Doğum ağrısı ile ilgili bilgiler

[MERVE DEMİR]

Doğum ağrısı ile ilgili bilgiler

Doğumda Ağrı Kesici Doğum ağrı verir, bunu kimse inkâr edemez.
Ağrını şiddeti, kişiden kişiye göre değişir ama hangi kadına sorsanız, hayatlarmdaki en ağrı veren deneyimin doğum olduğu konusunda hemfikirdirler.
Ağrı kesici ihtiyacı kişiden kişiye göre değişir. Kadınların bazıları kimyasal bir şey kullanılması taraftarı değilken, bazıları doğuma giderken hemen ağrı kesici verilmesi taraftarıdır.
Doğumda kullanılan 4 ana grup ağrı kesici türü vardır:
* Genel uygulamalar: buna; hareketlilik, nefes egzersizleri ve ılık banyo (suda doğum gibi) dâhildir.
* TENS makinesi ve 'entonox' kullanımı (gaz ve hava) gibi hafif kişisel metodlar
* Diamorphine ve Pethidine'in de dâhil olduğu uyutan ağrı kesiciler
* Bölgesel uyuşturmayı ifade eden 'epidural'.
Tüm bunlar arasında en çok uygulananı 'epidural'dir. En çok işe yarayan yöntemdir, ama çok az sayıda kadında başarısız olabilir ve yine çok aza da olsa bazı kişilerde, yan etkileri görülebilir.
Doğumda ağrı kesici kullanımı kişinin talebine göre uygulan
malıdır. Bazı kadınlar bu tip uygulamalara karşıdır. Kişinin önceden ne istediğini bilmesi açısından hamilelik kursları vardır. Buralarda, uzmanlar kadınları bilgilendirirler.
Hamilelik kurslarında kadınlar her açıdan bilgilendirilmeli ve ağnkesici konusunda da tüm seçenekler hakkında bilgi sahibi olmalıdırlar.

DOĞUMDA SANCI
Ağrı doğumun önemli parçalarından biri midir?
Doğum çok kişisel bir deneyimdir. Kadın ne istediğini bilmeli ve nasıl bir uygulama istediğini belirtmelidir. Kadını rahatlatacağmı bildiğinden, doktorlar ağrı kesici kullanımım savunsa da, sonuç olarak son karar kadınındır. Eğer kadın ağrı kesici ile doğumu derinlemesine hissedemeyeceğini düşünüyorsa, fikrine saygı duyulması gerekir. Sonuçta vücut kendisinindir.
Doğum herzaman ağrılı mıdır?
Çok az sayıda kadın doğumu çok az ağrılı hatta ağrısız yaşayabilir. Ama genel olarak kadınlar doğumu ağrılı, hatta çok ağrılı bulur. Ağrı gibi soyut bir şeyi derecelendirmek ve karşılaştırma yapmak çok zordur. Ama çoğu kadının doğumu çok ağrılı bulup, ağn kesici kullanmayı ister. Fakat bazıları da ağn kesici kullanmayı reddeder.

İLAÇSIZ AĞRI KESİCİLER
İlaç kullanmadan, doğumda ağrıyla başa çıkabilmenin başka yolları var mıdır?
Evet. En popüler yöntem; TENS makinesidir. Bu makine cilde hafif elektrik vuruşları vererek, rahim ve srviksteki ağrıyı engeller. TENS bazı kişilerde çok işe yarar, ama bu doğumun son safhası için geçerlidir. Çoğu kadın doğumla başa çıkabilmek için bu yöntemi yeterli bulmaktadır. Bazı kadınlarda, ayrıca doğum sonrası ağrılarını da azaltmak için de kullanılır.
Diğer yöntemler ise; hipnoz (bu yöntemin kullanımı pek yaygın değildir), bir de psikolojik olarak ağrıdan korunma yolları vardır. Bunlar kısmi olarak ağrıdan arınmaya yarayabilir.

