Adalet ve insan haklarına saygı islamın değişmez prensiplerindendir
Hukukun zaman içindeki gelişmesini iç ve dış
faktörleri ile beraber takibe elverişli olduğu için
devreleren ayırarak incelemek adet hâline gelmiş-
tir Biz de buna uyarak İslâm hukuk tarihini baş-
langıçtan zamanımıza kadar altı devrede içinde
önemli değişme ve gelişmelerin vukubuldugu za-
man parçasında ele alacağız Bunlar sırayla Hz
Peygamber, Sahabe, Abbâsiler, Selçuklular Moğol
istilasından Mecelle'ye ve son devir başlıklan al-
tında verilecektir
A - HZ PEYGAMBER DEVRİ
Bu devir, İslam Hukuku'nun kuruluş devresi
olması ve hukukun temeli olan vahyin bu dönem
içinde sona ermesi bakımından çok önemli olup iki
kısımda ele alınmaktadır:
1) Mekke devri:
Milâdi 610 yılında kendisine vahiy gelmeye
başlamak suretiyle peygamber olan Muhammed
Mustafa (Selamün Aleyküm) doğup büyüdüğü Mekke şehrinde,
en yakınlarından başlamak üzere İslam'ı (kendisi-
ne vahiy yoluyla bildirilenleri) insanlara ulaştır-
maya, anlatmaya başlamış ve bu işe yaklaşık onüç
yıl devam etmiştir Bu müddet içinde Kur'an-ı Ke-
rim'in üçte birine yakını Allah tarafından vahye-
dilmiştir Ancak Mekke devrinde nazil olan ayet-
lerin çoğu iman ve ahlâk ile ilgilidir İslam Huku-
ku'nun iman ve ahlâk ile sıkı ilişkisi göz önüne alı-
nırsa temelin de bu devrede atıldığı söylenebilir
Hukuk ve ibadetle ilgili az sayıdaki ayet, teferru-
âtı geleceğe bırakarak prensipleri ve temel hüküm-
leri vazetmektedir
2) Medine devri:
Hz Peygamber Mekke ve yakınlarında İs-
lam'a dâvet vazifesini büyük bir gayretle sürdür-
müş fakat toplumda istediği köklü kültür deği-
şimini meydana getirememiştir Mekkeliler eski
iman ve düzenlerinden vazgeçmemek hususunda
direnmiş, Rasulullah'ı dâvasından vazgeçirmek için
hemen her yola başvurmuşlardır Onüç yıllık mü-
câdeleden sonra Allah'ın izni ile eski adı Yesrib
olan Medine'ye hicret edilmiştir Medine'de birbi-
rine düşmüş iki arap kabilesi ile bunların ihtila-
fından istifade eden yahudiler bulunuyordu Yeni
gelen Mekkeli müslümanlar (muhacirün) ile bun-
ları yeni bir hukuk ve cemiyet nizamı içinde ade-
tâ yeni baştan inşa etmek gerektiği için vahiy
de ibâdetler, cihad, aile, miras, ceza, muhakeme
usulü, borç münâsebetleri ve devletler arası iliş--
kilere yönelmiş, bu sâhaları düzenlemeye koyul-
muştur
ProfDr Hayrettin KARAMAN