Genel Olarak Namazların Kılınışı

[MERVE DEMİR]

Genel Olarak Namazların Kılınışı

Namaz Nasıl Kılınır?


Bilindiği gibi namazlar farz, vacib, sünnet ve müstahab kısımlarına ayrılmakta ve ikişer, üçer, dörder rekatlı bulunmaktadır Bu namazlar daha önce yazdığımız üzere farzlarına, vaciblerine, sünnetlerine ve adabına riayet edilerek şöyle kılınır:



1) Sabah Namazı

Sabah namazının iki rekat sünnetini kılmak için: "Niyet ettim bugünkü sabah namazının sünnetini kılmaya", diye niyet edilir Hemen eller yukarıya kaldırılıp "Allahu Ekber" diye tekbir alınır Ondan sonra eller bağlanır ve "Sübhaneke allahümme ve bihamdike ve tebarekesmüke ve tealâ ceddüke ve la ilahe gayrük" okunur Arkasından "Eûzübillahimineşşeytani'r-racim Bismillahirrahmanirrahim" diyerek eûzü besmele çekilip Fatiha suresi okunur sonra "Amîn" denir ve bir mikdar daha Kur'an okunur (1) Arkasından "Allahu Ekber" deyip rükûa varılır Bu halde en az üç defa "Sübhane Rabbiye'l-Azîm" denir Sonra "Semiallahülimen hamideh" denilerek ayağa kalkılır Ayakta "Allahümme rabbena ve lekelhamd" denilir (2) Ondan sonra "Allahu Ekber" diyerek secdeye varılır Secde halinde de üç defa "Sübhane Rabbiyel'alâ" denir Sonra "Allahu Ekber" denilerek kalkılır ve dizler üzerine oturulur ve bir tesbih miktarı durulur Yine "Allahu Ekber" denilerek ikinci secdeye varılır Bunda da üç defa "Sübhane Rabbiyel'alâ" denilir Bununla bir rekat bitmiş olur

Bu ikinci secde arkasından "Allahu Ekber" denilerek ikinci rekata kalkılır Tam ayakta iken yalnız besmele çekilir Fatiha suresi ve bir mikdar daha Kur'an okunur Birinci rekatta olduğu gibi, rükû ve secde yapılır İkinci secdeden sonra oturulur ki, buna "Ka'de = oturuş" denir Burada "Ettehiyyatü lillâhî ve Allahümme Salli ve Barik, Rabbena atina" diyerek dualar sonuna kadar okunur Sonra "Esselâmü Aleyküm ve Rahmetullah" diyerek sağ tarafa ve yine "Esselâmü Aleyküm ve Rahmetullah" diyerek sol tarafa selam verilir Böylece iki rekatlı namaz bitmiş olur (3)

Bütün bu tekbirler, tesbihler ve kıraatlar, yalnız namaz kılanın işitebileceği bir sesle gizlice yapılır

Namazda erkeklerle kadınların ellerini nasıl kaldıracakları, nasıl bağlayacakları, rükû ile secdede ve ka'delerde nasıl vaziyet alacakları "Namazın sünnetleri ve edebleri" bölümünde bildirilmiştir

Sabah Namazının iki rekât Farzına gelince: Önce yalnız erkeklere mahsus olmak üzere ikamet getirilir Sonra "Bugünkü sabah namazının farzını kılmaya" diye niyet edilir Eller kaldırılarak "Allahu Ekber" diye namaza başlanıp eller bağlanır Sabah namazının sünnetinde bildirildiği gibi iki rekat kılınır ve tamamlanmış olur Yalnız sabah namazlarının farzlarında Fatiha'dan sonra biraz fazla Kur'an okunması sünnettir Bu sünnetin en az derecesi kırk ayettir Bununla beraber üç kısa ayet de okunması caizdir Vaktin çıkmasından korkulduğu zaman az ayet okunur Öyle ki, yalnız Fatiha ile veya birkaç ayet ile yetinilir

Yalnız başına bu sabah namazının farzını kılan kimse, tekbirleri ve "Semiallahu limen hamideh" cümlesini, Fatiha'yı ve ekleyeceği ayetleri aşikare olarak okuyabilir



