yönden bu cezanın uygulanmasında maktulün yakınlarının menfaati vardır.bu da katile duyulan intikam duygusunun yok edilmesidir.buyönüyle de kul hakkıdır.işlenen suçtan en fazla maktulün yakınları mağdur olduğundan kul hakkı ağır basar..maktulün velisi istemezse kısas uygulanmazdiyet te isteyebilir…yine kul hakkı ağır bastığı için maktulün velisinin cezayı infaz edecek görevli nezaretinde usulüne uygun olarak cezayı bizzat infaz etme hakkı da vardır…

nurşen35 · 12 Nisan 2018, 20:42

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

1.İslam hukukunun temel kaynağı nedir?
Vahiy

2.vahiy kaynaklı olması beşer müdahalesine kapalı olduğu anlamına mı gelir?
Hayır.çünkü Kur’an ve sünnette insanların karşılaşacağı tüm problemlerin birebir ve ayrıntılı çözümleri yer almaz..

3. Nass nedir?
Kur’an ayetleri ve Hz. Peygamberin sözleri genel olarak bir düzenleme içeren söz veya metin anlamında “ nass” diye isimlendirilir.

4.ictihad hangi soru üzerine ortaya çıkmıştır?
Sınırlı nassların sınırsız hayat olaylarına nasıl yeterli olacağı sorusu.

5.ictihad nasıl bir faaliyettir?
Nasslar üzerinden yürütülen bir faaliyet olmakla beraber esas itibarıyla insan aklın ve birikiminin devreye girdiği beşeri bir faaliyettir.

6.islam hukukunun sistemleştirilmesi hangi faaliyet sonucu gerçekleşmiştir?
Şahsi akıl yürütme anlamındaki rey ictihadının devreye girmesiyle….

7.ictihadın fıkıh usulünün temel kavramlarından biri haline gelipzengin doktriner tartışmaların doğması hangi dönemdeki fıkhi gelişmelerin ürünüdür?
Mezheplerin teşekkül ettiği dönem.

8.şer’i hükümlerin belirlenmesinde rey’in kullanılmasına kapı aralayan hangi tartışmalardır?
Doğrudan Peygamberlik alanına girmeyen konularda ( devlet yönetimiordunun idaresimeyve ağaçlarının aşılanması gibi) ilahi bildirim almaksızın kendi inisiyatifiyle karar vermesinin mümkünlüğü herkesçe kabul görmüştür…fakat şer’i hükümlerde kimi usulcüler ; açıklamalarının Kur’an gibi vahiy mahsulü olduğukimileri de rey ve ictihaddan kaynaklanmasının mümkün olduğunu ileri sürmüştür.işte bu tartışma rey faaliyetinin temellendirilmesine yardımcı olmuşreyin kullanılmasına kapı aralamıştır…

9.kitap ve sünnette bulunmayan konularda rey’ini devreye sokacağını söyleyip Peygamber Efendimizden de onay alan Sahabe Efendimiz kimdir?
Muaz B.Cebel

10.fıkhın rasyonel prensiblerinin oluşmaya başlamasıfıkıhta sistemleşme dönemine geçilmesi hangi faaliyet sonucu gerçekleşmiştir?
Şahsi akıl yürütme anlamındaki rey ictihadının devreye girmesiyle….( 6 .ve 10 . sorular tek soru olarak ta sorulabilir arkadaşlar)

11.başta hulefai raşidin olmak üzere ashabın ictihad faaliyeti ne tür sebeplerle gelişerek devam etti?
Ülke coğrafyasının giderek genişlemesiyeni ve farklı problemlerin ortaya çıkışıyabancı kültürlerin etkisi gibi sebeplerle…

12.ictihadınfıkhın genel teorisi içinde merkezi bir yer edinmesin önemli merhaleleri nelerdir?
Kelami tartışmalar Hicaz v Irak fıkhının ekolleşip daha sistematik hale gelmesi imam Şafii’nin Sünnet ve kıyasa vurgu yaparak geliştirdiği fıkıh metodolijisi önemli merhalelerdir..

13.şia’da özellikle ilk dönemlerde re’y ve ictihada başvurmanın kabul edilmeyişi neyle alakalıdır?
Salt akidevi bir temelden ziyade tepkisel bir tavrın ürünüdür Şia’nın düşüncesi..

14.Şia’da ictihad fikrinin doğup gelişmesi neden çok gecikmiştir?
Hz.Peygamber’in hem siyasi hem teşrii otoritesinin “masum imam” anlayışıyla devam ettirildiği ve nas dönemi 12 imama kadar uzanmakta olduğu için gecikmiştir…

15.sünnimutezili ve şii bütün fıkıh mezhepleri arasında görüş birliği olan konular nelerdir?
· Hükmün ALLAH’a ait olduğu
· Bütün hükümlerin inanların maslahatlarını sağlamak için konulduğu
· Karşılaşılan her olayın naslarda doğrudan (nassen) veya dolaylı (delaleten) bulunduğu
· Din hususunda delilsiz konuşmanın yanlış olduğu

16.farklı bakış açıları hangi konulardadır?
Dolaylı olarak bulunduğu varsayılan hükümlerin çıkarılmasının nasıl ve hangi yolla olacağıyani nasların potansiyel yeterliliğinin hangi yolla gerçekleştirileceği konusunda farklı bakış açıları vardır…

17. istinbat ve kıyas gibi kavramların ictihadın kapsamında olmasıyla ictihad neler sağlamaktadır?
Bu içerik ve işleviyle ictihad nassın alternatifi değil onun açımlanmasının yani sabit naslarla değişen ve gelişen hayat problemlerini karşılamanın bir yolu olmaktadır…

18.geniş ölçüde istihsan ve ıstıslahın da dahil olduğu rey ictihadının öncüleri kimlerdir?
Ebu Hanife ve İmam Malik

19.İmam Şafii daraltarak ictihad faaliyetini neye eşitlemiştir?
Kıyasa…

20.istihsan ve ıstıslah yanında kıyasa da karşı çıkıp rEy alanını tamamen kapatan ve ictihadı kendi terminolojisindeki “İSTİDLAL”e indirgeyen kimdir?
DAVUT EZ ZAHİRİ

21.Zahiriler özellikle İbni Hazm’ın ictihad konusundaki iddiaları nelerdir?
· Dinin tamamlanış olduğunu
· dolayısıyla Hz.peygamberin teşrii yetkisinin devmına ihtiyaç bulunmadığını
· kıyasın ALLAH’ın emirlerine ilavede bulunmak anlamına geldiğini iddia etmişler
· ictihadın rey ve kıyastan farklı olduğunu
· ictihad işinin ümmetin tümüne teşmil edildiğini
· herkesin kendi konumuna gre ictihad etmek durumunda olduğunu belirtmişler…
22.ictihadın meşruiyetinin temellendirilmesi daha çok ictihadın hangi türü üzerinden yapılmış?
KIYAS…kimileri kıyasın meşruiyetini akli delillerle kimileri de şer’i delillerle ispat etmeye çalışmışlar..

23.ictihad nasıl bir yöntemdir?
.ictihad yeni bir şey ortaya koyma gücüne sahip olmayan ve mevcut nasları ”beyan” dan öte bir anlam taşımayan bir yöntemdir…

24.ictihad faaliyetinin beyan kabul edilmesi neler sağlamaktadır?
· İctihadla ulaşılan sonucun yeni bir şeriat ortaya koyma olmadığını gösterir.
· Hz.Peygambere tanınan beyan yetkisin ümmeteümmetin müctehidlerine intikal etmesine zemin hazırlamaktadır…

25.ictihadın meşrulaştırılması nasıl sağlanmaktadır?
Müctehidlerinayette itaat edilmesi emredilen “ulul emr” kapsamına dahil edilmesi ve ictihad yoluyla hüküm elde etmenin ALLAH’ın indirdiğiyle hükmetme anlamında olduğunun gösterilmesiyle…

26.İctihadın ALLAH’ın iradesini keşfetme çabası olduğu halde dogmatik olmaması nasıl izah edilebilir?
Anlama ve yorumlama yetkisinin Hristiyanlıkta olduğu gibi muayyen kişi veya kurumlara değil ümmet arasından ehliyetli kişilere bırakılmasıyla izah edilebilir…

27.bir ictihad nasıl bağlayıcı hale gelir?
Farklı ictihadlardan birinin kamu otoritesinin iradesiyle kanunlaştırılması durumunda….

28.ifta ( fetva verme) ve kaza ( yargı) neyle ilgilidir?
İctihad şer’i hükme ulaşma yoluyla ilgiliyken ifta ve kaza ulaşılan sonuçları uygulanmasıyla ilgilidir…yani kaza ve ifta ictihadın kurumsal ve resmi işleyişini temsil etmektedir…

29.bir müftinin fetvasını bağlayıcı hale getiren şey nedir?
Sizin bir ön araştırma sonucunda o fetvanın doğruluğuna kanaat getirmenizdir…

30.ictihad hangi kelimeden türemiştir?
Çaba göstermekbütün gücünü harcamk anlamındaki “cehd” kökünden.

31.ictihad ın kelime anlamı nedir?
· Bir şer’i hüküm hakında bir kanaate ulaşmak için bütün gücünün harcanması…
· bu çabayı gösteren kişiye MÜCTEHİD
· hakkında ictihad edilen konuya da MÜCTEHİDÜN FİH ( ictihadi mesele) denir…

32.ictihadın istidlalden farkı nedir?
İstidlallafızların delalet ettiği anlamları belirleme faaliyetidir ve doğrudan dilin kuralları ile ilgiliyken ictiad daha çok anlamlaanlam ekseninde hükmün belirlenmesiyle ilgilidir…

33.tarihsel tecrübede ictihad kaç kısımda değerlendirilir?
1) kurucu ictihad 2) mezhep içi ictihad olarak 2 kısımda.

34.KURUCU İCTİHAD nedir?
Ebu HanifeMalik ve Şafii gibi ekol kurucuların kendi zamanlarındaki tüm birikimi eleyip seçerek tutarlı bir yapının ( MEZHEP/ EKOL) kurulmasıyla sonçlanan ictihaddır…

35.ihtiyar nedir?
Kurucu ictihadda işe yarayan malzeme seçilip alındığı için bu seçim faaliyeti klasik literatürde ihtiyar ( seçme) terimiyle ifade edilmiştir…

36.ictihad kapısını kapanması hadisesi nedir?
Seçip alma işinin sonsuza kadar silbaştan yeniden tekrarlanmasının anlamsızlığı hatta sakıncaları nedeniyle İslam bilginleri arasında bu seçmenin bir noktada durdurulması fikri hakim olmuştur…seçip alma işinin son bulduğu vakti belirtmek üzere ekolleşme süresini içine alan ve hiçbir şekilde hicri 3. asrın sonuna varmayan çeşitli tarihlemeler yapılmıştır…işte haklı haksız çeşitli eleştiriler yöneltilen ictihad kapısının kapanması hadisesi budur. ( ne güzel yeni bişey daha öğrendik J )

37. bu seçme faaliyetinin tamamlanması ve ekollerin kurulması ne sağlamıştır?
Artık bireysel olarak kimsenin geriye dönüp yapılan genel seçme faaliyetinden arta kalan herhangi bir hadis veya sahabe sözüne tutunmasının önünü de kapatmıştır…zaten seçilmiş ve en güzel olanlarıyla bir yemek yapılmış artık kalan işe yaramaz malzemeyle yeni bir yemek yapma girişimi anlamsız varsayılmaktadır..

38.MEZHEP İÇİ İCTİHAD nedir?
Ekolleşme sürecinin sonunda her bir ekol mensubu fakihin kendi ekol sistematiğinde yaptığı ictihaddır.

39.mezhep içi ictihadın önü neden kapatılmamış?
Bu sistemin kendi kendini inkar ve imha etmesi yok oluşa mahkum etmesi anlamına gelir ( mantıklı. )

40.müctehidlerin tabi tutulduğu en yaygın ikili tasnifler nelerdir?
· Mutlak müctehid-mukayyed müctehid
· Mutlak-müntesib
· Müstakil-müstakil olmayan
· Şeriatta müctehid-mezhepte müctehid

41.bu tasniflerdeki mutlak müctehidmüstakil veya şeriatta müctehid terimleri kimler için söylenmiştir?
Kurucu ictihad faaliyetinde bulunan Ebu Hanife ; Malik ve Şafii gibi müçtehidler için

42.çoğu Şafii ve Hanbeli usulcülere göre mukayyedmüntesib müctehid kapsamında yer alan müctehidleri sıralayınız.
· mutlak müntesib müctehid: Hüküm ve delilde mezhep imamını taklid etmeyip sadece ictihad ve fetvada onun metodunu izleyen ve onun mezhebine davet eden müctehid…

· ashabul vücuh: İmamının usulünü ve kurallarını aşmaksızın müstakil olarak delili takrir edebilen tahric ve istinbata muktedir olan müctehid…

· vücuh sahiplerinin seviyesine ulaşamamış ama fakihün nefs olanimamın mezhebine vakıf delilleri tanıyanortaya koyup destekleyebilen müctehid.

· Mezhebi öğrenip nakletmek ve anlatmakla meşgul olan kişi..nakillerine ve nekle dayanarak verdikleri fetvaya itimat edilir…

43.hanefiler tarafından yapılan “ TABAKATÜL FUKAHA” başlığı altındaki derecelendirme ne şekildedir?
· Mutlak müctehid
· Mezhepte müctehid
· Mesailde müctehid
· Ashabül tahric
· Ashabül tercih
· Ashabül temyiz
· Mukallid

44.tarihsel tecrübedeki ictihad faaliyetinin mahiyetini daha iyi anlamak için ictihad kaç kısımda incelenir?
Şer’i ictihad ve örfi ictihad olarak 2 kısımda

45.örfi ictihad nedir?
Şer’i hükümlerce doğrudan düzenlenmeyen ve daha çok cevaz alanı diye nitelendirilen alandaaklın gereklerine göre hüküm vermedir.işleyişi farklı olmakla beraber şer’i hukuka aykırı görülmezşeri hukukun ana ilke ve hedeflerinin denetimine tabii olması itibarıyla şer’i hukukun içine dahil edilir.

46.gerekli şartları kendinde toplayarak şeri hüküm çıkarma melekesini elde eden kişiye ne ad verilir?
MÜCTEHİD

47.müctehid olmanın en temel şartları nelerdir?
1. Şer’i hükümlerin kaynaklarını çok iyi bilmelidir ( Kur’ansünnet ve icma )…
2.kaynakları salt olarak bilmek yetmezictihad melekesine de sahip olmalıdır.
3. adalet sahibi olmalıdır.( bu şart ictihadla amel etmenin şartıdır)

48.Gazali gibi muhakkik usulcüler Kitab’ın ne kadarını bilmenin gerekliliğini söyler?
Tamamının değil şer’i hükümlere ilişkin 500 ayeti bilmenin yeterli olduğu görüşündedirler.bu bilme ezberleme anlamında değil ihtiyaç olduğu anda bulabilecek şekilde yerlerini bilmektir.

49.Gazali sünnet bilgisi konusunda ne düşünür?
Genel olarak müctehidin Ahkam hadisleri bilmesi yeterli görülür ve ezber şartı aranmaz…Gazali de müctehidin elinin altında Ebu Davud’un veya Beyhaki’nin SÜNEN ‘i gibi ahkam hadisleri toplayan temel bir hadis kitabı bulundurmasını yeterli görmüştür.

50.bu görüşe katılmayan usulcüler kimlerdir?
Nevevi ve İbn Dakiku’l-id

51.usulcülerin müctehidde aradığı sünnet bilgisi neleri kapsar?
· Metin ve sened olarak hadisin bilinmesini kapsar.
· özellikle Hanefilere göre hadisin ulaşma yolunu yani mütevatir meşhur veya haberi vahid mi olduğunuravilerin hallerini bilmek de sened kapsamındadır.
· Hadisin sahihini ayıfından makbulünü merdudundan ayıracak ölçüde ravilere ilişkin cerh ve ta’dil bilgisi de rivayet kapsamındadır. ( ancak Gazali ve takipçileri genel kabul görmüş hadislerin isnadını araştırmayı gerekli görmemiştir..ta’dil konusunda da Buhari ve Müslim gibi hadis imamlarının ta’dili ile yetinilebileceği görüşündedir.

52.müctehidin Arapça bilmesinin şart koşulmasının sebebi nedir?
Şeri hükümlerin 2 temel kaynağı olan Kur’an ve Sünnetin Arapça olması.

53.arapça bilgisinin asgari sınırını Gazali nasıl ifade eder?
Arabın hitabını ve kullanım adetinianlayabilecek sözün açığını kapalısını hakikatini mecazını özelini genelini ayırabilecek seviyedir…

54.arapça bilgisinin sadece lafızlarla ilgili konuda şart olduğunu anlamlara ilişkin konularda ise Şari’nin temel maksatlarını iyi kavramış olmanın yeterli olduğunu söyleyen kimdir?
MALİKİ USULCİ ŞATIBİ

55.naslardan hüküm çıkarmanın en yaygın kabul gören yöntemi nedir?
Kıyastır…müctehidin kıyasın şartlarınıhükümkısımmakbul ve merdud olanlarını bilmesi gereklidir.

56.müctehid olmak için kelam ilmini ve fıkhın fürunu bilmeye ihtiyaç var mıdır?
Çoğu usulcüye göre yoktur…derin kelam bilgisi yerine kişiyi Müslüman kılmaya yetecek ölçüde kesin inanç yeterlidir…
Füru fıkhın gerekli görülmemesinin sebebi ise bu dalın ictihad makamını elde ettikten sonra kazanılan bir ilim olmasındandır..ama usulcüler ictihad mertebesine de ancak füruyla çok meşgul olmakla ulaşılabildiğiniictihada alışkanlık kazanmanın yolunun da bu olduğunu ayrıca belirtmişlerdir.

57.literatürde söz edilen ilave şartlar nelerdir?
· Hz.peygamberin siyerini bilmek
· Genel kuralların bilgisine sahip olmak
· İçinde yaşadığı toplumu ve adetlerini tanımak
· Dinen ithama yol açacak davranışlardan kaçınmak ( adalet)
· Toplum tarafından fetvaya ehil görülmek
· Kendisini ehil görmek
Bu şartların bir kısmı esas itibarıyla ictihadın değil fetva görevinin gereğidir….özellikle ADALET yani farzları ifa etme ve büyük günahları işlemekten kaçınma şartı fetvayla ilgilidir.

58.adalet şartını taşımanın önemi nedir?
İctihad için gerekli diğer tüm şartları taşıdığı halde bu özelliği taşımayan kimsenin fetvasınıntıpkı rivayetinin ve şahitliğinin kabul edilmemesi gibi kabul edilmeyecektir….GAZALİ adalet şartını ictihad için değil fetvanın kabulünün şartı olarak görmüştür….

59.ictihad ehliyetinin şartları nelerdir? (derli toplu yazmak istedim)
· Yöntem bilgisi
· Arapça bilgisi
· Sünnet bilgisi
· İcma bilgisi
· Kur’an bilgisi

60.mecelle’deki ”mevrid-i nasta ictihada mesağ yoktur” kuralı ne anlama gelir?
Ayet ve hadiste açıkça düzenlene bir konuda alternernatif hüküm getirerek ictihad edilemeyeceğiictihadın nasların düzenlemediği alanlarda olabileceğini ifade eder…

61.hakkında kesin delil bulunmadığı için ictihada açık olan ve hükmü ictihad yoluyla belirlenecek meseleye ne ad verilir?
MÜCTEHİDÜN FİH veya ictihadi mesele adı verilir.

62.hakkında kesin delil bulunan meselelerin ayrıntılarının ictihada açık olabileceğine dair örnekler veriniz.
Abdestin suyla sahih olacağı konusunda görüş birliği bulunurken gül suyu vb. sıvılarla abdest almanın caiz olup olmadığışarabın haramlığı kesin olmakla beraber necis olup olmadığıCuma namazının farz olduğu kesin olmakla beraber devlet başkanının iznine gerek olup olmadığınikahın meşruluğu kesin olmakla beraber akid anında şahitlerin bulunmasının şart olup olmadığı gibi…

63.ictihadın yerinde yapılması ne demektir?
İctihadın izin verilen konularda yapılmış olması demektir.

64.aklın incelemesine tabi olan nazari konular kaç kısma ayrılır?
Kat’i konular ( kat’iyyat ) ve zanni konular ( zanniyyat) olarak 2 ye.

65.Kat’i konular kendi içinde kaç kısımdır?
Kelamiusulifıkhi olarak 3.

66.kelami konular nedir?
Sırf akli olan konular.bu konularda gerçek tektir …şeriat gelmemiş olsa bile akli inceleme ile ( nazar’ul akl) gerçek idrak edilebilir. bu gerçeği tutturamayan günahkar olur…eğer imani konularda ise kafir olur…diğer meselelerde ise gerçeği tutturamadığı ve saptığı için “günahkar”yakinen bilinen bir gerçeği tuturamadığı için “ hatalı” sahabe arasında yaygın görüşe muhalefet ettiğinden “ bid’atçi”olur…

67.kelami konuların kapsamına neler girer?

Alemin sonradan yaratılmış olduğu ( hudüs )
Alemi meydana getiren birinin olduğu ( muhdis ) ve bunu zorunlu ve mümkün sıfatlarının olduğu
Peygamber gönderenin ve onları mucizelerle desteklemenin caizliği
Allah’ın görülmesi ( rü’yetullah) nin mümkün oluşu
Olan biten her şeyin ALLAH’ın dilemesiyle olduğu gibi konular.

68.usuli konular nedir?
İcmaınkıyasın ve haber-i vahid’in hüccet oluşu gibi konulardır.bu meselelerin dellleri kat’i olup muhalefet eden günahkar ve hatalı olur

69.fıkhiyyat nedir?
ALLAH’ın dininde kesin olarak bilinen şeylerdir…namazoruç zekatın farzhırsızlıkzina ve içkinin haram olması gibi…

70.ictihadda hata-isabet meselesi ne tür konularla ilgilidir?
Kesin konular dışında kalan ZANNİYYAT zanni konularla ilgilidir…

71.ictihadda hatanın söz konusu olup olmayacağına göre kaç görüş vardır?

2 görüş vardır.

Birincisine göre; bir konuda ictihad edip farklı görüşlere ulaşan müctehidlerden sadece biri doğruyu tutturmuş dğerleri hata etmişti….bu görüşü savunanlar MUHATTIE adını alır…
İkincisine göre; bu müctehidlerin hepsi doğruyu tutturmuştur…bu görüşü savunanlara da MUSAVVİBE denilir…

72.TEADDÜDÜL HUKUK ( doğruların çokluğu) ne ifade eder?
Her bir müctehidin isabet ettiğini savunanlara göre hakkında nas bulunmayan konularda önce bir hüküm yokturhüküm müctehidin zanına bağlıdır ve her birinin ulaştığı sonuç ALLAH’IN o konudaki Hükmüdür…buna teaddüdül hukuk denilir ve bu görüşü savunanlar KATIŞIKSIZ MUSAVVİBE olarak nitelendirilir…

73.el kavl bi’l-eşbeh tabiri ne anlatır?
Musavvibe grubundaki bazı kimselere göre ictihadi meselelerde ALLAH katında muayyen bir hüküm olmamakla beraber hükmü belirlemeye çalışılan meseleyle ilgili olarak “ eğer ALLAH bir hüküm vermiş olsaydı ancak bununla hüküm verirdi” denilebilecek bir hüküm bulunmaktadır….kısacası; ALLAH’ın muayyen bir hükmü yoktur fakat müctehidlerden birinin görüşü Şari’nin maksatlarına “ en benzer “ olanıdır…yani içlerinden birinin doğruluğunu kabul ederler…

74.ictihadın nakzı ne anlama gelir?
Önceki bir ictihadın hükmünün geçersiz sayılması..yeni bir ictihad önceki ictihadı ortadan kaldıramaz..ancak bir müctehidde gerçekleşen ictihad değişikliğinin bazı sonuçları olabilmektedir….bunun ilk sonucu; müctehidin yeni ictihadına göre hareket etme zorunluluğudur…ictihadını değiştiren bir müftinin fetvasıyla hareket eden mukallidin durumu ise tartışmalıdır…

75.ıraklı fakihlerin çoğunluğu müctehidin başka bir müctehidi taklidi konusunda ne düşünür?
Bunun olabileceği görüşündedirler…

76.bir alimin yalnız kendinde daha alim gördüğü birini taklid edebileceğini söyleyen kimdir?
MUHAMMED B. HASAN EŞ ŞEYBANİ

77.MÜSTEFTİ nedir?
Fetva isteyen kişi….bir kimsenin müstefti sayılabilmesinin ilk şartı ictihad edecek birikim ve yeterliğe sahip olmamasıdır.

78.istifta uygulamasının meşruluğunu temellendiren nedir?
“ bilmiyorsanız bir bilene sorun” ( enbiya21/7) ayeti kerimesi ve asıl belirleyici olarak da sahabenin uygulamasıdır….

nurşen35 · 12 Nisan 2018, 20:44

İSLAM HUKUKUNA GİRİŞ 7. ÜNİTE SORU VE CEVAPLARI

1) İslam hukukunun ayrıldığı iki ana disiplin hangileridir?

Usul-i Fıkıh ve Füru-i Fıkıh

2) Usul-i Fıkıh ne demektir?

Fakihlerin pratik hukuki meselelere ilişkin hüküm çıkarma yöntemlerini belirlemeyi
hedefleyen bir ilim dalıdır.

3) Furu-i Fıkıh ne demektir?

Fakihlerin pratik hukuki meselelere ilişkin çıkardıkları hükümleri belirleyip bunları düzenli ve sistematik bir şekilde ortaya koymayı amaçlayan bir ilim dalıdır.
Genel olarak fıkıh ya da İslam hukuku denildiğinde daha çok fıkhın füru alanı kastedilir.

4) Fıkıh kitapları ele aldığı konular bakımından kaça ayrılır?

Üç’e ayrılır.
1. İbadat
2. Muamelat
3. Ukubat
5) İbadat bölümü altındaki konular nelerdir?

1. Kitabut- tahare -temizlik
2. Kitabus-salat – namaz
3. Kitabuz-zekat – zekat
4. Kitabus-savm – oruç
5. Kitabul –hacc – hacc
6. Kitabul-eyman – yeminler
7. Kitabuz-zebaih – hayvan kesimi
8. Kitabul-udhiye – kurban
9. Kitabul eşribe vel et’ime – yenilmesi ve içilmesi helal veya haram olan şeyler

6) Muamelat kavramı neyi ifade eder?

Muamelat şahısların normal medeni ilişkilerini ve hukuki işlemlerini ifade eder.
Muamelat kavramının alanı fıkhın ibadetler ve ukubat alanı dışındaki tüm konularıdır.

7) Modern hukuk kaça ayrılır?

Özel hukuk ve kamu hukuku olarak iki ana kola ayrılır.

8) Kamu hukukunun ayrıldığı dallar nelerdir
Anayasa hukuku idare hukuku ceza hukuku mali hukuk iş hukuku devletler umumi hukuku.

9) Özel hukukun ayrıldığı dallar nelerdir?

Medeni hukuk ticaret hukuku devletler arası özel hukuk fikri hukuk.

10) Muamelat alanının temel başlıkları nelerdir?

1. Münakehat – nikah akdini ve aile kurumunu ifade eder.
2. Mali muamelat – malla ilgili olan akit ve diğer işlemler.
3. Muhasemat – özel hukukun alanı
4. Terikat – miras hukuku

11) Muamelat konularını ibadat konularından ayırmak için hangi kriter gösterilir?

Muamelat alanının konuları şahısların dava açmasına ve mahkemeye taşımasına uygun olan konulardır.
ibadat konuları ise yargı ile ilişkilendirilmemektedir.
Yani ayıran kriter yargıya taşınılabilir olmasıdır.

12) Ukubat alanında incelenen konular nelerdir?

Ceza hukuku suç kabul edilen fiiller ve bunlara verilecek cezalar

13) Ukubat alanına giren başlıca bölümler hangileridir?

1. Kitabul cinayat ( öldürme ya da yaralama fiilleri )
2. Kitabul hudud ( had cezaları) zina hısızlıknamusa iftiradinden dönme gibi..
3. Kitabul meakil( akile sistemi bölümü)
14) İslam hukukunda haklar konusunda en yaygın iki ayırım hangileridir?
Allah hakkı kul hakkı
15) Kul hakkı nedir?

Kullara ait dünyevi menfaat ve faydalarla ilgili hükümlerin doğurduğu haklardır.Mesela başkasının malının haram olması hükmü mülkiyet hakkını doğurmaktadır.

16) Allah hakkı ne demektir?

Belirli bir kulun ve şahsın inhisarında olmadan tüm insanların umumi faydasıyla ilgili hükümlerin doğurduğu haklardır.
Zinanın haramlığı hükmü böyledir.zinanınharam kılınması neseplerin karışmaması nesillerin kaybolup gitmemesi gibi kamu menfaatini temine yönelik bir hükümdür.

17) Her iki hak türünü birlikte içeren haklara ne denir?

