Talat Suresi İniş(Nüzul) Sebebi Rivayetleri

[MERVE DEMİR]

Talat Suresi İniş(Nüzul) Sebebi Rivayetleri

Talak Süresi Nüzul Sebebi

Medine-i Münevvere'de ve İnsân Sûresinden sonra nazil olmuştur.[1] Âyetlerinin adedi, on ikidir. [2]

1. "Ey Peygamber! Kadınları boşayacağınızda, onları, iddetlerini gözeterek boşayın ve iddeti sayın; Rabbiniz olan Allah'tan sakının; on*ları, apaçık bir hayasızlık yapmaları hali bir yana evlerinden çıkarmayın, onlar da çıkmasmlar. Bunlar, Allah'ın sınırlarıdır. Allah'ın sınırlarını kim aşarsa, şüphesiz, kendine yazık etmiş olur. Bilmezsin, olur ki, Allah bu*nun ardından bir hal meydana getirir."

Ayetin nüzul sebebi ile ilgili rivayetler:
1- Katade, Enes'ten rivayet ederek dedi ki:
"Rasulullah (s.a.v.), Hafsa'yı boşadı. Allah Teala da bu âyeti indirdi ve O'na denildi ki:
"Ona dön. Çünkü o gündüzün çok oruç tutan ve geceleyin çok namaz kılandır, O senin hanımlarından ve Cennet'teki kadınla*rından birisidir."[3]
2- Süddî şöyle dedi:
"Bu âyet Abdullah b. Ömer hakkında indi. Abdullah, hanımı hayızlı iken onu boşadı. Rasulullah (s.a.v.) ona (hanımına) geri dönmesini ve hayızdan temizleninceye kadar onu nikâhı altında tutmasını emretti.
Sonra yeni bir hayız olur. Temizlendiğinde cinsi münasebette bulunmadan onu boşar. Çünkü iddet Allah'ın kendisiyle emrettiği şekilde olur."[4]
3- Mansur b. Abdu'l-Vahhab b. Ahmed eş-Şalnicî, Ebû Ömer Muhammed b. Ahmed el-Hîri'den, o Muhammed b. Zenceveyh'ten, o Abdulaziz b. Yahya'dan, o el-Leys b. Sa'd'dan, o Nafi'den, o da İbn Ömer'den bize şu rivayette bulundu:
"İbn Ömer, hanımı hayızlı iken bir defa boşamış, Rasulullah (s.a.v.) da ona (hanımına) dönmesini, o temizleninceye kadar onu nikâhı altında tutmasını emretmiş*tir. Hanımı kendi yanında iken ikinci bir hayız olmasını ve bu hayızdan temizleninceye kadar ona mühlet vermesini, temizlendikten sonra onunla cinsî münasebette bulunmadan boşamak isterse, boşamasını istemiş. İşte Allah Teala kadınları boşama hususundaki emrettiği iddet bundan ibarettir."[5]
4- Îbnu Abbas'tan (r.a.) Hâkim anlattı:
“Abdü Yezid Ebu Rükâne eşi Ümmü Rükâne'yi boşadı. Sonra Müzeyne'den bir kadını nikahladı. Ümmü Rükâne, Rasûlullah’a geldi
“Ya Rasûlallah benim onun başının saçlarından aldığım şu kıldan başka bir zenginliğim yok” dedi. Bunun üzerine Talak: 65/1 ayeti indirildi, dedi.
Zehebî bu hadis hakkında dedi ki: “İsnad zayıf ve haberde hata var. Çünkü Abdü Yezid İslâm'a ulaşmadı.” [6]
5- İbn Ebî Hâtim'in Mukâtil'den rivayetine göre ise Abdullah ibn Ömer gibi hanımlarını onlar hayızlı iken boşayan Abdullah ibn Amr ibnu'1-As, Tufeyl İbnu'l-Hâris, Amr İbn Saîd İbnu'1-As[7] ve Utbe ibn Ğazvân[8] haklarında nazil olmuştur.[9]

2-3. "Kadınların iddet süreleri biteceğinde, onları ya uygun bir şekilde alıkoyun, ya da onlardan ayrılın; içinizden de iki adil şahit geti*rin; şahidliği Allah için yapın; işte bu, Allah'a ve ahiret gününe inanan kimseye verilen öğüttür. Allah, kendisine karşı gelmekten sakınan kim*seye kurtuluş yolu sağlar, ona beklemediği yerden nzık verir. Allah'a güvenen kimseye O yeter. Allah, buyruğunu yerine getirendir. Allah her şey için bir ölçü var etmiştir."

