Adiyat Süresi İniş(Nüzul) Sebebi Rivayetleri

[MERVE DEMİR]

Adiyat Süresi İniş(Nüzul) Sebebi Rivayetleri

Adiyat Süresi Nüzul Sebebi

Sûre-i celîle İbn Mes'ûd, Atâ, İkrime, el-Hasen ve Câbir kavlinde mekkîdir Enes, kendisinden gelen rivayetlerin birinde İbn Abbâs, Mâlik, Katâde ve Mukatil de medenî olduğunu söylemişlerdir[1]
İbn Merduye (veya Merdeveyh)in İbn Abbas (ra)dan yaptığı tahrîce göre, İbn Abbas (ra) şöyle demiştir; “ve'l-âdiyat sûresi Mekke'de inmiştir”[2]
Allâme Zemahşerî'ye göre, Asr Sûresi'nden sonra inmiştir[3]

1 "And olsun Allah yolunda koştukça koşanlara;
2 And olsun kıvılcımlar saçanlara;
3 Sabah sabah akına çıkanlara;
4 Ve tozu dumana katanlara;
5 Düşman topluluğunun içine dalanlara ki:

Bu surenin nüzul sebebi ile ilgili rivayetler:
1- Mukatil dedi ki:
"Rasulullah (sav); Kinane Oğulları'ndan bir kabileye bir seriyye gönderdi Seriyyenin başına el-Münzir b Amr el-Ensarî'yi komutan tayin etmişti Onlardan bir müddet haber gelmedi Bunun üzerine münafıklar dediler ki;
"Onların hepsi öldürüldüler”
Yahudiler ve münafıklar Rasûlullah (sa)'ın ashabından birisini gördüklerinde ona işaretle aralarında fısıldaşmaya başladılar O mü'min de zannederdi ki seriyyeye katılan yakınlarının başına bir şey geldi; babası veya kardeşi veya amcası öldürüldü ve buna üzülürdü Allah Teala seriyyeden haber verdi ve bu âyetleri indirdi"[4]
2- Abdulğafir b Muhammed el-Farisî, Ahmed b Muhammed el-Bestî'den, o Muhammed b Mekkî'den, o İshak b İbrahim'den, o Ahmed b Abde'den, o Hafs b Cemi'den, o Silmak'tan, o İkrime'den, o da İbn Abbas'tan bize şu haberi verdi:
"Rasulullah (sav) atlı bir grup gönderdi de onlardan bir ay geçtiği halde bir ha*ber gelmedi Bunun üzerine Adiyat: 100/1 âyeti indi Yani burun delikleriyle soluyarak koşan atlara yemin ederim demektir [5]
"Eshebet" kelimesinin manası: "Em’antu fi’s-sehab" demektir O da "geniş arazi" manasınadır "Sehab"ın çoğuludur"[6]

6 İnsan gerçekten Rabbine karşı pek nankördür
7 Doğrusu kendisi de bunların hepsine şahiddir
8 Gerçekten mala de pek düşkündür

İbn Abbâs'tan rivayete göre bu âyet-i kerimeler Kurt ibn Abdullah ibn Amr ibn Nevfel el-Kuraşî hakkında nazil olmuşlardır[7]






[1] İbnu'l-Cevzî, age IX,206; Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/965; Tefsîr-i Kurtubî: 20/153; Celal Yıldırım, İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri, Anadolu Yayınları: 13/6950

[2] Celal Yıldırım, İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri, Anadolu Yayınları: 13/6950

[3] Tefslrü'l-Keşşaf: 4/786; Celal Yıldırım, İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri, Anadolu Yayınları: 13/6950; Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/965

[4] Darekutni, Bezzar, İbn Merdeveyh Mürsel hadistir İmam Ebu’l-Hasen Ali bin Ahmed el-Vahidi, Esbâb-ı Nüzul, İhtar Yayıncılık: 389 İbnul-Cevzî, age IX,207 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/965; Abdulfettah El- Kâdi, Esbab-ı Nüzul, Fecr Yayınevi: 474