Karma haklar denir.Karma haklarla ilgili ortaya şöyle dörtlü hükümler tablosu çıkar.
1. Halis kul hakları ( başkasının malının haramlığı)
2. Halis Allah hakları ( zina hısızlık vb. yasaklarla ilgili )
3. İki türün birleşmekle birlikte Allah hakkının ağır bastığı haklar ( namusa iftira cezası)
4. İkisinin birleştiği ve kul hakkının ağır bastığı haklar ( kısas cezası)

18) İslam hukukçuları Allah hakkı alanının temelde hani alanlardan meydana geldiğini kabul ederler?

İbadat ve ukubat alanlarından meydana geldiğini kabul ederler.

19) Kul hakkının incelendiği alan hangisidir?

Muamelat alanıdır. Bazı İslam hukukçuları kul hakkı ile muamelat terimlerinin neredeyse eş anlamlı olduğunu belirtir.

20) Furü eserlerin hukuk yazım dilini hangi metodlar oluşturur?

a. Meseleci (kazuistik)metot
b. Soyut (mücerret) metod

21) İslam hukuku literatürü denildiğinde bahsedilen türler hangileridir?

1. Furü-i fıkıh türü
2. Usul-i fıkıh türü
3. Fetva kitapları türü
4. Ahkamı sultaniye türü
5. Harac- Emval türü
6. Kavaid türü
7. Hilaf ve hilafiyyat türü
8. Fıkıh tarihi türü
9. Edebül kadi türü
10. Ahkam ayetleri ve ahkam hadisleri türü

22) Furü fıkıh türü ne demektir?

En çok eser yazılan literatür türü olan furü türüdoğrudan mezheplere ait fıkhi hükümlerin derlendiği kitaplardır.

İslam hukukunu ilke gerçek anlamda bir ilim branşı haline Hanefi mezhebini kuran alimlerin eliyle geldiğini söyleyebiliriz.

Furü alanında ki ilk kapsamlı temel eserin Hanefi mezhebi kurucularında imam Muhammed’e aittir.imam Muhammed Hanefi mezhebinin fıkhi birikimini “ Kitabul asl” ya da “ el- Mebsut” adlı eserinde ortaya koymuştur.
23) Usul-i fıkıh türü ne dektir?

Meseleleri hükme bağlayan müctehidin şer’i kaynakları anlama ve onlardan kendi içtihadıyla hüküm çıkarırken takip etmesi gereken metodu inceleme amacı taşır.Usul alanında yazılan ve günümüze ulşan ilk eserin imam Şafii’nin “ er- risale” adlı eseri olduğu bilinir.

24) Usul-i fıkıh türünün ele aldığı dört temel konu hangileridir?
a. Hüküm
b. Hükümlerin delilleri
c. Hüküm çıkarma yöntemleri
d. Hükmü çıkaran müçtehid ile ilgili bölümler
25) Fetva kitapları türü ne demektir?

Eseri yazan fıkıh aliminin zamanında meydana gelen hadiselere ağırlık vermesi soru cevap özelliği taşımasımezhep içindeki çeşitli içtihadlardan sadece birini tercih edip aktarması gibi bazı özelliklerden oluşur.
Şafii fakihler takıyyuddin es-subki’nin el-feteva sıile ibni hacer el heytemi’nin el- feteval kübra’sı bu özellikleri taşıyan soru –cevap tarzlı fetva kitaplarının iki önemli örneğidir.

26) Ahkamı sultaniye türü hangi konuları içerir?

Devlet kavramıdevlet başkanıdevletin sistemiteşkilatı idari ve mali yapısı başka devletlerle olan ilişkileridevlete yönelik suçlar gibi konuları içerir.

27) Harac- Emval türü kitaplarını oluşturan içerik nedir?

Bu türü devletin mali düzenigelirlerive vergilerinin incelendiği fıkıh eserleri oluşturur.
Bu konular mali hukuk ya da kamu maliyesi alanına dahil edilebilir.

28) Kavaid türü ne demektir?

Füru kitapları fıkhi hükümleri başlangıçtan itibaren daha çok meseleci (kazuistik) tarzda ele almıştır.ancak zamanla hukuk düşüncesinin gelişimi ile furü alanı dışında ortaya çıkan Kavaid türü eserlerini İslam hukukçuları geliştirerek meseleci metodun dışına çıkabilme imkanı bulmuşlardır.

Kavaid literatürünün gelişimine etki eden özellikle GAZALİ ve ARİSTO mantığının ve bu mantık içindeki tümel kavramlarla düşünme yönteminin İslami ilimlere adeta resmi olarak girmesi olduğu söylenebilir.

29) Hilaf ve hilafiyyat türü

Fıkıh mezhepleri arasındaki görüş farklılıklarınıbu farklılıkların dayanaklarını ele alan bir mezhebin görüşünü savunup diğerini çürütmeye çalışan fıkıh edebiyatı türüdür.

30) Edebül kadi türü

Bu alan hakim (kadı) mahkeme davacı ve davalı taraflar deliller yargılama prosedürü ve adliye teşkilatıyla ilgili konuların ele alındığı özel bir türdür.

31) Şurut ilmi neleri konu edinir?

Mahkeme süreciyle ilgili kayıtlar noterlik ve kanun önünde geçerli olup gerektiğinde mahkemelerde delil olarak kullanılacak tarzda resmi – hukuki belge düzenleme esaslarının tesbitini konu edinir.

32) İslam hukukunun genel prensiplerini öğrenmenin amacı nedir?

· İslam hukukunu daha yakından tanınması
· Hukuki düşünüşün bazı temel ilkelerinin kavranması
· Bir fıkıh aliminin bir konuda hükme varırken nasıl düşündüğü yönünde bir içgörüye ulaşması

33) Beş külli kaide nelerdir?
· Bir işten maksat ne ise hüküm ona göredir.(mecelle md.2)
· Şek ile yakin zail olmaz (mecellemd.4)
· Meşakkat teysiri celbeder.(mecelle md.17)
· Zarar izale olunur.(mecellemd.20)
· Adet muhakkemdir( mecellemd.36)

HÜKÜM TEORİSİ (5. ÜNİTE)

SORU-CEVAP

1.Fıkıh ve fıkıh usulü kısaca nelerle ilgilenir?Fıkıh : tek tek fiillerin hükümlerinin ne olduğuyla ilgilenir.Fıkıh usulü : hükmün ne olduğu ve kısımlarının nelerden ibaret olduğuyla ilgilenir.

2.Hükmün temel unsaurları nelerdir?* hükmün kendisi *hükmü koyan hakim *hükmün muhatabı olan mükellef * hükme konu olan fiiller

3.hüküm özü olarak nasıl tanımlanır?ALLAH?ın hitabı

4.Hüküm kaç kısma ayrılır?2 kısıma. 1) teklifi hükümler 2)Vaz?i hükümler

5.teklifi hükümler nelerden oluşur?Bir yükümlülük içeren ya da mükellefi bir fiili yapıp yapmamakta serbest bırakan hükümlerden oluşur.

6.Vaz?i hükümler nelerden oluşur?Bir yükümlülük içermeyen , teklifi hükümlerin varlığı ya da yokluğunun bağlandığı hükümlerden oluşur.

7.Aklın hükme ulaşmaın bir yolu olmadığı konusundaki görüşler nelerdir?Usulcülerin çoğunluğu hükmün kaynağın ilahi hitap ,hükmü koyma yetkisinin de ALLAH ?a ait olduğunu ve aklın hükme ulaşmanın bir yolu olmadığı konusunda aynı kanaattedirler.Mutezile usulcüleri ise bu konuda akla sınırlı bir alan açmaya teşebbüs etmişlerdir.

8.ehliyete sahip olmak ne anlama gelir?Hükmün muhatabı olan mükellefin, şer?i hükümler ile yükümlü olması gerektiren özelliğidir.

9.Ehliyet kaça ayrılır?Vücub ve eda ehliyeti olarak 2?ye ayrılır.

10. VÜCUB EHLıYETı nedir ,temeli ne oluşturur?kişinin bir takım haklara sahip olmasını sağlayan vücub ehliyetinin temelini insanın hayatta olması oluşturur.

11.EDA EHLıYETı nedir ve neye bağlıdır?Kişinin haklarını kullanmasını sağlayan bu ehliyet akıl ve temyiz gücünün varlığına bağlıdır.

12.Ehliyet arızaları nedir?Tam ehliyete sahip olduktan sonra bu ehliyeti daraltan veya tamamen ortadan kaldıran bir takım durumlar.

13.hükmü tanımlarken usulcüler neleri dikkate almışlardır?Bir kısım usulcüler HÜKMÜN KAYNAğINIBir kısmı ise MÜKELLEFıN FııLLERıNı dikkate almışlardır.

14.hükmün kaynağını dikkate alarak tanımlayan kelamcı usulcülere göre hüküm nedir?ALLAH?ın iktiza veya tahyir ya da va?z yönüyle mükelleflerin fiillerine ilişkin hitabıdır? ( arkadaşlar çok karışık görünüyor ama sorular ilerledikçe bu tanımlar yerli yerine oturuyor..endişelenmeyin 😉 )

15.hükmü, mükellefin fiillerini dikkate alarak tanımlayan HANEFı USULCÜLERE göre hüküm nedir?ALLAH?ın iktiza veya tahyir ya da va?z yönüyle mükelleflerin fiillerine ilişkin hitabının SONUCUDUR !

16.kelamcı usulcüler açısından teklifi hüküm nedir?ALLAH?ın mükelleften bir fiili yapmasını veya yapmamasını istemesi yada bir fiili yapıp yapmama konusunda serbest bırakması ile ilgili hitabı.

KELAMCI USULCÜLERE GÖRE ; 17.ıCAB nedir?şari?in mükelleften bir fiili yapmasını kesin bir şekilde istemesine ilişkin hitabıdır.

18. NEDB nedir?şari?in mükelleften bir fiili yapmasını kesin olmayan şekilde istemesine ilişkin hitabıdır?

19.TAHRıM nedir?şari?in mükelleften bir fiili yapmamasını kesin bir şekilde istemesine ilişkin hitabıdır.20.KERAHE nedir?şari?in mükelleften bir fiili yapmamasını kesin olmayan şekilde istemesine ilişkin hitabıdır.

21. ıBAHA nedir?şari?in mükellefi bir fiili yapıp yapmama konusunda serbest bırakmasına ilişkin hitabıdır.

22.Hanefi usulcülere göre teklifi hüküm nedir?şari?in mükelleften bir fiili yapmasını veya yapmamasını istemesi ya da bir fiili yapıp yapmama konusunda serbest bırakması ile ilgili hitabının sonucudur.Yani ; HANEFıLERE GÖRE HÜKÜM ; hitabın kendisi değil , mükellefin fiillerine ilişkin sonucudur.HANEFı USULCÜLERE GÖRE;23. FARZ veya VACıB nedir?şari?in mükelleften kesin bir şekilde yapmasını istediği fiildir.

24.SÜNNET ve NAFıLE nedir?şari?in mükelleften kesin olmayan bir şekilde yapmasını istediği fiildir.

25.HARAM nedir?şari?in mükelleften kesin bir şekilde yapmamasını istediği fiildir.

26.MEKRUH nedir?şari?in mükelleften kesin olmayan bir şekilde yapmamasını istediği fiildir.

27.MÜBAH nedir?şari?in mükellefi yapıp yapmamakta serbest bıraktığı fiili.

28.ıKTıZA kavramının içine neler girer ?Önceki sorulardaki tanımların açıklanmasında bir şeyin yapılmasını veya yapılmamasını istemeye yönelik ilk 4 hüküm iktiza kavramının içine girer.

29.TAHYıR kavramını ne ifade eder?Yapıp yapmama konusunda serbest bırakmayı tahyir kavramı ifade eder.

30.Kelamcı usulcülere göre Vaz?i hüküm nedir*şari?in bir şeyi başka bir şey için sebep ,şart veya mani kılması yönüyle mükelleflerin fiillerine ilişkin hitabı.31.Hanefilere göre Vaz?i hüküm nedir?şari?in iradesine bağlı olarak bir şeyin başka bir şey için sebep,şart veya mani oluşturmasıdır.

32.Vaz?i hükümler nasıl hükümlerdir?Teklifi hükümlerin varlığı ile ilgili ikincil hükümlerdir.

33.vazi hükümlerin Teklifi hükümlerin varlığı ile ilgili ikincil hükümler olmasını bir örnekle açıklayınız.şar?i güneşin hareketleri ile oluşan vakti ; namaz için SEBEP,abdesti namaz için şART, kadının hayızlı olmasını namaz için MANı kılmıştır.

34.teklifi ve vaz?i hükümlerin ayrı naslarda olması şart mıdır?Hayır şart değildir.bazen bu ikisi bir nasta birleşir; bazen bunlardan sadece birisi yer alır.

35.usulcülerin çoğuna göre teklifi hüküm kaça ayrılır?ıcab,nadb,tahrim,kerahe ve ibaha olmak üzere 5 e ayrılır.

36.hanefilere göre teklifi hüküm kaça ayrılır?Farz,vacib,sünnet,nafile,haram,mekruh mübah olarak 7 kısma ayrılır.

37.bir fiilin vacib olmasını anlamı nedir?O fiilin yapılmasının gerekli olması ,yapanın sevap mazeretsiz terk edenin de cezayı hak etmesidir.ınanç açısından ; bunun hak olduğunun kabul edilmesi,inkarının veya hafife alınmasının küfrü gerektirmesidir?.

38.hanefilere göre farz ve vacibi birbirinden ayıran nedir?Dayandıkları delillerin kat?i veya zanni olması.Buna göre; FARZ; sübutu ve delaleti kati delille sabit olur?Kur?an ve mütevatir ya da meşhur sünnetin sübutu katidir.Delaletlerin de kat?i olması halinde emredilen şey farzdır denilebilir.VACıB ise; zanni delil ile sabit olan fiilin hükmüdür.vacib olan hükümler zan ifade eden haberi vahid ile sabittir?

39.hanefilerin ?vacip amelen farz gibidir? sözünden ne anlamalıyız?Vacibin yapılması açısından aynen farzdaki gibi yapılmasının gerektiği ,terk edenin cezayı hak etmesidir.

40.Vacibi inkar edenin hükmü ne olur?Küfrüne hükmedilmez,inkar eden veya hafife alan fasık sayılır.

41.hanefilerin vacip dediği fiilleri diğer usulcüler ne olarak değerlendirir?örnek veriniz.Farz ya da mendup olarak. Örneğin; fıtır sadakası Hanefilere göre vacip diğerlerine göre farzdır..bayram namazı ve kurban kesme Hanefilere göre vacip diğerlerine göre mendupdur.

42.eda edileceği vakit açısından vacip kaça ayrılır?Mutlak vacip ve mukayyed vacip olarak 2 ye ayrılır.

43. mutlak vacib nedir?şari?in yapılması için belirli bir vakit tayin etmediği vaciptir?

44.mutlak vacibe örnek veriniz.Kefaretler,zaman belirtmeden yapılmış nezirler (adak),ramazan orucunun kazası.

45.mutlak vacibin sonucu nedir?Hemen yapılmasının gerekli olmamasıdır.mükellef onu istediği vakitte yerine getirebilir?vaktin geçmesi gibi bi durum söz konusu değildir?

46.mukayyed vacib nedir?şari?in yapılması için belirli bir vakit tayin ettiği vaciptir?başlangıç ve bitiş vakti vardır..bu vakit içinde yerine getirilmezse kaçırılmış,yerine getirilmemiş olurNamaz,oruç ve hac bu türden birer vaciptir?

47.mukayyed vacibin türleri nelerdir?Mukayyed vacipte tayin edilen vaktin yapılması istenen fiile göre 3 durumu vardır..bunlar; MÜVESSA (geniş zamanlı ) vacip, MUDAYYAK (dar zamanlı )vacip, MÜşKıL ZAMANLI vacip?.

48.MÜVESSA ( geniş zamanlı ) vacip nedir?Vacibin yapılması için belirlenen vakit hem bu vacibin hem de bu vacip türündrn başka bir vacibin yapılmasına imkan tanıyacak kadar genişse buna müvessa vacip denir?.

49.müvessa vacibe örnek veriniz?5 vakit namaz bu türdendir zira bir namaz vaktinde birden fazla namaz kılmak mümkündür?.

50.müvessa vacibin sonucu nedir?Ancak kendisine özel olarak niyet edilmesi ile geçerli olmasıdır?çünkü vakit başka bir vacibin de yapılmasına imkan verebilecek genişliktedir?mesela öğle namazı vaktinde farz veyanafile cinsinden farklı bi namaza niyet etse niyet ettiği namazı kılmış olur,öğle namazı yerine geçmez?

51.MUDAYYAK (dar zamanlı ) vacip nedir?Vacibin yapılması için belrlene vakit sadece bu vacibin yapılmasına imkan verecek kadarsa buna mudayyak vacip deir.

52.mudayyak vacibe örnek veriniz.Ramazan orucu bu türe girer?çünkü bir günde ancak bir oruç tutulabilir.

53.mudayyak (dar zamanlı ) vacibin sonucu nedir?Bu vacip için özel olarak niyet etmeye gerek olmamasıdır.bir kimse ramazan ayında kaza ya da adak orucu tutmak için niyetlense tüm bunlarla tuttuğu oruç ramazan orucu yerine geçer?çünkü vakit ikinci bi oruç tutmaya imkan tanımamaktadır?

54.MÜşKıL ZAMANLI vacip nedir?Bir yönden geniş zamanlı diğer bi yönden dar zamanlı vacibe benzeyen vaciptir.

55.müşkil zamanlı vacibe örnek veriniz.Hac bu tür bi vaciptir?.yılda birkere yapılması yönüyle hac dar zamanlı vacibe, hac törenlerinin hac mevsiminin tamamını kapsamaması yönüyle geniş zamanlı vacibe benzer?

56.müşkil zamanlı vacibin sonucu nedir?Dar zamanlı vacibe benzediği için mutlak niyetle geçerlidir. geniş zamanlı vacibe benzediği için de kaza,adak,nafile vacibe niyet edilmekle geçerli olmamasıdır?Buna göre bir kimse farz olan hacdan önce adak veya nafile hacca niyet etse farz olan hac yükümlülüğü yerine getirilmiş olmaz?ancak herhengi bir belirlemede bulunmaksızın mutlak olarak hacca niyet etse farz olan haccı yerine getirmiş olur?

57.miktarının belli olup olmaması açısından vacip kaça ayrılır?MUKADDER vacip ve GAYRI MUKADDER vacip olarak 2 ye ayrılır?

58.mukadder vacip nedir?şari?in miktarını belirlediği vaciptir?.5 vakit namaz,bu namazların rekatları,zekatın miktarı buna örnektir?59.kişinin mukadder vacip ile yükümlü olması için ne gerekir?Bu vacibin vücub sebebinin olması yeterlidir?ayrıca bir mahkeme kararına veya borçlunun rızasına ihtiyaç yoktur?

60.gayrı mukadder vacip nedir?şari?in miktarını belirlemediği vaciptir.örneğin; ALLAH yolunda infak,misafire ikramda bulunma,zulme uğrayana yardım etme gibi?

61.kişinin gayrı mukadder vacip ile yükümlü olması neye bağlıdır?Mahkeme kararı veya ilgili kişilerin rızasına bağlıdır?

62.bir vacibin mukadder mi gayrı mukaddermi olduğu konusunda görüş ayrılıkları çıkmasını bir örnekle açıklayınız?Bir vacibin bu ikisinden hangisine gireceği konusunda ictihada bağlı olduğu için görüş ayrılıkları çıkabilir?örneğin; EVLıLıK NAFAKASI?Hanefilere göre gayrı mukadder vaciptir çünkü ; koca nafaka belirlemeden evinden uzun bir süre ayrıldığı zaman eşi mahkemeye başvurup nafaka tayin ettirmedikçe nafaka talebinde bulunamaz?nafaka talebinde bulunması için ya eşi gitmeden önce kocası ile bir miktar konusunda anlaşmış olmaları ya da mahkemeden nafaka tayin ettirmesi gerekmektedir??.diğerlerine göre ise;mukadder vacip olduğundan eşi anlaşmaya ve mahkeme kararına gerek olmadan nafaka alacağı talebinde bulunabilir?.

63.yerine getirmesi istenen mükellef açısından vacip kaça ayrılır?Mükellef açısından vacip AYNı vacip (farzı ayn ) ve KıFAı vacip ( farzı kifaye) olarak ikiye ayrılır?

64.AYNı vacip nedir?şari?in mükelleflerin her birinin yerine getirmesini istediği vaciptir?.5 vakit namaz,oruç,zekat ,hac gibi?

65.ayni vacibin sonucu nedir?Her bir mükellefin bu vacibi ayrı ayrı yerine getirmesi gerekir?

66.KıFAı vacip nedir?Yapılması toplumun genelinden istenen vaciptir?cenaze namazı,fetva ve yargı işleri,şahitlik yapma,ilim tahsili,ihtiyaç duyulan sanatların öğrenilmesi gibi?

67.kifai vacibin sonucu nedir?Toplumun bir kesimi yapınca diğerlerinden sorumluluk düşer.şayet kimse yerine getirmezse herkes günahkar olur.68.kifai vacip ne zaman ayni vacibe dönüşür?Kifai vacibi yapabilecek tek kişi varsa ayni vacibe dönüşür?örneğin bir yerde sadece bir doktor varsa hastaya müdahale etme ona ayni vacip olmuştur?.yine bir yerde fetva vermeye yetkili tek müftü varsa fetva vermek onun içim ayni vacip olmuştur?

69.yapılması istenen fiilin belli olup olmaması açısından vacip kaça ayrılır?MUAYYEN vacip ve MÜPHEM vacip olarak ikiye ayrılır?

70.MUAYYEN vacip nedir?şari?in mükellefin yapmasını istediği şeyi mükellefe seçme hakkı tanımaksızın kendisinin belirlemesidir.

71.muayyen vacibe örnek veriniz?Namaz ,oruç,hac,zekat,gaspedilen malın geri verilmesi,satın alınan malın bedelinin ödenmesi bu tür vacibe örnektir.VACıPLERıNÇOğU MUAYYEN VACıPTıR..

72.muayyen vacibin sonucu nedir?Mükellef şari?in kendisi için belirlediği şeyi yerine getirmedikçe sorumluluktan kurtulamaz?

73.MÜPHEM vacip nedir?şariin birkaç işten birini belirlemeyip seçimi kendisine bıraktığı vaciptir?Mükellefin tercihine bırakıldığı için diğer adı da MUHAYYER vacip tir.

74.müphem vacibe örnek veriniz.Yemin kefareti..ya ailene yedirdiğinin orta hallisinden ,10 fakiri yedireceksin ya 10 fakiri giydireceksin ya da bir köle azat edeceksin?.mükellef istediğini seçer ve kefaret borcu ödenmiş olur?

75.müphem vacibin sonucu nedir?Mükellef seçeneklerden birisi yapar yükümlülükten kurtulur,hiçbirini yapmazsa günahkar olur cezayı hak eder.

76. vacibin tüm kısımlarının bir vacipte toplanması mümkün müdür? Örnekle açıklayınız?Mümkündür ama şart ta değildir?.örneğin 5 vakit namaz vakit açısından ; mukayyed ? miktarının belli olması açısından ; mukadder- mükellef çısından ;ayni-istenen fiilin belirli olması açısından muayyen vaciptir.

77.MENDUP nedir?Yapılması istenmekle beraber terk edilince kınamanın olmadığı fiildir?yapılması terk edilmesinden daha iyidir.

78.hanefiler dışındaki usulcülerin çoğunluğunun eşanlamlı olarak kullandıkları terimler nelerdir?Mendup-müstehap-nafile ve sünneti eşanlamlı olarak kullanırlar?

79.SÜNNET nedir?Terk edilmesi yasaklanmamakla beraber yapılması iyi görülen ve dinde gelenek haline gelmiş fiillerdir?.ezan,cemaatle namaz kılma,abdest alırken ağza su verme,namazların müekked sünnetleri?bu tür sünnetlere SÜNNETı HÜDA denir?yapan sevap kazanır ,terk eden kınanır?

80.sünneti zevaid nedir?Hz. Peygamber efedimizin yeme,içme,giyim kuşam gibi insan olması hasebiyle yaptığı fiillerdir?terk eden kınanmaz.

81.NAFıLE nedir?Yapılması iyi görünmekle beraber gelenek haline gelmeyen fiillerdir.ikindi ve yatı namazlarının öncesinde kılınan 4 rekat namazlar,pazartesi ve Perşembe oruçları?yapan sevap kazanır,terk eden kınanmaz?

82.HARAM nedir?Kesinlikle yapılmaması istenen,terk edilmesine sevap yapılmasına ceza verilen fiillerdir.

83.yasağın,yasaklanan fiilin özüyle ilgili olup olmamasına göre haram kaça ayrılır?Haram liaynihi(lizatihi) – haram ligayrihi olarak ikiye ayrılır?

84.liaynihi haram nedir?Özü itibarıyla kötü olduğundan yasaklanan fiiller?adam öldürme,zina etme,hırsızlık,murdar et satma,avlenilmesi yasak olan yakınlarla evlenmegibi.

85.liaynihi haram olan fiilin sonucu nedir?Fiilin temelden gayri meşru sayılmasıdır..bu fiil yapılınca bu fiile hiçbir meşru sonuç bağlanmaz,batıl kabul edilir?örneğin hırsızlık meşru bir mülkiyet sebebi olarak kabul edilmez.

86.ligayrihi haram nedir?Aslında meşru olmakla beraber haram kılınmasını gerektiren başka bi sebepten dolayı yapılması yasaklanan fiillerdir. Ramazan bayramının ilk,kurban bayramının ilk üç günü oruç tutmak?.alım satım meşrudur ama riba içerince yasaklamıştır?.

87.ligayrihi haram olan fiilin sonucu nedir?Hanefilerin dışındaki usulcülere göre tıpkı lizatihi haram gibi geçersiz sayılmasıdır?.hanefiler ise böyle bir fiili ve bunun yasaklanmasını gerektiren diğer fiili birbirinden ayırarak her iki fiile farklı sonuçlar bağlar..( butlan ve fesad konusu)

88.MEKRUH nedir?Terk edilmesi yapılmasından daha iyi olan fiildir?Cuma vakti ezan okunurken alışveriş yapmak gibi. Mekruh fiili yapan kişi cezayı hak etmez ancak bazı durumlarda kınanmayı hak eder?terk eden ise övülür?

89.hanefilere göre mekruh kaça ayrılır?2?ye..tahrimen mekruh ve tenzihen mekruh?

90.tahrimen mekruh nedir?Harama yakın mekruhtur, yapılmasıkesin olarak yasaklanmıştır..bu yasak haberi vahid gibi zan ifade eden bi delile sabit olmuştur. Pazarlık üzerine pazarlık,evlenme teklifi üzerine evlenme teklifi bu türdür.inkarı küfre götürmez?

91.tahrimen mekruh hakkındaki görüşler nelerdir?ımam Muhammede göre yapılması halinde cezanın hak edilmesi haram gibidir..yani vacibe karşılık gelir.Ebu Yusuf ve Ebu Hanifeye göre ise bu mekruhu yapan kınanmayı hak eder şefaatten mahrum kalır?sünnete karşılık gelir.

92.tenzihen mekruh nedir?Helale yakın mekruh?soğan ve sarımsak kokusuyla mescide gitmek bu türdendir?caz ve kınanmayı hak etmez ama faziletli davranmayı terk etmiş olur.

93.MÜBAH nedir?Mükellefin yapıp yapmama konusunda serbest olduğu fiillerdir..sevap ya da günah yoktur.

94.AZıMET nedir?Kulların özürlerine bağlı olmaksızın genel geçer olmak üzere ilkten konulmuş asli hükümdür.

95.RUHSAT nedir?Kulların özrlerie bağlı olarak geçici olarak konulmuş istisnai hükümlerdir.

96.Hanefilere göre ruhsat hükümleri kaç türdür?Dört türdür?ilk ikisi gerçek anlamda ruhsat diğer ikisi mecazi anlamda ruhsattır?

97.birinci tür ruhsat nedir?Bir fiilin haramlık sebebinin ve haramlık hükmünün devam etmesine rağmen mübah sayılması?örneğin ölüm veya bir organın yok edilmesi tehdidi ile ALLAH?ı inkara zorlanan kişi kalben imanını koruyarak sözle inkar edebilir?bunu yapmayıp azimete göre hareket ederek ölmeyi de seçebilir..Ammar bin Yasirin müşriklerin şiddetli işkencesi sonucunda sözle inkarının ardından efendimizin ona yine aynı durumla karşılaşırsa aynı şeyi yapmasını söylemesi buna örnektir?Mükellef azimeti ve ruhsatı seçmekte serbesttir?azimeti seçip de ölürse günah işlemez hatta sevap kazanır?

98.ikinci tür ruhsat nedir?Bir fiilin haramlık sebebinin bulunduğu halde haramlık hükmünün kaldırılarak mübah kılınması?yolcunun oruç tutmama ruhsatı gibi.Bu tür ruhsatta mükellef zarar görmeyecekse Hanefilere göre azimete göre hareket etmesi daha iyidir?ancak ruhsatı tercih ederse de günah işlemiş olmaz?.Butür ruhsat zimete göre hareket etmeyi ortadan kaldırmayıp azimet ve ruhsattan birini tercih imkanı verdiği için Hanefilerce TERFıH RUHSATI olarak ta isimlendirilir?

