[nurşen35]

Hatim - Hicr-i İsmail

Hatem koparmak ayırmak demektir. Hicr ise men etmek demektir. Hazreti İbrahim (a.s) zamanında altınoluğun altı Kâbeye dâhil idi. Sonradan kureyş burasını Kâbeden ayırıp kopardığı için bu adı almıştır.
Burası Kâbenin içine dâhil olduğundan Kâbenin içi kadar değerlidir. Hz Aişe (r.a) Kâbenin içine girip namaz kılmak istediğini söylediğinde Hz Peygamber (s.a.v) Hz Aişeyi elinden tutarak Hicre soktuğu Kâbeye girmek istiyorsan burada namaz kıl.
Çünkü burası Kâbeden bir parçadır buyurduğu bilinmektedir. Hz Peygamber Kâbeye giren kimse günahları bağışlanmış olarak çıkar buyurmuştur. Allah (c.c) bu ev için hergün 120 adet rahmet indirir. Bunun altmışı tavaf edenler, kırkı namaz kılanlar, yirmisi de ona bakanlar içindir buyurmuştur. Hicr-i Kâbe’de namaz kılınır, dua edilir, fakat kıble olarak buraya karşı namaz kılınmaz.
Kâbe’nin kuzeybatı duvarının (Irakî ile Şamî köşelerinin) karşısında, yerden 1.25 m. yükseklikte yarım daire şeklinde bir duvar bulunur. Bu duvara “Hatimâ€� denir.

Tavaf bu duvarın dışından yapılır. Bu duvar ile Kâbe arasında kalan boşluğa da ‘Hicr-i Kâbe’, ‘Hicr-i İsmail’ veya ‘Hatîra’ denir. Bu boşlukta Kâbe’ye yönelerek namaz kılınabilir, dua edilebilir. Ancak Kâbe’ye yönelindiği gibi buraya yönelip namaz kılınmaz.


İSTİLAM

Sözlükte "selâmlamak, başa çıkmak" anlamlarına gelen istilâm, dinî bir kavram olarak, Kâbe'yi tavaf ederken Hacerü'l-Esved'i öpmek, yaklaşmak mümkün olmaması halinde Hacerü'l-Esved'e karşı el kaldırıp işaret ederek selamlamak demektir.
Hacerü"l-Esved nasıl istilâm edilir?
Gerek tavafa başlarken ve gerek tavaf esnasında önüne her geldikçe Hacerü"l-Esved öpülür. Hacerü"l-Esved"in öpülmesi izdiham sebebiyle mümkün olmazsa –ki genelde mümkün olmamaktadır- istilâm edilir. İstilâmda, uzaktan avuçların içi Kâbe"ye çevrilerek eller kulaklar hizasına kadar kaldırılarak “Bismillahi Allahu Ekberâ€� denilerek karşıdan işaretle Hacerü"l-Esved selamlanır, selamlamadan sonra da sağ elin içi öpülür. Istilâm esnasında tavafa mani olmamak için durulup beklenmez, yürümeye devam edilir. İşte bu şekilde uzaktan yapılan işarete istilâm. (selâmlama) denir. Hacer-i Esved'i öpmek veya istilâm etmek haccın sünnetlerindendir.

Hacer-i Esved'i selâmlama ve öpme hadisle sabittir. Hz. Ömer'in, tavaf sırasında hacer-i Esved'i öperek; "Resulullah (s.a.s)'i, seni öperken görmeseydim, seni öpmezdim" (Buhârî Hac, 50; Müslim, Hac, 248, 251; Nesâî, Menâsik, 147; İbn Mâce, Menâsik, 27) dediği nakledilir. Abdullah b. Ömer'e bir adam, Hacer-i Esved'i selâmlamanın hükmünü sorunca o da şöyle cevap verdi: "Ben Resulullah (s.a.s)'i onu selâmlarken ve öperken gördüm". Muhatabın çok izdiham Olursa nasıl hareket edileceğini sorması üzerine, İbn Ömer, şöyle olursa nasıl olur, böyle olursa sonuç nasıl olur? gibi sorulardan memnun kalmadığını belirterek, Hz. Peygamber'in Hacer-i Esved'i selâmlayıp öptüğünü tekrar etmekle yetinmiştir (Buhârî, Hac, 60; Nesai, Menâsik, 155).

Diğer yandan Hz. Peygamber Veda Haccı'nda, devesi üzerinde tavaf yapmış ve Hacer-i Esved'i mihcen denilen asası ile işaret ederek selâmlamıştır (Buhârı, Hac, 58). Ancak Resulullah (s.a.s)'in deve üzerinde tavaf yapması herkes tarafından görülmesi ve şüphelerin giderilmesi amacına yöneliktir. Buna, bazı âlimler, Hz. Peygamber'in Mekke'ye geldiğinde rahatsız olduğunu ilâve eder. Ebû Dâvud şöyle nakleder: "Resulullah (s.a.s) Mekke'ye geldiğinde hasta idi. Beytullah'ı binit üzerinde tavaf etti. Hacer-i Esved'e geldiğinde asa ile istilâm yaptı. Tavafı tamamlayınca da devesinden indi, Makam-ı İbrahim'de iki rekât namaz kıldı" (Ebu Dâvud, Menâsik, 49; ez-Zebîdi, Tecrid-i Sarih, Terc. Kamil Miras, Ankara 1984, VI, 118).

Tavaf sırasında, izdiham olunca hac yapanların birbirini incitmemesi, başkalarına rahatsızlık vermemesi için Hacer-i Esved'in ziyareti öpme veya elle dokunma uygulaması, terkedilerek istilâm'la yetinilir. Buna göre, öpme veya el sürme imkânı bulamayan kimse, Hacer-i Esved'i hizasına gelince eliyle veya elinde bulunan baston gibi şeyle selâmlama işareti yapması mümkün ve caizdir. İster dokunarak isterse kalabalık olduğundan dolayı uzaktan Hacer-i Esved'i istilam ederken "Bismillah Allahu ekber" demek sünnettir.