[Medineweb]

Tilâvet Secdesi


“Tilâvet” sözlükte okuma anlamına gelir. Fıkıhta, secde ayetlerinin
okunmasından dolayı yapılan secdeye “tilâvet secdesi” denir. Kur’ân-ı
Kerim’de ondört secde ayeti vardır ve şunlardır: el-A’râf 7/206; er-Ra’d
13/15; en-Nahl 16/50; el-İsrâ 17/109; Meryem 19/25; el-Hâc 22/18;Furkân 25/60; en-Neml 27/25; es-Secde 32/15; Sâd 38/24; el-Fussilet 41/37;
en-Necm 53/62; el-İnşikâk 84/20; el-‘Alak 96/19. Secde ayetini okuyan ve
onu işiten herkes için tilâvet secdesini yapmak vaciptir. Çünkü secde ayetleri
üç kısımdır. Bunlardan bir kısmı, açıkça secde edilmesini emretmektedir.
Diğer bir kısmı, kâfir ve müşriklerin secde etmekten yüz çevirdiklerini
içermektedir. Diğer bir kısmı ise, peygamberlerin secde emrine uyup secde
ettiklerini anlatmaktadır. Bunlardan her birisi ise, yani gerek emre uymak,
gerek peygamberlere tabi olmak ve gerekse kâfirlere muhalefet etmek
vaciptir. Arapça aslından veya tercümesinden secde ayetini okuyan veya
okuyandan veyahut radyo, televizyon, bilgisayar gibi bir aletten işiten kişi,
namaz kılmakla mükellef ise veya o esnada durumu elveriyorsa, bu secdeyi
yapması gerekir. Bu sebeple, hayız ve nifas halinde olan bir kadının, ne
okumak ne de işitmekten dolayı, tilâvet secdesi yapması gerekmez. Yine,
meslâ namaz kılarken dışardan secde ayetinin okunduğunu işitecek olsa, o
kişinin tilâvet secdesinde bulunması gerekmez.
Secde ayeti okunur okunmaz, işitilir işitilmez, hemen secde edilmesi
gerekmez. Ancak zaruret bulunmadıkça geciktirilmesi mekruhtur. Bir
kimsenin secde ayetini okuduktan veya işittikten sonra hemen secde etmesi
mümkün değil ise, “Semi‘nâ ve ata’nâ ğufrâneke Rabbenâ ve ileyke’l-masîr”
(el-Bakara 2/285) İşittik ve iteat ettik. Ey Rabbimiz! Bizi bağışlamını
bekliyoruz. Dönüş ancak sanadır) ayetini söylemesi müstehabtır. Bir secde
ayetinin, bir mecliste (meselâ bir mescitte, bir odada) tekrar okunmasından ve
işitilmesinden dolayı, bir defa secde edilmesi yeterlidir. Bu, özellikle Kur’ân
öğreticileri ve öğrencileri için bir kolaylıktır. Bir mecliste secde ayetini
işitenler, okuyan kişinin imamlığında tilâvet secdesini yapabilecekleri gibi,
her biri tek başına da secde edebilir. Secde ayetinin namazda okunması
halinde, eğer bundan sonra üç ayetten fazla okunmazsa, yapılacak rükû ve
secde ile tilâvet secdesi de yerine getirilmiş olur. Ancak üç ayetten fazla
okunacaksa, namazın rükû ve secdesiyle bu secde îfâ edilmiş olamaz, bu
secde ayetinden dolayı ayrıca bir secde edilmesi gerekir. İmamın cuma ve
bayram namazlarında, öğle, ikindi gibi gizli okunan namazlarda secde ayetini
okuması mekruhtur. Çünkü cemaatin şaşırmasına sebep olabilir. Ancak secde
ayeti, kıraatin sonuna rastlarsa, bu takdirde namazın secdeleriyle tilâvet
secdesi birlikte edâ edileceğinden dolayı, sakınca ortadan kalkar. Tilâvet
secdesini yapacak kimsenin, abdestli, avret yerleri örtülü ve kıbleye
yönelmiş olması şarttır. Tilâvet secdesi şöyle yapılır: Tilâvet secdesi
niyetiyle ve fakat eller kaldırılmaksızın “Allahu ekber” denilerek secdeye
varılır, secdede üç defa “Sübhâne rabbiye’l-a’lâ” denilir. Daha sonra “Allahu
ekber” denilerek secdeden kalkılır ve ayağa kalkarken “Ğufrâneke Rabbenâ
ve ileyke’l-masîr” ayeti dua niyetiyle okunur.