99.üçüncü tür ruhsat nedir?Bir fiilin haramlık sebebi ve hükmünün kaldırılarak mübah kılınması?.ölüm tehdidi veya açlık ve susuzluktan ölme tehlikesiyle karşılaşan kişinin haram olan bişeyi yiyip içmesi gibi?Bu tür ruhsatta sabredip azimete göre hareket etmesi caiz değildir,ruhsatı kullanmalıdır?azimeti seçip ölürse günahkar olur?azimete göre hareket etme imkanı kalmdığından Hanefilerce ISKAT RUHSATI olarak isimlendirilir?

100.yolcu için tanınan namazı kısaltma ruhsatı nasıl bir ruhsattır?Hanefilere göre Üçüncü türden bi ruhsattır??Bu ALLAH?ın bir sadakasıdır,alın kabul edin ? hadisinden dolayıbir seçme ruhsatı değildir?bu yüzden yolcunun namazı tam kılması CAıZ DEğıLDıR?.Diğer ekollere göre ise ikinci türden bir ruhsattır,azimet ve ruhsattan birini seçebilir?

101.dördüncü tür ruhsat nedir?Önceki şeraitlerdeki bazı ağır hükümlerin bizden kaldırılmış olması?.namazın ibadethane dışında bir yerde kılınmaması,malın dörtte birini zekat olarak verme,ganimetlerin haram olması gibi ağır hükümler bizden kaldırılmış veya hafifletilmiştir?MECAZEN ruhsat olarak isimlendirilir çünkü kaldırılan hükümlere göre hareket etme imkanın yoktur?

102.mukayyed vacibin yapılış şekilleri nelerdir?EDA : mukayyed vacibin kendi için belirlenmiş vakitte rükun ve şartlarına uygun olarak ilk defa yerine getirilmesi?KAZA:vakti çoktıktan sonra yerine getirilmesi.ıADE: özür veya kusur sebebiyle eksik yapıldıktan sonra vakti içinde yeniden tam şekilde yapılması?

103.hanefilerin batıl ve fasit terimlerini kullanış yerleri nasıldır?Yapılan bir akdin rükünlerinde veya kurucu şartlarında eksiklik varsa bu durm akdi batıl kılar?.eksiklik farklı bir yerdeyse örneğin satılan malın bedeli bilinmiyorsa veya ribalı bir akitse FASıTolur?..batıl akde meşru bir akdin hiçbir sonucu bağlanmaz?.fasit akde bağlanabilir?.örneğin fasit akitte müşteri malı teslim almışsa mülkiyeti sabit olur ama fesadı gerektiren sebep giderilmedikçe bu maldan faydalanması helal olmaz. şafiilere göre ise fesat sebebi ortadan kalka da akit sahih hale gelmez.

104.Vaz?i hükümler nelerdir?ıllet,sebep,rükun,şart,mani?Hanefiler bir de alameti eklemişlerdir.

105.ıLLET nedir?ıllet varsa hüküm var illet yoksa hüküm yoktur?.hükmün varlığı ve yokluğu illete bağlıdır?..sarhoşluk , şarap içmenin haram oluşunun illetidir

106.SEBEP nedir?ılletle aynı şeydir ama illetten ayıran ; hükmün konulması ile durum arasında aklen kavranabilecek uygunluğun olmamasıdır?fecrin doğması sabah namazının vacib olması için sebeptir ama bunların arasında aklen kavranabilecek açık bir uygunluk yoktur?

107.sebep ve illetin aynı olması konusunda usulcülerin görüşleri nelerdir?Bazı usulcüler tamamen aynı şeydir derken bazıları her illet sebeptir ama her sebap illet değildir derler?.örneğin ramazan ayının girmesi oruç ikan sadece sebep iken yolculuk hali aklen de kavranabildiği için hem sebep hem illettir?

108.RÜKUN nedir?Bir şeyin varlığı kendi varlığına bağlı olan ve onun yapısından bir parça olan unsurdur?kıyam,kıraat,rüku,secde namazın rüknudur?namazın varlığı bunlara bağlıdır.

109.şART nedir?Bir şeyin varlığı kendi varlığına bağlıdır ama o şeyin yapısından bir parça olmayan şeydir….abdest namazın şartıdır.

110.şart ile illet ve sebep arasında ne fark vardır?ıllet veya sebebin varlığı hükmün varlığını gerektirirken şartın varlığı hükmün varlığını gerktirmez?namaz için sebep olan vaktin girmesiyle namaz vacip olur ama şart olan abdest almakla namaz vacip olmaz?

111.MANı nedir?Varolması halinde sebebe hükmün bağlanmasını veya sebebin gerçekleşmesini engelleyen durumdur?.mani ya hükmün mani?idir ya da sebebin mani?idir?.hükmün mani?i olması :varisin miras bırakan kişiyi kasten öldürmesi akrabalık bağının olmasına rağmen miras hükmünün gerçekleşmesine manidir. Sebebin mani?i: kişinin nisabı eksilten borcu varsa bu borç zekatın vacip olma sebebinin gerçekleşmesini engeller?sebeb gerçekleşmeyince zekat ta vacip olmaz?.

112.aklın şer?i bir hükme ulaşmanın yolu olup olmadığı konusunda Sünni ve mutezili usulcülerin tartışmaları nasıl adlandırılır?HÜSÜN VE KUBUH ( iyilik ve kötülük ) meselesi

113.usulcülerin hüsün kubuh yaklaşımları nelerdir?Mutezileye göre ; akıl bazı fiillerin iyi veya kötü olduğunu bilir,şariin emir ve nehyi de bunu destekler?Eşarilere göre; akıl fiillerin iyi ya da kötü olduğunu kavrayamaz,iyilik ve kötülük şari?in emriyledir?Maturidilere göre ise; akıl bazı fiillerin iyi ya da kötü olduğunu bilir ama bu bilgisine yükümlülük bağlayamaz?

114.mükellef kimdir?Hükmün muhatabı olan kişidir.

115.kişinin mükellef olması için ne gerekir?Hitabı anlayacak seviyede akla sahip olması gerekir?yükümlü olması için aklen de br seviyeye gelmeli bu da temyiz gücüne sahip olarak büluğa ermesiyle olur?

116.temyiz gücü nedir?ıyiyi kötüden ayırt etme gücüdür..söz ve davranışlara bakarak anlaşılabilir.

117.büluğ nedir?Erkeğin baba,kızın anne olma özelliğini kazanmasını sağlayan alametlerle sabitolur?alametler görülmezse çoğu fakihe göre 15,ebu hanifeye göre ise erkeklerde 18,kızlarda 17 yaş hükmen büluğa erme yaşıdır?

118.ehliyet ne zaman başlar?Anne karnındaki cenin safhasından?

119.insan hayatı kaç dönemdir?1. cenin dönemi: ana rahmine düşmesinden doğuma kadar geçen süre.2.temyiz öncesi küçüklük dönemi:doğum ile 7 yaş arası dönem.3.temyiz sonrası küçüklük dönemi: yedi yaş ile büluğ arası dönem4. büluğ çağı sonrası dönem: büluğdan ölene kadarki dönem.

120.rüşd nedir?Kişin özellikle mali konularda dikkatli ve basiretli davranacak bir olgunluk seviyesine ulaşmasıdır ve büluğdan sonra gelir?

121.ehliyet kaç kısımdır?Vücub ve eda ehliyeti olarak 2.

122. vücub ehliyeti nedir?kişinin haklara sahip olabilme borç altınagirebilme ehliyetidir.temelini insanlık vasfı oluşturur..akıl ve rüşdle ilgisi yoktur.cenin bile bu vasfa sahiptir.Bu açıdan eksik ve tam olarak ikiye ayrılır.123.eksik vücub ehliyeti nedir?Sadece cenin içindir onun lehine bazı hakların sabit olması sağlar?.cenin lehine sabit olan hakların ve malların korunması için bir yed-i emin tayin edilir.

124.tam vücub ehliyeti nedir?Haklara sahip olmanın yanında bazı borçların altına da girmesini sağlayan ehliyet türüdür?doğumla başlar ölene kadar sürer?Temyiz çağına ermemiş küçük çocuklar ile akıl hastaları için de sabittir?bunlar da başkasının malına zarar verince ödemekle yükümlüdürler..ihtiyaç duymaları halinde yakın akrabalarının nafakaları ile sorumlu tutulmaları da mali yükümlülüklerinin bir sonucudur.

125.eda ehliyeti nedir?Kişin hukuken geçerli sayılabilecek fiiller ortaya koyabilmesini sağlayan ehliyettir?FııL EHLıYETı de denir.akıl ve temyiz gücüne dayanır.temyiz dönemi ile başlar büluğ ve rüşd çağı ile tam hale gelir?her nekadar temyiz öncesinde küçük çocuğun akıl ve temyiz gücü oluşmaya başlasa da bu yok kabul edilir?bu açıdan 2 ye ayrılır:

126.eksik eda ehliyeti nedir?Temyiz çağına erişen küçüğün ehliyetidir.yardım ve desteğe ihtiyaç duyar bunu da velisi sağlar…mümeyyiz küçüğün ceza ehliyeti de yoktur ancak ekik eda ehliyeti ile bazı hükümler sabit olur.

127.mümeyyiz küçük ibadetlerden sorumlu mudur?Değildir ama yaptığında sahih olur ve sevap kazanır.

128.kul hakları açısından mümeyyiz küçüğün tasarrufları nelerdir?3 kısımdır.bunlar :1. sırf yararına olan tasarruflar: hibe,sadaka,vasiyet ve hediyeyi kabul etmesi?velisinin izni olmaksızın geçerlidir.2.sırf zararına olan tasarruflar: hibe ve vasiyette bulunmak,borç ikrarı,borç verme,vakıf gibi şeyler velisinin izni olsa bile geçerli değildir.3.yarar ve zarar ihtimali bulunan tasarruflar: alım-satım,kira,ortaklık sözleşmesi gibi?bunlar sahih olarak gerçekleşir ama fiil olarak işlerlik kazanması velisinin onayına bağlıdır..onaylamazsa yapıldığı andan itibaren batıl olur hukuki bir sonuç doğurmaz.

129.bu görüşleri kim kabul eder?Bunlar maliki ve Hanefilerin görüşüdür?şafiilere göre mümeyyiz küçüğün yaptığı tasarruflar batıldır..hanbeliler ise velisinin önceden izin vermesine bağlıdır sonradan izin verse de geçerli olmaz.

130.tam eda ehliyeti nedir?Kişi büluğa erip akıl ve temyiz gücünün olgunlaşmasıyla buna sahip olur?.namaz oruç zekat hac gibi dini vecibelerden sorumludur.cezai ehliyet devreye girer.hukuk karşısında her yönden mükellef olmuştur.

131.ehliyet arızaları nedir?Kişinin ehliyetini daraltan veya tamamen ortadan kaldıran durumlar?sadece eda ehliyeti için geçerlidir?semavi ve mükteseb olarak 2 ye ayrılır.

132.semavi arızalar nedir?Gerçekleşmesi kişinin elinde olmayan arızalardır..müktesebden daha güçlüdür..133.belli başlı semavi ehliyet arızaları nelerdir?Küçüklük : tabii bir durumdur ama ehliyete aykırı olduğundan arız sayılmıştır.akıl hastalığı: bu kişiye mecnun denir.eda ehliyetinden tamamen yoksundur.ateh ( akıl zayıflığı): bu kişiye ma?tuh denir?ehliyet olarak mümeyyiz çocuk gibidir.Ayrıca baygınlık,uyku,unutma,hayız ve nifas,hastalık,ölüm ve kölelik te sayılır.

134. müktesep arıza nedir?Gerçekleşmesinde kişinin rolü olan arızalardır.

135.belli başlı müktesep arızalar nelerdir?SEFEH : gerçekte akıllı olsa da malı konusunda aklın ve şer?in gereklerine aykırı davranmaya sevkeden hafiflik ve tedbirsizlik halidir.malını saçıp savurana sefih denir.bu ehliyete mani değildir ancak hukuki tasarruflarında bir kısıtlama ( HACıR ) getirilebilir.hacir konulduğunda sefih mümeyyiz küçük gibidir.

SARHOşLUK :sarhoşluğun hükümlere etkisi mübah ve haram olmasına göre iki şekilde değerledirilir?mübah yolla olan sarhoşluk örneği;zaruret halinde ve tehdit altında içki içme ve tedavi amaçlı uyuşturucu madde alma sonucu sarhoş olmadır..bu türde hukuken sorumlu olunmaz.hukuki tasarrufları geçersizdir.ceza da uygulanmaz..bayılan kimse gibidir.Haram yolla olanı da malumuz bilerek haram maddelerin alınmasıyla olan sarhoşluktur?Hanefi ve Malikilere göre mükellefiyeti kaldırmaz..sarhoşken işlediği suçtan sorumludur kişi,cezalandırılır.alım satım boşama gibi tasarrufları geçerlidir.sadece dinden dönmesi ve zina gibi suçlar konusunda ikrarı geçerli sayılmaz?şafii ve Hanbelilerde ise irade şartı olduğundan hukuki tasarrufları geçerli olmaz.şüphe ile düşen kısas ve had cezaları da uygulanmaz.

ıKRAH : korkutma ve tehdit yoluyla kişiye istemediği bişeyi yaptırmaktır.zorlayana MÜKRıH ,zorlanana MÜKREH denir.ikrahın hukuken dikkate alınabilmesi için mükrihin yaptığı tehdidi yerine getirebilecek güçte olması şarttır..

136.ikrahın hükümlere etkisi konusunda bilinmesi gereken kavramlar nelerdir?ıhtiyar ve rıza?ıHTıYAR : bir şeyi yapıp yapmama konusunda bilinçli bi tercihte bulunmak.RIZA: BıR şEYı ıSTEYEREK KABULLENME.

137.hanefilere göre ikrah , kuvveti ve etki derecesine göre kaça ayrılır?ıkrahı mülci ve ikrahı gayrı mülci olarak ikiye ayrılır.ıKRAH-I MÜLCı ( tam ikrah ) : öldürme veya bir organı yok etme tehdidini içeren ikrahtır,ihtiyarı bozar,rızayı yok eder.ıKRAH-I GAYRI MÜLCı ( eksik ikrah ) : kısa süreli hapis veya dövme tehdidini içerir,rızayı kaldırır ama ihtiyarı bozmaz.

Her iki türüyle de ikrah, ehliyete aykırı bir durum değildir,çünkü akıl ve büluğ mevcuttur.

138.ıkrahın sözlere etkisi nedir?ıkrahın konusu borç,evlenme,boşama gibi bişeyse ikrahın iki türü de geçersiz,batıldır.

139.ikrahın konusu sözlü tasarruflar ise Hanefiler bunu kaça ayırır?ıkiye?Birincisi : bu söz alım satım,kira,rehin gibi feshedilmeleri mümkün olan tasarruf ise bu tür tasarruf batıl olma,fasit olur..çünkü ikrah rızayı kaldırsa da ihtiyarı tamamen iptal etmez..rıza ise akitlerin rükun ve kuruluş değil sıhhat şartıdır..bu yüzden batıl değil fasit olur.ıkincisi: bu söz evlenme,boşama,nezir ve yenin gibi feshedilmesi mümkün olmayan tasarruf ise mükrehin ikrah sonucu yaptığı tüm tasarruflar geçerlidir,sonuçlarını doğurur.

140.hanefiler dışındaki çoğunluğun görüşü nedir?ıster feshedilmesi mümkün olsun ister olmasın ikrah altındaki tüm sözlü tasarruflar geçersizdir.

141.ikrahın fiillere etkisi nedir?ıkrahın konusu haksız yere öldürme,haram olan bişeyi yeme içme,başkasının malını telef etmeye zorlama şeklinde ise ikrahın hükmü fiilin türüne göre değişir.

142.mükrehin ikrah altında yapması vacip olan fiiller nelerdir?Domuz eti yemeye,içki içmeye zorlanması bu türdendir..mükreh zorlandığı fiilleri yapmaz da ölürse veya bir organını kaybederse günahkar olur?çünkü ALLAH aruret durumunda bunları mübah kılmıştır.

143.mükrehin ikrah altında yapması mübah olan fiiller nelerdir?Mükrehin inkar etmeye zorlaması,başkasının malını yemeye zorlanması bu türdendir. Bu fiilleri yapması mübahtır ancak yapmayıp sabreder ve sonucunda ölür veya bir organını kaybederse günah işlemiş olmaz aksie sevap kazanır?başkasının malına zarar vermeye zorlandığında tazmin ile sorumlu olan mükreh değil mükrihtir.144.mükrehin ikrah altında hiçbir şekilde yapması caiz olmayan fiiller nelerdir?Haksız yere birini öldürmesi ve zina etmesi bu türdendir?hayatını kaybetse bile ikrah altıda bu fiilleri yapması kesinlikle haramdır,çünkü nasıl kendi canı ve namusu dokunulmaz ise başkasınınki de aynı şekilde dokunulmazdır.

145.mükrehin adam öldürmesi halinde verilecek ceza hakkındaki görüşler nelerdir?Çoğunluğa göre kısas cezası uygulanır.ancak Ebu Hanife ve imam Muhammed?e göre kısas cezası mükrihe uygulanır çünkü mükreh alet konumundadır..çoğunluğa göre ise mükrehe uygulanır.çünkü öldürmesi haram olduğu halde öldüren mükrehtir..Ebu Yusuf?a göre ise kısas uygulanmaz mükrihin diyet ödemesi gerekir.

146.ehliyete etkisi son derece sınırlı olan ve sadece bazı hallerde mazeret sayılan müktesep arızalar nelerdir?Cehalet,hezl (ciddiyetsizlik,şaka), hata ve yolculuk.

147.hükme konu olan fiillerin şartları nelerdir?1.fiil yapılabilir ve mükellefin gücü dahilinde olmalıdır..?teklifi ma la yutak caiz değildir? sözü imkansız bir şey ile kişiyi yükümlü tutmak şer?an caiz değildir anlamına gelir.2.fiilin mükellef tarafından tam olarak biliniyor olması gerekir..bilmekten kasıt bilme imkanına sahip olması anlamındadır..

148.hükme konu olan fiiller nelerdir?ALLAH hakkıyla ilgili fiiller ve kul hakkıyla ilgili olan fiiller.

149. bir hakkın ALLAH hakkı mı kul hakkı mı olduğunu belirleyen nedir?Hakkın düşürülmeye,affedilmeye elverişli olup olmamasıdır?hiç kimsenin düşürmeye hakkı olmayan ve yerine getirmekte gevşeklik gösteremeyeceği haklar ALLAH hakkıdır..ibadetler,kamu düzeni sağlayan hükümlerin ilgili olduğu fiiller?Hak sahibi tarafından affedilmesi mümkün olan fiiller kul hakkı kapsamına girer?

150.sırf ALLAH hakları kapsamındaki fiillerde bulunması gereken özellikler nelerdir?ibadet,meunet ( mali külfet ) ve ukubet( ceza) niteliklerinden biri bulunmalıdır.

151.bu üç nitelikten birinin bulunduğu haklar kaça ayrılır?SEKıZ KISIMA AYRILIR.1. sırf ibadet anlamı taşıyan fiiller:din ve toplumun düzenini oluşturan fiiller.iman,namaz,oruç,hac,cihad?Hanefilere göre zekatta buna girer.2. ukubat-ı kamile( tam ceza niteliği taşıyan fiiller) : kazf haddi dışındaki hadler ( şar?i tarafından miktarı ve niteliği belirlenen cezalar) bu kısma girer.bunlar toplumun tümünün yararı içindir..hiç kimse bu cezaları düşüremez veya uygulamada gevşeklik gösteremez.bu cezaların uygulanması devlet başkanına veya görevlendirdiği kişiye aittir.3. ukubatı kasıra ( kısmen ceza niteliği taşıyan fiiller ) : murisini öldüren kişinin mirastan mahrum edilmesi bu kısma girer.çocuk için geçerli değildir.4. ibadet niteliği taşıyan cezalar : yemin , oruç,zıhar,hata ile adam öldürme kefareti gibi kefaretler bu kısma girer..bu kefaretler ibadet türü fiillerle yerine getirildiğinden zımmiler ( gayrı Müslimler) kefaretle sorumlu tutulamazlar.5. meunet anlamı taşıyan ibadetler : fıtır sadakası bu türdendir?bir kimseyi başkası sebebiyle vacip olması,tam ehliyetin şart olmaması fıtır sadakasın meunet yönünü gösterir..sadaka denmesi; oruçlu için bi arınma olması,edasında niyetin şart olması da ibadet yönünü gösterir?6. ibadet anlamı taşıyan meunet : toprak mahsullerinden 10 da 1 veya 20 de 1 alınan öşür bu gruptandır.öşür,arazinin vergisi olması sebebiyle meunet,, mali bir yükümlülüktür..topraktan çıkan ürünün de zekatı konumundadır bu yönüyle de ibadet anlamı taşır.7. ukubet anlamı taşıyan meunet : gayrı Müslimlerden alınan toprak vergisi ( haraç) bu kısma girer.haraç mali bi yükümlülüktür ama gayri Müslimlerden alındığı için kısmen ceza niteliği taşır.8. bizzat kaim (müstakil) haklar : bir kimsenin uhdesinde sabit olmayan,borçlusu olmayan haklardır.ganimet,maden ve toprak altından çıkarılan hazinelerden beşte bir oranında alınan vergiler bu kısma girer

152. kul hakkının ortak özelliği nedir?Hak sahibi dilerse hakkının yerine getirilmesini ister,dilerse bir bedel karşılığında veya karşılıksız hakkından vazgeçebilir?

153.ALLAH hakkının ağır bastığı fiiller nelerdir?Kendisinde iki hak birleşmekle beraber ALLAH hakkının ağır bastığı fiillerdir..Kazif suçu ( iffetli kadına zina isnadında bulunma ) na verilen ceza ( haddi kazf) böyledir?iftiraya uğrayan kişiden ithamın giderilmesi yönüyle kul hakkı mevcuttur?.kazif suçu namusu lekeleyen,şeref ve itibarı sarsan bir suç olduğundan cezalandırılmasında toplumun yararı vardır bu yönüyle ALLAH hakkıdır?Hanefilere göre kazif cezasındaki ALLAH hakkı kul hakkından ağır basar.şafiilere göre ise kul hakkı ağır basar.

154.kul hakkının ağır bastığı fiiller nelerdir?ıki hak birleşmekle beraber kul hakkının ağır bastığı fiillerdir?kasten adam öldürene kısas uygulanması böyledir?bu cezanın uygulanması yaşam hakkının korunması,toplum güvenliğinin sağlanması ve suçların azaltılması yönüyle kamunun yararınadır ve bu yönüyle ALLAH hakkıdır?.diğer yönden bu cezanın uygulanmasında maktulün yakınlarının menfaati vardır.bu da katile duyulan intikam duygusunun yok edilmesidir.bu yönüyle de kul hakkıdır.işlenen suçtan en fazla maktulün yakınları mağdur olduğundan kul hakkı ağır basar..maktulün velisi istemezse kısas uygulanmaz,diyet te isteyebilir?yine kul hakkı ağır bastığı için maktulün velisinin cezayı infaz edecek görevli.

nurşen35 · 12 Nisan 2018, 20:47

MÜLKİYET AKİT TEORİSİ (8. ÜNİTE)

1.haklar konularına göre kaça ayrılır?Malvarlığı – şahıs varlığı

2.malvarlığı haklarıyla hangi hukuk ilgilenir?Eşya ve borçlar hukuku

3. malvarlığı hakları kaça ayrılır?Ayni haklar ve alacak hakkı

4.eşya üzerindeki en güçlü yetkiyi sağlayan?MıLK 5.milk neyi karşılar?Ayni hakkı

6.milkin unsurları?1.inhisarında olması 2.ihlal edene bu hakkın öne sürülebilmesi

7.sınırlı milk kaça ayrılır?1. eşyanın sadce menfaatini içeren2.sadece ayn üzerinde kurulu olup menfaatleri içermeyen3.aynını elinde tutma ve zilyetliğinde bulundurma konusunda milk – REHıN HAKKI

8.mütekavvim mal?Kullanılması Müslümanlara mübah

9.mütekavvim olmanın 3 sonucu?1.ayni haklara konu olma2.hukuki haklara konu olma3.hukuki koruma altında olma

10.deyn olan borcun borçlu kişide var olduğu yetenek?Zimmet

11.eş özellikte olan mallar?Misli

12.tam karşılık değeri bulunamayan?Kıyemi

13.izaleyi şuyuğ ?Hisseli mülkün müstakile dönmesi

14.mülkiyet doğuran sebepler?*aslen kazanma * naklen kazanma * halefiyet

15.mülkiyet hakkının sınırlamaları?Asli * iradi * istisnai

16.şüf’a nedir?Önalım

17.şüf’a nerde geçerlidir?Gayrımenkullerde

18.irtifak hakkının türleri?*kaynak *geçit *inşaat *kiriş *mazara

19.akitlerle hangi hukuk ilgilenir?Borçlar hukuku

20.borç sebepleri?*hukuki *haksız * sebepsiz zenginleşme

21.haksız fiil türleri?Gasp * itlaf ( tahrip)

22.tek taraflı işlem?Vakıf – vasiyet

23.akdin unsurları?* taraflar *irade beyanı * akdin konusu

24.akit ehliyetinin asgari noktası?Temyiz gücü

25. icap hangi hallerde sakıt olur?*icabı yapanın icaptan dönmesi*mucibin vefatı* “ ehliyetini kaybetmesi*akdin konusunun helakı* “ “ değişmesi*icabın yöneldiği kişinin icabı reddetmesi

26.icap ve kabul şekli?* sözlü * işaret * teati

27.teatiyle akit olmaz diyen?ımam şafii

28.akitler kaç gruptur?1- gayesi ve sonuçları bakımından2-ayni olup olmaması “3-meşru “ “ “ 4-kurulduğu andan itibaren sonu doğurması bakımından5-bağlayıcılık bakımından

29.gayesi bakımından akitler?Temlik *teminat * koruma *temsil * ortaklık

30.temlik akitleri?*ıvazlı *teberru *önce teberru sonra ıvazlı

31.her iki terefı bağlayan akit?Satım-kira

32..sadece bir tarafı bağlayan?Rehin

33.2 tarafı da bağlamayan?Ariyet

34.fesih?Bir terefın irede beyanıyla akdi kaldırması

35. infisah?Kendiliğinden kalkması

AİLE HUKUKU (9. ÜNİTE)
1.EVLıLıK AKDıNıN UNSURLARI?*taraflar *irade beyanı *akdin konusu

2.evlilik akdinin şartları?*inikad *sıhhat *nefaz *lüzum

3.ınikad şartları ne demektir?Kuruluş şartları4.inikad şartlarından birinin yokluğunda ne olur?Akit batıl olur.

5.inikad şartları nelerdir?*ehliyet * meclis birliği *icab ve kabulün uygunluğu *taliki şarta bağlamama *süreklilik *evlenme engelinin bulunmaması

6.velayet kaça ayrılır?Velayeti icbar ve velayeti nedb

7.icbara kim girer?Ehliyetsiz veya eksik ehliyetli

8.bu taksim kime göre?Ebu Hanife ve ebu Yusuf

9.imam muhammede göre taksim nasıl?Velayeti istibdat“ “ şirket

10.şartlar kaç grup?Taliki ve takyidi

11.taliki şart nedir?Akdin Bir durumu gerçekleşmesine bağlanması

12..sürekli evlenme engelleri*kan bağı sebebiyle*sıhriyet “*süt emme “

13.kan bağı sebebiyle haram olanlar?* erkeğin usulü* “ füru* “ anne babasının füru* “ dede ve nine çocukları

14.sıhriyet sebebiyle haram olanlar?Usulün ve fürun eşleri,hanımın usulü ve füru

15.süt emme Hanefilerde nasıl?Azlığı veya çokluğu önemli değil.

16.geçici evleme engelleri?* din farkı * 2 akrabayla birden evlenme * 5. kadın * başkasının eşi olmak * 3 kere boşamak

17.sıhhat şartları nedir?Hukuken geçerli olması için gereken şartar

18.bunlar nelerdir?* şahitler * ikrahın olmaması * takyidi şartar

19.nikahta şahit istemeyip ilan etmek yeterlidir diyen?Malikiler

20.mükrehin evliği geçerli mi?Hanefilere göre geçerli diğerlerine göre değil

21.mahremle evlenme Hanefilere göre?Fasittir….dğerlerine göre batıl.

22.sıhhat şarlarından biri eksik olan evlilik?Fasit

23.fasit evlilik ne zaman sonuç doğurmaz?Zifaf olmamışsa

24.fasit evlilikte zifaf olmuşsa doğan sonuçlar?*kadın mehri misli veya müsemmadan hangisi azsa ona hak kazanır*doğan çocuğun nesebi sabit olur.*hürmeti musahare sabit olur*boşama iddeti beklemesi gerekir.

25.nefaz şartı nedir?Akdin işlerlk kazanması için gereken şartlar.

