İtikatta Sıkça sorulan sorular

[Belgin]

İtikatta Sıkça sorulan sorular

A) ALLÂH'A İMAN

Allâh'a iman ne demektir?

Allâh'a iman, Allâh’ın varlığına, birliğina, ezeli ve ebedi olduğuna, yani varlığının bir başlangıcı ve sonunun bulunmadığına, eşinin, benzerinin, ortağının, oğlunun, kızının olmadığına; varlığı kendinden olup varlığı için bir başka şeye muhtaç olmadığına, yaratılmış olan şeylerden hiç birine benzemediğine, dolayısıyla düşündüklerimizden ve hayalimize gelen şeylerin hepsinden başka olduğuna; her şeyi bildiğine, her şeyi gördüğüne, her şeyi işittiğine, duyduğuna, her şeye gücünün yettiğine, her şeyi yaratanın O olduğuna kısacası, her türlü eksiklikten uzak olduğuna yürekten, tereddütsüz bir şekilde inanmaktır Ergenlik çağına ulaşmış her akil sahibinin, Allâh'a bu şekilde inanması farzdır
Kur’an’da Yüce Allâh, kendisiyle ilgili olarak bazen biz ifadelerini kullanmaktadır Neden?

Kur’an-ı Kerim’de Allâh Teâlâ bazen, kendisiyle ilgili olarak “biz” ifadesini kullanmaktadır Bu, O’nun azamet ve şanının yüceliğini göstermektedir Hemen bütün dillerde saygı ve yücelik ifadesi olarak tekil yerine çoğul kelimeler kullanılmaktadır
Genel olarak Kur'an'da, Yüce Allâh'ın zat ve sıfatlarından bahseden ayetlerde tekil zamir, fiillerinden bahsedilirken ise bazen tekil, bazen de çoğul zamir kullanılmıştır Nitekim, "Sizi Biz yarattık" (Vâkıa, 56/57), "Üstlerindeki göğe bakmazlar mı? Onu nasıl bina ettik, nasıl donattık" (Kâf, 50/6), "Andolsun, insanı Biz yarattık" (Kâf 50/16), "Allah gökleri görebileceğiniz direkler olmaksızın yarattı Yeryüzüne de, sizi sarsmasın diye sabit dağlar yerleştirdi ve orada her türlü canlıyı yarattı Gökten de yağmur indirip, orada her türden güzel ve faydalı bitki bitirdik" (Lokman 31/10), "Biz geceyi ve gündüzü (kudretimizi gösteren) iki alamet yaptır" (İsrâ 17/12) gibi fiilleriyle ilgili âyetlerde, hem tekil, hem de zamir kullanılmıştır Kendi zâtı ve uluhiyeti ile ilgili şu ayetlerde ise, tekil zamir kullanılmıştır: "Şüphe yok ki Ben, rabbinim senin" (Tâ-hâ 20/12), "Şüphe yok ki Ben, Allah'ım, Benden başka hiçbir ilâh yoktur O halde bana ibadet et" (Tâ-hâ 20/14), "O, kendisinden başka hiçbir ilâh olmayan Allah'tır" (Haşr 59/22)


B) MELEKLERE İMAN

Melek nedir?

İslâmî ilimler terminolojisinde melek, nurdan yaratılmış, yemeyen, içmeyen, erkeklik ve dişiliği olmayan, uyumayan, günah işlemeyen, Allah'ın emriyle çeşitli görevleri yerine getiren ve gözle görülmeyen latif, ruhanî ve nuranî varlıklardır.

Meleklere iman ne demektir?

Meleklere îmân, imanın temel şartlarından biridir Kur'an'da meleklere imanın farz olduğunu bildiren birçok ayet vardır: "Peygamber, rabbinden kendisine indirilene iman etti, mü'minler de (iman ettiler) Her biri; Allah'a, meleklerine, kitaplarına ve peygamberlerine iman ettiler" (Bakara 2/285), "… asıl iyilik, Allah'a, ahiret gününe, meleklere, kitap ve peygamberlere iman edenlerin … iyiliğidir" (Bakara 2/177)
Buna göre meleklere inanmayan kişi, dinden çıkmış olur Nitekim Kur'an-ı Kerim'de, "Kim Allah'ı, meleklerini, kitaplarını, peygamberlerini ve ahiret gününü inkar ederse, derin bir sapıklığa düşmüş olur" (Nisa 4/136) buyurulmakta, meleklere düşman olanların, Allah'ın düşmanı olduğu bildirilmektedir (Bakara 2/98)


Meleklerin mahiyet ve özellikleri nelerdir?

