Kur'an-ı Kerim Dersi için Temel ve Pratik Öğretim Teknikleri

[iklimya]

Kur'an-ı Kerim Dersi için Temel ve Pratik Öğretim Teknikleri

HARFLERİN İSİMLERİ MAHREÇLERİ VE SIFATLARI

Arap alfabesindeki harflerin isimleri zaman zaman yanlış telaffuz edildiğinden bahisle harflerin doğru isimleri tek tek derste gösterilir.
Gerekirse birkaç harfin ismi Arapça bir lügatten kursiyerlere gösterilir.
Sıkça hata yapılan harfler üzerinde özellikle durulur.
Bu derste harflerin mahreçleri bölge bölge kursiyerlere gösterilir.
Harflerin telaffuzunda mahreçlerin nedenli önem arzettiği uygulama ile gösterilir.
Harflerin önemli sıfatları mesela İsti’la, şiddet, tefhim vb. gibi önemli sıfatlar üzerinde özellikle durulur.
Kalın harflerin ince harflerden sıfat yönüyle nasıl ayrıldığı örneklerle gösterilir.

HARFLERİN SESLENDİRİLMESİ

Bu derste harfler harekelerle beraber seslendirilir.
Üstün-Esre ve Ötre harekelerle harflerin aldığı sesler dikkatlice telaffuz edilerek yapılan yaygın hatalara dikkat çekilir.
Özellikle kalın harflerle ince harflerin med durumlarındaki özelliklerinin altı çizilir.
Sonra her harfin yanına harekeli hemze ilave edilerek önce cezm halinde, sonrada şedde ile med halinde her harf telaffuz edilir.
Hurufu’l-Hece koro halinde yapılır.
Telaffuzu zor ve hatalı okuma ihtimali yüksek olan harfler koro halinde okuyuştan hemen sonra bütün kursiyerlere tek tek doğru olarak telaffuz ettirilir.

KURAN TİLAVETİNDE İSTİAZE VE BESMELE

Bu derste ilk planda İstiaze ve Besmele lafızlarının doğru biçimde telaffuz edilmesi üzerinde durulur.
Kursiyerler tek tek kontrol edilerek varsa hatalı okuyuşlar düzeltilir.
İkinci etapta sure başında, ortasında, iki sure arasında ve tevbe suresinin başında veya Enfal suresinden Tevbe suresine geçişte dikkat edilmesi gereken hususlar uygulama ile gösterilir ve hatalı okuma ihtimalleri üzerine dikkat çekilir.

devam ediyor...

[iklimya]

YÜZÜNDEN OKUMAYA GEÇİŞ

Kur’an-ı Kerimi yüzünden tilavet ederken dikkat edilmesi gereken öncelikli husus tilavete tertil usulüyle başlamaktır.
Bu usulde tilavet en küçük hataların dahi bariz bir şekilde ortaya çıkacağı düşünülerek harflerin mahreçlerindeki ve kelimelerin telaffuzlarındaki hataların düzeltilmesine çalışmaktır.

İkinci etapta harfler arasındaki ses uyumunun sağlanması amaçlanır.
Daha sonra medlerin kendi aralarında ölçülü icrasının nasıl yapılacağı üzerinde durulur.
Buradaki ölçüler ve yapılan hatalar uygulamalı olarak hoca tarafından gösterilir.
Daha sonra kursiyerlerden bir tanesinin okuması sağlanarak diğer kursiyerlerden bu okuyuştaki hataların bulunması istenir.

Dersin devamında hatalar öğretmen tarafından tashih edilerek hatalı okunan kelime koru halinde düzeltilmiş şekliyle okunur.
Gerekirse aynı kelime her kursiyere okutturulur.
Yüzünden okumaya kursiyerlerin aşina olduğu ve telaffuzu daha kolay olan surelerden başlanır.
Tedrici olarak kolaydan zora doğru sureler okutularak kursiyerlerin ağzının Kur’an kelimelerine alışması sağlanır.

Her derste kısa da olsa kursiyerlerin tamamına mutlaka okuma fırsatı verilmelidir.
Bu tilavet esnasında okuyucunun hatalarına tek tek işaret edilirken düzeltme yolları gösterilmelidir.
Okuyucunun doğru ve güzel okuduğu kelimeler de ifade edilerek kursiyer taltif edilmeli ve motivasyonu mutlaka sağlanmalıdır.