26.nefaz şartı taşıyan akid?Nafiz

27.taşımayan?Mevkuf

28.lüzum şartları nedir?Evlilik akdinin geri dönülmeyecek şekilde olması

29.denklik kaç noktada?*soy *müslümanık * dindarlık *hürriyet * servet *sanat

30.mehrin miktarı evlik sırasında belirlenmişse?Mehri müsemma

31.peşin verilen mehir?Mehri muaccel

32.ertelenen?Mehri müeccel

33.mehir belirlenmeden nikahı olan?Mufavvıda

34.mufavvıda zifafdan önce boşanırsa?Mut’aya hak kazanır.

35.mut’a nedir?Mehri mislin yarısını geçmeyecek şekilde hediye

36.kadının nafakaya hak kazanması için?* evlilik akdinin sahih olması*kadının fiziki olgunluğa ulaşmış olması*kadının kocasının istifade edebileceği bir yerde olması.

37.evliliğin sona ermesinde uygulanan sistem?3 tür: * mahkemesiz *Katoliklerinki gibi( ademi zeval) *mahkemece

38.3. boşamayla olan ayrık?Beynuneti Kübra

39.talak kaça ayrılır?Dönülebiir olmasına göre : rici ve bain….sünnete uyguluğuna göre: Sünni ve bidi

40.Ric’i nedir?Tekrar nikahsız ve mehirsiz dönülebilen.

41.ric’i de iddet süresinde dönülmezse?Bain olur…

42.rici olmasının şartları?* evliliğin başaması * zifaf olması * bunun 3. talak olmaması * sözlerin sarih olması

43. bai talak?Yeni bir mehirle evlenilmedikçe dönme imkanı olmayan.

44.ahsen talak?Cinsel ilişki olmadığı bir temizlik döneminde bir kere boşamak ve iddet bitene kadar beklemek.

45.hasen talak?3 temizlik döneminde her dönemde bir talakla boşamak.

46.tefvizi talak?Boşama hakkının kadında olması.

47.muhalea nedir?Bir bedelle kadının kocasını boşanmaya razı etmesi

48.tefrik sebepleri?* hastaık ve kusur *kocanın kaybolması * nafakayı temin etmemek *fena muamele * ila *lian

CEZA HUKUKU (10. ÜNİTE)

…ıSLAM CEZA HUKUKU… …ıslam ceza hukuku ıslam hukukunun kendine özgü sistematigi içinde UKUBAT terimiyle ifade edilmektedir.… ıslam ceza hukukunun oluşumunda ve bilimsel birfaaliyet alanı olarak ortaya konulmasında daislam hukukunun diger alanlarında oldugu gibi MESELECı[KAZUıSTıK] YÖNTEM takip edilmiştir.

…suç ve ceza hukukun 2 temel kavramıdır.

….SUÇAllah ın emrettigi davranışları yerine getirememek yada yasakladıgı davranışları yapmak biçiminde tanımlandıgında dini, ahlaki ve hukuki kurallara dönük her türlü ihlali içine alan bir kavramı göstermektedir..

…Geniş anlamda suç`,dünyevi yada uhrevi yaptırım öngörülen bütün davranışlar.…Dar anlamda suç`, ıslam ceza hukukundaki kavramsal içerigine karşılık gelir.

…Suçluların kısımları 2 ye ayrılır…birincisi kitap ve sünnet tarafından düzenlenmiş ve cezalarının belirtilmiş olup~olmamasına göre,had,kısas,tazir suçlar. ıkincisi ise suç teşkil eden davranışın ihlal ettigi hakkın türüne göre Allah hakları ve kul haklarıdır.

…HAD SUÇLARı“,zina, zina iftirası,içki içme, hırsızlık, yol kesmek, isyan ve dinden dönmek suçlarını ifade eder.…KISAS SUÇLARI`,,insanın canına ve vücut bütülügüne yönelik saldırı niteligi taşıyan yasaklanmış davranışlar kastedilmektedir.Adam öldürme, darp, yaralama .. gibi müessir fiilleri[ölüme yol açmayan fakat acı veren fiil ]kapsamaktadır.…TAZıR SUÇLARI`,,kitap ve sünnette doğrudan düzenlenmemiş toplumsal koşullara göre belirlenmeleri yetkili organa bırakılmış olan suçlardır.Yetkili devlettir ,oda yetkisini hakimlere bırakmıştır.

*Sırf Allah hakkı,,zina ve içki içmek örn verilebilir bunların işlenmesinde kişiye dogrudan zarar verilmemektedir.fakat toplumsal yarar ve düzen açısındanzarar dogurmaktadır.

*Allah ve kul hakkı ortak ama Allah hakkının üstün oldugu haklar,, zina iftirası ve hırsızlık örn verilebilir.

*Allah ve kul hakkı ortak fakatkul hakkının üstün oldugu haklar,, bunlara kısas suçları örn verilebilir. Kısas suçları ikinci dereceden toplumsal düzeni sarsmaktadır.

*Sırf kul hakkı, [buna belli bir şey örn vermemişler]

****Arkadaşlar had suçları Allah hakkını ihlal eden suçlardır.***kısas suçları kul haklarını ihlal eden suçlardır.***Tazir suçları ise hem Allah hemde kul haklarını ihlal eden suçlardır…

…SUÇLARIN ÖZELLıKLERı…1..hakimin yetkisinin bulunup bulunmamasına yönelik`,had kısas suçlarında cezalar tek olup hakimin taktir yetkisini kullanacagı bir alt ve üst sınır aralıgı söz konusu degildir.Halbuki tazir suçlarında hakim cezayı suçu ve suçluyu dikkate alarak taktir edebilir.Yani sınır belirleyebilir2..şikayete baglı olup olmama`,had suçlarında koguşturma[takip] şikayete baglı degildir. Kısas suçlarında şikayetin bulunmasına baglanmıştır.kısas suçlarında koguşturma yapacak kişiler olmadiginda veya kişinin imkani olmadıgında devlet soruşturmayı açar..

3…Afin mümkün olup olmaması`,had suçlarında hukuki sonuç bakımından geçerli degil.Kısas suçlarında af etkilidir.Tazir suçlarında ise suçlunun affedilmesi cezasının düşmesini saglar ayrıca devletinde aff yetkisi vardır..

4.. Hafifletici sebepleri dikkate alınıp alınmaması`, had ve kısas ta dikkate alınmaz,Ama tazir suçlarında etkilidir.

5..Zamam aşımının etkili olup olmaması`, Allah hakkında etkili yani had için, ama kul hakkında yani kısas ta etkili degil,tazir suçlarında ise devlet tarafından belli bir zaman aşımı belirlenebilir .

6..Suçun isbatinda şüphenin etkili olup olmaması`,had ve kısas suçları ancak belirli isbat vasıtaları ile sabit olur ama en küçük bir şüphe bile engeller. Tazir suçlarinda isbat geniştir kimi durumlarda belli oranda bir şüphenin varlıgı bile dikkate alınmaz.

…SUÇUN UNSURLARI…*kanuni unsur`, bir davranışın kanunda suç olarak tanımlanmış olmasıdır,Tazir suçları çogunlukla kanunla düzeltilmiştir..

*Darulislam`, Müslümanların egemenligi altında bulunan ve ıslam hukuk kurallarının uygulandıgı ülke demektir.Darulislamda işlenen suçlar MÜLKıLıK ilkesini benimsemişlerdir.

*Darulharp`, darulislam dışında kalan ve gayri Müslimlerin egemenligi altında bulunan ülke yada ülkeleri belirtmek için kullanılır.Darulharpta işlenen suçlar şAHSıLıK ilkesini benimsemişlerdir.

…MADDı UNSUR…

**Hareket`, insanın iradesini dış dünyada açıga vurdugu her türlü davranış anlamındadır.**Netice`, hareket sebebiyle dış dünyada meydana gelen degişiklik.**ılliyet Bagı`, hareket ve netice arasındaki sebep sonuç ilişkisi yani hareketin neticeyi dogurucu niteligidir.ılliyet bagı ceza i sorumlulugun temel koşuludur..

…hukuka aykırılık… **hakkın kullanılması..Ceza hukukunun suç saydıgı fakat hukuk düzeninin bir diger kuralı tarafından kişinin hakkından kasdedilmektedir.örn.. anne babanın çocugunu belli ölçütler dahilinde dövmesi.

**görevin yerine getirilmesi..[ben bunu alamadım..]

**meşru müdafa..

**zorunluluk hali… örn… susuzluktan ölme tehlikesiiçinde bulunan kimsenin içki içmesi suç degil…

…MANEVı UNSUR… …kusur yetenegi…**mümeyyiz ve ergen olan kimsenin kusur yetenegi bulundugu içintüm sonuçlarıyla sorumludurlar..

**mümeyyiz çocuklar ve gayrı mümeyyiz kişiler had suçları bakımından kusur yetenegine sahip olmamakla birlikte, kul haklarına yönelik suçların mali sonuçlarından sorumludurlar.

**mümeyyiz çocuklar dogru ve yanlışı kavrayabildikleri için Tazir suçundan sorumludurlar.

**Ergenlik alt sınırı yaşı kızlarda 9, erkeklerde 12 dir.

** üst sınırı ise çogunluga göre 15, Ebu Hanife ye göre kızlarda 17 , erkeklerde 18

**ıslam ceza hukukunda akıl hastalıgı, akıl zayıflıgı, uyku ve bayılma kusur yetenegini ortadan kaldıran hallerdir.. Bu kimseleri ceza suçu düşer fakat mali sorumlulukları devam eder..

**ıslam ceza hukukunda sarhoşluk 2 ye ayrılır.**birincisi,, sarhoşlugun bilinmeden, zorunluluk halinde yada ikrah[zor] altında meydana gelmesidir.. bu şekilde olursa kusur yetenegi ortadan kalkar, cezadan sorumlu degildir fakat kul hakkını ihlal eden davranışlarının hukuki sonuçlarına katlanırlar….**ikincisi,, bilerek isteyerek sarhoş olmaktır, ceza i ve hukuki sorumlulukları tamdır.

…CEZA ıLKELERı…**Kanunilik ilkesi,,had ve kısasta bu ilke geçerlidir.Tazir de ise devlt başknlr hakimler tarafından belirlendigi için kanunilik ilkesi geçerli degil..

**şahsilik ilkesi,,cezayı ancak suçu işleyen kimseye gibi.verilmesini öngörenilkedir.*ıslam cahiliye hukukunun kolektif sorumluluk anlayışını reddetmiş, suçlarda subjektif [şahsi kişisel] sorumluluk ilkesini yerleştirmiştir…*Akile,,,erkek akraba toplulugu.

**Genellik ilkesi,,,cezaların tüm kişilere aynı şekilde uygulanmasıdr. *** Aralarındaki ilişkiye göre cezalar-Asli ceza lar,, suç için asıl olarak kararlaştırılan kısas,el kesme ve recm

-Bedeli cezalar,, asli cezaların hukuki bir nedenle uygulamadıgı durumlarda onların yerine geçen cezalardır.

-Tabi cezalar,, asli cezaya hükmedilmesiyle suçlunun dogrudan katlandıgı ayrıca hükmedilmesine gerek olmaksızın kesinleşen cezalardır.

-Tamamlayıcı cezalar,, asli cezanın yargı kararıyla kesinleşmesinden sonra ona dayalı olrak verilen ve hakim tarafından ayrıca hükmedilmesi gereken cezalardr

*** Uygulanma biçimine göre Cezalar…-Bedeni,, ölüm, el kesme, sopa cezaları örn verilebilir.

-Ruhi,, kınama , teşhir etme , ögüt verme suçluya psikolojik acı veren cezalardr.

-hürriyeti baglayıcı,, hapis cezaları.

-Mali cezalar,, para ve müsadere. Müsadere örneklerine Hz Ömer, Hz.Peygamber in uygulamalarında rastlanabilmekte.…CEZALARI DÜşÜREN SEBEBLER…

*magdurun rızası-yaralama suçlarındacezayı düşürdügü, Tazir cezalarını düşürmemiştir.*suçlunun ölümü- onun şahsıyla ilgili cezalarını düşürür,diyet ve mali cezalar ölümü ile düşmez.*suçlunun tevbesi- sadece yol kesme cezasını düşürmüştür,kul haklarıyla ilgili suçların cezası düşmezmiş.*sulh- yalnızca kısas ve diyet cezalarını düşürür, diger cezalr bakımından etkyte sahip degil.*aff- ceza türüne göre magdurun kendisi ,mirasçıları ve devlet başkanı yetkilidir. *zaman aşımı- çogunluk had cezalarının zamanaşımı düşmeyecegi kanaatindeler Hanefi hukukçuları ise had cezası zaman aşımı ile düşer demişler.

…SUÇLAR VE CEZALARI….***HAD SUÇLARI VE CEZALARI….-Zina suçu ve cezası—ben sadece cezasını yazıyorm…evli kimselerin cezası recm yani taşlanarak öldürme…bekarların cezası 100 celde[sopa] vurulur,bekarlar için Hanefi dışındaki çogunluk 1 yıl sürgün cezası istemişler.

-zina iftirası- cezası—80 celde vurulması öngörülmş.Hanefilere göre şahitligi ebedi olarak kabul edilmez…..

-içki içme suçu cezasını yazıyorum imam şafi 40 Peygamberimiz 80 celde vurulmasını istemişlr…

–hırsızlık suçu cezasın yazyrm..sağ elin bilekten kesilmesi

–yol kesme suçu cezası çok uzun o yüzden yazmadım

–isyan suçu cezası onların cezası şu şekide olur..**hukukçuların çoguna göreisyancılar ancak ayaklandıkları zaman onlarla savaşılabilirdi..bide malları ganimet degildir.……KISAS SUÇLARI VE CEZALARI….***Adam öldürme…bu iş kasıtla yapılırsa cezası kısastır,yakınları isterse katili diyet karşılıgı yada karşılıksız affedebilirler..***müessir fiiller—kasten işlenilirse cezası kısas tır,-eger hata ile yapılmışsa yaptırımı diyettir

12 Nisan 2018, 20:37	Mesaj No:1
nurşen35 Medineweb Emekdarı Durumu: Medine No : 38944 Üyelik T.: 09 Şubat 2014 Arkadaşları:60 Cinsiyet:Bayan Mesaj: 9.475 Konular: 1144 Beğenildi:4422 Beğendi:3685 Takdirleri:14319 Takdir Et: Konu Bu Üyemize Aittir!	İslam Hukukuna Giriş Ünite Özetleri ve Soru Cevaplar İslam Hukukuna Giriş Ünite Özetleri ve Soru Cevaplar Ünite 1 Ders Notu İSLAM HUKUKUNA GİRİŞ 1. ÜNİTE ÖZETİ İnsanların birbirleriyle ilişki kurmalarını sağlayan yapıya toplumsal düzen denir. Toplumsal düzenin kurulması ancak bireylerin davranışlarını, nasıl olmaları gerektiği hususunda yönlendiren bir takım kurallar aracılığıyla gerçekleşir. Toplumsal yaşamı düzenleyen bu kurallara toplumsal düzen kuralları denir. Toplumsal düzen kuralları ; din , ahlak , hukuk , örf-adet ve görgü kuralları olmak üzere beş kısımda incelenir. Bu kurallar toplumsal düzenin gerçekleşmesinde işlevseldir. Günümüz toplumları bakımından toplumsal düzenin sağlanmasında en çok işlevsel olan kural HUKUK’tur . Hukuk kurallarının daha fazla işlevsel olmaları, devlet gücü ile desteklenmiş olmalarından kaynaklanmaktadır. Hukuk : Belli bir ülkede kişilerin birbirleriyle , toplumla ve devletle ilişkilerini düzenleyen , devlet gücüne dayalı, maddi zorlamaya kadar varan yaptırım araçları ile desteklenen kurallar bütünüdür. Fıkıh : İslam’da bireysel ve toplumsal yaşama ilişkin düzenleyici kurallar bütününü ifade etmek için kullanılır. Kişinin kendisine, Allah’a ve doğaya dönük davranışlarının yanı sıra toplumsal ilişkileri de düzenleyen ve kendine özgü bir sistematiği bulunan bir hukuk düzeni niteliğindedir. Fıkhın İslam hukuku olarak anılmaya başlanması 19. yy 2. yarısına rastlar. Fıkıh ” bilinenden (ilm-i şahid) bilinmeyene (ilm-i gaib) ulaşmak ” Ragıb el-Isfahani Fıkıh Kur’an-da sadece bir ayette islamla birlikte kazandığı özel anlamında kullanılmaktadır. ” Dinde derin kavrayış sahibi olma (dinde tefakkuh) ” Fıkıh ” Kişinin haklarını ve sorumluluklarını bilmesi ” Ebu Hanife Ebu hanife’nin eserleri el-Fıkhul Ekber >>itikadi konular el-Fıkhul Ebsat Dinde fıkıh , ahkamda fıkıhtan üstündür . Ebu Hanife ”Gerçek fakih, dünyayı hakir görüp ahirete yönelen, dini konusunda idrak ve firaset sahibi, Rabb’ine kullukta devamlı, müttaki, Müslümanların namusuna göz dikmeyen ve mallarına el uzatmayan(afif), toplumu iyiliğe yönlendiren kimsedir” Hasan el-Basri el-Pezdevi fıkhı anımlarken , bilgisini davranışlarına yansıtmayı ayrı bir unsur olarak belirtmekedir. Fıkıh; usülcüler tarafından “şer’i ameli hükümleri tafsili delillerine dayalı olarak bilmek” biçiminde tanımlanmıştır. Fakihlerin tanımı ise “şer’i ameli hükümler bütünü” biçimindedir. Hükümler, elde ediliş kaynağına göre 3 kısma ayrılmaktadır . 1-Akli hüküm ; Yalnızca akıl yoluyla elde edilen hükümler -> 2 birden büyüktür. 2-Hissi Hükümler ; Duyu organları vasıtasıyla ulaşılan hükümler -> Ateş yakıcıdır . 3-Şeri Hükümler ;Dinin kaynaklarından çeşitli yöntemlere başvurularak elde edilen hükümler-> Namaz farzdır . Şer’i hükümler düzenledikleri konular bakımından 3 kısma ayrılırlar . 1-İtikadiyyat : dinin inanç yönüne ilişkin meseleler demektir. 2-Vicdaniyyat; insanın zühd, rıza, sabır, huşu gibi içsel tutumları anlamına elmektedir. 3-Ameliyat; kişilerin dışsal davranışları ile etkileri hemen ardından dışa yansıyan içsel davranışlardır. Tafsili delil : Cüz’i delil de denir. Tafsili delil, her bir davranışla ilgili hükmün dayandığı özel delil anlamındadır. Bir hükme delil olan tek bir ayet ya da hadis, tafsili delil niteliğindedir. Şeriat, ilahi iradenin hüküm biçiminde açığa çıkması ve görünür hale gelmesidir. Geniş anlamda şeriat, ilahi irade tarafından öngörülen dini hükümler bütünüdür. Dar anlamda ise, yalnızca peygamberden peygambere değişime açık hükümler bütünü anlamında kullanılmaktadır. Ebu Hanife, peygamberlerin getirdikleri dinin tek, şeraitlerin ise çok ve çeşitli olduğunu söylemektedir. Bir hükmün şer’i olarak nitelenebilmesi için, onun nass (Kuran ve Sünnet) yoluyla bildirilmiş (nassla sabit) olması ya da ictihadi yöntemlerle elde edilmiş hükümler olması gerekmektedir. Çünkü şer’ilik ilahi iradenin hüküm biçiminde açığa çıkması demektir. Şer’i münezzel, bir hükümler bütünü olarak şeriatın nass yoluyla bildirilen kısmını Şer’i müevvel ise ictihadla elde edilen kısmını teşkil etmektedir. Klasik İslam düşüncesinde dini ilimler olarak tasnif edilen ilimler Tefsir : Kuran’ın vahye dayalı bir metin olduğunu Hadis : hz. Peygamber’in söz, fiil ve takrirlerinin dini bir değerinin bulunduğuna Fıkıh usulü ve fıkıh : Beşeri davranışların hükümlerinin ilahi iradeden alıması gerektiğine teşekkül etmiş bilimsel alanlardır. Kelam ve Fıkıh, diğer temel İslam bilimlerinden farklı olarak hüküm koruyucu (normatif) karaktere sahip iki bilimdir. Kelam itikadi hükümleri, Fıkıh ameli hükümleri belirlemektedir. Kişilerin kendilerine dönük davranışlarını düzenleyen fıkhi hükümler, konu bakımından sübjektif ahlak kurallarını da içermektedir. Kişinin intihar etmesi. Fıkıh kuralları kişilerin başka kişi ya da varlıklarla ilişki kuran davranışlarını da düzenlemektedir. İnsanlar arası ilişkilerin yanı sıra Allah-insan , insan-eşya ilişkilerini de konu edinmektedir . Sırf vecibe yükleyen (yükümlülük getiren) ve hak talebine imkan vermeyen beşeri ilişkileri düzenleyen kurallar objektif ahlak kralları olarak anılmaktadır.Bir insanın diğer insanlara yalansöylemesi Fıkıhta davranışları düzenleyen kurallar bağlayıcılık niteliği bakımından 3’e ayrılır. 1-Emredici->Yapılması ya da yapılmaması kesin olarak talep eden kurallar -vacip,haram- 2-Tavsiye edici->Yapılması ya da yapılmaması kesin olmayan kurallar – mendup,mekruh- 3-Tecviz edici->Kişilere yetki ve izin veren kurallar-mubah- İslam hukuku , fıkhın içinde yalnızca karşılıklı hak ve vecibe ilişkisi kuran davranışları düzenleyen emredici ve tecviz edici kurallar bütünüdür. Bu tanıma göre, İslam hukuku, daha geniş kapsamlı olan fıkhın hukuka karşılık gelen bir parçasıdır. İslam hukuku oluşum sürecinde kendinden önceki yada çağdaşı olan hukuk düzenlerinden ekilenip etkilenmediği hususunda 3 farklı görüş açığa çıkmıştır. Bir kısım araştırmacılara göre fıkhın tamamı değil, fakat İslam hukuku olarak nitelenen kısmı roma hukukuna dayanmaktadır. Bu görüşe karşı bazı araştırmacılar ise, İslam hukukunun hiçbir hukuk düzeninden etkilenmesinin söz konusu olmadığını, aksine İslam hukukunun sonraki dönemleri etkilediği görüşündedir. Üçüncü bir grup araştırmacı ise, İslam hukukunun vahye dayalı ve özgün olduğu, hiçbir hukuk düzeninden etkilenip açığa çıkmadığı görüşünü savunmaktadır. İlahi hukuk düzeni, vahye dayalı hukuk düzenlerini ifade etmek için kullanılır. İslam hukuku da vahiy kaynaklı olması nedeniyle ilahi bir hukuk düzenidir. İlahi hukuk düzenlerinin asıl amacı, insanları ahiret mutluluğuna ulaştırmaktır. İslam, cahiliye hukukuna yönelik üç temel tutum benimsemiştir. a-İBKA: Cahiliye örf-adet hukuku içinde İslam’ın ilkeleriyle uyumlu olan kural ve kurumları aynen benimseyip devam ettirme b-ISLAH: Bazı kural ve kurumların düzeltilerek kabul edilmesi. c-İLGA: İslam’ın temel ilkeleriyle uyumlu olmayan kural ve kurumların tamamen yürürlükten kaldırılması. İslam hukukunu , diğer hukuk düzenlerinden ayıran temel özellikler -İlahi iradeye dayalı olması -kuralların ihlaline bağlanan yaptırımın dünyevi ve uhrevi olmak üzere ikili karakterde olması -yasama yoluyla değil, bilimsel doktrin niteliğinde teşekkül etmesi -soyut değil, meseleci (kazuistik) yöntemle geliştirilmesi. ebu hanifenin fıkıh tanımı; kişinin haklarını ve sorumluluklarını bilmesi(marifetun nefs ma leha ve ma aleyha) ebu hanifenin itikadi konuları ele aldığı eserinin el-fıkhu’l ekber adıyla anılması, fıkhın kavramlaşma sürecine ilişkin diğer bir aşamayı temsil etmektedir ebu hanifenin el fıkhul ebsat başlıklı bir diğer eserinde “dinde fıkıh, ahkamda fıkıhtan daha üstündür” demesi, fıkhın bağımsız bir disiplin olarak açığa çıkmaya başladığı işaret etmektedir zühd anlayışı, fıkhın kavranma biçimine de yansımıştır Hanefi usulcülerinden el pezdevi fıkhı tanımlarken, bilgisini davranışlarına yansıtmayı(ilmiyle amil olmayı) ayrı bir unsur olarak belirtmektedir Konuyu Bu Sitelerde Paylaş Twitter Face'de paylaş __________________ O (cc)’NA SIĞINMAK AYRICALIKTIR*

Konu Sahibi nurşen35 'in açmış olduğu son Konular Aşağıda Listelenmiştir
Konu	Forum	Son Mesaj Yazan	Cevaplar	Okunma	Son Mesaj Tarihi
Gündem Korona Aşısı	Gündem/ Manşetler	Esma_Nur	6	1478	10 Aralık 2020 12:20
DHBT Muhteşem Özetler	DHBT-Hazırlık/Notlar/Özetler	nurşen35	4	2241	08 Aralık 2020 18:40
Kıssaları Hayatımıza Taşıyalım	Kıssalar-Hikayeler-Nasihatler	nurşen35	1	958	08 Aralık 2020 17:46
TENKİD	Serbest Kürsü	nurşen35	0	847	08 Aralık 2020 12:44
Vitir Namazını Niye Kılıyoruz Biliyor musunuz...	Namaz-Abdest-Teyemmüm	nurşen35	0	974	04 Aralık 2020 13:56