Melekler, nurdan yaratılmış, nuranî ve ruhanî varlıklardır Onlarda; yemek, içmek, erkeklik, dişilik, evlenmek, uyumak, gençlik ve ihtiyarlık gibi insanlara ait özelliklerden hiç biri yoktur
Melekler Allah'a isyân etmezler Hangi iş için yaratılmış iseler o işi yaparlar Daimâ Allah'a ibadet ve itaat ederler Kur'ân'da bu hususa şöyle işaret edilmiştir “Üzerlerinde hakim ve üstün olan Rablerinden korkarlar ve emrolundukları şeyleri yaparlar” (Nahl, 16/50), “Şüphesiz Rabbin katındaki (Melek)ler O'na ibadet etmekten büyüklenmezler O'nu tesbih ederler, yalnız O'na secde ederler” (A’raf, 7/206),
Melekler bir anda Allah'ın emrettiği bir mekândan diğer bir mekâna intikal edecek, hatta yerleri ve gökleri dolaşacak bir kabiliyette yaratılmışlardır Kur'ân-ı Kerim'de meleklerin kanatlarının olduğu belirtilmektedir: “Hamd, gökleri ve yeri yaratan, melekleri ikişer, üçer, dörder kanatlı elçiler yapan Allah'a mahsustur O, yaratmada dilediğini arttırır”(Fâtır,35/1) Melekler son derece kuvvetli ve süratli varlıklardır İnsanların yapamadıklarını kolayca yaparlar, ulaşamadıkları yerlere çabucak ulaşırlar
Melekler, Allah'ın emirleriyle farklı şekillere girebilirler Örneğin Cebrâil Peygamber'e gelirken bazen Dıhye adındaki sahabi gibi görünmüş, bazen da kimsenin tanıyamadığı bir yabancı gibi gelmiştir (Müslim; Îmân; 1) Hz İbrahim ve HzMeryem'e gönderilen meleklerin de birer insan şeklinde göründükleri yine Kur'ân'da haber verilmektedir (Meryem 19/16-17; Hûd 11/69-70)
Melekler gözle görülmezler Gözle görülmeyişleri onların yok olduklarından değil, gözlerimizin o kabiliyette yaratılmamış olmasındandır Melekleri gözlerimizle müşahade edemeyişimiz onları inkâr etmemizi gerektirmez Zira gözümüzle görmediğimiz halde varlığını kabul ettiğimiz çok şey vardır Akıl, ruh, zekâ, sevinç ve üzüntü gibi halleri bunlardan sayabiliriz O halde meleklerin varlığına da ruhumuz ve aklımız gibi inanmak zorundayız.



Melekler gaybı bilebilirler mi?

Gayb bilgisi yalnız Allah'a mahsus olduğundan, melekler gaybı bilemezler Ancak Allah tarafından kendilerine bildirildiği kadarıyla gaybı bilebilirler Kur'an'da Allah'ın Hz Adem'e varlıkların isimlerini öğrettiği, sonra da bunları meleklere göstererek isimlerini söylemelerini istediği, meleklerin de, “Seni bütün eksikliklerden uzak tutarız Senin bize öğrettiklerinden başka bizim hiçbir bilgimiz yoktur…” dedikleri bildirilmektedir (Bakara, 2/31-32)


Meleklerin görevleri ve çeşitleri nelerdir?

Meleklerin temel görevleri, Allah'a kulluk etmek; O neyi emrediyorsa, onu yerine getirmektir Melekler görevleri açısından bir kaç gruba ayrılır Melekler yerde, arştaveya semada bulunurlar Yerde bulunanlara arzî, gökte bulunanlara semavî, arşta bulunanlara ise arşî denir
Melekler yüklendikleri görevler itibariyle farklı isimlerle anılmışlardır Bunlardan dördü, büyük melek olarak bilinmektedir: Cebrâîl, Mikâîl, İsrâfîl ve Azrail Bilinen diğer melekler de şunlardır: Münker-Nekir (Öldümden sonra, kabirde sorguyla görevli melekler), Kirâmen Kâtibin (Hafaza/İnsanların amellerini yazmakla görevli melekler), Hamele-i Arş (Arşı taşıyan melekler), Hazin (Cennet ve cehennemde bekçilikle görevli melekler), Zebânî, Mâlik (Cehennemde görevli melekler), Rıdvân (Cennette görevli melekler), Mukarrabûn ve İlliyyûn (Allah'a çok yakın ve onun katında üstün mevkie sahip melekler)


Dört büyük melek ve görevleri

Cebrâîl

Dört büyük melekten birinin ismi olup, peygamberlere vahiy getirmekle görevlidir Kur’an’da bu meleğin ismi Cibrîl, Rûhu’l-Kudüs, Ruhu’l-Emîn, Ruh ve Resul şeklinde geçmektedir Bütün peygamberlere vahyi getiren Cebrâil’dir Kur’an’a göre o, karşı konulmayacak bir güce, üstün ve kesin bilgilere sahip, Allah nezdinde çok itibarı olan ve diğer meleklerin kendisine itaat ettiği şerefli bir elçidir Yenilmez bir kuvvet ve Allah nezdinde büyük bir makam sahibi olduğu ifâde edilmiştir: “O (Kur’an), şüphesiz değerli, güçlü ve arşın sahibi (Allah’ın) katında itibarlı bir elçinin (Cebrâil’in) getirdiği sözdür” (Tekvir, 81/19-20)


Mikail

Dört büyük melekten biri olup, tabiat olaylarını düzenlemekle görevlendirmiştir Kelime olarak, “Allah’ın küçük ve sevgili kulu” anlama gelen Mikail Kur’an’ın bir yerinde Cebrail ile birlikte geçmektedir: “Her kim, Allah’a, meleklerine, peygamberlerine, Cebrail’e ve Mikâîl’e düşman olursa bilsin ki Allah da inkar edenlerin düşmanıdır” (Bakara, 2/98)


İsrafil

Allah’ın emri ile kıyamet kopacağı zaman sûra üflemekle görevlendirilen İsrafil, dört büyük melekten biridir Bir hadiste İsrâfil, sahib-i karn (sûr’un sahibi, borunun sahibi) olarak isimlendirilmiştir (Tirmizî, Kıyamet, 8) İsrafil sûr’u iki defa üfleyecektir Birinci defa üfürdüğünde göklerde ve yerde bulunan her şey yok olacaktır: “Sûr’a üfürüleceği ve Allah’ın dilediği kimselerden başka, göklerdeki herkesin, yerdeki herkesin korkuya kapılacağı günü hatırla Hepsi de boyunlarını bükerek O’na gelirler” (Neml 27/87); “Sûr’a bir defa üfürülünce, yeryüzü ve dağlar kaldırılıp birbirine bir çarptırılınca, işte o gün olacak olmuş (kıyamet kopmuş)tur” (Hakka, 69/13-15) İkinci defa üfürdüğünde, bütün insanlar tekrar dirilecek ve mahşer yerinde toplanmak üzere sevk edileceklerdir: “Sûr’a üfürülür Bir de bakarsın kabirlerden çıkmış Rablerine doğru akın akın gitmektedirler” (Yasin, 36/51)


