Sütkardeşliği üzerine

[KuM TaNeSi]

Sütkardeşliği üzerine

Soru:
Hocam benim sorum süt kardeşliği ile ilgili Süt kardeşi olan kişiler arasındaki mahremlik olayı nedir? Ne kadar mahremler? Annelik hakları ne oluyor Öz anne ile süt anne arasında fark var mı ve neler? Süt anneye karşı yükümlülükler nelerdir

Cevap:
Süt anne, süt baba, süt kardeşler ve "süt ana ve baba"nın bir kısım yakınları ile "süt çocuğu"; yani kadını emen yabancı çocuk evlenemez Onlar bu çocuğun süt akrabası sayıldığı için örtünme ve ilişkiler de buna göre olur Ama emen yabancı çocuğun kendi ana babasından olan yakınları, süt annesinin yakınları ile evlenebilirler; çocuk bir kadını emdi diye o çocuğun kendi ana babası ve yakınları da bu kadının (süt annenin) akrabası olmaz Mesela süt çocuğun kendi ana babasından olan erkek kardeşi, bu çocuğun süt kızkardeşi ile ve diğer süt akrabası ile evlenebilir Çünkü bunlar arasında bir akrabalık, hısımlık ilişkisi oluşmuş değildir
Süt akrabaya da saygı ve ilgi göstermek gerekir Ama süt akrabalık miras, velayet vb hukuki ilişkiler doğurmaz

[KuM TaNeSi]

Sütkardeşliği üzerine



“Sütkardeşliği emişi hangi yaşa kadar sürer? Meselâ, üç yaşlarında iken bir kadından süt emen birisi, daha sonra bu kadının kızı ile evlenebilir mi? Süt yoluyla kimler birbirine haram olur?”

Çocuklar doğumdan itibaren iki yıl veya en fazla otuz ay içerisinde tamamen annelerine bağlı kalırlar Annelerinin sütüyle büyürler, yetişirler ve gelişirler; etleri, kemikleri ve diğer azaları anne sütüyle beslenir, gelişimini sağlar, olgunlaşır ve kuvvet bulur Bir başka ifadeyle ilk otuz ay içerisinde, çocuk vücudunun önemli yapı taşlarından birisi anne vücudu ve sütüdür Çünkü çocuğun kanının, etinin, kemiğinin, dişinin, damarlarının ve bütün organlarının beslenmesinde ve gelişmesinde anne sütü etkin ve faal vaziyettedir
Çocuğun anne sütüyle beslenmesi için verilen “iki yıllık” süre Kur’ân’a aittir Kur’ân iki âyette çocuğun sütten kesilmesinin “iki yılda” tamamlanacağını1; bir âyette de bu sürenin ana rahmindeki süre ile birlikte, yani hamilelik süresi ile birlikte “otuz ayda” kemale ereceğini2 bildiriyor

İmam-ı Şafiî ile Hanefîlerden İmam-ı Muhammed ve İmam-ı Yusuf da dâhil müçtehidlerin çoğunluğu iki yıl üzerinde yoğunlaşan hadîsleri de dikkate alarak bu sürenin “iki yıl” olduğunda ittifak etmişler; İmam-ı Azam otuz ayı; Mâlikîlerse iki yıl iki ayı esas almışlardır Bu durumda bir çocuğun süt emdiği kadınla aralarında süt akrabalığının meydana gelmesi için, iki yaşını geçmemiş olması gerekir Güvenilen cumhurun görüşüne göre iki yaşından sonra; her ihtimali göze alarak İmam-ı Azam’ın da görüşünü dikkate aldığımızda, nihayet otuz aydan sonra çocuk bir kadını hangi amaçla emmiş olursa olsun, artık süt akrabalığı meydana gelmez Fakat ilk iki yıl içerisinde azıcık bir süt emmiş olması halinde bile süt akrabalığı meydana gelmiş olur Buna dikkat etmek lâzım
Bir çocuğun, sütannesiyle ve sütkardeşleriyle evlenmesini Kur’ân yasaklıyor3

Peygamber Efendimiz (asm) süt yoluyla kimlerin birbirine haram olacağını açıklamıştır
Hazret-i Âişe (ra) bir defasında Hafsa’nın (ra) odası önünde izin isteyen bir erkek sesi işitti ve Resûlullah Efendimiz’e (asm);
“Ya Resûlallah! Şu adam evinize girmek için izin istiyor” dedi
Bunun üzerine Peygamber Efendimiz (asm):
“Hafsa’nın süt amcası falanca olduğunu görüyorum” buyurdu Hazret-i Âişe (ra):
“Süt amcam falanca eğer hayatta olsaydı benim yanıma girebilecek miydi?” diye sorunca Allah Resûlü (asm):
“Evet girebilirdi Çünkü sütle gelen mahremiyet, doğum ve neseple gelen mahremiyet gibidir!” buyurdu4

Sütle gelen mahremiyet, doğumla gelen mahremiyet gibi olunca; yani doğum ve neseple haram olan şeyin süt yoluyla da haram olduğu anlaşılınca, artık süt yoluyla kimlerin birbirine haram olduğu belli olmuş olur Nesep olarak bir kişinin kızı, kardeşi, annesi, babası, amcası, dayısı, halası, teyzesi, erkek ve kız kardeşinden yeğenleri, ninesi, dedesi nasıl kendisine haram oluyorsa; sütanneleri, sütbabaları, süt erkek kardeşleri, süt kız kardeşleri, süt erkek kardeşlerinden yeğenleri, süt kız kardeşlerinden yeğenleri, süt amcaları, süt halaları, süt dayıları, süt teyzeleri, sütnineleri ve süt dedeleri de kendisine haramdır; çünkü bunlarla aralarında süt yoluyla mahremiyet bağı kurulmuştur Evlenmeleri helâl değildir
Siz, oğlanın babasının kızın annesini üç yaşlarında emdiğini söylüyorsunuz Eğer üç yaşında emdiği doğru ise; süt akrabalığı meydana gelmez; aralarında evlenme yasağı da olmaz Bu durumda, çocukların evlenmelerinde hiçbir sakınca yoktur
Ancak yaş tesbitini doğru yapmalısınız; bu konuda tereddüdünüz olmamalıdır Eğer iki yaşından önce emmiş olduğu anlaşılırsa, sütten dolayı mahremiyet meydana geleceğinden, evlenmeleri helâl olmaz

Dipnotlar:
1- Bakara Sûresi, 2/233; Lokman Sûresi, 31/14
2- Ahkâf Sûresi, 46/15
3- Nisâ Sûresi, 4/23
4- Buhârî, 11/1797