12 Nisan 2018, 20:37	Mesaj No:2
nurşen35 Medineweb Emekdarı Durumu: Medine No : 38944 Üyelik T.: 09 Şubat 2014 Arkadaşları:60 Cinsiyet:Bayan Mesaj: 9.475 Konular: 1144 Beğenildi:4422 Beğendi:3685 Takdirleri:14319 Takdir Et: Konu Bu Üyemize Aittir!	İSLAM HUKUKUNA GİRİŞ 1.KONU SORU-CEVAPLARI 1-Toplumsal düzen nedir? Cevap: insanların birbirleriyle ilişki kurmalarını sağlayan yapıya toplumsal düzen denir. 2-Toplumsal düzen kuralları nedir? Cevap: Toplumsal düzenin kurulması ancak bireylerin davranışlarını, nasıl olmaları gerektiği hususunda yönlendiren bir takım kurallar aracılığıyla gerçekleşir. Toplumsal yaşamı düzenleyen bu kurallara toplumsal düzen kuralları denir. 3-Toplumsal düzen kuralları kaç kısma ayrılır? Nelerdir? Cevap: Toplumsal düzen kuralları çeşitli ölçütler dikkate alınarak din,ahlak,hukuk, örf-adet ve görgü kuralları olmak üzere beş kısma tasnif edilerek incelenir. Sözü edilen kural gruplarının her biri, toplumsal düzenin gerçekleşmesinde işlevseldir. 4- En çok işlevsel olan grup hangisidir? Cevap: Hukuk, özellikle günümüz toplumları bakımından toplumsal düzenin sağlanmasında en çok işlevsel olan kural grubunu temsil etmektedir. 5- Hukukun fazla işlevsel olmasının sebebi nedir? Cevap: Hukuk kurallarının din,ahlak, örf-adet ve görgü kurallarına göre daha fazla işlevsel olmaları, devlet gücü ile desteklenmiş olmalarından kaynaklanmaktadır. 6- Hukukun tanımını yapınız? Cevap: Hukuk, belli bir ülkede, kişilerin birbirleriyle, toplumla ve devletle ilişkilerini düzenleyen, devlet gücüne dayalı, maddi zorlamaya kadar varan yaptırım araçları ile desteklenen kurallar bütünüdür. 7- Fıkıhın tanımını yapınız? Cevap: İslam’da bireysel ve toplumsal yaşama ilişkin düzenleyici kurallar bütününü ifade etmek için fıkıh terini kullanılır. Fıkıh; kişinin kendisine, Allah’a ve doğaya dönük davranışlarının yanı sıra toplumsal ilişkileri de düzenleyen ve kendine özgü bir sistematiği bulunan bir hukuk düzeni niteliğindedir. 8- Fıkıh kelimesinin etimolojik ve semantik analizini yapınız? Cevap: -anlamak, –bilmek, –anlamaya ya da bilmeye konu olan şeyin idrak edilmesi, –zihinsel bir çaba sonucunda onun mahiyetinin kavranması, –hitaptaki hakikatin fark edilmesi, –derin bir sezgi ile tefekkür yoluyla bilme ve bilgiyi kontrol edecek düzeyde kuşatma, –zeka, –derin ve ince kavrayışın bir sıfat haline gelmesi, (sıfat ve karakter haline geldiği kimseye ise fakih denir) –sözün anlaşılamaması, -tebliğin hakikatini kavrayamama. 9- Ragıb El-İsfahanini fıkıh tanımı? Cevap: Bilinenden (ilm-i şahid) bilinmeyene (ilm-i gaib) ulaşmak… 10- Fıkıh kelimesinin fiil halinin Kuran’da tek ayette kazandığı özel anlam nedir? Cevap: Dinde derin kavrayış sahibi olma (dinde tefakkuh). 11- Fıkıh kelimesinin sözlük alamı? Cevap: Derin ve ince kavrayış biçimi. 12- Fıkıhın terim anlamı? (ıstılah yani dindeki manası) Cevap: Fıkhın teknik düzeyde tanımlanması uzun sayılabilecek bir süreçte gerçekleşmiştir. Sürecin geldiği son aşamada fıkıh; usülcüler tarafından “şer’i ameli hükümleri tafsili delillerine dayalı olarak bilmek” biçiminde tanımlanmıştır. Fakihlerin tanımı ise “şer’i ameli hükümler bütünü” biçimindedir. 13- ”Şer’i ameli hüküm” tamlamasını açıklayınız? Cevap: Hüküm; bir durumun diğerine olumlu yada olumsuz olarak yüklenmesi (isnat edilmesi) demektir. Dinin kaynaklarından çeşitli yöntemlere başvurularak elde edilen “namaz farzdır” gibi hükümler şer’i hükümlerdir. 14-Hükümler, elde ediliş kaynağına göre kaç kısma ayrılırlar, bunlar nelerdir? Cevap: Akli, hissi ve Şer’i olmak üzere üç kısma ayrılırlar. Başka bir kaynağa gerek olmaksızın yalnızca akıl yoluyla elde edilebilen “iki birden büyüktür” gibi hükümler akli, duyu organları vasıtasıyla ulaşılan “ateş yakıcıdır” gibi hükümler hissi, ilahi iradeye dayalı “namaz farzdır” gibi hükümler de şer’i hükümler olarak isimlendirilirler. 15-Şer’i hükümler düzenledikleri konular bakımından kaça ayrılırlar, nelerdir? Cevap: İtikadi hükümler (itikadiyyat), vicdani hükümler (vicdaniyyat) ve ameli hükümler (ameliyat) olmak üzere üç kısma ayrılırlar. İtikadiyyat; dinin inanç yönüne ilişkin meseleler demektir. Vicdaniyyat; insanın zühd, rıza, sabır, huşu gibi içsel tutumları anlamına elmektedir. Ameliyat; kişilerin dışsal davranışları ile etkileri hemen ardından dışa yansıyan içsel davranışlarını ifade etmektedir. Kast, hata, rıza gibi içsel davranışlar dış organlar vasıtasıyla eyleme dönüştüklerinde amel kavramı kapsamında değerlendirilirler. *** Ameli nitelemesi de , itikadiyyat ve vicdaniyyat alanını fıkhın kapsamı dışında tutmak amacıyla tanıma eklenmiştir. 16-Tafsili delil terimini açıklayınız. Cevap: Cüz’i delil de denir. Tafsili delil, her bir davranışla ilgili hükmün dayandığı özel delil anlamındadır. Bir hükme delil olan tek bir ayet ya da hadis, tafsili delil niteliğindedir. Mesela “namaz kılın” ayeti, namaz kılmanın farz olduğunu gösteren tafsili bir delildir. 17- Kuran’da şeriatın anlamı nedir? Cevap: Kuran’da şeriat, insan yaşamını yönlendirmeyi amaçlayan din esaslı hükümler bütünü anlamında kullanılır. Diğer bir deyişle şeriat, ilahi iradenin hüküm biçiminde açığa çıkması ve görünür hale gelmesidir. 18- Şeriat geniş ve dar anlamıyla nedir? Cevap: geniş anlamda şeriat, ilahi irade tarafından öngörülen dini hükümler bütünüdür. Dar anlamda ise, yalnızca peygamberden peygambere değişime açık hükümler bütünü anlamında kullanılmaktadır. Ebu Hanife, peygamberlerin getirdikleri dinin tek, şeraitlerin ise çok ve çeşitli olduğunu söylemektedir. 19- Bir hükmün şer’i olarak nitelenebilmesi için ne gereklidir? Cevap: Bir hükmün şer’i olarak nitelenebilmesi için, onun nass (Kuran ve Sünnet) yoluyla bildirilmiş (nassla sabit) olması ya da ictihadi yöntemlerle elde edilmiş hükümler olması gerekmektedir. Çünkü şer’ilik ilahi iradenin hüküm biçiminde açığa çıkması demektir. 20-Şer’i münezzel ve şer’i müevvel ne demektir? Cevap: Şer’i münezzel, bir hükümler bütünü olarak şeriatın nass yoluyla bildirilen kısmını, şer’i müevvel ise ictihadla elde edilen kısmını teşkil etmektedir. 21- Klasik İslam düşüncesinde dini ilimler olarak tasnif edilen ilimler nelerdir? Aralarındaki ilişkiyi açıklayınız? Cevap: Kelam, Tefsir, Hadis, Fıkıh usülü ve Fıkıh. Temel İslam bilimlerinin inceleme alanları ve kullandıkları yöntemler farklı olmakla birlikte, her biri kendi alanında bilimsel faaliyetini sürdürebilmesi için diğer bilimlerin tespitlerine dayanmak, onlardan yararlanmak zorundadır. Kelam, Tüm İslam bilimleri bakımından bir meşruiyet kaynağı konumundadır. Çünkü Kelam inceleme alanı itibariyle diğerleri gibi belli bir konu üzerine kendi sınırlamaz. O, tüm var olanı konu edinir. Bu nedenle klasik dönemde “külli ilim” olarak nitelendirilmiştir. Bir fakih, bir mesele ile ilgili hükme, ancak fıkıh usülünde belirlenmiş olan delil ve yöntemleri kullanarak ulaşır. Fıkıh usülü de, delil ve yöntemlerin şer’i geçerliliğini tespit bakımından kelama bağlıdır. Kuran’ı Kerim, şer’i ameli hükümlerin elde edilmesinde başvurulması gereken ilk kaynaktır. Bu durum, fıkhın tefsirle ilişkisini açıklamaktadır. Fıkıh, Kuran’ın anlaşılması hususunda tefsirin verilerinden yararlanır. Fıkıh, ancak hadis bilimince Hz Peygamber’e ait olduğu belirlenmiş sözleri, fiilleri ve takrirleri bir hüküm kaynağı olarak kabul edebilir. 22- Kelam ve Fıkıh ın diğer İslam bilimlerinden farkı nedir? Cevap: Kelam ve Fıkıh, diğer temel İslam bilimlerinden farklı olarak hüküm koruyucu (normatif) karaktere sahip iki bilimdir. Kelam itikadi hükümleri, Fıkıh ameli hükümleri belirlemektedir. 23- Sübjektif ahlak kurallarını anlatınız? Cevap: Kişilerin kendilerine dönük davranışlarını düzenleyen fıkhi hükümler, konu bakımından sübjektif ahlak kurallarını da içermektedir. Sübjektif ahlak kuralları kişilerin sırf kendilerini ilgilendiren ve öden niteliği taşıyan davranışlarını düzenler. 24- Sübjektif ahlak kurallarına örnek veriniz? Cevap: Mesela bir kimsenin, başkalarının hakkını ihlal etmemek koşuluyla, kendisini yaralaması ya da intihar etmesi fıkhi bakımdan haram sayılmakta, subjektif ahlak kuralarınca da kınanmaktadır. 25-Objektif ahlak kurallarını anlatınız? Cevap: Sırf vecibe yükleyen (yükümlülük getiren) ve hak talebine imkan vermeyen beşeri ilişkileri düzenleyen kurallar objektif ahlak kralları olarak anılmaktadır. 26-Objektif ahlak kurallarına örnek veriniz? Cevap: bir insanın diğer insanlara yalan söylemesi gibi. 27-Fıkhın objektif ve sübjektif kurallarla ilişkisi? (bu soruyu tam anlamıyla doğru sormamış olabilirim ama cevaptaki açıklama bizim için yeterlidir) Cevap: Fıkıh, sübjektif ahlak kurallarını da objektif ahlak kurallarını da içeren bir yapıdır. Fıkhın dayandığı temel ilkeye göre, gerçekte, kişilerin her bir davranışına ilişkin ilahi irade tarafından öngörülmüş bir hüküm mevcuttur. 28- Fıkıh hukuk ilişkisini açıklayınız? Cevap: Fıkıh yalnızca beşeri ilişkileri değil, Allah-insan ve insan-eşya ilişkilerini de düzenlemektedir. Hukuka gelince, o tümüyle toplumsal bir yapıdır. Sadece insanlar arasında ilişki kuran davranışları düzenler. 29- Fıkıh-Hukuk ilişkisini bir örnekle gösteriniz? Cevap: Söz gelimi, fıkıh, bir kimse ıssız bir adada tek başına yaşıyor olsa bile, onu hayvanları gereksiz yere öldürmesini, ağaçları nedensiz olarak yakmasını haram sayar. Ama bu kimsenin adadaki davranışları hukuku ilgilendirmez. 30- Fıkıh ve hukuk arasında kuralların bağlayıcılık niteliğini esas almak suretiyle karşılaştırma yapınız? Cevap: Fıkıhta davranışları düzenleyen kuralları bağlayıcılık niteliği bakımından emredici (vacip veya haram kılan), tavsiye edici (mendup veya mekruh kılan) ve tecviz edici (mübah kılan) biçimde üç kategoride toplamak mümkündür. Hukuk kuralları ise emredici ve tecviz edici biçimde iki kategoride toplanır. Çünkü toplumsal yaşamda karşılıklı hak ve vecibelerin yerine getirilmesini sağlamak, tavsiye edici kurallarla değil, ancak kesinlik niteliği taşıyan ve maddi yaptırımla desteklenmiş kurallarla mümkün olabilir. Fıkıh bir hukuk düzeninden daha geniş bir yapıyı temsil eder. Üstelik fıkhın emredici ve tecviz edici her bir kuralı da hukukun kapsamına girmez. 31- İslam Hukukunun tanımını yapınız? Cevap: İslam hukuku , fıkhın içinde yalnızca karşılıklı hak ve vecibe ilişkisi kuran davranışları düzenleyen emredici ve tecviz edici kurallar bütünüdür. Bu tanıma göre, İslam hukuku, daha geniş kapsamlı olan fıkhın hukuka karşılık gelen bir parçasıdır. 32-İslam hukuku oluşum sürecinde kendinden önceki yada çağdaşı olduğu diğer hukuk düzenlerinden etkilenmiş midir? Açıklayınız. Cevap: Üç farklı görüş açığa çıkmıştır. Bir kısım araştırmacılara göre fıkhın tamamı değil, fakat İslam hukuku olarak nitelenen kısmı roma hukukuna dayanmaktadır. Bu görüşe karşı bazı araştırmacılar ise, İslam hukukunun hiçbir hukuk düzeninden etkilenmesinin söz konusu olmadığını, aksine İslam hukukunun sonraki dönemleri etkilediği görüşündedir. Üçüncü bir grup araştırmacı ise, İslam hukukunun vahye dayalı ve özgün olduğu, hiçbir hukuk düzeninden etkilenip açığa çıkmadığı görüşünü savunmaktadır. Hukuk düzenleri toplumsal kurumlardır. Toplumlar arasındaki ilişkilerin hukuk düzenleri arasında da bir etkileşime yol açması doğal, hatta kaçınılmazdır. Diğer taraftan toplumsal yaşamın ortak gerekleri, hukuk düzenleri içinde bir takım benzer kural ve kurumların açığa çıkmasına yol açabilir. Bu itibarla; hukuk düzenleri arasındaki bir takım benzerlikler, oların mutlak surette birbirlerinden etkilendikleri anlamına gelmez. 33-İlahi hukuk düzeni ve ilahi hukuk düzeninin amacı nedir? Cevap: İlahi hukuk düzeni, vahye dayalı hukuk düzenlerini ifade etmek için kullanılır. İslam hukuku da vahiy kaynaklı olması nedeniyle ilahi bir hukuk düzenidir. İlahi hukuk düzenlerinin asıl amacı, insanları ahiret mutluluğuna ulaştırmaktır. 34-İslam hukukunun Roma hukuku ile ilişkisi? Cevap: Birbirine karşıt iki görüş açığa çıkmıştır. Bunlardan ilki Roma hukukunun İslam hukukunu etkilediği, hatta İslam hukukunun varlığını Roma hukukuna borçlu olduğu. Ki bu görüşler bilimsel olarak delillerle çürütülmüştür. (lütfen bunları kitaptan okuyunuz) İkinci görüş ise İslam hukukunun Roma hukukunu etkilediği. Bu iddia da bilimsel bakımdan kesin olarak kanıtlanmış ve açık bir biçimde temellendirilmiş değildir. 35-İslam hukukunun Cahiliye hukukuyla ilişkisi? Cevap:İslam, cahiliye hukukuna yönelik üç temel tutum benimsemiştir. a-İBKA: Cahiliye örf-adet hukuku içinde İslam’ın ilkeleriyle uyumlu olan kural ve kurumları aynen benimseyip devam ettirme. b-ISLAH: Bazı kural ve kurumların düzeltilerek kabul edilmesi. c-İLGA: İslam’ın temel ilkeleriyle uyumlu olmayan kural ve kurumların tamamen yürürlükten kaldırılması. 36- İbka, ıslah ve ilgaya örnek veriniz? Cevap: İbka; mehir,kısas, diyet, islama uygun evlenme biçimleri Islah; İla, zıhar, iddet, miras ve vasiyet gibi kurallar İlga; evlat edinme,borçlunun satılması, faiz vs 37-İslam hukukunun, onu diğer hukuk düzenlerinden ayıran temel özellikleri nelerdir? Cevap: -İlahi iradeye dayalı olması, -kuralların ihlaline bağlanan yaptırımın dünyevi ve uhrevi olmak üzere ikili karakterde olması, -yasama yoluyla değil, bilimsel doktrin niteliğinde teşekkül etmesi, -soyut değil, meseleci (kazuistik) yöntemle geliştirilmesi. 38-Hasan el-basri’nin fakih tanımından yola çıkarak fıkıha yüklediği anlam? Cevap:”Gerçek fakih, dünyayı hakir görüp ahirete yönelen, dini konusunda idrak ve firaset sahibi, Rabb’ine kullukta devamlı, müttaki, Müslümanların namusuna göz dikmeyen ve mallarına el uzatmayan(afif), toplumu iyiliğe yönlendiren kimsedir” biçimindeki sözüyle fıkhı, ahlaki bir olgunluk ya da dinin ahlaki kavranışı olarak tanımlamaktadır Konuyu Bu Sitelerde Paylaş Twitter Face'de paylaş __________________ O (cc)’NA SIĞINMAK AYRICALIKTIR

12 Nisan 2018, 20:38	Mesaj No:3
nurşen35 Medineweb Emekdarı Durumu: Medine No : 38944 Üyelik T.: 09 Şubat 2014 Arkadaşları:60 Cinsiyet:Bayan Mesaj: 9.475 Konular: 1144 Beğenildi:4422 Beğendi:3685 Takdirleri:14319 Takdir Et: Konu Bu Üyemize Aittir!	İSLAM HUKUKUNA GİRİŞ 2.KONU SORU-CEVAPLARI 1- İslam hukukunun oluşum sürecini anlatınız? Cevap: Hz. Peygamber, sahabe, tabiun dönemlerinde hazırlık safhasının tamamlandığı; müctehid imamlar döneminde sistemleşmeye başladığı; mezhep merkezli dönemde ise sistemin olgunlaştığı ifade edilebilir. 2- Hz. Peygamber döneminde İslam hukukunun durumu ile ilgili Mekke safhasının özelliklerini anlatınız? Cevap: Mekke’de geçen hicretten önceki 13 yıl zarfında tebliğ edilen esaslar ağırlıklı olarak Allah’ın birliği, Peygamberlik müessesesi, ahiret hayatı gibi temel inanç ilkelerinin yerleştirilmesine yönelik olmuştur. 3- Medine safhasının özelliklerini anlatınız? Cevap: Bu dönemde ibadet konuları ile ilgili ayrıntılı hükümlerin yanı sıra evlenme, boşanma, velayet, miras, ticari hayat, akitler ve borç ilişkileri, haksız fiiller, cezalar, muhakeme usulü, savaş ve barışla ilgili kurallar vb. sosyal hayatın hemen her alanını düzenleyen kurallar vaz edilmiştir. 4- Hz. Peygamber döneminde İslam hukukunun temel kaynakları neydi? Cevap: Vahiydir. İslam hukukunun ilk kaynağını Kuran (fıkıh terminolojisindeki adı Kitab) diğerini ise Peygamberin sünneti oluşturmaktadır 5- Sünnetin kapsamını yazınız? Cevap: Sünnet, Hz. Peygamberin ahkam ayetlerinin anlaşılması ve uygulanması ile ilgili söz, eylem ve onaylamalarını içerdiği gibi, Kuran’da temas edilmeyen konuları hükme bağlayan tasarruflarını da kapsamaktadır. 6- Nas ne demektir? Cevap: İslam hukuku terminolojisinde, Kitap ve Sünnetin her ikisini de ifade etmek için kullanılır. 7- İslam hukukunun kaynaklarını ifade etmek için kullanılan diğer terim? Cevap: İctihad. 8- Hz. Peygamberin ictihadında söz konusu olan iki ihtimali yazınız? Cevap: Eğer ulaşılan çözüm ilahi iradeye uygun değilse, vahiy aracılığıyla meselenin hükmü belirtilmekte ve konu açıklığa kavuşturulmaktadır. (zıhar olayındaki gibi). Eğer ulaşılan çözüm ilahi iradeye uygunsa herhangi bir müdahale olmamakta ve zımni bir olay şeklinde değerlendirilmektedir. 9- Hz. Peygamber döneminde sahabenin yaptığı ictihadın geçerli olması için ne gerekiyordu? Cevap: Peygamber efendimizin onayından geçtiği takdirde geçerli sayılıyordu. 10- Hz. Peygamber döneminde İslam hukuku oluşum sürecinde dikkat çeken temel özellikler nelerdir? Cevap: Tedrice riayet, kolaylık ilkesi ve toplumun maslahatının gözetilmesi. 11- Tedrice riayet hakkında bilgi veriniz? Cevap: Bu dönemde hükümlerin vaz edilişi sırasında, mükellefiyetlerin aşama aşama belirli bir hazırlık ve alıştırma süreciyle yürürlük kazanmasıdır. Örneğin namazın önce sabah ve akşam olmak üzere iki vakitle başlaması daha sonra beş vakte çıkarılması yada içki ve kumarın yasaklanmasının birkaç aşamada gerçekleşmesi. 12- Kolaylık ilkesi hakkında bilgi veriniz? Cevap: İlahi iradenin mükelleflerin zorluk ve sıkıntı içinde değil bilakis kolaylaştırmayı hedeflediği bizzat Kuran’da açıklanmıştır. Peygamberimizde günah söz konusu olmadığı müddetçe her iki alternatifin en kolayını tercih ettiği nakledilmektedir. Örneğin ikrah, hastalık, yolculuk, hata, unutma vb. hususlarda kolaylıklar… 13- Toplumun maslahatının gözetilmesi hakkında bilgi veriniz? Cevap: Bazı hukuki düzenlemelerin toplumun maslahatı doğrultusunda değişime tabi tutulduğu görülmektedir. Örneğin vefat eden bir erkeğin eşinin bekleme süresi bir yılken daha sonra dört ay on gün olarak tespit edilmiştir. 14- Nesh kavramını açıklayınız? Cevap: Toplumun maslahatı gözetilirken değişen hükümler ve yasaklar İslam hukuku terminolojisinde nesh kavramı kapsamında değerlendirilmiştir. Örneğin Medine’de kıtlık yaşandığı bir dönemde kurban etlerinin üç günden fazla evde tutulmasını yasaklayan Hz. Peygamber, bir yıl sonra kıtlık ortadan kalktığı için ilgili yasağı kaldırmıştır. 15- İslam hukuku oluşum sürecinde sahabe dönemi hakkında bilgi? Cevap: Sahabe döneminden bahsettiğimizde, dört halife dönemi ve kısmen Emevi idaresini kapsayan zaman dilimi söz konusudur. Özellikle ilk iki halife dönemindeki uygulamalar İslam hukuk düşüncesinin gelişimi açısından ayrı bir önem taşımaktadır. 16- Mekke, Medine ve Kufe’de gerek fetva hususunda gerekse fıkhi birikimin aktarılmasında önemli rol oynayan fakihler kimlerdir? Cevap: Mekke’de İbn Abbas Medine’de Zeyd b. Sabit ve İbn. Ömer Kufe’de Abdullah b. Mesud 17- Sahabe döneminde İslam hukuk kaynakları nelerdir? Cevap: Kitap, Sünnet ve İctihad 18- Şura ne demektir? Cevap: Önde gelen sahabelerin bir araya toplanarak atılacak adımlar ve alınacak kararlar konusunda onların görüşlerinin alınması “şura”dır. İctihaddan farklı olarak danışma esasına dayanır. 19- Sahabenin icmaı hakkında bilgi? Cevap: Eğer fakih sahabelerin hepsi toplanmışsa ve şura kararı açıklandıktan sonra bir muhalefet söz konusu olmamışsa, bu şekilde ulaşılan sonuçlar, daha sonraki döneme sahabenin icmaı şeklinde yansımıştır. 20- Sahabe dönemindeki İctihad faaliyetinin özellikleri nelerdir? Cevap: İctihad geniş bir şekilde uygulanmış ve tavsiye edilmiştir. Bu dönemde görülen İctihad faaliyetleri somut meseleleri çözmeye yöneliktir. Farazi fıkıh olgusuna rastlanmamaktadır. Sahabe İctihad sonucu ulaşılan hükümleri, nassların açık hükümleriyle bağlayıcılı açısından aynı derecede tutmamış, bu hususu ısrarla vurgulamıştır. * Belli illet ve hikmetlere dayandığı düşünülen nasların, zamanın ve şartların etkisi sonucu illetlerinde bir değişme yaşandığı kanısıyla, amaçsal yorma tabi tutuldukları görülmektedir. Sahabe dönemi hukukçuları nas bulunmayan konularda çözüme ulaşmak için ictihad etmişlerdir. Bu hususta kendilerine rehberlik eden ana unsur, Hz. Peygamberle bir arada olmanın, onun hukuki konulardaki yaklaşım tarzına tanık olmanın kazandırdığı meleke olmuştur. 21- Rey ne demektir? Cevap: Sahabeler, hakkında nas bulunmayan konularda bazen Hz. Peygamber dönemindeki bir olayla benzerlik kurmuşlar bazen de fayda ve maslahat açısından konuya yaklaşarak uygun gördükleri çözümü benimsemişlerdir. Yaptıkları ictihad faaliyeti genel olarak rey adı altında ifade edilmiştir. 22- Sahabeler arasındaki görüş ayrılıklarının sebepleri nelerdir? Cevap: Kuran ve Sünnet nasları delalet açısından, her zaman aynı kesinliğe sahip değildir. Sahabelerin sünnet konusundaki birikimleri aynı seviyede değildi. Her sahabenin zihin yapısının ve hukuki melekesinin farklı olması. * Sosyal çevre farkı. 23- Sahabe döneminin temel özellikleri nelerdir? Cevap: Öncelikli olarak bu dönemde Kuran ve Sünnet nasları hukuki açıdan yorumlanmış, sonraki dönemlere intikal edecek bir birikim meydana getirmiştir. Nasların hukuki yorumunun yanında sahabe fetvaları da tespit edilerek sonraki dönemlere kaynak teşkil etmiştir. Dönemin diğer önemli özelliği de siyasi gruplaşmanın hukuki anlayış üzerindeki tezahürleridir. (hariciler, şia, ehlisünnet ve-l cemaat) 24- Tabiun dönemi hakkında bilgi veriniz? Cevap: Sahabeden sonraki nesli ifade etmektedir. Bu dönemin önemli bir bölümü Emeviler ‘in iktidarı zamanına denk geldiği için “emeviler dönemi” olarak da adlandırılmaktadır. Tabiun dönemi fıkıh hareketleri içersinde “mevali” adı verilen, Arap kökenli olmayan alimler önemli rol oynamışlardır. 25- Tabiun döneminde ilk akla gelen hukukçular kimlerdir? Cevap: Medine’de Said b. Müseyyib Mekke’de Ata ve İkrime Kufe’de Alkame b. Kays, İbrahim en-Nehai ve Said b. Cübeyr 26- Tabiun dönemi hukukun kaynakları nelerdir? Cevap: Kitap, Sünnet, Sahabenin icmaı, İctihad (rey) 27- Tabiun dönemi temel özellikleri nelerdir? Cevap: Tabiun döneminde İslam hukukunun gelişimi açısından dikkat çeken en önemli özellik, hukuk alanında ekolleşmelerin ortaya çıkmasıdır. Hicaz ve Irak ekolleri… 28- İki ekol arasında bilgi? Cevap: Hicaz müctehidlerinin çoğunu hadis ehli, Irak müctehidlerinin çoğunu rey ehli oluşturur. 29- İki ekol arasındaki benzerlikler ve farklar nelerdir? Cevap: Her iki grupta hadisin bağlayıcı bir hukuk kaynağı olduğu, ictihad ve reyin de nas bulunmayan konularda kullanıldığında anlaşmaktadırlar. Ancak rey ehli fıkıhçılar, nasların akılla anlaşılabilir illetlere dayandığını ve insanların maslahatını gerçekleştirmeyi hedeflediğini düşünmektedir. Naslara bu bakış açısıyla yaklaştıklarından nas bulunmayan yerde rey lerini kullanarak ictihad etmekten kaçınmazlardı. Buna karşın hadis ehli , bütün çabalarını hadislerin ve sahabe fetvalarının ezberlenip anlaşılmasında yoğunlaştırmışlardır. 30- İki ekol arasındaki zihniyet farkını bir örnekle anlatınız? Cevap: Hz. Peygamber’in hadislerinde 40 koyunda 1 koyunun zekat olarak verilmesi, fıtır sadakası olarakta bir ölçek hurma yada arpa verilmesini istemektedir. Bu hadislerin akılla anlaşılabilir illetlere dayandığını düşünen rey ehli fıkıhçılar bunları ayni olarak vermesini şart koşmayıp aynı değerde kıymetlerinin ödenmesiyle nassın amacının gerçekleştirmekte olduğunu düşünürken; hadis ehli fıkıhçılar ayni olarak verilmesini şart görmüştür. 31- Hicaz bölgesinde hadisin, Irak bölgesinde rey in yoğunlaşmasının sebebi nedir? Cevap: Hicaz bölgesinde hadisler ve sahabe fetvalarından oluşan fazla miktarda nakle dayalı fıkıh materyali bulunuyordu. Irak bölgesinde ise bu yoğunlukta rivayet malzemesi yoktu. Siyasal kamplaşma sonucu ortaya çıkan kamplaşmanın Irak’ta yoğun bir etkisi vardı. Kimi gruplar kendi ideolojisi doğrultusunda hadis uydurmaktan çekinmiyordu. Bu durum Iraklı hukukçuları rivayetlerin kabulü konusunda titiz davranmaya yönlendiriyordu. Irak bölgesindeki gündelik yaşam ve sosyal çevre, Hicazda rastlanmadığı ölçüde karmaşık bir yapı arz ediyordu. Dolayısıyla çözülmesi gereken çok sayıda mesele ortaya çıkıyordu. 32- Müctehid imamlar dönemi hangi zaman dilimini kapsar? Cevap: Hicri ikinci asrın başlarından itibaren dördüncü asrın ortalarına kadar uzanan zamandır. 33- Müctehid imamlar döneminin diğer adları nelerdir? Cevap: İslam hukukunun oluşum sürecinde oldukça önemli merhalelere sahne olan bu zaman için “fıkıhın altın çağı” ve “tedvin dönemi” gibi nitelemeler de kullanılır. 34- Müctehid imamlar döneminde fıkıh çalışmalarının yoğunluğunun ve itibarının artmasının nedenleri nelerdir? Cevap: Abbasiler, toplum üzerinde meşruiyet kazanmak ve etkinliklerini artırmak amacıyla dini konulara ve ilim adamlarına ilgi göstermiş ve bu alanda çalışmaları teşvik etmiştir. İslam ülkesinin sınırlarının yayılmasıyla, İslam’a yeni giren, farklı gelenek ve kültürlere sahip insanların ameli konularla ilgili birçok hükmü öğrenme ihtiyacı hissetmesi. Kuran ve Sünnetin hukuki yorumlarının yapılmış olması, sahabe ve tabiun fukahasının fetva ve ictihadlarında oluşan birikimlerin, onlara İslam hukukunun tedvini ve sistemleştirilmesi konusunda zemin hazırlamıştır. Bu dönemde hukuki konularda üstün yeteneklere sahip kabiliyetli hukukçular yetişmiş ve bunların etrafında “mezhep” adıyla anılan hukuki yapılanmalar gerçekleşmiştir. 34- Müctehid imamlar döneminde hukukun kaynakları nelerdir? Cevap: Kitab ve Sünnet, sahabe icmaı, sahabenin bireysel ictihadları, rey. 35- Müctehid imamlar döneminin temel özellikleri nelerdir? Cevap: Bir önceki dönemde ekolleşmeler yaşanmışken bu döneme o ekollerin içersinden şahıs merkezli yeni bir hukuki yapılanma doğmuştur. (mezhep). Fıkıhın tedvin edilmesi bu dönemin diğer bir özelliğidir. Fıkıh usulünün tedvinine de bu dönemde başlanmıştır. 36- Günümüze ulaşan ilk fıkıh usulü örneği? Cevap: Şafii’nin Er-Risale adlı eseri. 37- Mezhep merkezli dönem hangi zamandadır ve diğer adı nedir? Cevap: Hicri dördüncü asrın ortalarından itibaren başlayıp, kanunlaştırma hareketleri ve yenileşme arayışlarının yaşandığı 19.yy sonlarına kadar sürmüştür. “taklid dönemi” 38- Usül terminolojisinde taklidin açıklamasını yapınız? Cevap: Delilini bilmeksizin bir başkasının görüşüyle amel etmek. 39- Bu dönemin İslam hukuku tarihi açısından en önemli vasfı? Cevap: Hukuki faaliyetlerin artık mezhep yapılanmalı çerçevesinde sürdürüleceğinin tüm toplum tarafından benimsemiş olmasıdır. 40- Müctehid imamlar döneminin akabinde mezhep yapılanmasının yaygınlaşmasını ve yerleşmesini sağlayan faktörler nelerdir? Cevap: Hukukta istikrar ihtiyacı önemli ölçüde kendini hissettiriyordu. Kurucu hukukçuların öğrencilerinin, hocalarının görüşlerini sistemleştirme ve yaymadaki gayretleri de ekolleşmeyi hızlandırmıştır. Müctehidlerin İslam hukukunun tüm konuları ile ilgili görüşlerinin yazılı kaynaklarda bir araya getirilmesi, hem hukuk öğrenimini kolaylaştırmış hem de mezhep yapılanmasına katkı sağlamıştır. 41-Mezhep merkezli dönemin temel özellikleri nelerdir? Cevap: Bu dönemde mezhep kurucuların ictihad ve yorumları sistemleştirilmiş, bunlardan bir takım genel kurallar çıkarılmış, bu kurallar ışığında da bir çok yeni mesele hükme bağlanmıştır. (tahric) Bu dönemde, karşı karşıya kalınan somut meselelerle ilgili üretilen çözümleri bir araya getiren “fetava, nevazil ve vakıat” türü eseler önemli bie yekun tutmaktadır. Dönemin bir diğer özelliği hukuki alanda kendini gösteren örfi hukuk ve kanunname geleneğidir. 42- Kanunlaştırma hareketleri ve yenileşme arayışlarının ortaya çıkış sebebi nedir? Cevap: İslam dünyasının modernleşme sürecine girmesiyle, bir çok alanda olduğu gibi hukuki alanda da tartışmalar ve arayışlar kendini göstermiştir. Bu aşama ile de kanunlaştırma hareketi ortaya çıkmıştır. 43- Mecelle hakkında bilgi veriniz? Cevap: Asıl adı Mecelle-i Ahkam-ı Adliye 1869-1876 yılları arasında hazırlanmış 1852 maddelik bir kanundur. Esas itibariyle eşya, borçlar ve yargılama hukukuyla ilgili kısımları kapsamaktadır. İslam hukukunda kanunlaştırma hareketinin ilk örneğidir. Hanefi mezhebine bağlı olarak hazırlanmıştır. Kaynakları ve muhtevası itibariyle İslam hukukuna dayanan Mecelle, form itibariyle Batı kanunlarını örnek almıştır. 44- Mecellenin akabinde İslam hukukuna dayalı ikinci kanun? Ve Mecelleden farkı? Cevap: 1917 tarihinde yürürlüğe giren “Hukuk-i Aile Karnamesi”. Hazırlanışı esnasında Hanefi mezhebi dışındaki diğer mezheplerin hatta mezhepleşememiş Müctehidlerin ictihadlarından da yararlanılmıştır. Konuyu Bu Sitelerde Paylaş Twitter Face'de paylaş __________________ O (cc)’NA SIĞINMAK AYRICALIKTIR*

