Kadr Süresi İniş(Nüzul) Sebebi Rivayetleri

[MERVE DEMİR]

Kadr Süresi İniş(Nüzul) Sebebi Rivayetleri

Kadr Süresi Nüzul Sebebi

Mekkî veya medenî oluşunda iki görüş vardır: Ebu Salih'in İbn Abbâs'tan rivayetine göre sûre mekkîdir Mâverdî'nin âlimlerin çoğuna nisbet ettiği Dahhâk ve Mukatil kavlinde ise sûre medenîdir[1] Vahidî de Medine-i Münevvere'de ilk nazil olan sûre olduğunu söyler[2]
Allâme Zemahşerî'ye göre Abese Sûresi'nden sonra inmiştir [3]

1 "Doğrusu, Biz, Kur’an'ı Kadir gecesinde indirmişizdir
2 Kadir gecesinin ne olduğunu sen bilir misin?
3 Kadir gecesi bin aydan hayırlıdır"

Surenin nüzul sebebi ile ilgili rivayetler
1- Beni İsrail’den bir adamla ilgili rivayetler
a- Ebû Bekr et-Temimî, Abdullah b Hiban'dan, o Ebû Yahya er-Razi'den, o Sehl el-Askeri'den, o Yahya b Zaide'den, o Müslim'den, o İbn Ebî Necih'ten, o da Mücahid'den şunu dediğini bize haber verdi:
"Nebî (sav), İsrail Oğullan'ndan silahlanıp da tam bin ay Allah yolunda cihad eden bir adamı zikretti Bundan dolayı müslümanlar hayretler içinde kaldılar Bunun üzerine Allah Teala bu âyetleri indirdi Nebî (sav) buyurdu ki:
"Yani Kadir Gecesi, silah kuşanıp cihad eden adamın bin ayından daha hayırlıdır"[4]
b- Mücâhid’ten (ra) İbnu Cerîr anlattı:
Benî İsrail'de bîr erkek vardı sabaha kadar namaz kılar sonra akşama kadar düşmanla mücâhede ederdi Böylece bin ay amel etti Allahü Teâlâ, Kadr: 97/3 âyetini indirdi, O kadir gecesinde kıyam, Benî İsrail'den olan o kimsenin amelinden hayırlıdır [5]
c- İbn Ebî Hâtim'in Ebu Zür'a kanalıyla Mücâhid'den rivayetine göre bir gün Hz Peygamber (sa) ashabına, İsrail oğullarından bin ay Allah yolunda silâh kuşanmış birisinden bahsetmişti Müslümanlar buna çok şaşırmışlar ve işte bunun üzerine Allah Tealâ bu sûre-i celileyi indirmiştir[6]
d- İbn Ebî Hâtim'in başka bir kanaldan rivayetinde ise Hz Peygamber (sa)'in, İsrail oğullarından dört kişinin hiç bir an Allah'a karşı gelmeden seksen sene Allah'a ibadetlerini zikretmesi üzerine ashabın buna şaştığı ve sûrenin bunun üzerine nazil olduğu belirtilmektedir İsrail oğullarından olan dört kişi bu rivayette Eyyûb, Zekeriyya, Hazkıyel ve Yûşâ ibn Nûn olarak verilmiştir[7]
2- Beni Ümeyye ile ilgili rivayet:
a- Hasan îbni Ali'den (ra): İbnu Cerîr, Hâkim ve Tirmizî anlattı:
Nebî Aleyhisselâm, minberinde Benî Ürneyye'yi gördü Bu ona kötü geldi, Kadr: 97/1-3 âyetleri indirildi Senden sonra Benî Ümeyye’nin malik olduğu şeyden daha hayırlıdır
Kasım Harranî dedi ki: “Biz saydık, o ne ziyâde ne de noksan Tam bin aydır”
Tirmizî, gariptir, dedi Müzeni ve İbnu Kesîr, cidden inkar olunmuştur, dediler [8]
b- Yûsuf ibn Sa'd'den rivayette o şöyle anlatıyor: Hz Hasan, Hz Muaviye'ye biat ettikten sonraydı Bir adam kalktı ve:
"Mü'minlerin yüzlerini kararttın" veya
"Ey mü'minlerin yüzlerini karartan!" dedi Hz Hasan ona:
"Beni azarlama, Allah sana merhamet etsin Şurası muhakkak ki Hz Peygamber (sa)'e rüyasında Ümeyye oğullan, onun minberi üzerinde gösterilmiş ve bu Hz Peygamber (sa)'in hoşuna gitmemişti İşte bunun üzerine:
"Biz azîmüşşan, mutlaka sana Kevser'i verdik" (Kevser, 108/1) ve
"Biz azîmüşşan mutlaka sana bu (Kur'ân'ı) Kadr gecesinde indirdik Bilir misin Kadr gecesi nedir? Kadr gecesi bin aydan daha hayırlıdır" âyetlerini indirdi
Râvî Kasım el-Harrânî der ki:
"Ümeyye oğullarının hükümranlık günlerini saydık tam bin aydı Ne bir gün fazla, ne bir gün eksik"[9]
Ancak Tirmizî hadisin ğarîb ve ravi Yûsuf ibn Sa'd'ın da meçhul olduğunu da ekler İbn Kesîr ise münker olduğunu söylemiştir[10]
Herhalde Abbasî oğullarının Ümeyye oğullarını kötülemek için uydurdukları haberler cümlesinden olmalıdır[11]