Azrail

Dört büyük melekten birinin ismi olup, insanların canını olmakla görevlidir Bu melek Kur’an ve sahih hadislerde, Azrâîl ismiyle değil, melekü’l-mevt (ölüm meleği) şeklinde geçmektedir “De ki: Sizin için görevlendirilen ölüm meleği canınızı alacak, sonra Rabbinize döndürüleceksiniz” (Secde 32/11) Her insanın canını almakla görevli bir ölüm meleği vardır Azrâîl bu meleklerin başıdır: “Nihayet birinize ölüm geldiği vakit (görevli) elçilerimiz onun canını alır ve onlar görevlerinde kusur etmezler” (En’am, 6/61, A’raf, 7/37)


C) KİTAPLARA İMAN

Kitaplara iman ne demektir?

Allâh, insanlara doğru yolu göstermek, onları dünya ve ahirette mutlu kılacak ilkeleri bildirmek, akıllarıyla cevaplarını bulmaları imkansız bazı konularda onları aydınlatmak üzere Peygamberler göndermiştir Bu peygamberlerden bazılarına insanlara tebliğ edilmek üzere yol gösterici kitaplar indirilmiştir Allâh Teâlânın Kitap göndermesi, sahifeler halinde başlamıştır İlk sahifeler, ilk insan ve ilk peygamber Hz Adem’e gönderilmiştir Sayıları henüz son derece sınırlı olan, hayatları ve ilişkileri henüz kompleks hale gelmemiş o zamanın toplumlarının ihtiyacının görülmesinde bu sahifeler yeterli olmaktaydı
Peygamberlerin getirdiği esaslarla ve bu esasların ışığında insan aklının faaliyetleriyle uygarlık ilerledikçe, insanların hayat ve ilişkileri daha kompleks hale geldikçe Allâh Teâlâ da daha kapsamlı sahifeler ve kitaplar göndermiştir İlahi kitaplar son kitap Kur’an-ı Kerim’le zirveye ulaşmış ve Kur’an-ı Kerim ilahi korumaya alınmıştır Artık bundan sonra ilahi kitap gelmeyecek ve Kur’an-ı Kerim kıyamete kadar insanlığın rehberi olacaktır Tevrat Hz Musa’ya, Zebur Hz Davut’a, İncil ise Hz İsa’ya indirilen büyük kitaplardır
Müslüman, Allâh tarafından Peygamberlere indirilen kitapların hepsine inanır Ancak bu kitaplardan, Allâh’ın indirdiği gibi hiç bir harfi bile değişmeden günümüze kadar ulaşan yegane ilahi kitap, sadece Kur’an-ı Kerim’dir Diğerleri ise ya tamamen kaybolmuş veya insanlar tarafından değiştirilmiş; böylece asli şekillerini kaybetmişlerdir Bu yüzden bugün Kur’an-ı Kerim’in dışında elde mevcut bulunan diğer ilahi kitaplarda yer alan sözlerden hangilerinin Allâh’a ait olduğu, hangilerinin ise insanlar tarafından bu kitaplara sokulduğunu ayırt etmek mümkün değildir
Esasen Kur’an-ı Kerim indirildikten sonra diğer ilahi kitaplara ihtiyaç kalmamıştır Zira Kur’an-ı Kerim, diğer kitapların da ihtiva ettiği Allâh’ın birliğine Peygamberlerine, kitaplarına, meleklerine, ahiret gününe iman; canın, malın, neslin, aklın ve dinin korunması gibi hak dinin temel esaslarını yeniden ve en mükemmel bir şekilde ortaya koymuş, daha önceki kitaplarda da yer alan gerçekleri tasdik etmiş, tahrif edilen hususların doğrusunu açıklamıştır


Kur’anda kaç ayet vardır?

Kur'ân-ı Kerim'in mânâ, işaret veya hüküm ifade eden, kısa veya uzun cümlelerinden her birine "âyet" denir Âyetlerin sayısında aşağıda açıklanan bazı sebepler dolayısıyla İslâm bilginleri arasında görüş ayrılığı vardır:
a) İslam bilginlerinin çoğunluğuna göre surelerin başında yer alan Besmele, Kur'an-ı Kerim'den bir âyettir Ancak, bunlardan her birinin, başında bulunduğu sûreden bir parça ve sûrenin ilk âyeti olup olmadığı konusunda görüş ayrılığı vardır Şafiî mezhebi âlimleri, söz konusu "Besmele"leri, başında bulundukları sûrenin bir parçası saydıkları halde Hanefî mezhebi bilginleri, bu Besmelelerin başında bulundukları sûrenin bir parçası olmayıp, her birinin o sûreden ayrı müstakil bir âyet olduğunu, sûrelerin arasını ayırmak ve teberrûk olunmak (bereket ve feyzinden yararlanılmak) için indirildiğini söylemişlerdir
b) Bazı sûrelerin başında, "Yâ-sîn, Hâ-Mîm, Elif-Lâm-Mîm-Râ, Tâ-Hâ" gibi "huruf-u mukattaa" denilen harfler, bir kısım bilginlerce, müstakil birer âyet kabul edilmiş, diğer bir kısım bilginler ise bu gibi harfleri, başında bulunduğu sûrenin ilk âyetinin bir parçası saymışlardır
c) Bazı uzunca cümleler, bir kısım bilginlerce iki veya üç âyet sayılmışken, diğer bazı bilginlerce tek âyet itibar edilmiştir
Netice olarak ayet sayısının, kıraat imamlarından Nâfî 6217; Şeybe 6214; Mısırlı bilginler 6226; bir rivayete göre İbn-i Abbas 6616 olduğunu söylemişlerse de, Kufelilerin görüşü olan 6236 sayısı kabul görmüş ve yeryüzünde basılı bütün Mushaflarda ayetler bu sayıya göre numaralandırılmıştır Halk arasında bilinen 6666 sayısının herhangi bir dayanağı olmayıp, çocuklara kolay öğretmek amacıyla yuvarlak olarak söylenmiş bir rakamdır Bu ihtilaflar ayetlerin numaralandırılmasıyla ilgili olup, Kur'an'ın tümü üzerinde bir ihtilaf yoktur


D)PEYGAMBERLERE İMAN

Peygamberlere iman ne demektir?