12 Nisan 2018, 20:41	Mesaj No:4
nurşen35 Medineweb Emekdarı Durumu: Medine No : 38944 Üyelik T.: 09 Şubat 2014 Arkadaşları:60 Cinsiyet:Bayan Mesaj: 9.475 Konular: 1144 Beğenildi:4422 Beğendi:3685 Takdirleri:14319 Takdir Et: Konu Bu Üyemize Aittir!	İSLAM HUKUKUNA GİRİŞ 3.ÜNİTE SORU-CEVAPLARI HUKUK EKOLLERİ 1- İslam hukukçularının ihtilaf sebeplerinden kısaca bahsediniz? Cevap: * Nassların metinlerinin farklı şekilde anlaşılması, hükümde görüş ayrılıklarına yol açmıştır. Burada ağırlıklı olarak dilin yapısı ve özellikleri devreye girmektedir. Sünnetle ilgili malzemenin tespiti. İslam hukukçularının sünnet konusundaki birikimlerinin farklı olması. Hadisler tedvin edildikten sonra ise hadisin güvenilirliğini tespite yönelik ayrılıklar. * İslam hukukçularının delil ve yöntemlerin kaynak değeri konusunda farklı düşünmeleri. * İslam hukukçularının farklı kavrayışlara sahip olması. İslam hukukçularının bulunduğu sosyal çevrelerin farklı olması. Bu duruma örnek İmamı şafinin Irak’tayken benimsediği görüşlerin bir kısmını Mısır’da iken değiştirmiş olması. Siyasi yönelim farklılıklarının fıkhi eğilimler üzerindeki etkisi. Örnek; büyük çoğunluğun ehlisünnet vel-cemaat olmasının yanında Hariciler ve Şiiler de ortaya çıkmıştır. 2- İhtilafuz zaman ve İhtilaful burhan ne demektir? Cevap: İhtilafuz zaman “şartların ve çevrenin farklılığından kaynaklanan ihtilaf” İhtilaful burhan “delil ve yöntem farklılığından kaynaklanan ihtilaf” 3- İslam hukuk ekollerinin sınıflandırılmasını anlatınız? Cevap: -Ehlisünnet adı verilen büyük çoğunluk iki gruba ayrılır. * Yaşayan Sünni hukuk ekolleri: “dört mezhep” Hanefi, Şafii, Maliki, Hanbelî * Günümüze dek varlığını sürdürememiş Sünni hukuk ekolleri: Evzai, Sevri, Leys, Taberi, Zahiri — Sünni hukuk ekolleri dışında Harici ( Zeydi, Caferi ve İsmaili) ve Şii (İbazi) ekolleri 4- Hanefi ekolü kurucusu hakkında bilgi? Cevap: Kufe’nin önde gelen hukukçusu, Rey ekolüyle adı özdeşleşmiş bir müctehid olan Ebu Hanife Numan b.Sabit etrafında şekillenmiş bir ekoldür. İmamı azam (büyük imam) olarak ta bilinir. 699 da Kufe’de doğmuş 767’de Bağdat’ta vefat etmiştir. Geçimini kumaş ticareti yaparak sağlamaktaydı. Gerek kelami meselelerle ilgilenmesi neticesinde gelişen akıl yürütme yeteneği, gerekse ticari faaliyetleri esnasında edindiği sosyal hayata ilişkin tecrübe ve birikim hukuk nosyonuna katkı sağlamıştır. 5- Ebu Hanife’nin hocası kimdir? Cevap: Kufe’nin önde gelen fakihlerinden Hammad b.Ebi Süleyman. Hocasının vefatı üzerine ilim halkasının başına geçmiştir. 6- Ebu Hanife’nin ilmi silsilesini yazınız? Cevap: Hammad->İbrahim en-Nehai ->Esved ve Alkame aracılığıyla Abdullah b.Mesud-> Hz Ali 7- Ebu Hanife’nin fıkıhta takip ettiği metot nedir? Cevap: Önce Kitaba, sonra Sünnete müracaat ederdi. Bu ikisinde delil bulamazsa Sahabe görüşleri hakkında tercih yapardı. Konuyla ilgili sahabe görüşü yoksa tabiun ictihadlarını bağlayıcı kabul etmez kendi ictihad ederdi. Kitab-Sünnet-Sahabe kavli-İctihad(kıyas ve istihsan) 8- “hiyel” hakkında bilgi veriniz? Cevap: Çözüm ve çare demek olan hile sözcüğünün çoğuludur. Arzu edilmeyen sonuçların, yine hukuk içersinde kalarak ve hukukun imkânları içinde aşılması. Ebu Hanife’nin hukuk anlayışında birçok hiyel örneklerine rastlanır. 9- Ebu Hanife’ye atfedilen eserler nelerdir? Cevap: “El-fıkhül ekber, el-fıkhül esbat, el-vasiyye, el-alim vel müteallim”, risale ila Osman el-betti daha ziyade akait içerikli risalelerdir. Kendisinden rivayet edilen hadisleri içeren “Musnedü Ebu Hanife”. 10- Ebu Hanife’nin önde gelen dört öğrencisi kimlerdir? Cevap:Ebu Yusuf Yakub b. İbrahim, Muhammed b. Hasen eş-Şeybani, Züfer b. Hüzeyl ve Hasen b. Ziyad. Ebu Yusuf ve Ebu Muhammed Hanife’nin ardından 2.ve 3.imam kabul edilmişlerdir. * Literatürde Ebu Hanife ve Ebu Yusuf için “şeyhayn”, Ebu Muhammed ve Ebu Yusuf için “imameyn ya da sahibeyn”, Ebu Hanife ve Ebu Muhammed için “tarafeyn” tabiri kullanılır. 11- Ebu Yusuf’un bize kadar intikal eden eserleri nelerdir? Cevap: “Kitabü’l asar, Kitabü’l harac, İhtilafü Ebu Hanife ve İbn. Ebi Leyla, Er-rad siyeri-l Evzai” 12- Şeybani’nin eseleri? Cevap: İki grup ta toplanır. Zahirur-raviye(mesailül-usul) ve Nadirur raviye (mesailün nevadir) Zahirür raviye eserleri “ el asl ya da el mesbut, el cemiül kebir, el cemiüs sağir, es siyerül kebir, es siyerüs sağir ve ez-ziyadat” Nadirür raviye eserleri “keysaniyyat, haruniyyat, cürcaniyyat, rakkiyyat ve ziyadatü’z ziyadat 13- Hanefi ekolünün yayıldığı coğrafya? Cevap: Abbasiler ve Osmanlı zamanında resmi mezhep kabul edilmiştir. Umumiyetle Türk coğrafyasında ve Türkler aracılığıyla Müslümanlaşmış bölgelerde oldukça yaygındır. Mısır ve Kuzey Afrika’da yaygınlık kazanamamıştır. 14- Maliki ekolü kurucusu hakkında kısa bilgi veriniz? Cevap: İmamı Malik adıyla tanınan Malik b.Enes el-esbahi etrafında şekillenmiştir. 713’te Medine de doğmuş 795’te Medine’de vefat etmiştir. Asıl itibariyle Yemen kökenlidir. 15- İmamı Malik’in hocaları kimlerdir? Cevap: Fıkıhta başlıca hocası Rebia b.Ebi Abdirrahman dır. Hadis konusunda Nafi, İbn şihab ez zühri, Ebuz Zinad ve Yahya b.Said el-ensari hocalardan faydalanmıştır. Hocaları içerisinde 13 yıl boyunca derslerine devam ettiği Abdurrahman b. Hürmüz’ün ayrı bir yeri vardır. 16- İmamı Malik’in ictihadlarında kullandığı kaynaklar nelerdir? Cevap: Önce Kitap ve Sünnete dayanırdı. Ancak ahad haber ile Medine ameli arasında çatışma görürse Medine ameline öncelik verirdi. Hakkında nas bulunmayan konularda kıyas ve mürsel maslahatla amel ederdi. 17- İmamı Malik’in eserinin adı nedir? Cevap: Muvatta. 18-İmamı Malik’in öğrencileri? Cevap: Abdurrahman b. El-kasım, Abdullah b.Vehb, Eşheb b.Abdulaziz, Abdullah b. Abdulhakem, Asbağ b.Ferec ve Muhammed b.Abdullah b.Abdulhakem. 19- İmamı Malik’in görüşlerinin aktarılmasında Muvatta’dan sonra en önemli kaynak hangisidir? Cevap: El-Müdevvenetü’l Kübra. 20- Maliki ekolünün yayıldığı coğrafya? Cevap: Önce Hicaz bölgesinde yayılmış daha sonra Kuzey Afrika ülkeleri ve Endülüs’te yaygınlaşmıştır. Günümüzde Kuzey Afrika ülkeleri, Moritanya ve Nijerya bölgesi Maliki’dir. 21-Şafii ekolünün kurucusu hakkında bilgi veriniz? Cevap: Ekolün kurucusu 767 de Gazze’de doğan 819’da Mısır’da vefat eden İmam Muhammed b.İdris eş-Şafii’dir. Aslen Kureyşlidir. Gerek Hicaz gerekse Irak ekollerinin görüşlerini öğrenme fırsatı bulan imam Şafii, kendine has bir metot ve hukuk anlayışı geliştirmiştir. Ömrünün son dönemlerinde Mısır’a yerleşerek eserlerini düzenlemiş ve görüşlerini yaymıştır. Mısır’da bulunduğu dönemde Irak’ta benimsediği bazı görüşlerini değiştirmişti. Bu bakımdan Irak’taki görüşleri için “mezhebi kadim” (eski mezhep), Mısır’daki görüşlerine “mezhebi cedid” denilir. 22- İmamı Şafii’nin hocaları? Cevap: Müslim b.Halid, İmamı Malik, İmamı Muhammed b.Hasen eş-Şeybani. 23- İmamı Şafii’nin ictihadında başvuru kaynakları nelerdir? Cevap: Önce Kitab ve Sünnete başvururdu. Daha sonra sahabenin ittifak ettiği görüşlere ondan sonra sahabenin ihtilaf halindeki görüşlere başvururdu. Son müracaat ettiği delil ise kıyastır. Ebu Hanefi’nin kullandığı istihsanı ise açık bir dille ve sert bir şekilde reddetmiştir. 24-İmamı Şafii’nin eserleri? Cevap: Meşhur Er-Risale eserini Irak’ta yazmıştır.Hukuk kitabı niteliğindeki eseri “el ümm” adını taşımaktadır. Günümüze kadar gelen diğer bir eseri ise “ihtilafü’l hadis” tir. 25- İmamı Şafii’nin öğrencileri? Cevap: Irak’taki öğrencileri Zaferani ve Kerabisi. Mısır’daki öğrencileri Harmele b.Yahya, Buvayti, İsmail El-Müzeni ve El ümm’ü rivayet eden Rebi b.Süleyman el-Muradi önde gelen öğrencileridir. 26-Şafii ekolünün yayıldığı coğrafya? Cevap: Mısır’da Eyyübilerin desteğiyle bir dönem resmi mezhep ilan edilmiştir. Günümüzde Mısır, Suriye, Ürdün, Lübnan, Hindistan, İran, Filipinler, Malezya, Sri Lanka ve Endonezya gibi ülkelerde yayılmıştır. Ülkemizde de doğu ve güneydoğu bölgesinde önemli sayıda mensubu vardır. 27-Hanbelî ekolü kurucusu hakkında bilgi? Cevap: Kurucusu 780’de Bağdat’ta doğan ve 855’te aynı yerde vefat eden İmam Ahmed b.Hanbel eş-Şeybani’dir. Baskın olan yönü hadisçiliktir. Bu yüzden kimi müellifler Ahmet b.Hanbel’i hukukçu olarak kabul etmemişlerdir. Şafii’nin Bağdat’ta olduğu dönemde ondan ders almıştır. 28- Ahmed b.Hanbel’in eserleri? Cevap: Eİ-Müsned, Kitabül İlel ve marifeti’r rical. 29- Ahmed b. Hanbel’in öğrencileri? Cevap: Öğrencilerinin başında oğulları Salih ve Abdullah gelmektedir. Bunların yanında Ebu bekr el-esrem Ahmed b.Hani, Ahmed b.Muhammed El-Merzevi ve Abdulmelik b.Mihram gelmektedir. 30- Ahmed b. Hanbel’in başvuru kaynakları? Cevap: Önce Kitab ve Sünnet. İkinci aşamada Sahabenin ittifak ettiği veya muhalifi bilinmeyen fetvalarını delil olarak kabul ederdi. Daha sonra sahabenin ihtilaf ettikleri görüşlerden naslara en uygun olanı tercih ederdi. Daha kuvvetli bir delil bulamadığı durumlarda da mürsel ve zayıf hadisleri kıyasa tercih ederdi. Son aşamada ise artık mecbur kalınca kıyası kullanırdı. 31-Ahmed b.Hanbel’in fıkhi görüşlerini toplayıp tedvin eden kişi ve eserin adı? Cevap: Ebu bekr El-Hallal. Eserin adı “el-cami” 32- Hanbelî ekolünün yayıldığı coğrafya? Cevap: Önce Bağdat’ta yayılmış, daha sonra Hicaz, Suriye ve Mısır’da taraftar bulmuştur. Günümüzde S.Arabistan’ın resmi mezhebidir. Kuveyt ve Körfez ülkelerinde de mensubu vardır. 33-Yaşamayan Sünni hukuk ekollerinden kısaca bahsediniz? Cevap: EVZAİ: Ebu Amr Abdurrahman b.Amr el-Evzai’ye nisper edilmektedir. Hadis taraftarıdır. Zamanla yerini Şafii ve Maliki mezheplerine bırakmıştır. SEVRİ: Abu Abdullah Süfyan b.Said es-Sevri kurucusudur. Kufe olup hadis taraftarıdır. Reye karşı olduğu için Ebu Hanife ile arasının pek de iyi olmadığı ileri sürülmektedir. LEYS: Ebu Leys b.Sa’d kurucusudur. Medine’de kendini yetiştirdikten sonra Mısır’a gidip oranın hukukçusu olmuştur. Şafii ve Maliki mezhepleri karşısında tutunamamıştır. TABERİ: Ünlü tefsirci ve tarihçi İbn Cerir et-Taberani’ye nispet edilmektedir. İhtilafü’l fukaha adlı eseri günümüze ulaşmıştır. ZAHİRİ: Ebu Süleyman Davud b.Ali ez-Zahiri kurucusudur. Önceleri Şafii mezhebine mensup olan Zahiri daha sonra kendi fıkıh anlayışını geliştirmiştir. Zahiri ekolünün en önemli savunucusu, ikinci imamı, ünlü Endülüslü bilgin İbn Hazm’dır. “ el ihkam ve en-nübez” adlı eseri vardır. 34- Diğer hukuk ekollerinden Şii çevrede gelişen Zeydi ekolü hakkında bilgi? Cevap: Bu ekolün mensupları Hz Hüseyin’in oğlu Ali Zeynelabidin’in oğlu Zeyd b. Ali’yi kabul etmektedirler. Diğer Şii grupları Caferiler ve İsmaililer ise Zeyd b.Ali’nin ağabeyi Muhammed Bakır’ın imam olduğunu savunmaktadır. Zeyd b.Ali’ye nispet edilen “el-mecmu” adlı eseri günümüze kadar gelmiştir. Zeydi’ler günümüzde Yemen’de yaşamaktadırlar. Resmi mezhebidir. 35- Caferi ekolü hakkında bilgi? Cevap: Şiilerin en kalabalık grubudur. Hilafetin Hz Ali’nin soyundan gelen on iki imama has olduğu görüşündedirler. İmamiyye ve isnaaşeriyye adıyla da anılır. Ekol, altıncı imam Cafer es-Sadık’a nispet edilir. Şii gruplar içersinde mensubu en çok olan ekoldür. İran’ın resmi mezhebidir. Ülkemizde de bazı mensupları vardır. 36- İsmaili ekolü hakkında bilgi? Cevap: Cafer es-Sadık’tan sonra büyük oğlu İsmailin imam olduğunu savunan ekoldür. Batıniyye adıyla da anılır. Doğu İsmaililer ve Batı İsmaililer olmak üzere ikiye ayrılmışlardır. 37- Harici çevrede gelişen İbazi ekolü hakkında bilgi? Cevap: Harici gruplar içinde en mutedili kabul edilen İbaziler, Abdullah b.İbaz’a nispet edilir. Ancak bu ekolün ilk teorisyeni olarak onun yerine Cabir b. Zeyd el-Ezdi kabul edilmektedir. İSLAM HUKUKUNA GİRİŞ 5. ÜNİTE SORU CEVAP 1.Fıkıh ve fıkıh usulü kısaca nelerle ilgilenir? Fıkıh : tek tek fiillerin hükümlerinin ne olduğuyla ilgilenir. Fıkıh usulü : hükmün ne olduğu ve kısımlarının nelerden ibaret olduğuyla ilgilenir. 2.Hükmün temel unsaurları nelerdir? * hükmün kendisi hükmü koyan hakim hükmün muhatabı olan mükellef * hükme konu olan fiiller 3.hüküm özü olarak nasıl tanımlanır? ALLAH’ın hitabı 4.Hüküm kaç kısma ayrılır? 2 kısıma. 1) teklifi hükümler 2)Vaz’i hükümler 5.teklifi hükümler nelerden oluşur? Bir yükümlülük içeren ya da mükellefi bir fiili yapıp yapmamakta serbest bırakan hükümlerden oluşur. 6.Vaz’i hükümler nelerden oluşur? Bir yükümlülük içermeyen teklifi hükümlerin varlığı ya da yokluğunun bağlandığı hükümlerden oluşur. 7.Aklın hükme ulaşmaın bir yolu olmadığı konusundaki görüşler nelerdir? Usulcülerin çoğunluğu hükmün kaynağın ilahi hitap hükmü koyma yetkisinin de ALLAH ‘a ait olduğunu ve aklın hükme ulaşmanın bir yolu olmadığı konusunda aynı kanaattedirler. Mutezile usulcüleri ise bu konuda akla sınırlı bir alan açmaya teşebbüs etmişlerdir. 8.ehliyete sahip olmak ne anlama gelir? Hükmün muhatabı olan mükellefin şer’i hükümler ile yükümlü olması gerektiren özelliğidir. 9.Ehliyet kaça ayrılır? Vücub ve eda ehliyeti olarak 2’ye ayrılır. 10. VÜCUB EHLİYETİ nedir temeli ne oluşturur? kişinin bir takım haklara sahip olmasını sağlayan vücub ehliyetinin temelini insanın hayatta olması oluşturur. 11.EDA EHLİYETİ nedir ve neye bağlıdır? Kişinin haklarını kullanmasını sağlayan bu ehliyet akıl ve temyiz gücünün varlığına bağlıdır. 12.Ehliyet arızaları nedir? Tam ehliyete sahip olduktan sonra bu ehliyeti daraltan veya tamamen ortadan kaldıran bir takım durumlar. 13.hükmü tanımlarken usulcüler neleri dikkate almışlardır? Bir kısım usulcüler HÜKMÜN KAYNAĞINI Bir kısmı ise MÜKELLEFİN FİİLLERİNİ dikkate almışlardır. 14.hükmün kaynağını dikkate alarak tanımlayan kelamcı usulcülere göre hüküm nedir? ALLAH’ın iktiza veya tahyir ya da va’z yönüyle mükelleflerin fiillerine ilişkin hitabıdır… ( arkadaşlar çok karışık görünüyor ama sorular ilerledikçe bu tanımlar yerli yerine oturuyor..endişelenmeyin ) 15.hükmü mükellefin fiillerini dikkate alarak tanımlayan HANEFİ USULCÜLERE göre hüküm nedir? ALLAH’ın iktiza veya tahyir ya da va’z yönüyle mükelleflerin fiillerine ilişkin hitabının SONUCUDUR ! 16.kelamcı usulcüler açısından teklifi hüküm nedir? ALLAH’ın mükelleften bir fiili yapmasını veya yapmamasını istemesi yada bir fiili yapıp yapmama konusunda serbest bırakması ile ilgili hitabı. KELAMCI USULCÜLERE GÖRE ; 17.İCAB nedir? Şari’in mükelleften bir fiili yapmasını kesin bir şekilde istemesine ilişkin hitabıdır. 18. NEDB nedir? Şari’in mükelleften bir fiili yapmasını kesin olmayan şekilde istemesine ilişkin hitabıdır… 19.TAHRİM nedir? Şari’in mükelleften bir fiili yapmamasını kesin bir şekilde istemesine ilişkin hitabıdır. 20.KERAHE nedir? Şari’in mükelleften bir fiili yapmamasını kesin olmayan şekilde istemesine ilişkin hitabıdır. 21. İBAHA nedir? Şari’in mükellefi bir fiili yapıp yapmama konusunda serbest bırakmasına ilişkin hitabıdır. 22.Hanefi usulcülere göre teklifi hüküm nedir? Şari’in mükelleften bir fiili yapmasını veya yapmamasını istemesi ya da bir fiili yapıp yapmama konusunda serbest bırakması ile ilgili hitabının sonucudur. Yani ; HANEFİLERE GÖRE HÜKÜM ; hitabın kendisi değil mükellefin fiillerine ilişkin sonucudur. HANEFİ USULCÜLERE GÖRE; 23. FARZ veya VACİB nedir? Şari’in mükelleften kesin bir şekilde yapmasını istediği fiildir. 24.SÜNNET ve NAFİLE nedir? Şari’in mükelleften kesin olmayan bir şekilde yapmasını istediği fiildir. 25.HARAM nedir? Şari’in mükelleften kesin bir şekilde yapmamasını istediği fiildir. 26.MEKRUH nedir? Şari’in mükelleften kesin olmayan bir şekilde yapmamasını istediği fiildir. 27.MÜBAH nedir? Şari’in mükellefi yapıp yapmamakta serbest bıraktığı fiili. 28.İKTİZA kavramının içine neler girer ? Önceki sorulardaki tanımların açıklanmasında bir şeyin yapılmasını veya yapılmamasını istemeye yönelik ilk 4 hüküm iktiza kavramının içine girer. 29.TAHYİR kavramını ne ifade eder? Yapıp yapmama konusunda serbest bırakmayı tahyir kavramı ifade eder. 30.Kelamcı usulcülere göre Vaz’i hüküm nedir* Şari’in bir şeyi başka bir şey için sebep şart veya mani kılması yönüyle mükelleflerin fiillerine ilişkin hitabı. 31.Hanefilere göre Vaz’i hüküm nedir? Şari’in iradesine bağlı olarak bir şeyin başka bir şey için sebepşart veya mani oluşturmasıdır. 32.Vaz’i hükümler nasıl hükümlerdir? Teklifi hükümlerin varlığı ile ilgili ikincil hükümlerdir. 33.vazi hükümlerin Teklifi hükümlerin varlığı ile ilgili ikincil hükümler olmasını bir örnekle açıklayınız. Şar’i güneşin hareketleri ile oluşan vakti ; namaz için SEBEPabdesti namaz için ŞART kadının hayızlı olmasını namaz için MANİ kılmıştır. 34.teklifi ve vaz’i hükümlerin ayrı naslarda olması şart mıdır? Hayır şart değildir.bazen bu ikisi bir nasta birleşir; bazen bunlardan sadece birisi yer alır. 35.usulcülerin çoğuna göre teklifi hüküm kaça ayrılır? İcabnadbtahrimkerahe ve ibaha olmak üzere 5 e ayrılır. 36.hanefilere göre teklifi hüküm kaça ayrılır? Farzvacibsünnetnafileharammekruh mübah olarak 7 kısma ayrılır. 37.bir fiilin vacib olmasını anlamı nedir? O fiilin yapılmasının gerekli olması yapanın sevap mazeretsiz terk edenin de cezayı hak etmesidir. İnanç açısından ; bunun hak olduğunun kabul edilmesiinkarının veya hafife alınmasının küfrü gerektirmesidir…. 38.hanefilere göre farz ve vacibi birbirinden ayıran nedir? Dayandıkları delillerin kat’i veya zanni olması. Buna göre; FARZ; sübutu ve delaleti kati delille sabit olur…Kur’an ve mütevatir ya da meşhur sünnetin sübutu katidir.Delaletlerin de kat’i olması halinde emredilen şey farzdır denilebilir. VACİB ise; zanni delil ile sabit olan fiilin hükmüdür.vacib olan hükümler zan ifade eden haberi vahid ile sabittir… 39.hanefilerin “vacip amelen farz gibidir” sözünden ne anlamalıyız? Vacibin yapılması açısından aynen farzdaki gibi yapılmasının gerektiği terk edenin cezayı hak etmesidir. 40.Vacibi inkar edenin hükmü ne olur? Küfrüne hükmedilmezinkar eden veya hafife alan fasık sayılır. 41.hanefilerin vacip dediği fiilleri diğer usulcüler ne olarak değerlendirir?örnek veriniz. Farz ya da mendup olarak. Örneğin; fıtır sadakası Hanefilere göre vacip diğerlerine göre farzdır..bayram namazı ve kurban kesme Hanefilere göre vacip diğerlerine göre mendupdur. 42.eda edileceği vakit açısından vacip kaça ayrılır? Mutlak vacip ve mukayyed vacip olarak 2 ye ayrılır. 43. mutlak vacib nedir? Şari’in yapılması için belirli bir vakit tayin etmediği vaciptir… 44.mutlak vacibe örnek veriniz. Kefaretlerzaman belirtmeden yapılmış nezirler (adak)ramazan orucunun kazası. 45.mutlak vacibin sonucu nedir? Hemen yapılmasının gerekli olmamasıdır.mükellef onu istediği vakitte yerine getirebilir…vaktin geçmesi gibi bi durum söz konusu değildir… 46.mukayyed vacib nedir? Şari’in yapılması için belirli bir vakit tayin ettiği vaciptir…başlangıç ve bitiş vakti vardır..bu vakit içinde yerine getirilmezse kaçırılmışyerine getirilmemiş olur Namazoruç ve hac bu türden birer vaciptir… 47.mukayyed vacibin türleri nelerdir? Mukayyed vacipte tayin edilen vaktin yapılması istenen fiile göre 3 durumu vardır..bunlar; MÜVESSA (geniş zamanlı ) vacip MUDAYYAK (dar zamanlı )vacip MÜŞKİL ZAMANLI vacip…. 48.MÜVESSA ( geniş zamanlı ) vacip nedir? Vacibin yapılması için belirlenen vakit hem bu vacibin hem de bu vacip türündrn başka bir vacibin yapılmasına imkan tanıyacak kadar genişse buna müvessa vacip denir…. 49.müvessa vacibe örnek veriniz? 5 vakit namaz bu türdendir zira bir namaz vaktinde birden fazla namaz kılmak mümkündür…. 50.müvessa vacibin sonucu nedir? Ancak kendisine özel olarak niyet edilmesi ile geçerli olmasıdır…çünkü vakit başka bir vacibin de yapılmasına imkan verebilecek genişliktedir…mesela öğle namazı vaktinde farz veyanafile cinsinden farklı bi namaza niyet etse niyet ettiği namazı kılmış oluröğle namazı yerine geçmez… 51.MUDAYYAK (dar zamanlı ) vacip nedir? Vacibin yapılması için belrlene vakit sadece bu vacibin yapılmasına imkan verecek kadarsa buna mudayyak vacip deir. 52.mudayyak vacibe örnek veriniz. Ramazan orucu bu türe girer…çünkü bir günde ancak bir oruç tutulabilir. 53.mudayyak (dar zamanlı ) vacibin sonucu nedir? Bu vacip için özel olarak niyet etmeye gerek olmamasıdır.bir kimse ramazan ayında kaza ya da adak orucu tutmak için niyetlense tüm bunlarla tuttuğu oruç ramazan orucu yerine geçer…çünkü vakit ikinci bi oruç tutmaya imkan tanımamaktadır… 54.MÜŞKİL ZAMANLI vacip nedir? Bir yönden geniş zamanlı diğer bi yönden dar zamanlı vacibe benzeyen vaciptir. 55.müşkil zamanlı vacibe örnek veriniz. Hac bu tür bi vaciptir….yılda birkere yapılması yönüyle hac dar zamanlı vacibe hac törenlerinin hac mevsiminin tamamını kapsamaması yönüyle geniş zamanlı vacibe benzer… 56.müşkil zamanlı vacibin sonucu nedir? Dar zamanlı vacibe benzediği için mutlak niyetle geçerlidir. geniş zamanlı vacibe benzediği için de kazaadaknafile vacibe niyet edilmekle geçerli olmamasıdır… Buna göre bir kimse farz olan hacdan önce adak veya nafile hacca niyet etse farz olan hac yükümlülüğü yerine getirilmiş olmaz…ancak herhengi bir belirlemede bulunmaksızın mutlak olarak hacca niyet etse farz olan haccı yerine getirmiş olur… 57.miktarının belli olup olmaması açısından vacip kaça ayrılır? MUKADDER vacip ve GAYRI MUKADDER vacip olarak 2 ye ayrılır… 58.mukadder vacip nedir? Şari’in miktarını belirlediği vaciptir….5 vakit namazbu namazların rekatlarızekatın miktarı buna örnektir… 59.kişinin mukadder vacip ile yükümlü olması için ne gerekir? Bu vacibin vücub sebebinin olması yeterlidir…ayrıca bir mahkeme kararına veya borçlunun rızasına ihtiyaç yoktur… 60.gayrı mukadder vacip nedir? Şari’in miktarını belirlemediği vaciptir.örneğin; ALLAH yolunda infakmisafire ikramda bulunmazulme uğrayana yardım etme gibi… 61.kişinin gayrı mukadder vacip ile yükümlü olması neye bağlıdır? Mahkeme kararı veya ilgili kişilerin rızasına bağlıdır… 62.bir vacibin mukadder mi gayrı mukaddermi olduğu konusunda görüş ayrılıkları çıkmasını bir örnekle açıklayınız? Bir vacibin bu ikisinden hangisine gireceği konusunda ictihada bağlı olduğu için görüş ayrılıkları çıkabilir…örneğin; EVLİLİK NAFAKASI…Hanefilere göre gayrı mukadder vaciptir çünkü ; koca nafaka belirlemeden evinden uzun bir süre ayrıldığı zaman eşi mahkemeye başvurup nafaka tayin ettirmedikçe nafaka talebinde bulunamaz…nafaka talebinde bulunması için ya eşi gitmeden önce kocası ile bir miktar konusunda anlaşmış olmaları ya da mahkemeden nafaka tayin ettirmesi gerekmektedir…….diğerlerine göre ise;mukadder vacip olduğundan eşi anlaşmaya ve mahkeme kararına gerek olmadan nafaka alacağı talebinde bulunabilir…. 63.yerine getirmesi istenen mükellef açısından vacip kaça ayrılır? Mükellef açısından vacip AYNİ vacip (farzı ayn ) ve KİFAİ vacip ( farzı kifaye) olarak ikiye ayrılır… 64.AYNİ vacip nedir? Şari’in mükelleflerin her birinin yerine getirmesini istediği vaciptir….5 vakit namazoruçzekat hac gibi… 65.ayni vacibin sonucu nedir? Her bir mükellefin bu vacibi ayrı ayrı yerine getirmesi gerekir… 66.KİFAİ vacip nedir? Yapılması toplumun genelinden istenen vaciptir…cenaze namazıfetva ve yargı işlerişahitlik yapmailim tahsiliihtiyaç duyulan sanatların öğrenilmesi gibi… 67.kifai vacibin sonucu nedir? Toplumun bir kesimi yapınca diğerlerinden sorumluluk düşer.şayet kimse yerine getirmezse herkes günahkar olur. 68.kifai vacip ne zaman ayni vacibe dönüşür? Kifai vacibi yapabilecek tek kişi varsa ayni vacibe dönüşür…örneğin bir yerde sadece bir doktor varsa hastaya müdahale etme ona ayni vacip olmuştur….yine bir yerde fetva vermeye yetkili tek müftü varsa fetva vermek onun içim ayni vacip olmuştur… 69.yapılması istenen fiilin belli olup olmaması açısından vacip kaça ayrılır? MUAYYEN vacip ve MÜPHEM vacip olarak ikiye ayrılır… 70.MUAYYEN vacip nedir? Şari’in mükellefin yapmasını istediği şeyi mükellefe seçme hakkı tanımaksızın kendisinin belirlemesidir. 71.muayyen vacibe örnek veriniz? Namaz oruçhaczekatgaspedilen malın geri verilmesisatın alınan malın bedelinin ödenmesi bu tür vacibe örnektir. VACİPLERİN ÇOĞU MUAYYEN VACİPTİR.. 