Kur'an'ın Kadir Gecesinde İnmesinin Manası:


Kur"an-ı Kerim'in yirmi üç yıla dağılmış olarak bölüm bölüm indiği bi*linmesine rağmen, Kadir gecesinde inmiş olmasının manası onun indirilişinin Kadir gecesinde başlamasıdır Çünkü Peygamberliğin gelişi Ramazan*da idi
Zira Allah Tealâ bu surede: "Gerçek biz onu Kadir gecesinde indirdik" buyururken Duhan suresinde de şöyle buyurmuştur:
"Hâ mim Açıkça bil*dirilen Kitab'a yemin ederim ki, hakikat biz onu mübarek bir gecede indir*dik Gerçek biz haber vericileriz Her hikmetli iş, nezdimizde bir emir ile, o zaman ayrılır Hakikat biz Rabbinden bir rahmet olarak (peygamberler) gönderilenleriz Şüphe yok ki O, hakkıyla işitenin, kemâliyle bilenin ta ken*disidir" (Duhan: 44/1-6)
Bakara süresindeki "Ramazan ayıdır ki Kur'an onda indirilmiştir İn*sanlara hidayetin ta kendisidir Doğru yolun ve hak ile batılı ayırt eden hü*kümlerin nice açık delilleridir" (Bakara: 2/185) Bu ayetin manası ise, Kur'an'ın inmesi mübarek Ramazan ayında başladı, şeklindedir
Enfal süresindeki "İki ordunun birbirine kavuştuğu gün kulumuza in*dirdiğimize inanmışsanız" (Enfal: 8/41) ayeti ise, Kur'an'ın inmesi ile ilgili bir va*kit belirlememekte sadece, müminlere Muhammed (sa)'e Ramazanın on yedinci günü Bedir'de indirilen savaş ahkâmı, melekler ve zaferle ilgili ayetleri hatırlatmaktadır Bedir günü, Furkan günü olarak anılmıştır Çünkü, hak ile batılı ayırt etmiştir [12]








[1] İbnu’l-Cevzî, age IX,i81 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/962

[2] Alûsî, age XXX,188 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/962; El-Camiu li-Ahkâmi’l-Kur’an: 20/129; Celal Yıldırım, İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri, Anadolu Yayınları: 13/6911

[3] Tefsiru’l-Keşşaf: 4/780; Celal Yıldırım, İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri, Anadolu Yayınları: 13/6911; Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/962

[4] Mürsel hadistir Suyuti; ed-Dürr: 6/371 İmam Ebu’l-Hasen Ali bin Ahmed el-Vahidi, Esbâb-ı Nüzul, İhtar Yayıncılık: 387 İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/724 Abdulfettah El- Kâdi, Esbab-ı Nüzul, Fecr Yayınevi: 469

[5] İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/724 Vehbe Zuhayli, Tefsiru’l-Münir, Risale Yayınları: 15/578

[6] İbn Kesîr, age VIII,463 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/962 Abdulfettah El- Kâdi, Esbab-ı Nüzul, Fecr Yayınevi: 469

[7] İbn Kesîr, age VIII,464 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/962

[8] İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/723-724

[9] Tirmizî, Tefsîru'i-Kur'ân, Kadr, 97/1, hadis no: 3350 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/962

[10] Suyûtî, Lübâbu'n-Nukûl, II, 199-203 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/962

[11] Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/962

[12] Vehbe Zuhayli, Tefsiru’l-Münir, Risale Yayınları: 15/575-576