KURAN OKUMA USULLERİ

Kur’an Tilavetinde
Tertil,
Tedvir,
Hadr
usullerindeki prensiplerden bahsedilir.
Bu Usullerde medlerin hangi mertebelerde uzatılması gerektiği, tutulması gereken tecvid kurallarının hangi ölçüde tutulduğu teorik olarak anlatılıp kavratıldıktan sonra, aynı metin üzerinde, bu usuller uygulama ile öğretmen tarafından gösterilerek farklılıklarının altı özellikle çizilir.

Aynı derste kursiyerler arasından seçilen okuyucular üzerinde örnek okuyuşlar yaptırılarak, öncelikle hataları diğer kursiyerlerin bulması istenir.
Kursiyerler arasında rekabete dayanmayan kendilerini geliştirmeye yönelik yarışmalar yapmaları istenerek Kur’an ayetlerini en kısa surede seri okumaya geçmeleri sağlanır.

devam ediyor...

[iklimya]

EZBERLENECEK OLAN AYET VE SURELER

Namaz duaları tahtaya yazılır.
Harflerin ve kelimelerin üzerinde dikkat edilmesi gereken hususlar tahlil edilir.
Dua önce hoca tarafından tahkik ve ta’lim üzere itina ile okunur.
Daha sonda kursiyerlerle beraber koro halinde tilavet edilir.
Koro halinde okuma kursiyerlerin zayıflık derecesine göre birkaç kez tekrar edilebilir.
Sonra her kursiyer dinlenerek yaptığı hatalar düzeltilir ve öğretmen tarafından hazırlanan bir çizelgede not edilir.

Ayrıca okuma bittikten sonra kendisine de not ettirilerek yaptığı hataları nasıl düzeltmesi gerektiği gösterilir.
Bir sonraki derste bu hataların düzeltilip düzeltilmediği özellikle kontrol edilir.
Bu derste harflerin mahrecine telaffuzuna özellikle vurgu yapılmalıdır.
Diğer dualar öğretilirken kelimelerin doğru telaffuz edilmesi, med ve kasr durumları gözetilerek akıcı bir üslupla yüzünden okunması sağlanmalıdır.
Bu esnada sesini nasıl ayarlaması gerektiği, hangi kelimelerde vurgu yapmasının doğru olacağı mutlaka gösterilmelidir.

Bu duaların meclisin durumuna göre fazla uzatılmaması gerektiği de ifade edilmelidir.
Duaların Arapça metninden sonra duanın manasına uygun Türkçe metinler de kursiyere öğretilebilir
Ezber yapmaya başlamadan önce ezberlenecek metin yüzünden okunarak hatalar düzeltilir.
Sonra tertil ve hadr usulüyle öğretmen tarafından dikkatlice okunur.
Hatalı okuma ihtimali olan kelimeler bir daha tahtaya yazılır ve koro halinde okunur.
Sonra kursiyerler tek tek ezberlenecek metni yüzüne okurlar.

Her okuyucunun yaptığı hatayı öncelikle diğer kursiyerlerin bulması istenerek ders aktif bir şekilde işlenir.
Ayrıca CD ve kasetten kıratı düzgün olan okuyuculardan örnek tilavetler kursiyerlere dinlettirilir.
Kursiyerlerin kendi aralarında guruplar oluşturulur. Ve gurup çalışmaları teşvik edilir.
Öğretmenin yapılan ezber metni dinlemesinden önce birkaç kez dinletilmesi sağlanır.
Eğer hatalar varsa bu hataların varlık sebebi dinleyen kursiyere sorulur.

Burada amaç yapılan hataları en aza indirerek birkaç kontrol noktası oluşturmak ve her noktada hataları elerken kursiyerlerin monoton ve hocaya bağlı ders işleme sistemindeki sıkıcılıktan uzaklaşarak istekli ve aktif ders işleme ortamına kavuşmalarını sağlamaktır.
Ayrıca tecvid kaideleri yapılan hatalar üzerinde uygulamalı olarak ifade edilmelidir.

(alıntı)