[Mihrinaz]

Devam...

SULTAN ALPARSLAN DÖNEMİ
Tuğrul Bey çocuğu olmadığı için kendisinden sonra Çağrı Bey’in oğlu Süleyman’ı
veliaht ilan etmişti. Kazvin’de Alparslan adına hutbe okunmasının ardından Vezir
Kündüri de hutbeyi önce Alparslan sonra Süleyman adına okutmaya başladı.
Alparslan Rey’e hareket ederek Kutalmış’tan isyandan ve taht iddiasından
vazgeçmesini istedi. Damgan yakınlarında meydana gelen savaşta Kutalmış
hayatını kaybetti. Alparslan Rey’de amcası Tuğrul’un tahtına oturdu ve adına
hutbe okuttu. Ayrıca Alparslan, Amidülmülk Kündürî yerine Nizamülmülk’ü vezir
tayin etti.

Azerbaycan ve Kafkasya seferi
Alparslan çıktığı Azerbaycan seferinde Arran’da bulunan Lori Ermeni prensliğini
itaate aldıktan sonra Gürcüler üzerine yürüdü. Sultanın oğlu Melikşah,
Nizamülmülk’le beraber Surmari ve Meryemnişin kalelerini ele geçirirken
Alparslan da Sepidşehri’ni ele geçirip Ani kalesini 16 Ağustos 1064 tarihinde
fethetti. Gürcü kralı cizye şartını kabul edince Alparslan Rey’e döndü. Kavurd
isyanını büyümeden halleden Sultan Alparslan 1065’de doğu seferine çıkarak
Hazar denizi kenarında Kıpçak reisini itaate aldı. Aral gölü ve çevresinde yaşayan
Türklere hâkimiyetini kabul ettirdi. Cend şehrini ziyaret edip Merv’e gelen
Alparslan burada oğlu Melikşah’ı Karahanlı İlig Han’ın oğlu İbrahim Tamgaç
Han’ın kızı Terken Hatun ile evlendirdi. Diğer oğlu Arslanşah’ı ise Gazneli
İbrahim’in kızı ile evlendirdi, kendi kızını da İbrahim’in oğlu ile evlendirerek
akrabalık bağı kurdu. Ardından Melikşah’ı veliaht tayin etti ve İsfahan ve Şiraz
idaresinden sorumlu kıldı.

Anadolu Akınları
Alparslan, Afşin, Gümüştegin ve Ahmedşah gibi Türkmen beylerini Anadolu
topraklarını fethe yönlendiriyordu. Dicle ve Fırat arasındaki Bizans topraklarında
büyük başarı kazanıldı. Afşin Malatya’da Bizans ordusunu yenerek Kayseri’yi ele
geçirdi. Diğer tarafta ise Eskişehir Akşehir arasındaki Amuriyye ele geçirildi.
1069 yılında Konya ele geçirildi. Alparslan asıl hedef olarak Mısır Fâtımî
Devletini ortadan kaldırmayı benimsemişti.

Suriye Seferi
Fâtımî veziri Nasruddevle Hamdan devletin geleceğinden endişeli olduğundan
Selçuklu sultanına haber göndererek Mısır'ı ona teslim edeceğini bildirdi. Aldığı
bu davet üzerine Sultan Alparslan, Temmuz 1070 tarihinde Suriye seferine çıktı.
Yol üzerinde Erciş ve Malazgird’i fethetti. Ekim ayında Urfa’yı kuşattı. Fakat iki
ay muhasaraya rağmen şehir düşmeyince elli bin dinar karşılığında muhasaradan
vazgeçti.

