LAFZIN UMUMİLİĞİ , HUSUSİLİĞİ

[NUR]

LAFZIN UMUMİLİĞİ , HUSUSİLİĞİ

Lafzın Umumiliği ve Sebebin Hususiliği


Şayet âyet-i kerime özel bir sebep dolayısıyla inmekle birlikte lafzı umumi bir anlam ifade ediyorsa, âyetin hükmü hem iniş sebebini hem de lafzının kapsamına giren bütün hususları kapsar. Çünkü Kur’ân-ı Kerim bütün ümmet için teşrî’de bulunmak üzere inmiştir. Dolayısıyla asıl muteber olan lafzın umumiliğidir, sebebin hususiliği değildir.

Buna örnek liân âyetleri gösterilebilir. Sözkonusu âyetler yüce Allah'ın şu buyruklarıdır:

"Eşlerine zina isnad edip kendilerinden başka şahitleri olmayanların herbirisinin şahitliği dört defa... şehadet etmesidir... Beşincisinde de: Eğer o...' der." (en-Nur, 24/6-9)

Sahih-i Buhârî'de[12] İbn Abbas Radıyallahu anh'dan şöyle dediği rivayet edilmiştir: Hilâl b. Ümeyye, Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'in huzurunda, hanımını Şerîk b. Sahmâ ile zina etmekle itham etti. Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem şöyle buyurdu: “Ya buna dair delilini getirirsin yahutta sırtında sana had uygulanacaktır.” Bunun üzerine Hilâl dedi ki: “Seni hak ile gönderene yemin ederim ki, gerçekten ben doğru söylüyorum. Andolsun Allah benim sırtıma had vurulmaktan beni kurtaracak, suçsuzluğumu ortaya koyacak, vahiy indirecektir.” Bunun üzerine Cebrail indi ve ona (Peygamber efendimize): "Eşlerine zina isnad edip..." buyruğunu indirdi. Bu buyrukları: "Beşincisinde de 'eğer... der'" (en-Nur, 24/6-9) buyruğuna kadar okudu.

Bu âyet-i kerimeler Hilâl b. Ümeyye'nin hanımına zina suçu isnad etmesi üzerine inmiştir. Fakat hükümleri hem onu, hem başkasını kapsar. Buna delil Buhârî'nin rivayet ettiği Sehl b. Sa’d Radıyallahu anh'dan naklettiği şu hadis-i şeriftir. Buna göre Uveymir el-Aclânî Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem'e gelerek dedi ki: “Ey Allah'ın Rasûlü, bir adam hanımı ile birlikte bir başka adamı görürse onu öldürürse siz de onu (kısas diye) öldürürsünüz. Peki ne yapsın?” Bunun üzerine Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem şöyle buyurdu: "Allah senin ve senin durumunda olan kimseler hakkında Kur’ân indirmiş bulunuyor.” Bunun üzerine Rasûlullah Sallallahu aleyhi vesellem Kitabında yüce Allah'ın tespit ettiği şekilde onlara lanetleşmelerini emretti. Uveymir hanımıyla lanetleşti...[13]

Görüldüğü gibi Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem bu âyetlerin ifade ettiği hükmü Hilâl b. Ümeyye için de, başkaları için de kapsamlı bir hüküm olarak değerlendirmiştir.