Yüce Allâh, insanlara kendi içlerinden seçtiği son derece yetkin insanlar aracılığıyla dinini bildirmiştir Bu kimselere "peygamber" denir ki Allâh ile kulları arasında bir elçi demektir
Peygamberlik, Allâh’ın insanlardan dilediğine verdiği bir görevdir Çalışmakla elde edilmez İlk Peygamber, Hz Adem son Peygamber Hz Muhammed (sav) dır Bu ikisinin arasında, her millete kendi diliyle konuşan peygamberler gönderilmiştir Sayılarını Allâh’tan başka kimse bilmez Bunlardan bir kısmının adı Kur’an’da geçmektedir
Peygamberler de insandır Bu bakımdan yeme, içme, uyuma, dinlenme, evlenme, hastalanma gibi beşeri hususlarda diğer insanlarla aralarında bir fark yoktur Bunlar peygamberler için bir eksiklik değildir Ancak hepsinde mutlaka bulunması gereken ortak nitelikler şunlardır Sıdk (doğruluk), emanet (güvenilir olma), fetanet (çok zeki ve akıllı olmak), tebliğ (bildirmekle yükümlü bulundukları hükümleri insanlara anlatmak), ismet (günahsız olmak) Peygamberlerin, peygamberliğini insanlara anlatmak için Allâh kendilerine mucizeler vermiştir Son peygamber Hz Muhammed (sav)’e de böyle pek çok mucize verilmiştir Fakat O’nun en büyük ve sürekli mucizesi, hiç şüphesiz ki Kur’an’dır


Mucize nedir?

Sözlükte aciz bırakan güçsüz kılan, karşı konulmaz, harika olay, kudretsizlik ve takatsızlık veren iş anlamlarına gelen mucize, dini bir terim olarak, insanların benzerini meydana getirmekten aciz kalacakları ve meydan okuma şeklinde, peygamberlik iddiasında bulunan zattan adetin hilafına ve tabiat kanunlarının aksine olarak zuhur eden harikulade olaylara denir Asıl maksadı, peygamberin nübüvvet davasını ispat ve doğrulamaktır Herhangi bir olayın mucize olabilmesi için onun nübüvvet görevi verilmiş kişilerin elinde ortaya çıkması gerekir Mucize gerçekte Allah’ın fiilidir, “peygamber mucizesi” denilmesi mecazîdir Bu nedenle olayın onun aracılığıyla olması, tabiat kanunlarının çok üstünde ve onlara aykırı olması, iddiaya uygun olarak ortaya konulması, bir yalanlama ya da inkârdan sonra meydana gelmesi ve insanoğlunun aciz kaldığı bir olay türünden gerçekleşmesi gerekir
Peygambere verilen mucizeler, bir yönüyle imanın temel esaslarından olan nübüvvetle, diğer yönüyle de vahiy ile alâkalıdır Dolayısıyla mucizeye inanmak gerekir: “Dediler ki: 'Ona, Rabbinden mucizeler indirilseydi ya!' De ki: 'Mucizeler ancak Allah katındadır ve ben ancak apaçık bir uyarıcıyım” (Ankebut, 29/50) Akıl bakımından da mucize imkansız değildir Çünkü her an insanın çevresinde meydana gelen olaylar hayatın kendisi ve her sahası mucizelerle doludur Varlıkların yaratılması, ömrü tamamlanınca yok olması ve hayatın kesintisiz olarak devam etmesi bunun en güzel örneğidir Sürekli müşahede ettiğimiz ve bu nedenle değişmez sandığımız tabiat kanunlarını var eden Allâh’tır Allâh bu kanunları dilediği zaman, peygamberleri vasıtasıyla değiştirebilir Bu değişiklik bir mucizedir Bu durumda mucizenin vukuu için aklî bir engel yoktur Aksine akıl, mucizenin meydana gelmesini kabul edip benimser


Mucize çeşitleri nelerdir?

Hz Peygamber’in nübüvveti esnasında ortaya koyduğu mucizeler, manevî (aklî), hissî (maddî) ve haberî olmak üzere üç şekilde sınıflandırılmıştır Manevî mucizeye en büyük örnek Kur’an’dır Çünkü Kur’an her çağdaki akıl sahibi insana hitap eden, akıllara durgunluk veren, başkalarının benzerini meydana getirmekten aciz kaldıkları büyük ve ebedî bir mucizedir: “Eğer kulumuza (Muhammed'e) indirdiğimiz (Kur'an) hakkında şüphede iseniz, haydi onun benzeri bir sure getirin, eğer doğru söyleyenler iseniz Allah’tan başka şahitlerinizi çağırın (ve bunu ispat edin)” (Bakara, 2/23) Bir hadiste de şöyle buyurulmuştur: “Hiçbir peygamber yoktur ki, onlara kendi zamanlarındaki insanların inandıkları bir mucize verilmiş olmasın Bana mucize olarak verilen ise ancak Allah’ın bana vahyettiğidir” (Buhârî, İ’tisâm, 1) Hissî mucize olarak Hz Peygamber’in nübüvvet mührü, Ay’ın ikiye bölünmesi, parmaklarının arasından suyun akması, bir ziyafet esnasında zehirlenmek istenince olaydan haberdar olması, bir hurma kütüğünün teessürünü inilti şeklinde duyurması; haberî mucizeler için de Hz Peygamber’in Mekke’nin fethi, İslam’ın tebliği ve meydana gelen savaşlarla ilgili açıkladıkları olay ve haberler örnek olarak gösterilebilir


Keramet nedir?