MALAZGİRT MEYDAN SAVAŞI
Diogenes Türkleri kesin olarak Anadolu’dan atmak için Bulgar, Slav, Alman,
Gürcü, Hazar, Peçenek gibi birçok milletten oluşan büyük bir ordu ile Anadolu’ya
geçti. Erzurum’da yirmi bin kişilik bir orduyu Gürcistan’a, otuz bin kişilik bir
orduyu Malazgirt ve Ahlat üzerine gönderdi. Alparslan Halep’ten ayrılarak Ahlat’a
doğru yöneldi. Selçuklu askeri gücünün on üç bin ile yirmi bin arasında olduğu
belirtilir. Ahlat’tan ailesini Hemedan’a gönderen Alparslan keşif için gönderdiği
birlikten Bizans askerlerinin Ahlat civarına kadar geldiğini öğrendi. Bizans’ın
öncü birlikleri 24 Ağustos’ta mağlup edildi. Bizans ordusu Malazgirt yakınında
Zahva sahrasında karargâh kurdu. 26 Ağustos 1071 Cuma sabahı Sultan Alparslan
yaptığı konuşmada, burada herkesin asker olduğunu, bütün Müslümanların duada
bulunduğunu, bu bilinçle şehit olanların cennete ulaşacaklarını belirtti. Selçuklu
ordusu dört kısma ayrıldı. İki kısım meydanın iki yanındaki tepelere gizlendi. İlk
olarak Selçuklular saldırdı. İmparator az bir kuvvetle onları püskürterek taarruza
ve takibe başladı. Bizans’ın ilerleyişi karşısında Alparslan geri çekilmeye başladı.
Bu sahte ricat Bizans askerlerini iyice pusuya çekti. Tehlike hattına giren Bizans’a
saldırmak için dönen Selçuklu askerleriyle birlikte tepelerde pusuya yatmış
askerler de saldırı ateşine başladılar. (Turan taktiği) Bizans ordusundaki Peçenek
ve Uzlarında Türklere katılmasıyla Bizans bu ateş hattında ağır bir yenilgi yaşadı.
Yaralı kurtulan Diogenes, Sultan Alparslan’ın huzuruna getirildi ve affedildi.
Yapılan anlaşmada bir buçuk milyon altın fidye, yıllık üç yüz altmış bin altın
vergi, esirlerin karşılıklı serbest bırakılması Urfa, Menbiç’in Selçuklulara terki,
Bizans’ın Selçuklulara savaş durumunda asker takviyesi gibi maddeler kabul
edildi.

Malazgirt Zaferi Anadolu’nun kapılarının açılarak Türk yurdu olmasının dönüm
noktası olmuştur.(önemli)

Türkistan Seferi ve Sultan Alparslan’ın Ölümü
Karahanlı hükümdarı Şemsülmülk Nasr Han, Sultan Alparslan’ın damadı olmasına
rağmen Sultan’ın oğlu Ayaz ile sürtüşme halindeydi. Ayaz, Buhara ve Semerkant’a
saldırıda bulunurken Nasr buna sert bir karşılık vermiş Ayaz’ın adamlarını esir
almıştı. Ayrıca Nasr Han Sultanın kızı olan hanımını döverek ölümüne sebep
olmuştu. Sultan bunun üzerine 1072 yılında iki yüz bin askerle Türkistan seferine
çıktı. Alparslan, Karahanlı ülkesinde ilerlerken Barzam kalesini kuşatmıştı. Kale
muhafızı Yusuf huzuruna çıktı ve Alparslan’a saldırarak ağır şekilde yaraladı.
Yusuf’a cezası hemen orada verildi fakat Sultan Alparslan dört gün sonra 25
Kasım 1072 tarihinde kırk üç yaşında öldü. Merv şehrine defnedildi.

MELİKŞAH DEVRİ
Melikşah 1066 yılında Radgan’da veliaht tayin edilmişti. Sultan Alparslan 1072
yılında ölünce devlet adamları tarafından Melikşah sultan ilan edildi.

Kavurd’un İsyanı
Selçuklu tahtını ele geçirmek için isyan eden Kavurd, Rey şehrine doğru yürüyüşe
geçti.16 Mayıs 1073 tarihinde Kerec’de yapılan savaşta Kavurd yenilgiye uğradı
ve bu kez Sultan Melikşah amcası Kavurd Bey’i affetmedi ve yayının kirişi ile
boğduruldu. Bu isyan hareketini bastırdıktan sonra Melikşah’ın isteği üzerine
Abbâsî halifesi onun saltanatını tasdik etti ve “Celâlü’d-Dünya ve’d-Dîn” lakabını
verdi.