GAZ VE HAVA
Gaz ve hava ne kadar iyidir?
Entonox veya 'gaz ve hava', oksijen ve nitrus oxide gazının karışımıdır. Ağrıyı önlemede kullanılan bir bileşimdir.
Çok çabuk etki eder ama etkisi çok kısa sürer. Anne istediği zaman nefes yoluyla içine çekebilir.
Çoğu kadın bunu çok işe yarar bulur ama etkisi çok kısa sürer. Kadm bunu sürekli nefes alarak tekrarlamalıdır. Sakinleştirici özelliği olduğundan, bazı kadınlar bu yöntemden pek hoşlanmaz. Sonuç olarak, bazı kadınlar, kasılmalar esnasmda, gaz ve hava alımı nedeniyle uyuya kalabilirler. Ama genel olarak, doğumun ikinci safhasında şiddetli ağrıyı azalttığından, beğenilen bir yöntemdir.
'Gaz ve hava'nın bebek üzerinde bir yan etkisi var mıdır?
Hayır.

PETHİDİNE VE DİAMORPHİNE
Doğumda kullanılabilecek enjekte edilen ağrı kesiciler nelerdir?
Pethidine anastezide en çok kullanılan enjekte edilebilen ağrı kesicidir. İlacın ağrıyı kontroldeki etkisi hala tartışılmaktadır. Uzmanlar, pethidine'in ağrı kesici özelliğinden çok, sakinleştirici özelliğinin baskın olduğunu savunmaktadırlar.
Bazı kadınlar, doğumda pethidine'in yetersiz olduğunu belirtmişlerdir. Pethidinin en belirgin yan etkisi; mide bulantısı ve kusmadır. Genelde çoğu birimde, pethidine verildiği zaman, mide bulantısını önleyen bir ilaç da verilmektedir. Bazı birimlerde ise, bulantı önleyici ilaç ancak kadın şikâyet ederse verilmektedir.
Pethidine, ihtiyaca göre düzenli olarak her üç saatte bir verilebilir.
Enjeksiyon yoluyla başka verilebilen ağrı kesici ilaç var mıdır?
Diamorphine diğer birçok tercih edilen ağrı kesici türüdür. Bu ilacın dezavantajı, çok kuvvetli bir uyuşturucu olmasından dolayı sıkça ver-ilememesidir. Bu yüzden, ancak, anne ağrıdan çok şikâyetçi olduğu durumlarda verilir. İlacın avantajı ise; pethidine gibi mide bulantısı ve kusma gibi yan etkileri olmamasıdır.
Diğer enjekte edilebilen ama daha az kullanılan ilaçlar; morfin içeren 'meptazinol' ve 'pentazocine'dir. Bunlann, Pethidine'e göre avantajlı bir yönü yoktur.
Pethidine veya benzeri enjekte edilebilen ilaçların, doğumda kullanılmasıyla ilgili endişeler var mıdır?
Asıl endişe, solunum üzerindeki etkisidir. Doğum yapan kadının, solunumunu çok hafif etkilemekteyse, endişe edilecek bir durum yoktur, ama fetus üzerindeki etkisi başka bir konudur. Bu tip ilaçlar, plasentayı aşabildiğinden, yeni doğanın solunumunu çok rahatsız edebilir ve bu durumda müdahale gerekebilir. Solunumla ilgili problem doğum sonrasında meydana gelir. İlacın uyuşturucu özelliği de, kalp atışı üzerinde etkiler yaratabilir ki; bu da müdahale gerektirir. Ama genelde, çoğu vakada, daha sonradan bu tip müdahalelerin gereksiz olduğu gözlemlenir.
Bu ilaçların, bebek solunumu üzerinde yarattığı etkileri önlemenin bir yolu var mıdır?
Evet. Diamorphine'in yarattığı istenmeyen yan etkileri yok etmek amacıyla, 'naloxone' adlı bir ilaç enjekte edilebilir. Bu, çok hızlı etki eder ve güvenilirdir. Ama Diamorphine'in yan etkilerini tamamen ortadan kaldırmaya yararken, maalesef Pethidine, meptazinol ve penta-zocine gibi ilaçların yan etkilerini kısmi olarak yok eder. Nadiren, bu ilaçlar, ilk birkaç saat için bebeğin solunum ihtiyacını karşılar ve bu sürede ilaç vücuttan kendiliğinden atılır.
Bu ilaçların kullanımının istenmeyeceği durumlar var mıdır?
Yine solunumla ilgili olarak, prematüre bir bebeğin doğumunda; gelişmemiş organlar, ilacı işleyemediğinden ve etkisi daha uzun süreli olacağından, ilacın kullanımı hiç tercih edilmez.