[5] Senedi zayıftır Heysemi; Mecmau'z-Zevaid: 7/142 İmam Ebu’l-Hasen Ali bin Ahmed el-Vahidi, Esbâb-ı Nüzul, İhtar Yayıncılık: 389 Hâkim Ibnu Ebî Hatim, Bezzâr; İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/726; Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/965 Vehbe Zuhayli, Tefsiru’l-Münir, Risale Yayınları: 15/604

[6] İmam Ebu’l-Hasen Ali bin Ahmed el-Vahidi, Esbâb-ı Nüzul, İhtar Yayıncılık: 389

[7] Alûsî, age XXX,2i8 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/965

[Mihrinaz]

İniş Sebebi:

Hafız Bezzar, İbn Ebî Hatim ve Hâkim'in İbn Abbas (R.A.)dan yaptığı rivayete göre, Resûlüllah (A.S.) Efendimiz bir kaç atlıyı bir yana göndermiş bulunuyordu. Aradan bir ay geçmesine rağmen onlardan bir haber gel*medi. Bunun üzerine Âdiyat Sûresi indi. (Süyûti/Esbabu Nüzûli'l-Kur'ân: 122)

Müfessir Kurtubî'nin tesbitine göre: Resûlüllah (A.S.) Efendimiz, Be*ni Kinâne Kabilesine bir süvari müfrezesi gönderdi. Ancak aradan hayli zaman geçmesine rağmen onlardan bir haber çıkmadı. Müfrezenin ba*şında ise, Ansar'dan Münzir b. Amr bulunuyordu ki, bu zat nakiplerden biri idi. Münafıklar, gönderilen bu müfrezenin öldürüldüklerini iddia edip et*rafa yaymaya ve kargaşa çıkartmaya başladılar. Bunun üzerine müfreze*nin Allah yolunda selâmette olduğunu belirtir anlamda Âdiyat Sûresi in*dirildi. (Tefsir-i Kurtubi: 20/155.)

Sûrenin Kapsadığı Başlıca Konular:

1- Allah yolunda, din, ahlâk, namus ve hak uğrunda düşmana karşı at koşturanlar konu ediliyor.

2- Bunca imkânlara mazhar kılınan ve bir bakıma kâinatın var kı*lınmasının sebep ve hikmeti olan insanın Rabbına karşı nankörlükte bu*lunması, âyetin başındaki yemine cevap olarak gösteriliyor.

3- İnsanın dünya malına karşı çok hırslı ve hevesli olduğu belirti*lerek bu hırs ve hevesin Kitap ve Peygamber çerçevesine alınmasının lü*zumuna işaret ediliyor.

4- Sonra da ölüm olayının arkasından dirilme olayının meydana ge*leceği ve kalp ile kafalarda dolaşan niyet ve düşüncelerin ortaya döküle*ceği günden söz edilerek uyarıcı ve yönlendirici bilgi veriliyor.


Surenin Meali:

1- Harıl harıl, nefes nefese boyunlarını uzatarak koşan atlara (ve ya hac cihetine yönelen develere),

2- Koşarken kıvılcım saçanlara,

3- Sabahleyin baskın yapanlara

4- (Geçtikleri yerlerden) toz-duman koparanlara

5- Ve (düşman) topluluğuna dalıp ortalayanlara and olsun ki

6- İnsan cidden Rabbına karşı oldukça nankördür.

7- Kendisi de gerçekten buna şahiddir.



8- Ve o, gerçekten Dünya malına karşı oldukça hevesli ve de cim*ridir.

9-10- Kabirlerdekinin deşilip çıkarılacağı, göğüslerde olanın derlenip ortaya konulacağı zamanı acaba bilmiyor mu?!

11- Şüphesiz ki Rabları o gün onlardan (onların her hâlinden) ha*berlidir.

(Süyûti/Esbabu Nüzûli'l-Kur'ân: 122)

(Tefsir-i Kurtubi: 20/155.)