Sözlükte değer, kıymet gibi anlamlara gelen kerâmet, dini bir kavram olarak Peygamberlik iddiasıyla bir ilgisi olmaksızın bir mü’minde harikulâde (olağan üstü) bir halin meydana gelmesi demektir Şayet bu hâl kendisinde meydana gelen kimse amelleri sâlih olan biri değilse o hârikulâde hale istidrâc adı verilir Keramet, Allah’ın veli kuluna bir ikramıdır Asıl kerâmet, kişinin istikâmet üzere bulunması, hal ve hareketlerinin Kur’an ve Sünnet’e uygun düşmesidir


Vahiy nedir, çeşitleri nelerdir?

Sözlükte gizli konuşmak, emretmek, ilham etmek, îma ve işâret etmek, seslenmek, fısıldamak, mektup yazmak ve göndermek anlamlarına gelen vahiy, dini bir terim olarak, Allah’ın Peygamberlerine iletmek istediği mesajlarını, doğrudan doğruya veya Cebrail vasıtasıyla bildirmesine denir
Kur’ân ve diğer kutsal kitaplar, vahiy ürünüdür Vahiy, ilâhi ve gayr-i ilâhi olmak üzere iki kısma ayrılır İlâhi vahiy, Allah’ın vahyi demek olup 5 çeşittir:
1- Cebrail’e (Necm, 53/10) ve diğer meleklere vahyi (Enfâl, 8/12)
2- Cansız varlıklardan yeryüzüne (Zilzâl, 99/4-5) ve gökyüzüne (Fussilet, 41/12) vahyi Bu vahiy, “emretmek” anlamındadır
3- Canlılardan bal arısına vahyi (Nahl, 16/68-69) Bu vahiy, ilham, içgüdü anlamındadır
4- İnsanlardan Hz Musa (as)’ın annesine (Kasas, 28/7) ve Hz İsâ (as)’ın havarilerine (Mâide, 5/111) vahyi Bu vahiy, fıtrî ilham, îma, emir anlamındadır
5- Peygamberlere vahiy (Nisâ, 4/162 A’râf, 7/117, 160) Bu vahiy, ıstılâhî anlamdaki gerçek vahiydir Vahiy denince ilk akla gelen bu vahiydir Bu vahiy, sözlü, sözsüz ve Cebrail vasıtasıyla olur Sözlü vahiy, Allah’ın perde arkasından Peygamberine hitap etmesidir Sözsüz vahiy; rüyada veya uyanık iken vahyin Peygamberin kalbine ilkası şeklinde olur Cebrail vasıtasıyla vahiy;
a) Peygamber uyanık veya uykuda iken vahyi Peygamberin kalbine ilkası ile,
b) Cebrail’in melek veya insan suretinde vahiy getirmesi ile,
c) Cebrail görünmeden vahyin çıngırak sesi şeklinde gelmesi ile olur
Vahyin geliş şekillerinden bir kısmı, Şûrâ suresinin 51 âyetinde bildirilmiştir Vahiy, Allah ile Peygamber arasında bir sırdır Mahiyetini insanların tam anlaması imkansızdır Vahiy geldiği anda Peygamber titrer, rengi değişir, alnı terler ve nefesi sıkışırdı Hz Muhammed (as) gelen vahyi aynen hafızasına alır (Kıyamet, 75/16-19), sonra vahiy katiplerine yazdırırdı Her sene Ramazan ayında inen âyetleri ve sûreleri Cebrail’e okuyup arz ederdi
Gayr-i ilâhi vahy yani ilâhi olmayan vahy ise, cin ve insanlar arasında cereyan eden vahye denir Zekeriya (as)’ın kavmine vahyi gibi (Meryem, 19/11), bu vahiy, imâ ve işâret etmek anlamındadır Şeytanın şeytana vahyi gibi (En’âm, 6/121); bu vahiy, fısıldamak ve gizli konuşmak anlamındadır


İlham nedir?

İlhâm, Allah’ın doğrudan veya melek aracılığıyla iyilik telkin eden bilgileri insanın kalbine ulaştırması, feyz yoluyla kalbe gelen özel bir anlam ve bilgi, kalbe konulan iyilik hissi, hayır duygusu demektir İlhamın kaynağı Allah veya melektir Veliler, ilhamı Peygamberlere vahiy getiren meleğin aldığı kaynaktan alırlar İlham, bilgi kaynaklarını kullanmadan insanın zihninde (kalbinde) âniden ortaya çıkar Bir âyette, Allah’ın insan benliğine hem takvâyı hem de fücuru ilham ettiği belirtilmektedir (Şems, 91/8) Hz Musa’nın annesine yapılan vahyin doğrudan Allah tarafından kalbine ulaştırılan ilham anlamına geldiği genellikle müfessirlerce kabul görmüştür Hz Peygamber, Allah’ın kendisine ilham ettiği övgülerle O’na hamdettiğini açıklamış (Buhârî, Tevnîd, 36), bir sahabiye “Allah’ım! Bana gerçeği bulma yeteneğini ilham et” şeklinde dua etmesini öğretmiş (Tirmizî, Daavât, 69), “Sizden önceki ümmetler içinde ilham olunan kimseler vardı Eğer ümmetimin arasında böyle birisi varsa o Ömer’dır” buyurmuştur (Buhârî, Enbiyâ, 54) İnsan kalbine bazı bilgilerin ilham edilmesi mümkün olmakla birlikte bunlar genel geçerliliği bulunan kesin bilgi kaynağı teşkil etmez ve dîni konularda delil olarak kullanılamaz Zira ilhama dayalı bilgiler kontrolü mümkün olmayan sübjektif bir nitelik taşır


E)AHİRET GÜNÜNE İMAN

Ahirete iman nedir?