72.muayyen vacibin sonucu nedir? Mükellef Şari’in kendisi için belirlediği şeyi yerine getirmedikçe sorumluluktan kurtulamaz… 73.MÜPHEM vacip nedir? Şariin birkaç işten birini belirlemeyip seçimi kendisine bıraktığı vaciptir… Mükellefin tercihine bırakıldığı için diğer adı da MUHAYYER vacip tir. 74.müphem vacibe örnek veriniz. Yemin kefareti..ya ailene yedirdiğinin orta hallisinden 10 fakiri yedireceksin ya 10 fakiri giydireceksin ya da bir köle azat edeceksin….mükellef istediğini seçer ve kefaret borcu ödenmiş olur… 75.müphem vacibin sonucu nedir? Mükellef seçeneklerden birisi yapar yükümlülükten kurtulurhiçbirini yapmazsa günahkar olur cezayı hak eder. 76. vacibin tüm kısımlarının bir vacipte toplanması mümkün müdür? Örnekle açıklayınız… Mümkündür ama şart ta değildir….örneğin 5 vakit namaz vakit açısından ; mukayyed – miktarının belli olması açısından ; mukadder- mükellef çısından ;ayni-istenen fiilin belirli olması açısından muayyen vaciptir. 77.MENDUP nedir? Yapılması istenmekle beraber terk edilince kınamanın olmadığı fiildir…yapılması terk edilmesinden daha iyidir. 78.hanefiler dışındaki usulcülerin çoğunluğunun eşanlamlı olarak kullandıkları terimler nelerdir? Mendup-müstehap-nafile ve sünneti eşanlamlı olarak kullanırlar… 79.SÜNNET nedir? Terk edilmesi yasaklanmamakla beraber yapılması iyi görülen ve dinde gelenek haline gelmiş fiillerdir….ezancemaatle namaz kılmaabdest alırken ağza su vermenamazların müekked sünnetleri…bu tür sünnetlere SÜNNETİ HÜDA denir…yapan sevap kazanır terk eden kınanır… 80.sünneti zevaid nedir? Hz. Peygamber efedimizin yemeiçmegiyim kuşam gibi insan olması hasebiyle yaptığı fiillerdir…terk eden kınanmaz. 81.NAFİLE nedir? Yapılması iyi görünmekle beraber gelenek haline gelmeyen fiillerdir.ikindi ve yatı namazlarının öncesinde kılınan 4 rekat namazlarpazartesi ve Perşembe oruçları…yapan sevap kazanırterk eden kınanmaz… 82.HARAM nedir? Kesinlikle yapılmaması istenenterk edilmesine sevap yapılmasına ceza verilen fiillerdir. 83.yasağınyasaklanan fiilin özüyle ilgili olup olmamasına göre haram kaça ayrılır? Haram liaynihi(lizatihi) – haram ligayrihi olarak ikiye ayrılır… 84.liaynihi haram nedir? Özü itibarıyla kötü olduğundan yasaklanan fiiller…adam öldürmezina etmehırsızlıkmurdar et satmaavlenilmesi yasak olan yakınlarla evlenmegibi. 85.liaynihi haram olan fiilin sonucu nedir? Fiilin temelden gayri meşru sayılmasıdır..bu fiil yapılınca bu fiile hiçbir meşru sonuç bağlanmazbatıl kabul edilir…örneğin hırsızlık meşru bir mülkiyet sebebi olarak kabul edilmez. 86.ligayrihi haram nedir? Aslında meşru olmakla beraber haram kılınmasını gerektiren başka bi sebepten dolayı yapılması yasaklanan fiillerdir. Ramazan bayramının ilkkurban bayramının ilk üç günü oruç tutmak….alım satım meşrudur ama riba içerince yasaklamıştır…. 87.ligayrihi haram olan fiilin sonucu nedir? Hanefilerin dışındaki usulcülere göre tıpkı lizatihi haram gibi geçersiz sayılmasıdır….hanefiler ise böyle bir fiili ve bunun yasaklanmasını gerektiren diğer fiili birbirinden ayırarak her iki fiile farklı sonuçlar bağlar..( butlan ve fesad konusu) 88.MEKRUH nedir? Terk edilmesi yapılmasından daha iyi olan fiildir…Cuma vakti ezan okunurken alışveriş yapmak gibi. Mekruh fiili yapan kişi cezayı hak etmez ancak bazı durumlarda kınanmayı hak eder…terk eden ise övülür… 89.hanefilere göre mekruh kaça ayrılır? 2’ye..tahrimen mekruh ve tenzihen mekruh… 90.tahrimen mekruh nedir? Harama yakın mekruhtur yapılmasıkesin olarak yasaklanmıştır..bu yasak haberi vahid gibi zan ifade eden bi delile sabit olmuştur. Pazarlık üzerine pazarlıkevlenme teklifi üzerine evlenme teklifi bu türdür.inkarı küfre götürmez… 91.tahrimen mekruh hakkındaki görüşler nelerdir? İmam Muhammede göre yapılması halinde cezanın hak edilmesi haram gibidir..yani vacibe karşılık gelir. Ebu Yusuf ve Ebu Hanifeye göre ise bu mekruhu yapan kınanmayı hak eder şefaatten mahrum kalır…sünnete karşılık gelir. 92.tenzihen mekruh nedir? Helale yakın mekruh…soğan ve sarımsak kokusuyla mescide gitmek bu türdendir…caz ve kınanmayı hak etmez ama faziletli davranmayı terk etmiş olur. 93.MÜBAH nedir? Mükellefin yapıp yapmama konusunda serbest olduğu fiillerdir..sevap ya da günah yoktur. 94.AZİMET nedir? Kulların özürlerine bağlı olmaksızın genel geçer olmak üzere ilkten konulmuş asli hükümdür. 95.RUHSAT nedir? Kulların özrlerie bağlı olarak geçici olarak konulmuş istisnai hükümlerdir. 96.Hanefilere göre ruhsat hükümleri kaç türdür? Dört türdür…ilk ikisi gerçek anlamda ruhsat diğer ikisi mecazi anlamda ruhsattır… 97.birinci tür ruhsat nedir? Bir fiilin haramlık sebebinin ve haramlık hükmünün devam etmesine rağmen mübah sayılması…örneğin ölüm veya bir organın yok edilmesi tehdidi ile ALLAH’ı inkara zorlanan kişi kalben imanını koruyarak sözle inkar edebilir…bunu yapmayıp azimete göre hareket ederek ölmeyi de seçebilir..Ammar bin Yasirin müşriklerin şiddetli işkencesi sonucunda sözle inkarının ardından efendimizin ona yine aynı durumla karşılaşırsa aynı şeyi yapmasını söylemesi buna örnektir… Mükellef azimeti ve ruhsatı seçmekte serbesttir…azimeti seçip de ölürse günah işlemez hatta sevap kazanır… 98.ikinci tür ruhsat nedir? Bir fiilin haramlık sebebinin bulunduğu halde haramlık hükmünün kaldırılarak mübah kılınması…yolcunun oruç tutmama ruhsatı gibi. Bu tür ruhsatta mükellef zarar görmeyecekse Hanefilere göre azimete göre hareket etmesi daha iyidir…ancak ruhsatı tercih ederse de günah işlemiş olmaz…. Butür ruhsat zimete göre hareket etmeyi ortadan kaldırmayıp azimet ve ruhsattan birini tercih imkanı verdiği için Hanefilerce TERFİH RUHSATI olarak ta isimlendirilir… 99.üçüncü tür ruhsat nedir? Bir fiilin haramlık sebebi ve hükmünün kaldırılarak mübah kılınması….ölüm tehdidi veya açlık ve susuzluktan ölme tehlikesiyle karşılaşan kişinin haram olan bişeyi yiyip içmesi gibi… Bu tür ruhsatta sabredip azimete göre hareket etmesi caiz değildirruhsatı kullanmalıdır…azimeti seçip ölürse günahkar olur…azimete göre hareket etme imkanı kalmdığından Hanefilerce ISKAT RUHSATI olarak isimlendirilir… 100.yolcu için tanınan namazı kısaltma ruhsatı nasıl bir ruhsattır? Hanefilere göre Üçüncü türden bi ruhsattır…”Bu ALLAH’ın bir sadakasıdıralın kabul edin “ hadisinden dolayıbir seçme ruhsatı değildir…bu yüzden yolcunun namazı tam kılması CAİZ DEĞİLDİR…. Diğer ekollere göre ise ikinci türden bir ruhsattırazimet ve ruhsattan birini seçebilir… 101.dördüncü tür ruhsat nedir? Önceki şeraitlerdeki bazı ağır hükümlerin bizden kaldırılmış olması….namazın ibadethane dışında bir yerde kılınmamasımalın dörtte birini zekat olarak vermeganimetlerin haram olması gibi ağır hükümler bizden kaldırılmış veya hafifletilmiştir…MECAZEN ruhsat olarak isimlendirilir çünkü kaldırılan hükümlere göre hareket etme imkanın yoktur… 102.mukayyed vacibin yapılış şekilleri nelerdir? EDA : mukayyed vacibin kendi için belirlenmiş vakitte rükun ve şartlarına uygun olarak ilk defa yerine getirilmesi… KAZA:vakti çoktıktan sonra yerine getirilmesi. İADE: özür veya kusur sebebiyle eksik yapıldıktan sonra vakti içinde yeniden tam şekilde yapılması… 103.hanefilerin batıl ve fasit terimlerini kullanış yerleri nasıldır? Yapılan bir akdin rükünlerinde veya kurucu şartlarında eksiklik varsa bu durm akdi batıl kılar….eksiklik farklı bir yerdeyse örneğin satılan malın bedeli bilinmiyorsa veya ribalı bir akitse FASİTolur…..batıl akde meşru bir akdin hiçbir sonucu bağlanmaz….fasit akde bağlanabilir….örneğin fasit akitte müşteri malı teslim almışsa mülkiyeti sabit olur ama fesadı gerektiren sebep giderilmedikçe bu maldan faydalanması helal olmaz. Şafiilere göre ise fesat sebebi ortadan kalka da akit sahih hale gelmez. 104.Vaz’i hükümler nelerdir? İlletsebeprükunşartmani…Hanefiler bir de alameti eklemişlerdir. 105.İLLET nedir? İllet varsa hüküm var illet yoksa hüküm yoktur….hükmün varlığı ve yokluğu illete bağlıdır…..sarhoşluk şarap içmenin haram oluşunun illetidir 106.SEBEP nedir? İlletle aynı şeydir ama illetten ayıran ; hükmün konulması ile durum arasında aklen kavranabilecek uygunluğun olmamasıdır…fecrin doğması sabah namazının vacib olması için sebeptir ama bunların arasında aklen kavranabilecek açık bir uygunluk yoktur… 107.sebep ve illetin aynı olması konusunda usulcülerin görüşleri nelerdir? Bazı usulcüler tamamen aynı şeydir derken bazıları her illet sebeptir ama her sebap illet değildir derler….örneğin ramazan ayının girmesi oruç ikan sadece sebep iken yolculuk hali aklen de kavranabildiği için hem sebep hem illettir… 108.RÜKUN nedir? Bir şeyin varlığı kendi varlığına bağlı olan ve onun yapısından bir parça olan unsurdur…kıyamkıraatrükusecde namazın rüknudur…namazın varlığı bunlara bağlıdır. 109.ŞART nedir? Bir şeyin varlığı kendi varlığına bağlıdır ama o şeyin yapısından bir parça olmayan şeydir….abdest namazın şartıdır. 110.şart ile illet ve sebep arasında ne fark vardır? İllet veya sebebin varlığı hükmün varlığını gerektirirken şartın varlığı hükmün varlığını gerktirmez…namaz için sebep olan vaktin girmesiyle namaz vacip olur ama şart olan abdest almakla namaz vacip olmaz… 111.MANİ nedir? Varolması halinde sebebe hükmün bağlanmasını veya sebebin gerçekleşmesini engelleyen durumdur….mani ya hükmün mani’idir ya da sebebin mani’idir….hükmün mani’i olması :varisin miras bırakan kişiyi kasten öldürmesi akrabalık bağının olmasına rağmen miras hükmünün gerçekleşmesine manidir. Sebebin mani’i: kişinin nisabı eksilten borcu varsa bu borç zekatın vacip olma sebebinin gerçekleşmesini engeller…sebeb gerçekleşmeyince zekat ta vacip olmaz…. 112.aklın şer’i bir hükme ulaşmanın yolu olup olmadığı konusunda Sünni ve mutezili usulcülerin tartışmaları nasıl adlandırılır? HÜSÜN VE KUBUH ( iyilik ve kötülük ) meselesi 113.usulcülerin hüsün kubuh yaklaşımları nelerdir? Mutezileye göre ; akıl bazı fiillerin iyi veya kötü olduğunu bilirŞariin emir ve nehyi de bunu destekler… Eşarilere göre; akıl fiillerin iyi ya da kötü olduğunu kavrayamaziyilik ve kötülük Şari’in emriyledir… Maturidilere göre ise; akıl bazı fiillerin iyi ya da kötü olduğunu bilir ama bu bilgisine yükümlülük bağlayamaz… 114.mükellef kimdir? Hükmün muhatabı olan kişidir. 115.kişinin mükellef olması için ne gerekir? Hitabı anlayacak seviyede akla sahip olması gerekir…yükümlü olması için aklen de br seviyeye gelmeli bu da temyiz gücüne sahip olarak büluğa ermesiyle olur… 116.temyiz gücü nedir? İyiyi kötüden ayırt etme gücüdür..söz ve davranışlara bakarak anlaşılabilir. 117.büluğ nedir? Erkeğin babakızın anne olma özelliğini kazanmasını sağlayan alametlerle sabitolur…alametler görülmezse çoğu fakihe göre 15ebu hanifeye göre ise erkeklerde 18kızlarda 17 yaş hükmen büluğa erme yaşıdır… 118.ehliyet ne zaman başlar? Anne karnındaki cenin safhasından… 119.insan hayatı kaç dönemdir? 1. cenin dönemi: ana rahmine düşmesinden doğuma kadar geçen süre. 2.temyiz öncesi küçüklük dönemi:doğum ile 7 yaş arası dönem. 3.temyiz sonrası küçüklük dönemi: yedi yaş ile büluğ arası dönem 4. büluğ çağı sonrası dönem: büluğdan ölene kadarki dönem. 120.rüşd nedir? Kişin özellikle mali konularda dikkatli ve basiretli davranacak bir olgunluk seviyesine ulaşmasıdır ve büluğdan sonra gelir… 121.ehliyet kaç kısımdır? Vücub ve eda ehliyeti olarak 2. 122. vücub ehliyeti nedir? kişinin haklara sahip olabilme borç altınagirebilme ehliyetidir.temelini insanlık vasfı oluşturur..akıl ve rüşdle ilgisi yoktur.cenin bile bu vasfa sahiptir. Bu açıdan eksik ve tam olarak ikiye ayrılır. 123.eksik vücub ehliyeti nedir? Sadece cenin içindir onun lehine bazı hakların sabit olması sağlar….cenin lehine sabit olan hakların ve malların korunması için bir yed-i emin tayin edilir. 124.tam vücub ehliyeti nedir? Haklara sahip olmanın yanında bazı borçların altına da girmesini sağlayan ehliyet türüdür…doğumla başlar ölene kadar sürer… Temyiz çağına ermemiş küçük çocuklar ile akıl hastaları için de sabittir…bunlar da başkasının malına zarar verince ödemekle yükümlüdürler..ihtiyaç duymaları halinde yakın akrabalarının nafakaları ile sorumlu tutulmaları da mali yükümlülüklerinin bir sonucudur. 125.eda ehliyeti nedir? Kişin hukuken geçerli sayılabilecek fiiller ortaya koyabilmesini sağlayan ehliyettir…FİİL EHLİYETİ de denir.akıl ve temyiz gücüne dayanır.temyiz dönemi ile başlar büluğ ve rüşd çağı ile tam hale gelir…her nekadar temyiz öncesinde küçük çocuğun akıl ve temyiz gücü oluşmaya başlasa da bu yok kabul edilir…bu açıdan 2 ye ayrılır: 126.eksik eda ehliyeti nedir? Temyiz çağına erişen küçüğün ehliyetidir.yardım ve desteğe ihtiyaç duyar bunu da velisi sağlar…mümeyyiz küçüğün ceza ehliyeti de yoktur ancak ekik eda ehliyeti ile bazı hükümler sabit olur. 127.mümeyyiz küçük ibadetlerden sorumlu mudur? Değildir ama yaptığında sahih olur ve sevap kazanır. 128.kul hakları açısından mümeyyiz küçüğün tasarrufları nelerdir? 3 kısımdır.bunlar : 1. sırf yararına olan tasarruflar: hibesadakavasiyet ve hediyeyi kabul etmesi…velisinin izni olmaksızın geçerlidir. 2.sırf zararına olan tasarruflar: hibe ve vasiyette bulunmakborç ikrarıborç vermevakıf gibi şeyler velisinin izni olsa bile geçerli değildir. 3.yarar ve zarar ihtimali bulunan tasarruflar: alım-satımkiraortaklık sözleşmesi gibi…bunlar sahih olarak gerçekleşir ama fiil olarak işlerlik kazanması velisinin onayına bağlıdır..onaylamazsa yapıldığı andan itibaren batıl olur hukuki bir sonuç doğurmaz. 129.bu görüşleri kim kabul eder? Bunlar maliki ve Hanefilerin görüşüdür…Şafiilere göre mümeyyiz küçüğün yaptığı tasarruflar batıldır..hanbeliler ise velisinin önceden izin vermesine bağlıdır sonradan izin verse de geçerli olmaz. 130.tam eda ehliyeti nedir? Kişi büluğa erip akıl ve temyiz gücünün olgunlaşmasıyla buna sahip olur….namaz oruç zekat hac gibi dini vecibelerden sorumludur.cezai ehliyet devreye girer.hukuk karşısında her yönden mükellef olmuştur. 131.ehliyet arızaları nedir? Kişinin ehliyetini daraltan veya tamamen ortadan kaldıran durumlar…sadece eda ehliyeti için geçerlidir…semavi ve mükteseb olarak 2 ye ayrılır. 132.semavi arızalar nedir? Gerçekleşmesi kişinin elinde olmayan arızalardır..müktesebden daha güçlüdür.. 133.belli başlı semavi ehliyet arızaları nelerdir? Küçüklük : tabii bir durumdur ama ehliyete aykırı olduğundan arız sayılmıştır. akıl hastalığı: bu kişiye mecnun denir.eda ehliyetinden tamamen yoksundur. ateh ( akıl zayıflığı): bu kişiye ma’tuh denir…ehliyet olarak mümeyyiz çocuk gibidir. Ayrıca baygınlıkuykuunutmahayız ve nifashastalıkölüm ve kölelik te sayılır. 134. müktesep arıza nedir? Gerçekleşmesinde kişinin rolü olan arızalardır. 135.belli başlı müktesep arızalar nelerdir? SEFEH : gerçekte akıllı olsa da malı konusunda aklın ve şer’in gereklerine aykırı davranmaya sevkeden hafiflik ve tedbirsizlik halidir.malını saçıp savurana sefih denir.buehliyete mani değildir ancak hukuki tasarruflarında bir kısıtlama ( HACİR ) getirilebilir.hacir konulduğunda sefih mümeyyiz küçük gibidir. SARHOŞLUK :sarhoşluğun hükümlere etkisi mübah ve haram olmasına göre iki şekilde değerledirilir… mübah yolla olan sarhoşluk örneği;zaruret halinde ve tehdit altında içki içme ve tedavi amaçlı uyuşturucu madde alma sonucu sarhoş olmadır..bu türde hukuken sorumlu olunmaz.hukuki tasarrufları geçersizdir.ceza da uygulanmaz..bayılan kimse gibidir. Haram yolla olanı da malumuz bilerek haram maddelerin alınmasıyla olan sarhoşluktur…Hanefi ve Malikilere göre mükellefiyeti kaldırmaz..sarhoşken işlediği suçtan sorumludur kişicezalandırılır.alım satım boşama gibi tasarrufları geçerlidir.sadece dinden dönmesi ve zina gibi suçlar konusunda ikrarı geçerli sayılmaz…Şafii ve Hanbelilerde ise irade şartı olduğundan hukuki tasarrufları geçerli olmaz.şüphe ile düşen kısas ve had cezaları da uygulanmaz. İKRAH : korkutma ve tehdit yoluyla kişiye istemediği bişeyi yaptırmaktır.zorlayana MÜKRİH zorlanana MÜKREH denir.ikrahın hukuken dikkate alınabilmesi için mükrihin yaptığı tehdidi yerine getirebilecek güçte olması şarttır.. 136.ikrahın hükümlere etkisi konusunda bilinmesi gereken kavramlar nelerdir? İhtiyar ve rıza… İHTİYAR : bir şeyi yapıp yapmama konusunda bilinçli bi tercihte bulunmak. RIZA: BİR ŞEYİ İSTEYEREK KABULLENME. 137.hanefilere göre ikrah kuvveti ve etki derecesine göre kaça ayrılır? İkrahı mülci ve ikrahı gayrı mülci olarak ikiye ayrılır. İKRAH-I MÜLCİ ( tam ikrah ) : öldürme veya bir organı yok etme tehdidini içeren ikrahtırihtiyarı bozarrızayı yok eder. İKRAH-I GAYRI MÜLCİ ( eksik ikrah ) : kısa süreli hapis veya dövme tehdidini içerirrızayı kaldırır ama ihtiyarı bozmaz. Her iki türüyle de ikrah ehliyete aykırı bir durum değildirçünkü akıl ve büluğ mevcuttur. 138.İkrahın sözlere etkisi nedir? İkrahın konusu borçevlenmeboşama gibi bişeyse ikrahın iki türü de geçersizbatıldır. 139.ikrahın konusu sözlü tasarruflar ise Hanefiler bunu kaça ayırır? İkiye… Birincisi : bu söz alım satımkirarehin gibi feshedilmeleri mümkün olan tasarruf ise bu tür tasarruf batıl olmafasit olur..çünkü ikrah rızayı kaldırsa da ihtiyarı tamamen iptal etmez..rıza ise akitlerin rükun ve kuruluş değil sıhhat şartıdır..bu yüzden batıl değil fasit olur. İkincisi: bu söz evlenmeboşamanezir ve yenin gibi feshedilmesi mümkün olmayan tasarruf ise mükrehin ikrah sonucu yaptığı tüm tasarruflar geçerlidirsonuçlarını doğurur. 140.hanefiler dışındaki çoğunluğun görüşü nedir? İster feshedilmesi mümkün olsun ister olmasın ikrah altındaki tüm sözlü tasarruflar geçersizdir. 141.ikrahın fiillere etkisi nedir? İkrahın konusu haksız yere öldürmeharam olan bişeyi yeme içmebaşkasının malını telef etmeye zorlama şeklinde ise ikrahın hükmü fiilin türüne göre değişir. 142.mükrehin ikrah altında yapması vacip olan fiiller nelerdir? Domuz eti yemeyeiçki içmeye zorlanması bu türdendir..mükreh zorlandığı fiilleri yapmaz da ölürse veya bir organını kaybederse günahkar olur…çünkü ALLAH aruret durumunda bunları mübah kılmıştır. 143.mükrehin ikrah altında yapması mübah olan fiiller nelerdir? Mükrehin inkar etmeye zorlamasıbaşkasının malını yemeye zorlanması bu türdendir. Bu fiilleri yapması mübahtır ancak yapmayıp sabreder ve sonucunda ölür veya bir organını kaybederse günah işlemiş olmaz aksie sevap kazanır…başkasının malına zarar vermeye zorlandığında tazmin ile sorumlu olan mükreh değil mükrihtir. 144.mükrehin ikrah altında hiçbir şekilde yapması caiz olmayan fiiller nelerdir? Haksız yere birini öldürmesi ve zina etmesi bu türdendir…hayatını kaybetse bile ikrah altıda bu fiilleri yapması kesinlikle haramdırçünkü nasıl kendi canı ve namusu dokunulmaz ise başkasınınki de aynı şekilde dokunulmazdır. 145.mükrehin adam öldürmesi halinde verilecek ceza hakkındaki görüşler nelerdir? Çoğunluğa göre kısas cezası uygulanır.ancak Ebu Hanife ve imam Muhammed’e göre kısas cezası mükrihe uygulanır çünkü mükreh alet konumundadır..çoğunluğa göre ise mükrehe uygulanır.çünkü öldürmesi haram olduğu halde öldüren mükrehtir..Ebu Yusuf’a göre ise kısas uygulanmaz mükrihin diyet ödemesi gerekir. 146.ehliyete etkisi son derece sınırlı olan ve sadece bazı hallerde mazeret sayılan müktesep arızalar nelerdir? Cehalethezl (ciddiyetsizlikşaka) hata ve yolculuk. 147.hükme konu olan fiillerin şartları nelerdir? 1.fiil yapılabilir ve mükellefin gücü dahilinde olmalıdır..”teklifi ma la yutak caiz değildir” sözü imkansız bir şey ile kişiyi yükümlü tutmak şer’an caiz değildir anlamına gelir. 2.fiilin mükellef tarafından tam olarak biliniyor olması gerekir..bilmekten kasıt bilme imkanına sahip olması anlamındadır.. 148.hükme konu olan fiiller nelerdir? ALLAH hakkıyla ilgili fiiller ve kul hakkıyla ilgili olan fiiller. 149. bir hakkın ALLAH hakkı mı kul hakkı mı olduğunu belirleyen nedir? Hakkın düşürülmeyeaffedilmeye elverişli olup olmamasıdır…hiç kimsenin düşürmeye hakkı olmayan ve yerine getirmekte gevşeklik gösteremeyeceği haklar ALLAH hakkıdır..ibadetlerkamu düzeni sağlayan hükümlerin ilgili olduğu fiiller… Hak sahibi tarafından affedilmesi mümkün olan fiiller kul hakkı kapsamına girer… 150.sırf ALLAH hakları kapsamındaki fiillerde bulunması gereken özellikler nelerdir? ibadetmeunet ( mali külfet ) ve ukubet( ceza) niteliklerinden biri bulunmalıdır. 151.bu üç nitelikten birinin bulunduğu haklar kaça ayrılır? SEKİZ KISIMA AYRILIR. 1. sırf ibadet anlamı taşıyan fiiller:din ve toplumun düzenini oluşturan fiiller.imannamazoruçhaccihad…Hanefilere göre zekatta buna girer. 2. ukubat-ı kamile( tam ceza niteliği taşıyan fiiller) : kazf haddi dışındaki hadler ( şar’i tarafından miktarı ve niteliği belirlenen cezalar) bu kısma girer.bunlar toplumun tümünün yararı içindir..hiç kimse bu cezaları düşüremez veya uygulamada gevşeklik gösteremez.bucezaların uygulanması devlet başkanına veya görevlendirdiği kişiye aittir. 3. ukubatı kasıra ( kısmen ceza niteliği taşıyan fiiller ) : murisini öldüren kişinin mirastan mahrum edilmesi bu kısma girer.çocuk için geçerli değildir. 4. ibadet niteliği taşıyan cezalar : yemin oruçzıharhata ile adam öldürme kefareti gibi kefaretler bu kısma girer..bu kefaretler ibadet türü fiillerle yerine getirildiğinden zımmiler ( gayrı Müslimler) kefaretle sorumlu tutulamazlar. 5. meunet anlamı taşıyan ibadetler : fıtır sadakası bu türdendir…bir kimseyi başkası sebebiyle vacip olmasıtam ehliyetin şart olmaması fıtır sadakasın meunet yönünü gösterir..sadaka denmesi; oruçlu için bi arınma olmasıedasında niyetin şart olması da ibadet yönünü gösterir… 6. ibadet anlamı taşıyan meunet : toprak mahsullerinden 10 da 1 veya 20 de 1 alınan öşür bu gruptandır.öşürarazinin vergisi olması sebebiyle meunet mali bir yükümlülüktür..topraktan çıkan ürünün de zekatı konumundadır bu yönüyle de ibadet anlamı taşır. 7. ukubet anlamı taşıyan meunet : gayrı Müslimlerden alınan toprak vergisi ( haraç) bu kısma girer.haraç mali bi yükümlülüktür ama gayri Müslimlerden alındığı için kısmen ceza niteliği taşır. 8. bizzat kaim (müstakil) haklar : bir kimsenin uhdesinde sabit olmayanborçlusu olmayan haklardır.ganimetmaden ve toprak altından çıkarılan hazinelerden beşte bir oranında alınan vergiler bu kısma girer 152. kul hakkının ortak özelliği nedir? Hak sahibi dilerse hakkının yerine getirilmesini isterdilerse bir bedel karşılığında veya karşılıksız hakkından vazgeçebilir… 153.ALLAH hakkının ağır bastığı fiiller nelerdir? Kendisinde iki hak birleşmekle beraber ALLAH hakkının ağır bastığı fiillerdir..Kazif suçu ( iffetli kadına zina isnadında bulunma ) na verilen ceza ( haddi kazf) böyledir…iftiraya uğrayan kişiden ithamın giderilmesi yönüyle kul hakkı mevcuttur….kazif suçu namusu lekeleyenşeref ve itibarı sarsan bir suç olduğundan cezalandırılmasında toplumun yararı vardır bu yönüyle ALLAH hakkıdır…Hanefilere göre kazif cezasındaki ALLAH hakkı kul hakkından ağır basar.şafiilere göre ise kul hakkı ağır basar. 154.kul hakkının ağır bastığı fiiller nelerdir? İki hak birleşmekle beraber kul hakkının ağır bastığı fiillerdir…kasten adam öldürene kısas uygulanması böyledir…bu cezanın uygulanması yaşam hakkının korunmasıtoplum güvenliğinin sağlanması ve suçların azaltılması yönüyle kamunun yararınadır ve bu yönüyle ALLAH hakkıdır….diğer yönden bu cezanın uygulanmasında maktulün yakınlarının menfaati vardır.bu da katile duyulan intikam duygusunun yok edilmesidir.buyönüyle de kul hakkıdır.işlenen suçtan en fazla maktulün yakınları mağdur olduğundan kul hakkı ağır basar..maktulün velisi istemezse kısas uygulanmazdiyet te isteyebilir…yine kul hakkı ağır bastığı için maktulün velisinin cezayı infaz edecek görevli nezaretinde usulüne uygun olarak cezayı bizzat infaz etme hakkı da vardır… Konuyu Bu Sitelerde Paylaş Twitter Face'de paylaş __________________ O (cc)’NA SIĞINMAK AYRICALIKTIR