Mâverâunnehir Seferi
Melikşah doğudaki gelişmelere eğilerek Semerkand hanı II. Nasr’ın işgal ettiği
Tirmiz üzerine yürüdü ve şehri ele geçirdi. Semerkand’a gelince Karahanlı II.
Nasr, Melikşah’a itaat etti. Gazneli İbrahim de elinde esir olarak tuttuğu Sultan’ın
amcası Osman’ı serbest bıraktı.

Doğu Arabistan Seferi
Sultan Melikşah Artuk Beyi Doğu Arabistan bölgesinde görevlendirildi. Artuk
burada bulunan Karmatîleri tedip etti. Onun gayretleri ile Doğu Arabistan,
Selçuklu hâkimiyetine girdi.

Diyarbakır Fethi
Diyarbakır emiri Mansur’un itaatsiz tutumları ve Şam’ı ele geçirme niyeti ile
saldırıya geçen Musul emiri Şerefüddevle Müslim sebebiyle Melikşah bölgeye
asker sevketti. 1085 yılında Mervanîler yıkıldı ve Diyarbakır Selçuklu toprağı
haline geldi. Harput Çubuk Bey’e verilerek Çubukoğulları Beyliği kuruldu.

Musul’un Zaptı
Sultan, emrini çiğneyerek Diyarbakır Mervanîlerine destek veren Şerefüddevle
Müslim’e çok kızdı. Onun elindeki toprakları Fahruddevle’nin oğlu
Amidüddevle’ye vererek Musul üzerine gönderdi. Musul kolayca ele geçirildi.

Karahanlılar ile Münasebetler
Batı Karahanlı hanı Ahmed b. Hızır’ın ulema ile anlaşmazlığa düşmesi ve halkın
malına el uzatması ile buradaki ulema Sultan Melikşah’ı müdahaleye çağırdı.
1089 yılında Buhara ardından Semerkand ele geçirildikten sonra Ahmed b.
Hızır’ın eşi İsfahan’a götürüldü. Böylece Batı Karahanlı Devleti Selçuklu
hâkimiyetine girmiş oldu.

Bâtınîler ve Karmatîler ile Mücadele
1090 yılında Melikşah Emir Kızılsarığ’ı Bâtınîlerle mücadelede görevlendirdi.
Ancak Sultan Melikşah’ın ani ölümü üzerine bu saldırıdan bir sonuç alınamadı
Sultan Melikşah ile Vezir Nizamülmülk Arasındaki Gerilim
Sultan Melikşah’ın eşi Terken Hatun Melikşah’tan sonra tahta dört yaşındaki oğlu
Mahmud’un geçmesini, Nizamülmülk ise resmi veliaht olan Berkyaruk’un
geçmesini istiyordu. Buna tepki gösteren Terken Hatun Nizamülmülk’ün itibarını
düşürmek için vezir aleyhine çalışmaya başladı. Terken Hatun’un tahriklerine
rağmen Melikşah, Nizamülmülk’ü görevden almadı. İkinci defa Bağdat seferine
giderken Nizamülmülk de onu takip ediyordu. Ancak Suhne mevkiine
geldiklerinde bir Bâtınî fedaisi Nizamülmülk’ü katletti (14 Ekim 1092).
Nizamülmülk’ten sonra Selçuklu vezirliğine Tacülmülk Ebu’l-Ganâim getirildi

Sultan Melikşah’ın Ölümü
Selçuklu Sultanı Melikşah zehirlenerek Bağdat’ta öldü. Sultanın ölümünde
Halifelik merkezinin, Nizamülmülk taraftarlarının ve Terken Hatun’un parmağı
olduğu düşünülmektedir. Otuz sekiz yaşında ölen Melikşah Kaşgar’dan
Boğaziçi’ne Kafkaslardan Yemen’e kadar uzanan büyük bir devlet kurmuştu.
Cenazesi Isfahan’a götürülmüştü