EPİDURAL
Epidüral anastezi hakkında neler söylenebilir?
Omurganın en aşağısına yapılan iğne ile ağrı kesici verilerek, lokal anastezi yapılmasıdır. Vücudun alt kısmındaki (pelvis ve bacaklar) ağrıyı kontrol altına almak için, sinirlere etki eder. Doğum ağrılarını yok etmeye yarar. Hareketli bir katater aracılığıyla, ilacın etkisi azaldıkça, tekrar ilaç verilmesi mümkündür. Ya da, sürekli ilacın verilmesi tercih edilebilir.
Ağrıyı kontrol etmede epidüral ne kadar etkilidir?
Doğum yapmakta olan bir kadın için, epidüral en etkili ağrıyı kontrol altına alan yöntemdir. Epidüral, diğer ağrı kesici yöntemlere benzemez, çünkü ağrıyı tamamen yok eder. Diğer hiçbir metodun böyle bir etkisi yoktur.
Epidüral her seferinde işe yarar mı?
Çoğunlukla evet. Ama nadiren, epidüral iyi etki etmez ve kadın ağrıyı hissetmeye devam eder. Epidüral ile ilgili, en çok görülen yanlışlık, uyuşturulan bölgede her yer etki altındayken, ufak bir kısmın ilaçtan etkilenmemesidir. Bu bölgeye 'pencere' denir. Diğer taraflar ağrıdan tamamen arınmışken, burada ağrı şiddetle hissedilir. Genelde bu sorunu çözmek zordur, katater oynatılarak denenebilir. Ama genel olarak epidüralle hata yaşanması çok az bir olasılıktır.
Epidüralin avantajları var mıdır?
Evet. Ağrı kesici etkisi o kadar kuvvetlidir ki, doğum esnasında, sezaryen yapılması gerekse bile, epidüral bu prosedür için de elverişli olacaktır.
Epidüral için ihtiyaç duyulan özel bir şey var mıdır?
Epidüral kataterini takmak uzmanlık gerektirir ve bunu bir anestezist yapmalıdır. Eğitimli hemşireler de, ilacın devamlı verilmesini sağlar.
Epidüralin başka istenmeyen etkileri var mıdır?
Ara sıra istenmeyen etkileri olsa da, bunlar kolayca halledilebilir. Epidüralin, yukarı bölgede, göps ve solunum kaslarına etki ettiği görülebilir.
Bu durum, solunumu zorlaştırabilir, ama pozisyon değişikliği yapılarak, daha oturur duruma gelinir ve sorun kolayca ortadan kalkar, zaten bu, çok nadir görülen bir durumdur.
Bir de, epidüralin tansiyonu düşürücü özelliği vardır. Bunu önlemek için, epidüralden önce, damar içine sıvı verilir.
Doğum süresince epidüralin etkisi hakkında ne söylenebilir?
Epidüral, kasılmaların şiddetini ve sıklığını azaltmaz. Bu yüzden, doğumun ilk safhasını etkilemez.
Ama doğumun ikinci evresini uzattığı doğrudur. Bu, direkt olarak ağrıyı kontrol altına almasıyla bağlantılıdır. Serviks tamamen açıldığında ve bebek iyice aşağı indiğinde, kadm epidüralin etkisiyle ağrı hissetmediğinden, itme ihtiyacı duymaz. Bu durum da, ikinci safhanın uzamasına neden olur.
Doktor kadını, gerektiği zamanda ıkınması için teşvik eder. Bu, genelde başarılı olur. Ama bazı durumlarda, kadm iyi yön-lendirilmezse, ıkınma az olduğundan doğum uzar ve vantua veya forseps gibi bir alete ihtiyaç duyulabilir.
Epidüralin daha sonra görülen, istenmeyen etkileri var mıdır?
İğne yapılan bölgede çürüme olabilir, bu bir iki gün kadar sürer.
Başarılı olana kadar katater birkaç kez takılırsa, kan pıhtısı olma ihtimali vardır, hatta bazen bu bölgede apse bile olabilir. Bu durum bel ağrısına neden olur. Gerekli tedavinin yapılması gerekir.
Epidüralden sonra, sırt ağrısının yaygın olduğu düşünülür. Bu doğru mudur?