2) Öğle Namazı

Öğle namazının ilk dört rekat sünnetinin evvelki iki rekatı, tam sabah namazının iki rekat sünneti gibi kılınır Yalnız bunda niyet "Bugünkü öğle namazının ilk sünnetine" diye yapılır Bir de bunda ikinci rekattan sonraki oturuş, son oturuş değil, birinci oturuş (ka'de) olduğundan bu oturuşta yalnız "Tahiyyat" okunur Sonra "Allahu Ekber" deyip ayağa kalkılır Yalnız Besmele, Fatiha ve bir mikdar da Kur'an okunarak yukarda bildirildiği şekilde, rükû ve secde yapılır Ondan sonra dördüncü rekat için "Allahu Ekber" denilerek ayağa kalkılır Bunda da yalnız besmele ile Fatiha ve bir mikdar da Kur'an okunarak yine bildirildiği gibi, rükû ve secdelere varılır Sonra oturulur; bu oturuş son ka'dedir Bunda da Tahiyyat okunduktan sonra, Salli ve Barik, Rabbena atina duaları tamamen okunup, yazdığımız şekilde, iki tarafa selam verilir Böylece bu dört rekat sünnet kılınmış olur

Öğle Namazının Dört Rekat Farzına Gelince: Sünnetten sonra namaza aykırı bir iş yapmadan ayağa kalkılır İkamet getirilir O günkü öğle namazının farzını kılmaya niyet edilir Eller yukarıya kaldırılarak "Allahu Ekber" diye tekbir alınır İlk iki rekatı sabah namazının iki rekat farzı gibi kılınır Ancak bu iki rekattan sonraki oturuş, birinci ka'de olduğundan bunda yalnız "Tahiyyat" okunur Ondan sonra "Allahu Ekber" denilerek üçüncü rekata kalkılır Yalnız Besmele ile Fatiha okunur Anlatıldığı gibi rükû ve secdelere varılır Sonra "Allahu Ekber" diyerek dördüncü rekata kalkılır Besmele ile yalnız Fatiha suresi okunarak rükû ve secdelere gidilir Sonra oturulur Bu oturuş son ka'dedir Bunda "Tahiyyat" okunduktan sonra "Salli ve Barik, Rabbenâ âtinâ" duaları okunur ve iki tarafa selam verilir Böylece öğlenin farzı bitmiş olur

Öğlenin farzında okunacak ayetler, sabah namazında okunacak mikdardan daha az olur

Öğlenin Son İki Rekat Sünnetine Gelince: Bu da, "Bugünkü öğle namazının son sünnetini kılmaya" diye niyet edilip tamamen sabah namazının sünneti gibi kılınır Bu son sünneti dört rekat kılmak müstahabdır O zaman ya her iki rekatta bir selam verilir veya dört rekatın sonunda selam verilir Dört rekat sorumda selam verilince, ilk oturuşta yalnız "Rabbena atina" duası okunmaz Üçüncü rekat için tekbir alınarak ayağa kalkınca yine "Sübhaneke" okunur Sonra bu son iki rekat evvelki iki rekat gibi kılınır

Yalnız başına namaz kılan kimse, öğle namazlarının hem sünnetlerinde, hem de farzında kıraati, tekbirleri, tesbih ve tahmidleri gizlice yapar



3) İkindi Namazı

İkindi namazının dört rekat sünnetinin her iki rekatı, müstakil (iki rekatlı) namaz gibidir Onun için bu dört rekatın her iki rekatı (şef'î) tamamen sabah namazının iki rekat sünneti gibi kılınır

Şöyle ki: Önce o günkü ikindi namazının sünnetini kılmaya niyet edilir Bu namazın ilk iki rekatı bildirildiği gibi kılınınca oturulur Bu oturuş, son oturuş demektir Bunda "Tahiyyat ve salavatlar" okunur Yalnız "Rabbena atina" duası okunmaz Sonra "Allahu Ekber" diyerek üçüncü rekata kalkılır Sübhaneke ve Eûzü Besmele'den sonra Fatiha ile bir mikdar ayet okunarak rükûa ve secdelere varılır Ondan sonra tekbir ile dördüncü rekata kalkılarak yalnız Besmele ile Fatiha ve bir mikdar da Kur'an okunur Sonra yine rükû ve secdelere varılır Ondan sonra oturulur Bu son oturuş olduğu için bunda "Tahiyyat ile Salavatlar" ve "Rabbenâ âtinâ" okunur ve iki tarafa selam verilir

İkindi Namazının Farzına Gelince: Bu da tamamen öğle namazının farzı gibi kılınır Yalnız niyet değişir O günkü ikindinin farz namazını kılmaya niyet edilir

Tek başına namaz kılan kimse, ikinci namazının sünnetini de, farzını da öğle namazı gibi gizli okuyarak kılar