Allâh’tan başka hiç bir varlık kadim ve ezeli değildir Hepsi de Allâh’ın yaratmasıyla sonradan meydana gelmiştir Sonradan yaratılan şeylerin bir de sonu vardır Dünyanın da sonunun gelip düzeninin alt üst olmasından yani Kıyametin kopmasından sonra Allâh’ın emriyle bütün canlılar tekrar diriltilecektir Buna öldükten sonra tekrar dirilme denir İnsanlar dünyada yaptıkları şeylerden sorguya çekilecek, haklı haksız ayırt edilecek, kimin kimde hakkı varsa alınacak, herkes dünyada yaptığı iyilik ve kötülüğün karşılığını mutlaka görecektir İşte bütün bunlara inanmak iman esaslarındandır
Ahirete inanmayan kişi, Kurân ayetlerini de inkar etmiş olacağından dinden çıkmış olur:
"…Ey iman edneler! Allah'a,peygamberine,peygamberine indirdiği kitaba ve daha önce indirdiği kitaba iman edin Kim Allah'ı,meleklerini,kitaplarını ,peygamberlerini ve ahiret gününü inkar ederse derin bir sapıklığa düşmüş olur" (Nisa:4/136) ayeti bunu açıkça belirtmektedir
Ruh göçü (Reenkarnasyon) ve İslam'daki yeri nedir?

Tenasuh, reenkarnasyon, hulûl kavramlarıyla da ifade edilen ruh göçü, ruhların beden değiştirerek dünyaya tekrar tekrar gelmelerine denir Ruh göçü inancı, Hindistan ve Çin’in büyük bir bölümü başta olmak üzere bazı ülke ve bölgelerde varlığını sürdürmektedir Bu inanca sahip olanlara göre, ruhun bir defa dünyaya gelmesiyle evreni tanıması mümkün değildir Bunun için bir beden ölünce ruhu yenisine geçer Bu yeni bedende ruh öncekine oranla daha da olgunlaşır Söz konusu intikal her ömrün sonunda başka bedende ve varlıkta gerçekleşebilir Nitekim su, bulut ve gök gürültüsüne dönüşüyor Yumurta kuş biçimine geliyor Palamut, meşe ağacı oluyor Odun ateş ve kül halini alıyor
İslam bilginleri bu inanç tarzını reddetmişlerdir İslam inancına göre ruh, ezelî olmayıp sonradan yaratılmıştır O, bedenin tamamlayıcısıdır Ahirette beden yeniden yaratılınca ruh tekrar ona iade edilecektir Dolayısıyle dünyadaki ameline göre mükafat veya cezaya muhatap olacaktır Kur’ân’da ruh göçünün olmadığı kesin olarak ifade edilmektedir: “Nihayet onlardan birine ölüm gelince: ‘Rabbim! Beni dünyaya geri gönderiniz ki, terk ettiğim dünyada salih bir amel yapayım' der Hayır! bu sadece onun söylediği boş bir sözden ibarettir Onların arkasında, tekrar dirilecekleri güne kadar (devam edecek, dönmelerine engel) bir perde (berzah) vardır” (Mü’minûn 23/99-100)

Kabir hayatı nedir?

Ölümle başlayıp yeniden dirilmeye kadar devam edecek hayata kabir hayatı denir Kabir hayatı, "Berzah" diye de anılmıştır HzPeygamber, "Kabir, ahiret duraklarının ilkidir Bir kimse o duraktan kurtulursa, sonraki durakları daha kolay geçer Kurtulmazsa, sonrakileri geçmek daha zor olacaktır" (Tirmizi, Zühd 5;İbn Mâce, Zühd 32) buyurarak ahiret hayatının ölümle başladığını bildirmiştir
İnsan öldükten sonra kabre konulunca Münker ve Nekir adında iki melek kendisine gelerek "Rabb'in kimdir?", "Peygamberin kimdir?" "Dinin nedir?" diye soracaklar, iman ve güzel amel sahipleri bu sorulara doğru cevaplar verecekler ve kendilerine cennet kapıları açılarak gösterilecektir Kafir ve münafıklar ise bu sorulara doğru cevap veremeyecek, onlara da cehennem kapıları açılarak cehennem gösterilecektir Kafirler ve münafıklar kabirde acı ve sıkıntı içinde azap görürlerken müminler nimetler içerisinde mutlu ve sıkıntısız bir hayat süreceklerdir (bk Tirmizî, Cenaiz, 70) Kabir azabı ve nimeti ile ilgili olarak Kur'an'da ve sahih hadislerde çeşitli bilgiler bulunmaktadır


F)KADERE İMAN

Kader ve kaza ne demektir?