12 Nisan 2018, 20:47	Mesaj No:7
nurşen35 Medineweb Emekdarı Durumu: Medine No : 38944 Üyelik T.: 09 Şubat 2014 Arkadaşları:60 Cinsiyet:Bayan Mesaj: 9.475 Konular: 1144 Beğenildi:4422 Beğendi:3685 Takdirleri:14319 Takdir Et: Konu Bu Üyemize Aittir!	MÜLKİYET AKİT TEORİSİ (8. ÜNİTE) 1.haklar konularına göre kaça ayrılır?Malvarlığı – şahıs varlığı 2.malvarlığı haklarıyla hangi hukuk ilgilenir?Eşya ve borçlar hukuku 3. malvarlığı hakları kaça ayrılır?Ayni haklar ve alacak hakkı 4.eşya üzerindeki en güçlü yetkiyi sağlayan?MıLK 5.milk neyi karşılar?Ayni hakkı 6.milkin unsurları?1.inhisarında olması 2.ihlal edene bu hakkın öne sürülebilmesi 7.sınırlı milk kaça ayrılır?1. eşyanın sadce menfaatini içeren2.sadece ayn üzerinde kurulu olup menfaatleri içermeyen3.aynını elinde tutma ve zilyetliğinde bulundurma konusunda milk – REHıN HAKKI 8.mütekavvim mal?Kullanılması Müslümanlara mübah 9.mütekavvim olmanın 3 sonucu?1.ayni haklara konu olma2.hukuki haklara konu olma3.hukuki koruma altında olma 10.deyn olan borcun borçlu kişide var olduğu yetenek?Zimmet 11.eş özellikte olan mallar?Misli 12.tam karşılık değeri bulunamayan?Kıyemi 13.izaleyi şuyuğ ?Hisseli mülkün müstakile dönmesi 14.mülkiyet doğuran sebepler?aslen kazanma naklen kazanma * halefiyet 15.mülkiyet hakkının sınırlamaları?Asli * iradi * istisnai 16.şüf’a nedir?Önalım 17.şüf’a nerde geçerlidir?Gayrımenkullerde 18.irtifak hakkının türleri?kaynak geçit inşaat kiriş mazara 19.akitlerle hangi hukuk ilgilenir?Borçlar hukuku 20.borç sebepleri?hukuki haksız sebepsiz zenginleşme 21.haksız fiil türleri?Gasp * itlaf ( tahrip) 22.tek taraflı işlem?Vakıf – vasiyet 23.akdin unsurları?* taraflar irade beyanı akdin konusu 24.akit ehliyetinin asgari noktası?Temyiz gücü 25. icap hangi hallerde sakıt olur?icabı yapanın icaptan dönmesimucibin vefatı* “ ehliyetini kaybetmesiakdin konusunun helakı “ “ değişmesiicabın yöneldiği kişinin icabı reddetmesi 26.icap ve kabul şekli? sözlü * işaret * teati 27.teatiyle akit olmaz diyen?ımam şafii 28.akitler kaç gruptur?1- gayesi ve sonuçları bakımından2-ayni olup olmaması “3-meşru “ “ “ 4-kurulduğu andan itibaren sonu doğurması bakımından5-bağlayıcılık bakımından 29.gayesi bakımından akitler?Temlik teminat koruma temsil ortaklık 30.temlik akitleri?ıvazlı teberru önce teberru sonra ıvazlı 31.her iki terefı bağlayan akit?Satım-kira 32..sadece bir tarafı bağlayan?Rehin 33.2 tarafı da bağlamayan?Ariyet 34.fesih?Bir terefın irede beyanıyla akdi kaldırması 35. infisah?Kendiliğinden kalkması AİLE HUKUKU (9. ÜNİTE) 1.EVLıLıK AKDıNıN UNSURLARI?taraflar irade beyanı akdin konusu 2.evlilik akdinin şartları?inikad sıhhat nefaz lüzum 3.ınikad şartları ne demektir?Kuruluş şartları4.inikad şartlarından birinin yokluğunda ne olur?Akit batıl olur. 5.inikad şartları nelerdir?ehliyet meclis birliği icab ve kabulün uygunluğu taliki şarta bağlamama süreklilik evlenme engelinin bulunmaması 6.velayet kaça ayrılır?Velayeti icbar ve velayeti nedb 7.icbara kim girer?Ehliyetsiz veya eksik ehliyetli 8.bu taksim kime göre?Ebu Hanife ve ebu Yusuf 9.imam muhammede göre taksim nasıl?Velayeti istibdat“ “ şirket 10.şartlar kaç grup?Taliki ve takyidi 11.taliki şart nedir?Akdin Bir durumu gerçekleşmesine bağlanması 12..sürekli evlenme engellerikan bağı sebebiylesıhriyet “süt emme “ 13.kan bağı sebebiyle haram olanlar? erkeğin usulü* “ füru* “ anne babasının füru* “ dede ve nine çocukları 14.sıhriyet sebebiyle haram olanlar?Usulün ve fürun eşleri,hanımın usulü ve füru 15.süt emme Hanefilerde nasıl?Azlığı veya çokluğu önemli değil. 16.geçici evleme engelleri?* din farkı * 2 akrabayla birden evlenme * 5. kadın * başkasının eşi olmak * 3 kere boşamak 17.sıhhat şartları nedir?Hukuken geçerli olması için gereken şartar 18.bunlar nelerdir?* şahitler * ikrahın olmaması * takyidi şartar 19.nikahta şahit istemeyip ilan etmek yeterlidir diyen?Malikiler 20.mükrehin evliği geçerli mi?Hanefilere göre geçerli diğerlerine göre değil 21.mahremle evlenme Hanefilere göre?Fasittir….dğerlerine göre batıl. 22.sıhhat şarlarından biri eksik olan evlilik?Fasit 23.fasit evlilik ne zaman sonuç doğurmaz?Zifaf olmamışsa 24.fasit evlilikte zifaf olmuşsa doğan sonuçlar?kadın mehri misli veya müsemmadan hangisi azsa ona hak kazanırdoğan çocuğun nesebi sabit olur.hürmeti musahare sabit olurboşama iddeti beklemesi gerekir. 25.nefaz şartı nedir?Akdin işlerlk kazanması için gereken şartlar. 26.nefaz şartı taşıyan akid?Nafiz 27.taşımayan?Mevkuf 28.lüzum şartları nedir?Evlilik akdinin geri dönülmeyecek şekilde olması 29.denklik kaç noktada?soy müslümanık * dindarlık hürriyet servet sanat 30.mehrin miktarı evlik sırasında belirlenmişse?Mehri müsemma 31.peşin verilen mehir?Mehri muaccel 32.ertelenen?Mehri müeccel 33.mehir belirlenmeden nikahı olan?Mufavvıda 34.mufavvıda zifafdan önce boşanırsa?Mut’aya hak kazanır. 35.mut’a nedir?Mehri mislin yarısını geçmeyecek şekilde hediye 36.kadının nafakaya hak kazanması için? evlilik akdinin sahih olmasıkadının fiziki olgunluğa ulaşmış olmasıkadının kocasının istifade edebileceği bir yerde olması. 37.evliliğin sona ermesinde uygulanan sistem?3 tür: * mahkemesiz Katoliklerinki gibi( ademi zeval) mahkemece 38.3. boşamayla olan ayrık?Beynuneti Kübra 39.talak kaça ayrılır?Dönülebiir olmasına göre : rici ve bain….sünnete uyguluğuna göre: Sünni ve bidi 40.Ric’i nedir?Tekrar nikahsız ve mehirsiz dönülebilen. 41.ric’i de iddet süresinde dönülmezse?Bain olur… 42.rici olmasının şartları?* evliliğin başaması * zifaf olması * bunun 3. talak olmaması * sözlerin sarih olması 43. bai talak?Yeni bir mehirle evlenilmedikçe dönme imkanı olmayan. 44.ahsen talak?Cinsel ilişki olmadığı bir temizlik döneminde bir kere boşamak ve iddet bitene kadar beklemek. 45.hasen talak?3 temizlik döneminde her dönemde bir talakla boşamak. 46.tefvizi talak?Boşama hakkının kadında olması. 47.muhalea nedir?Bir bedelle kadının kocasını boşanmaya razı etmesi 48.tefrik sebepleri?* hastaık ve kusur kocanın kaybolması nafakayı temin etmemek fena muamele ila lian CEZA HUKUKU (10. ÜNİTE) …ıSLAM CEZA HUKUKU… …ıslam ceza hukuku ıslam hukukunun kendine özgü sistematigi içinde UKUBAT terimiyle ifade edilmektedir.… ıslam ceza hukukunun oluşumunda ve bilimsel birfaaliyet alanı olarak ortaya konulmasında daislam hukukunun diger alanlarında oldugu gibi MESELECı[KAZUıSTıK] YÖNTEM takip edilmiştir. …suç ve ceza hukukun 2 temel kavramıdır. ….SUÇAllah ın emrettigi davranışları yerine getirememek yada yasakladıgı davranışları yapmak biçiminde tanımlandıgında dini, ahlaki ve hukuki kurallara dönük her türlü ihlali içine alan bir kavramı göstermektedir.. …Geniş anlamda suç`,dünyevi yada uhrevi yaptırım öngörülen bütün davranışlar.…Dar anlamda suç`, ıslam ceza hukukundaki kavramsal içerigine karşılık gelir. …Suçluların kısımları 2 ye ayrılır…birincisi kitap ve sünnet tarafından düzenlenmiş ve cezalarının belirtilmiş olup~olmamasına göre,had,kısas,tazir suçlar. ıkincisi ise suç teşkil eden davranışın ihlal ettigi hakkın türüne göre Allah hakları ve kul haklarıdır. …HAD SUÇLARı“,zina, zina iftirası,içki içme, hırsızlık, yol kesmek, isyan ve dinden dönmek suçlarını ifade eder.…KISAS SUÇLARI`,,insanın canına ve vücut bütülügüne yönelik saldırı niteligi taşıyan yasaklanmış davranışlar kastedilmektedir.Adam öldürme, darp, yaralama .. gibi müessir fiilleri[ölüme yol açmayan fakat acı veren fiil ]kapsamaktadır.…TAZıR SUÇLARI`,,kitap ve sünnette doğrudan düzenlenmemiş toplumsal koşullara göre belirlenmeleri yetkili organa bırakılmış olan suçlardır.Yetkili devlettir ,oda yetkisini hakimlere bırakmıştır. Sırf Allah hakkı,,zina ve içki içmek örn verilebilir bunların işlenmesinde kişiye dogrudan zarar verilmemektedir.fakat toplumsal yarar ve düzen açısındanzarar dogurmaktadır. Allah ve kul hakkı ortak ama Allah hakkının üstün oldugu haklar,, zina iftirası ve hırsızlık örn verilebilir. Allah ve kul hakkı ortak fakatkul hakkının üstün oldugu haklar,, bunlara kısas suçları örn verilebilir. Kısas suçları ikinci dereceden toplumsal düzeni sarsmaktadır. Sırf kul hakkı, [buna belli bir şey örn vermemişler] *Arkadaşlar had suçları Allah hakkını ihlal eden suçlardır.kısas suçları kul haklarını ihlal eden suçlardır.*Tazir suçları ise hem Allah hemde kul haklarını ihlal eden suçlardır… …SUÇLARIN ÖZELLıKLERı…1..hakimin yetkisinin bulunup bulunmamasına yönelik`,had kısas suçlarında cezalar tek olup hakimin taktir yetkisini kullanacagı bir alt ve üst sınır aralıgı söz konusu degildir.Halbuki tazir suçlarında hakim cezayı suçu ve suçluyu dikkate alarak taktir edebilir.Yani sınır belirleyebilir2..şikayete baglı olup olmama`,had suçlarında koguşturma[takip] şikayete baglı degildir. Kısas suçlarında şikayetin bulunmasına baglanmıştır.kısas suçlarında koguşturma yapacak kişiler olmadiginda veya kişinin imkani olmadıgında devlet soruşturmayı açar.. 3…Afin mümkün olup olmaması`,had suçlarında hukuki sonuç bakımından geçerli degil.Kısas suçlarında af etkilidir.Tazir suçlarında ise suçlunun affedilmesi cezasının düşmesini saglar ayrıca devletinde aff yetkisi vardır.. 4.. Hafifletici sebepleri dikkate alınıp alınmaması`, had ve kısas ta dikkate alınmaz,Ama tazir suçlarında etkilidir. 5..Zamam aşımının etkili olup olmaması`, Allah hakkında etkili yani had için, ama kul hakkında yani kısas ta etkili degil,tazir suçlarında ise devlet tarafından belli bir zaman aşımı belirlenebilir . 6..Suçun isbatinda şüphenin etkili olup olmaması`,had ve kısas suçları ancak belirli isbat vasıtaları ile sabit olur ama en küçük bir şüphe bile engeller. Tazir suçlarinda isbat geniştir kimi durumlarda belli oranda bir şüphenin varlıgı bile dikkate alınmaz. …SUÇUN UNSURLARI…kanuni unsur`, bir davranışın kanunda suç olarak tanımlanmış olmasıdır,Tazir suçları çogunlukla kanunla düzeltilmiştir.. Darulislam`, Müslümanların egemenligi altında bulunan ve ıslam hukuk kurallarının uygulandıgı ülke demektir.Darulislamda işlenen suçlar MÜLKıLıK ilkesini benimsemişlerdir. Darulharp`, darulislam dışında kalan ve gayri Müslimlerin egemenligi altında bulunan ülke yada ülkeleri belirtmek için kullanılır.Darulharpta işlenen suçlar şAHSıLıK ilkesini benimsemişlerdir. …MADDı UNSUR… Hareket`, insanın iradesini dış dünyada açıga vurdugu her türlü davranış anlamındadır.Netice`, hareket sebebiyle dış dünyada meydana gelen degişiklik.ılliyet Bagı`, hareket ve netice arasındaki sebep sonuç ilişkisi yani hareketin neticeyi dogurucu niteligidir.ılliyet bagı ceza i sorumlulugun temel koşuludur.. …hukuka aykırılık… hakkın kullanılması..Ceza hukukunun suç saydıgı fakat hukuk düzeninin bir diger kuralı tarafından kişinin hakkından kasdedilmektedir.örn.. anne babanın çocugunu belli ölçütler dahilinde dövmesi. görevin yerine getirilmesi..[ben bunu alamadım..] meşru müdafa.. zorunluluk hali… örn… susuzluktan ölme tehlikesiiçinde bulunan kimsenin içki içmesi suç degil… …MANEVı UNSUR… …kusur yetenegi…mümeyyiz ve ergen olan kimsenin kusur yetenegi bulundugu içintüm sonuçlarıyla sorumludurlar.. mümeyyiz çocuklar ve gayrı mümeyyiz kişiler had suçları bakımından kusur yetenegine sahip olmamakla birlikte, kul haklarına yönelik suçların mali sonuçlarından sorumludurlar. mümeyyiz çocuklar dogru ve yanlışı kavrayabildikleri için Tazir suçundan sorumludurlar. Ergenlik alt sınırı yaşı kızlarda 9, erkeklerde 12 dir. üst sınırı ise çogunluga göre 15, Ebu Hanife ye göre kızlarda 17 , erkeklerde 18 ıslam ceza hukukunda akıl hastalıgı, akıl zayıflıgı, uyku ve bayılma kusur yetenegini ortadan kaldıran hallerdir.. Bu kimseleri ceza suçu düşer fakat mali sorumlulukları devam eder.. ıslam ceza hukukunda sarhoşluk 2 ye ayrılır.birincisi,, sarhoşlugun bilinmeden, zorunluluk halinde yada ikrah[zor] altında meydana gelmesidir.. bu şekilde olursa kusur yetenegi ortadan kalkar, cezadan sorumlu degildir fakat kul hakkını ihlal eden davranışlarının hukuki sonuçlarına katlanırlar….ikincisi,, bilerek isteyerek sarhoş olmaktır, ceza i ve hukuki sorumlulukları tamdır. …CEZA ıLKELERı…Kanunilik ilkesi,,had ve kısasta bu ilke geçerlidir.Tazir de ise devlt başknlr hakimler tarafından belirlendigi için kanunilik ilkesi geçerli degil.. şahsilik ilkesi,,cezayı ancak suçu işleyen kimseye gibi.verilmesini öngörenilkedir.ıslam cahiliye hukukunun kolektif sorumluluk anlayışını reddetmiş, suçlarda subjektif [şahsi kişisel] sorumluluk ilkesini yerleştirmiştir…Akile,,,erkek akraba toplulugu. Genellik ilkesi,,,cezaların tüm kişilere aynı şekilde uygulanmasıdr. * Aralarındaki ilişkiye göre cezalar-Asli ceza lar,, suç için asıl olarak kararlaştırılan kısas,el kesme ve recm -Bedeli cezalar,, asli cezaların hukuki bir nedenle uygulamadıgı durumlarda onların yerine geçen cezalardır. -Tabi cezalar,, asli cezaya hükmedilmesiyle suçlunun dogrudan katlandıgı ayrıca hükmedilmesine gerek olmaksızın kesinleşen cezalardır. -Tamamlayıcı cezalar,, asli cezanın yargı kararıyla kesinleşmesinden sonra ona dayalı olrak verilen ve hakim tarafından ayrıca hükmedilmesi gereken cezalardr *** Uygulanma biçimine göre Cezalar…-Bedeni,, ölüm, el kesme, sopa cezaları örn verilebilir. -Ruhi,, kınama , teşhir etme , ögüt verme suçluya psikolojik acı veren cezalardr. -hürriyeti baglayıcı,, hapis cezaları. -Mali cezalar,, para ve müsadere. Müsadere örneklerine Hz Ömer, Hz.Peygamber in uygulamalarında rastlanabilmekte.…CEZALARI DÜşÜREN SEBEBLER… magdurun rızası-yaralama suçlarındacezayı düşürdügü, Tazir cezalarını düşürmemiştir.suçlunun ölümü- onun şahsıyla ilgili cezalarını düşürür,diyet ve mali cezalar ölümü ile düşmez.suçlunun tevbesi- sadece yol kesme cezasını düşürmüştür,kul haklarıyla ilgili suçların cezası düşmezmiş.sulh- yalnızca kısas ve diyet cezalarını düşürür, diger cezalr bakımından etkyte sahip degil.aff- ceza türüne göre magdurun kendisi ,mirasçıları ve devlet başkanı yetkilidir. zaman aşımı- çogunluk had cezalarının zamanaşımı düşmeyecegi kanaatindeler Hanefi hukukçuları ise had cezası zaman aşımı ile düşer demişler. …SUÇLAR VE CEZALARI….*HAD SUÇLARI VE CEZALARI….-Zina suçu ve cezası—ben sadece cezasını yazıyorm…evli kimselerin cezası recm yani taşlanarak öldürme…bekarların cezası 100 celde[sopa] vurulur,bekarlar için Hanefi dışındaki çogunluk 1 yıl sürgün cezası istemişler. -zina iftirası- cezası—80 celde vurulması öngörülmş.Hanefilere göre şahitligi ebedi olarak kabul edilmez….. -içki içme suçu cezasını yazıyorum imam şafi 40 Peygamberimiz 80 celde vurulmasını istemişlr… –hırsızlık suçu cezasın yazyrm..sağ elin bilekten kesilmesi –yol kesme suçu cezası çok uzun o yüzden yazmadım –isyan suçu cezası onların cezası şu şekide olur..hukukçuların çoguna göreisyancılar ancak ayaklandıkları zaman onlarla savaşılabilirdi..bide malları ganimet degildir.……KISAS SUÇLARI VE CEZALARI….*Adam öldürme…bu iş kasıtla yapılırsa cezası kısastır,yakınları isterse katili diyet karşılıgı yada karşılıksız affedebilirler..müessir fiiller—kasten işlenilirse cezası kısas tır,-eger hata ile yapılmışsa yaptırımı diyettir Konuyu Bu Sitelerde Paylaş Twitter Face'de paylaş __________________ O (cc)’NA SIĞINMAK AYRICALIKTIR*

Benzer Konular
Konu Başlıkları	Konuyu Başlatan	Medineweb Ana Kategoriler	Cevaplar	Son Mesajlar
İslam Hukukuna giriş(1-10 Unite Özetleri) MEDİNEWEB	f_hoca	İslam Hukukuna Giriş	3	19 Mart 2019 20:30
İslam Hukukuna Giriş Vize ve Final Özetleri/ Medineweb	nurşen35	İslam Hukukuna Giriş	6	28 Ocak 2018 23:31
İslam Hukukuna Giriş 7. Ünite Soru ve Cevapları	nurşen35	Erol 71 Hoca'nın Toplu Özetleri	5	25 Nisan 2016 01:29
Islam hukukuna giriş 3-4 ünite özetleri	alperkara	İslam Hukukuna Giriş	1	21 Nisan 2016 06:56
İslam Hukukuna Giriş 1 / 5 Ünite Soru - Cevap Özet..	nurşen35	İslam Hukukuna Giriş	0	29 Eylül 2015 13:39

.::.Bir Ayet-Kerime .::.	.::.Bir Hadis-i Şerif .::.	.::.Bir Vecize .::.

Konuyu Toplam 1 Kişi okuyor. (0 Üye ve 1 Misafir)