4) Akşam Namazı

Akşam namazının üç rekat farzı, öğle ile ikindi namazlarının ilk üç rekat farzları gibi kılınır Şöyle ki: O günün akşam namazının farzını kılmaya niyet edilip namaza tekbir ile başlanır Yukarda açıklandığı üzere ilk iki rekatı kılınarak oturulur Bu, birinci oturuştur Bunda yalnız "Tahiyyat" okunur Ondan sonra üçüncü rekata kalkılarak yalnız besmele ile Fatiha suresi okunur Sonra "Allahu Ekber" denilerek rükû ve secdelere varılır Ondan sonra oturulur ki, bu da son oturuştur Bunda "Tahiyyat ile Salavatlar" ve "Rabbenâ âtinâ" okunur, iki tarafa selam verilir

Akşam namazının farzında vaktin darlığından dolayı kısa sureler okunur

Akşam Namazının Sünnetine Gelince: Bu da "Bu akşam namazının sünnetini kılmaya" diye niyet edilip tam sabah namazının sünneti gibi kılınır Bu sünneti altı rekat olarak kılmak ise müstahabdır Bu halde her iki rekatta bir selam vermeli ve aynı şekilde her iki rekatı kılmalıdır Bununla beraber dört rekatında bir selam verilip ikindi namazının sünneti gibi de kılınabilir Bu ziyade olan dört rekat namaza "Salât-ı Evvabîn" denir Bunun çok sevabı vardır

Tek başına akşam namazının farzını kılan kimse, onu sabah namazının farzı gibi aşikare de kılabilir



5) Yatsı Namazı

Yatsı namazının ilk dört rekat sünneti, tamamen ikindi namazının dört rekat sünneti gibi kılınır Dört rekat farzı da, tamamen öğle ve ikindi namazlarının farzları gibi kılınır İki rekat son sünnetine gelince, bu da tamamen sabah ve akşam namazlarının iki rekat sünnetleri gibi kılınır Yalnız niyetler değişir, yatsı namazının farzına ve sünnetine niyet edilir Yatsı namazının son sünneti de, dört rekat olarak kılınabilir Bu halde tamamen ilk dört rekat gibi kılınır Bununla beraber iki rekatta bir selam vermek sureti ile de kılınabilir Bu takdirde her iki rekatın ka'desinde "Tahiyyat ile Salavatlar" ve "Rabbena atina" duası okunur Geceleyin kılınan nafile namazlarda daha faziletli olan, böyle iki rekatta bir selam vermektir

Tek başına namaz kılan kimse, yatsı namazının farzını sabah namazının farzı gibi namaz surelerini sesli okuyarak da kılabilir



6) Vitir Namazı

Üç rekattan ibaret olan vitir namazı da şöyle kılınır: Önce o günün vitir namazını kılmaya niyet edilir "Allahu Ekber" denilerek namaza başlanır Sübhaneke okunduktan sonra "Eûzü Besmele" çekilerek Fatiha okunur Arkasından bir mikdar daha Kur'an-ı Kerîm okunur Açıklandığı şekilde rükû ve secdelere gidilir Sonra ikinci rekata kalkılır ve yalnız besmele ile Fatiha suresi ve bir mikdar daha Kur'an-ı Kerîm okunarak yine rükû ve secdelere varılır Ondan sonra oturulur Bu oturuş birinci ka'dedir Bunda yalnız "Tahiyyat" okunur Ondan sonra "Allahu Ekber" denilerek üçüncü rekata kalkılır Bunda da yalnız Besmele ile Fatiha ve bir mikdar daha Kur'an-ı Kerîm okunarak daha ayakta iken eller kaldırılıp "Allahu Ekber" diye tekbir alınır Tekrar eller bağlanıp ayakta "Kunut" duası okunur Sonra "Allahu Ekber" diye rükû ve secdelere gidilir Ondan sonra oturulur Bu da son oturuşdur Bunda da bildiğimiz gibi "Tahiyyat ile Salavatlar" ve "Rabbenâ âtinâ" duası okunarak iki tarafa selam verilir

İmam Şafiî'ye göre, vitirde Kunut duasını okumak, ramazanın son yarısına mahsustur ve rükûdan kalkınca, okunur Şafiî'lere göre vitir namazının en azı bir rekat, en çoğu da on bir rekâttır


(1) Bir mikdardan maksad, en az bir sure veya en az üç kısa ayet veya kısa ayete denk bir ayettir

(2) Rükû ile secde arasındaki doğruluşa (kıyama) kavme denir ki, bu halde eller yanlara salıverilir



Kaynak: Büyük İslam İlmihâli, Ömer Nasuhi Bilmen