Sözlükte ölçmek, tahmin etmek ölçüp takdir ederek tayin etmek; gücü yetmek ve kudret anlamlarına gelen kader, dinî bir terim olarak, Allah'ın ebede kadar olacak şeyleri, bunların zaman ve yerini, özellik ve niteliklerini, nasıl ve ne zamanda olacaklarsa onların tamamını ezelde bilip bu bilgi doğrultusunda takdir etmesine denir Bu durumda kader Allah'ın ilim sıfatını ilgilendirmektedir O halde kader, Allah'ın ilmi doğrultusunda, kainatı ve ondaki her çeşit yaratığı belli bir düzen ve ölçüye göre idare eden ilâhî bir kanundur Bu konuda Kur'an’da şöyle buyurulmaktadır: “Gerçekten biz, her şeyi bir ölçü ve dengede yarattık” (Kamer 54/49); “Allah her dişinin neye gebe olduğunu, rahimlerin artırdığı şeyi ve eksilttiği şeyi bilir Her şey O'nun katında bir ölçüyledir” (Ra’d,13/8); “Hiçbir şey yoktur ki, hazineleri yanımızda olmasın Biz onu ancak belli bir ölçü ile indiririz” (Hicr 15/21); “… O her şeyi yaratmış ve yarattığı o şeyleri bir ölçüye göre takdir etmiştir” (Furkân,25/2) "Yeryüzünde ve kendi nefislerinizde uğradığınız hiçbir musibet yoktur ki, biz onu yaratmadan önce, bir kitapta (Levh-i Mahfuz’da) yazılmış olmasın Şüphesiz bu, Allah’a göre kolaydır" (Hadîd 57/22)
Kazâ ise, Cenab-ı Hakk'ın ezelde irade etmiş olduğu ve takdir buyurduğu şeylerin, zamanı gelince her birisini ezelî ilim, irade ve takdirine uygun bir biçimde meydana getirmesi ve yaratmasıdır Bu takdirde kaza, Allah'ın tekvin sıfatını ilgilendiren bir konu olmaktadır Bu tanım, İmam Mâtüridî ve taraftarlarına göredir Eş’arîler ise bunu daha farklı bir şekilde tarif etmişlerdir: Kaza; hüküm mânâsınadır Allah'ın eşyayı sonradan nasıl olacaksa ezelde öylece irade etmesidir Kader ise, Allah'ın her şeyi vakti gelince, ezelî ilmine uygun olarak, irade ettiği şekilde yaratmasıdır


Tevekkül Nedir?

Sözlükte dayanmak, güvenmek, vekil tutmak anlamlarına gelen tevekkül, terim olarak; hedefe ulaşmak için gerekli olan maddi ve manevi sebeplerin hepsine başvurduktan ve yapacak başka bir şey kalmadıktan sonra Allah’a dayanıp güvenmek ve ondan ötesini Allah'a bırakmak demektir
Tevekkül, Müslümanların kadere olan inançlarının tabii bir sonucudur Tevekkül eden kişi Allah’a kayıtsız şartsız teslim olmuş kişidir Tevekkül etmek, tembellik ve miskinlik demek olmadığı gibi, çalışma ve ilerlemeye mani de değildir Tevekkül, çalışıp, çabalamak, çalışıp çabalarken Allah'ın bizimle olduğunu hatırdan çıkarmamak ve sonucu Allah'a bırakmaktır Kur'an'da, “Çalışanların ücreti ne güzeldir Onlar ki sabrederler ve Rablerine tevekkül ederler” buyurulmaktadır (Ankebut 29/58-59)


Ecel nedir? Ömür kısalır ya da uzar mı?

Ecel, kelime olarak mutlak vakit, bir şeyin müddeti veya bir şeyin müddetinin sonu anlamındadır Daha sonra bu kelime insan ömrünün sonu anlamında kullanılmış ve bu manada meşhur olmuştur Ecel hayatın son bulması ve ölümün gerçekleştiği zamandır Bu anlamı ile her canlı için tek bir ecel vardır Bu ecel Allâh'ın kaza ve takdiriyle olup, asla değişmez Belirlenen ecel, vaktinden ne önce gelebilir ne de o vakitten sonraya kalabilir Bu hususla ilgili Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyrulmaktadır
"… Her milletin bir eceli vardır Onların eceli geldi mi, ne bir an geri kalabilirler, ne de öne geçebilirler" (Yunus 10/49); "Allah, eceli geldiğinde hiçbir kimseyi asla ertelemez Allah bütün yaptıklarınızdan haberdardır" (Münâfikûn 63/11)


Rızık Nedir?

Sözlükte azık, yenilen, içilen ve faydalanılan şey anlamına gelen rızk, terim olarak, Yüce Allâh'ın, canlılara yiyip içmek ve yararlanmak için verdiği her şey demektir Buna göre rızk, helal olabileceği gibi, haram da olabilir
Rızk konusunda benimsenen temel prensipler şunlardır:
1 Rızkı yaratan ve veren ancak Allâh'dır Kur'an'da, "Yeryüzünde hiçbir canlı yoktur ki, rızkı Allâh'a ait olmasın" (Hud 11/6) buyurulmaktadır Başka bir ayette de Allah'ın, dilediğine bol rızk verip, dilediğinin rızkını daralttığı ifade edilmektedir (Şûra 42/12) Kul, Allâh'ın evrende geçerli tabii kanunlarını gözeterek çalışır, çabalar, sebeplere sarılır ve rızkı kazanmak için tercihlerde bulunur Allâh da onun bu tercihine ve çabasına göre rızkını yaratır Allâh'ın yegane rızk veren olması, tembellik yapmayı, çalışmamayı, yanlış bir tevekkül anlayışına sahip olmayı gerektirmez
2 Haram olan şey de, rızk kapsamındadır Fakat Allâh'ın haram olan rızkı, kulun kazanmasına rızası yoktur Kur'an'da, "Artık Allâh'ın size helal ve temiz olarak verdiği rızklardan yeyin" (Nahl 16/114) buyurularak, helal yenilmesi emredilmiş, haram yasaklanmıştır
3 Herkes kendi rızkını yer Bir kimse başkasının rızkını yiyemeyeceği gibi, başka biri de onun rızkını yiyemez


Şirk ile küfür arasında ne gibi fark vardır?

