Din Eğitimi Dairesi Başkanlığı - Personel Yeterlilikleri

[MERVE DEMİR]

Din Eğitimi Dairesi Başkanlığı - Personel Yeterlilikleri

PERSONEL YETERLİKLERİ

İnsan hayatı, özellikle de toplumsal hayat denince akla ilk gelen olgulardan biri değişimdir. Çağımızda her alana ilişkin değişim hız kazanmıştır. Üstelik bir alanda gerçekleşen bir değişiklik, hemen diğer alanlara sirayet etmekte ve değişikliklere yol açmaktadır. Küreselleşme olgusu ise, her hangi bir yerdeki değişikliğin hemen global nitelik kazanmasına neden olmaktadır.
Toplumların değişmesine paralel olarak insanların ihtiyaçları farklılaşmakta, çeşitlenmekte ve çoğalmaktadır. Buna bağlı olarak da, insanların beklentileri, talepleri değişmekte ve artmaktadır. Bu değişikliklerin sonucunda toplumların bireylerden beklediği beceriler de sürekli farklılaşmaktadır. Haliyle bu talepleri, ihtiyaçları karşılayacak kişilerin/personelin de buna paralel olarak farklı ve yeni bir takım niteliklerle/yeterliklerle donanması gerekli olmaktadır.
Dinî inançlar ve yaşantılar alanında da söz konusu değişimin etkileri ister istemez kendini göstermektedir. İnsanlar her gün yeni bir dinî soru veya sorunla karşılaşmakta ve tartışmaktadırlar. Bu nedenle toplumu din konusunda aydınlatmakla görevli olanların da görev yaparken, bu değişim ve çeşitlilik sonucu doğması muhtemel soru ve sorunlara karşı hazır olmaları ve doğabilecek dinî ihtiyaçlara cevap verebilmeleri için gerekli donanıma/yeterliklere sahip olmaları, sürekli kendilerini yenilemeleri gerekmektedir.
İşte bu yüzden günümüzde örgün eğitim kadar yaygın eğitim, hizmet öncesi eğitim kadar hizmet içi eğitim de önem kazanmıştır. "Sürekli eğitim", "hayat boyu eğitim" gibi kavramlar eğitimciler tarafından tartışılmakta ve eğitimin sürekliliği vurgulanmaktadır. Aynı şekilde örgün din eğitimiyle birlikte yaygın din eğitimi alanı da her geçen gün önemini artırmaktadır. Çünkü din konusunda bilgilenme ihtiyacı, çocukluk ve gençlik dönemlerinde olduğu gibi yetişkinlik döneminde de artarak önemini korumaktadır. Bu nedenle, örgün din eğitimi alanında olduğu gibi, yaygın din eğitimi alanında da görev alacak elemanların iyi yetiştirilmeleri ve hizmetlerini başarıyla yerine getirebilmelerini sağlayacak donanıma sahip olmaları, göreve hazırlanmaları fevkalade önem arz etmektedir. Dolayısıyla bu mesele, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın üzerinde önemle durduğu bir konudur.
Din hizmeti sunan bir görevlinin, toplumun din konusundaki ihtiyaçlarına yeterince cevap verememesi, batıl inanç ve hurafelerin yayılmasına neden olacaktır. Bu nedenle din hizmetlerini yürütenlerin temel alan bilgisi yanında iletişim, genel kültür, eğitim gibi alanlarda da bazı bilgi ve becerilere sahip olması, her geçen gün daha çok hissedilen bir ihtiyaç durumundadır. Bu ihtiyacın karşılanması hizmetin verimini ve kalitesini artıracaktır.
Bireylerin iletişim ve teknoloji alanındaki gelişmeler sonucu hayat standardının yükselmesi, toplumun beklentilerinin farklılaşması vb. hususlar din hizmetlerinin kalitesinin artırılmasını gerekli kılmaktadır. Bugünün insanının ihtiyaç duyduğu din hizmetini sunabilmek;
Mesleki bilgi donanımına sahip,
Bu bilgiyi çağın imkânları ile geliştirebilen,
Görevinde etkin biçimde uygulayabilen,
Meslek ahlâkına sahip ve davranışlarıyla örnek olan,
Toplumu din konusunda aydınlatan,
Mesleğinin gerektirdiği dinî pratikleri uygulayan,
Türk tarihini, kültürünü kavramış, evrensel ve demokratik değerlerle donanmış,
İnsan haklarına saygılı, yaşadığı çevreye duyarlı,
Bilgiyi deneyimlerine göre yorumlayıp, sosyal ve kültürel bağlam içinde kullanan ve problem çözen,
Sosyal katılım becerileri gelişmiş; hak ve sorumluluklarını bilen,
Sosyal yaşamda, etkin, üretken, uzlaştırıcı din hizmetleri personeli yetiştirmekle mümkündür.
Bu süreçte Diyanet İşleri Başkanlığı bünyesinde görev yapmaya hazırlanan ve yapan personelin görevlerini daha etkin biçimde yerine getirebilmeleri için sahip olmaları gereken yeterliklerin/niteliklerin belirlenmiş olmasına ihtiyaç duyulmaktadır.
Din görevlisi, din hizmeti ve yaygın din eğitimi-öğretimi süreçlerinin temel öğelerinden birisidir. Her yaştan insanla ve özellikle yetişkinle devamlı etkileşim halinde bulunan, dini konularda danışmanlık yapan, gerektiğinde din ile ilgili bütün süreçlere aktif katılan kişidir. Din görevlisinin nitelikleri, bu süreçlerin niteliğini de büyük ölçüde etkilemektedir.