Bu talihsiz bir inanıştır. Epidüralden sonra, sırt ağrısı yaşanabilir ama bu yaygın değildir.
Yukarıda belirtilen nedenler haricinde, daha bir sürü neden vardır. Muhtemelen en çok görülen sebep; kötü pozisyondur. Kadın, epidüral ile ağrı hissetmediğinden, kötü bir pozisyonda oturabilir ve farkında olmadan sırtım zorlayabilir. Epidüralin etkisi geçince de, bu pozisyonun verdiği sıkıntıyı hissetmeye başlar. Bu ağrıdan tamamen kurtulması haftalar sürebilir. Ve maalesef bu durumda epidüral suçlanır.
Epidürali takiben başağrısı hissedilmesi hakkında ne söylenebilir?
Doğum sonrası başağrısı, epidüralin direk etkisi sonucu olabilir. Bu, iğnenin başka bir yere isabet etmesi sonucu, sıvı sızıntısından kaynaklanır.
Başağrısı, genelde, ön tarafta olur, ama arkada da hissedilebilir. Genelde yatar veya oturur pozisyondan kalkarken hissedilir. Kadm, mide bulantısı ve kusmadan da yakınabilir, nadiren ışığa duyarlılık ve boyunda sertlik de görülebilir.
Her ne kadar düz yatma, ağrıyı geçirmeye yarasa da, yeni bir anneye bu pek tavsiye edilemez. Bu durumda, bazen, epidüral deliğine, kişinin kendi kam 10-15 mi. kadar zerk edilir, bu yöntem çok etkili ve çabuktur. Bu sorun çok nadir görülür.
Epidüralin direkt etkisi olarak, felç olasılığı ihtimali var mıdır?
Hayır.
Çocuk doğurmak, epidürale göre çok daha fazla nörolojik sorunlar yaratma potansiyeline sahiptir.
Epidüralin özellikle tavsiye edildiği durumlar var mıdır?
Epidüral en önde gelen yöntemdir.
Normal doğumu kolaylaştırır ve potansiyel sorunları önler.
Rahime kan akışını sağladığından, preeklampsi durumunda ısrarla tavsiye edilir. Tansiyon yükselmesini de önler.
Ayrıca, makat gelişi ve ikiz doğum durumunda da özellikle tavsiye edilir.
Erken doğumda da, fetus hassas olduğundan, annenin aşın çaba sarf etmesi iyi bir fikir olmadığından, yine epidüral tavsiye edilir. Bu durumda epidüral, annenin çaba sarfetmesini ve uzayan doğum sıkıntısını önler.
Epidüralin başka faydalan var mıdır?
Epidüral kullanılınca, başka ağrı kesici ilaçlara gerek kalmaz ve böylece bu ilaçların yan etkilerinden bebek etkilenmez.
Tansiyonun düşmesi, endişe verici bir durumdur. Bununla nasıl baş edilir?
Bu, asla ciddi bir problem değildir. Epidüral yapılmadan önce, bir sıvı verilir ki, bu belli bir derece tansiyonun düşmesini önler. Çok nadir olsa da, eğer tansiyon çok düşerse, buna ters etki yapacak olan, ephedrine enjekte edilir ve durum hemen düzeltilir.
Epidüral anastezi uygulamasına engel durumlar var mıdır?
Evet. Bazı kalp ile ilgili durumlar, epidüral yapmaya engeldir. Buna; aort daralması ve akciğer hipertansiyonu dâhildir. Bu tip vakalarda, sezaryen yapılır ve ağrı kesici kullanılmaz.
Epidüralin kullanılmasının uygun olmadığı diğer bir durum da; pıhtılaşmayı önleyen ilaç kullanılmasıdır. Çünkü kanama riskinde artış olabilir.
Bir de, epidüralin yapıldığı bölgede herhangi bir enfeksiyon (apse gibi) olması durumunda, uygulanmaz.
Ve en önemli neden; annenin epidüral yapılmasını istememesidir.

AĞIZ YOLUYLA ALINAN AĞRI KESİCİLER
Doğumda ağız yoluyla alınan ağrı kesiciler var mıdır?
Hayır. Doğum gerçekleşene kadar mide tarafından özümsenemeyeceğinden, işe yaramazlar.

Yazının Kaynağı: Dr. joe Kabyemela- Dr. Leanne Bricker ( Hamilelik ve Doğum Hakkında Tüm Soru ve Cevaplar)