Küfür Hz Peygamber’in Allâh’tan getirdiği kesinlikle sabit olan dini esaslardan bir veya bir kaçını inkar etmek demektir Şirk ise Allâh Teâlâ’nın tanrılığına, isim, sıfat ve fiillerinde ve O'na kullukta eşi dengi ve ortağı bulunduğunu kabul etmektir
Şirk ile küfür birbirine yakın iki kavramdır Aralarındaki fark, küfrün daha genel, şirkin ise daha özel olmasıdır Bu anlamda her şirk küfürdür, fakat her küfür şirk değildir Şirk Allâh’a, zat, isim ve sıfatlarına ortak tanıma sonucu meydana gelir Küfür ise, küfür olduğu bilinen bir takım inançların kabulü ile gerçekleşir


İslam'ın bazı şartlarını yerine getirmeyen, büyük günah işleyen kimselere kafir denir mi?

Kalbinde inancı olduğu halde inancını diliyle söyleyen, fakat çeşitli sebeplerle ameli terk eden, dolayısıyla şirk ve küfür ile münafıklık dışındaki büyük günahlardan birini işleyen kimse, işlediği günahı helal saymıyorsa mümindir, kafir değildir Fakat büyük günah işlediği için ceza görecektir Ancak bu kimse için tövbe kapısı açıktır Yüce Allâh böyle bir kimseyi ahirette dilerse affeder, dilerse günahı ölçüsünde cezalandırır Neticede kalbinde inancı bulunduğu için cennete girdirir



Şefaat nedir?

Sözlükte bir başkasını desteklemek üzere ona katılmak, yardımcı olmak ve aracılık yapmak gibi manalara gelen şefaat, ıstılahta, ahirette günahkar müminlerin affedilmesi, günahı olmayanların daha yüksek derecelere erişmeleri için peygamberlerin, Allah’a yalvarmaları, dua etmeleri ve günahlarının bağışlanmasını istemelerini demektir Allah’ın izni olmadan bir kimsenin şefaat etmesi veya Allah’ın razı olmadığı birine şefaatte bulunması mümkün değildir “O’nun izni olmaksızın hiç kimse şefaatçi olamaz” (Yunus 10/3), “Onlar Allah’ın razı olduğu kimselerden başkasına şefaatçi olmazlar” (Enbiya 21/28) Kafir, müşrik ve münafıklar için şefaat söz konusu değildir “Artık şefaatçilerin şefaati onlara fayda vermez” (Müddessir, 74/48; En’an 6/51) Hz Peygamber bir hadislerinde ümmetinin günahkârlarına şefaat edeceğini haber vermiştir (Tirmizî, Kıyamet 11, İbni Mace, Zühd, 37)
Hz Peygamber’in bir de genel ve kapsamlı bir şefaati olacaktır Mahşerde bütün insanlar heyecan ve ıstırap içinde bulundukları bir sırada bunların hesaplarının bir an önce görülmesi için Hz Peygamber'den şefaat dileyecektir Buna “şefaat-i uzma” (büyük şefaat) adı verilir Hz Peygamber'in bu anlamdaki şefaat yetkisi Kur’an’da “Makam-ı Mahmud” (övülen makam) adıyla anılır




İman artar veya eksilir mi?

İman inanılması gereken hususlar açısından artmaz ve eksilmez Bir kimse, iman esaslarının tümünü kabul edip de, bir ya da birkaçına inanmazsa, iman etmiş sayılmaz Bu durumda, iman gerçekleşmediğinden, artması ve eksilmesi söz konusu değildir Ancak güçlü ve zayıf olmak açısından farklılık gösterir; kiminin imanı kuvvetli, kiminin zayıftır
İmanda bu çeşit farklılığın bulunduğuna Kur'an-ı Kerim'de işaret edilmiştir: “Herhangi bir sure indirildiğinde, içlerinden (alaylı bir şekilde) 'bu hanginizin imanını artırdı?' diyenler olur İman etmiş olanlara gelince, inen sure onların imanını artırmıştır” (Tevbe 9/124); “O, inananların imanlarını kat kat artırmaları için kalplerine huzur ve güven indirendir” (Fetih 48/4); “Allah'ın ayetleri kendilerine okunduğu zaman (bu) onların (mü'minlerin) imanlarını artırır” (Enfal 8/2)



Ölülerden yardım istenebilir mi?

Kabir Ziyareti; erkek ve kadın Müslümanlar için menduptur Hz Peygamber, ölüm ve ahretin hatırlanması için kabir ziyaretlerini tavsiye etmiş, “Kabirleri ziyaret ediniz Çünkü kabirleri ziyaret, size ahireti hatırlatır” buyurmuştur (İbn Mâce, Cenâiz, 47) Kabirlerin haftada bir gün, özellikle Cuma veya Cumartesi günleri, ayrıca arefe ve bayram günleri ziyaret edilmesi iyidir Zira Hz Peygamber'in genellikle bu günlerde kabir ziyaretinde bulunduğuna dair rivayetler bulunmaktadır Kabirleri ziyaret eden kimse, kıbleye veya ölülerin yüzüne karşı dönerek “es-Selâmu aleyküm yâ ehle kubûr Ve innâ inşâallahu biküm le-lâhikûn” (Ey kabir halkı! Allâh’ın selâmı üzerinize olsun İnşaallah biz de size (bir gün) kavuşacağız) diyerek selamlar
Kabir ziyaretinde bulunan, sevabını ölülere bağışlamak üzere Kur’an-ı Kerim okur, onlar ve kendisi için duada bulunur Kabir ziyaretinde, mezar taşlarına el – yüz sürülmez, kabirler çiğnenmez, üzerine oturulmaz ve yatılmaz Ayrıca kabirlere karşı namaz kılınmaz ve ölülere adak yapılmaz Ziyaret esnasında ölülerden medet beklemek, kabirlerin etrafında dolaşmak, mum yakmak gibi bidat ve hurafelerden uzak durulmalıdır