Başkanlık personelinin hangi niteliklere sahip olması gerektiği ile ilgili olarak görev tanımları bulunmaktadır. Bununla birlikte Diyanet İşleri Başkanlığı, personel yeterliklerini ortaya koyan ayrıntılı bir çalışmanın, personelin yetiştirilmesi, seçimi, denetlenmesi ve istihdamı gibi hususlarda bir standart oluşturacağı ve verimliliği artıracağı kanaatindedir.
Bünyesinde görev yapan personelin yeterliklerini belirlemeyen bir kurumun başarılı olması mümkün değildir. Zira;
Yeterlik, bütün çalışmaların temel hareket noktasıdır.
Yapılanların mantık bütünlüğü içinde yapılmasının anahtarıdır.
Bu anlamda din görevlilerinin yeterlikleri belirlenirken din görevliliğinin çok boyutluluğu yanında;
Ölçülebilirlik,
Genellik,
Bütünlük,
Tekrarlanabilirlik,
İşlevsellik
ilkeleri daima göz önünde bulundurulmuştur.
Ölçülebilirlik ilkesi, yeterliklerin gözlenebilir, dolayısıyla ölçülebilir olmasıdır. Ölçülebilirlik; her yeterliğin işlem sürecinde gözlenebilmesi ya da süreç sonunda ortaya çıkan karar, hizmet ya da ürünün nitelik ve/veya uygunluğunun belirlenebilmesi biçiminde alınmıştır.
Genellik ilkesiyle; yeterliklerin bütün din görevliliği alanları için ortak olmasına dikkat edilmiştir. Ancak özel alan yeterlikleri farklılaştırılmıştır.
Bütünlük ilkesiyle yeterliklerin kendi içlerinde bir bütün oluşturmalarına özen gösterilmiştir. Bunların her birinin belirli bir başlangıcı ve sonu vardır. Yeterlik, bu iki nokta arasında bir bütündür.
Tekrarlanabilirlik ilkesi gereği her bir yeterliğin personel tarafından sık veya seyrek, ama mutlaka tekrarlanabilir özellikte olmasına dikkat edilmiştir.
İşlevsellik ilkesi ile de şu düşünülmektedir: Her yeterliğin yapılması ile ya bir ürün ya da bir süreç ya da bir karar ortaya çıkmalıdır.
Yeterlikler sıralanırken en basitten karmaşığa doğru bir sıraya göre düzenlenmiştir. Yeterliklerin sıralanmasında sık kullanılanlar önce, az kullanılanlar ise sonra verilmiştir.
Belirlenen yeterlikler, değişmez nitelikler olarak görülmemektedir. Süreç içinde ihtiyaçlar, imkan ve koşullara bağlı olarak mevcut yeterliklerden bazıları ortadan kalkabilecek, bazıları değişebilecek ve bunlara yenileri de eklenebilecektir. Bu bağlamda belirlenen yeterliklerin, personelin yetiştirilmesi ve istihdamı ile ilgili bütün tarafların görüş ve önerileri doğrultusunda daha da yetkin bir hale getirilebileceği görüşü benimsenmiştir.
T.C. Anayasası'nın 136. maddesi ve 633 sayılı Diyanet İşleri Başkanlığı'nın Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun'un öngördüğü çerçevede Diyanet İşleri Başkanlığı'na bağlı olarak din hizmetlerini yürüten personelin görevlerini yerine getirmek için sahip olmaları gereken yeterlikler, Temel Yeterlikler ve Özel Yeterlikler olmak üzere iki kısma ayrılmıştır. Temel Yeterlikler; "Alan Yeterlikleri", "Genel Kültür Yeterlikleri” ve "Eğitme-Öğretme Yeterlikleri” olmak üzere üç başlık altında toplanmıştır.
Din İşleri Yüksek Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Personel Yeterlikleri, başlıca şu etkinliklerde kılavuzluk işlevi görecektir:
Personel seçiminde,
Personele yönelik bütün program geliştirme çalışmalarında,
Personelin Hizmete Hazırlık (Aday) Eğitiminde,
Personelin Denetlenmesi ve Performanslarının değerlendirilmesinde,
Personelin Hizmetiçi Eğitimlerinde,
Personelin kendilerini geliştirmesinde.
Yeterlikler sayesinde, personele yönelik hiçbir etkinlikte rastgeleliğe, gelişigüzelliğe, öznelliğe, keyfiliğe yer verilmeyecek; bütün iş ve işlemler nesnel ölçütlerin kılavuzluğunda düzenlenecektir.
Bu yeterlikler, sadece Diyanet İşleri Başkanlığının gerçekleştireceği etkinliklere kılavuzluk etmekle kalmayacak; bu kurumun istihdam edeceği elemanları yetiştiren eğitim kurumlarının (İmam-Hatip Liseleri, İlahiyat Fakülteleri) çalışmalarına katkı sağlayacaktır. Söz konusu eğitim kurumları, program geliştirme çalışmalarında ve o programları uygulamada bu yeterliklerden istifade edebileceklerdir.
Diyanet İşleri Başkanlığı, hizmet anlayışında yeni bir ufuk açacağına inandığımız personel yeterliklerinin uygulanmaya konulmasıyla; personelimizle ilgili yürütülecek olan bütün iş ve işlemler, mantıksal iç tutarlılığa sahip bir sistem bütünlüğü ile gerçekleştirilebilecek; dolayısıyla nitelikli personel yetiştirilmesinde ve kaliteli din hizmeti sunulmasında önemli gelişmeler sağlanacaktır.
Din Eğitimi Dairesi Başkanlığı