Ayetlerin nüzul sebebi ile ilgili rivayetler:
1- Bu âyet Avf b. Malik el-Eşcaî hakkında inmiştir, Müşrikler onun oğlunu esir aldı*lar. O da Rasulullah (s.a.v.)'a geldi ve halini ona şikâyet edip dedi ki:
"Düşman oğlumu esir aldı. Annesi sabırsızlanıyor. Bana ne emir buyurursun?" Rasulullah (s.a.v.) buyurdu ki:
"Allah'tan kork ve sabret. Sana ve hanımına "Lahavele vela kuvvete illa billah"sözünü çokça demenizi emrediyorum." O da bunun üzerine evine döndü ve hanımına dedi ki:
"Rasulullah (s.a.v.) sana ve bana "Lahavele vela kuvvete illa billah" sözünü çokça söylememizi emretti." Hanımı:
"Bize emrettiği şey ne güzeldir" dedi. Ve ikisi de bu sözü çokça söylemeye başladılar. Düşman onun oğlundan gafil oldu. O da onların ko*yunlarını sürdü, babasına getirdi Koyunlar tam dört bin tane idi. Bu âyet de bundan do*layı indi." [10]
2- Suyuti bunu İbnu Abbas'tan (r.a.) Ebu Salih, ondan Kelbî tarikından rivayet etti. [11]
3- Bunu, İbnu Abbas'tan (r.a.) Dahhâk, ondan Cüveybir tarikından Tarih’inde Hatîb anlattı. [12]
4- Bunu diğer bir vecihten Sâlebî anlattı. Bu zayıftır. [13]
5- Mürsel olarak diğer bir vecihten İbnu Ebî Hatim anlattı. [14]
6- Abdulaziz b. Abdan, Muhammed b. Abdillah b. Nuaym'dan, o Ebu'l-Kasım el-Hasan b. Muhamed b. el-Hüseyn es-Sükûnî'den, o Ubeyd b. Kesir el-Amiri'den, o Abbad b. Yakub'dan, o Yahya b. Adem'den, o İsrail'den, o Ammar b. Muaviye'den, o Salim b. Ebi'l-Ca'd'dan, o da Cabir b. Abdillah'tan şunu dediğini bize haber verdi:
"Bu âyet çok şecaatli olan birisi hakkında inmiştir. O adam fakir idi ve ehli hafif idi (elinde bir malı yoktu.) Çoluk çocuğu fazla idi. Rasulullah (s.a.v.)'a geldi ve O'ndan bir şeyler istedi. O da:
"Allah'tan kork ve sabırlı ol" buyurdu. Adam evine döndü. Evinde dediler ki:
"Rasulullah (s.a.v.) sana ne verdi?" O da:
"Birşey vermedi. Allah'tan kork ve sabırlı ol buyurdu" dedi.
Az bir zaman geçmişti ki adamın oğlu bir koyunla geldi. Düşman onu yakala*mıştı, Adam Rasulullah (s.a.v.)'a geldi. O koyunun durumundan sordu. O koyunun ha*berini bildirdi. Rasulullah (s.a.v.) da:
"O artık senindir" buyurdu."[15]
Zehebî bu hadisin münker olduğunu, bununla birlikte şahidi bulunduğunu kaydeder.[16]
7- Bunun benzerini Salim İbni Ebî Ca'd ve Süddî'den İbnu Cerîr anlattı. Kişinin ismi Avf Eşcaî olarak isimlendi.
8- İbnu Mesud’dan Hâkim anlattı. Kişinin ismi Avf Eşcaî olarak isimlendi.[17]
9- Câbir'den gelen başka bir rivayette Eşca' kabilesinden olan bu sahabinin adı Avf ibn Mâlik, oğlunun adı da Salim olarak verilmektedir.
10- Kelbî'den gelen bir rivayette de Salim'in, birlikte sürüp getirdiği ve düşmana ait hayvanlar 50 deve olarak zikredilmiştir.[18]

4. "Kadınlarınızdan ay hali görmekten kesilenler ile henüz ay hali görmemiş olanların iddetleri hususunda şüpheye düşerseniz, bilin ki, onların iddet beklemesi üç aydır; gebe olanların iddeti, doğurmaları ile tamamlanır. Allah, buyruğuna karşı gelmekten sakınan kimseye işinde kolaylık verir."

Ayetlerin nüzul sebebi ile ilgili rivayetler:
1- Mukatil dedi ki: "Boşanan kadınlar kendi kendilerine üç kuru’ beklerler" (Bakara: 2/228) âyeti nazil olunca Hallad b. Numan b. Kays el-Ensarî dedi ki:
"Ey Allah'ın Rasulü, hayız olmayan, hayizdan kesilen ve hamile olan kadının iddeti ne kadardır?" Bunun üzerine Allah Teala bu âyeti indirdi."[19]
Râzî, bu soruyu soranın Muâz ibn Cebel olduğu*nu söyler.[20]
2- Ebû İshak el-Mukri', Muhammed b. Abdillah Hamdun'dan, o Mekkî b. Abdan'dan, o Ebu'I-Ezher'den, o Esbat b. Muhammed'den, o Mutarrıf’tan, o da Ebû Osman Amr b. Salim'den şu haberi vererek dedi ki:
"Bakara Sûresi'ndeki kadınların iddetleriyle ilgili âyet indiği vakit, (ki.bu âyet, boşanma ve kadının kocasının ölümü ile ilgili idi.) Ubeyy b. Ka'b dedi ki:
"Ey Allah'ın Rasulü, Medine'nin kadınları "Hakkında söz söylenmeyen hiçbir kadın kalmadı" diyor*lar," Rasulullah (s.a.v.):
"O nasıl oluyor?" Ubeyy b. Ka'b dedi ki:
"Yaşı küçük olanlar (hayız oluyorlar) büyükler (hayızdan kesilenlerin üç ay bekleme süreleri vardır,) ve hamileler." Bunun üzerine bu âyet nazil oldu."[21]
Suyuti “İsnadı sahihtir.” dedi. [22]
3- Mukâtil tefsirinde: “Hallâd İbni Amr Îbni Cemûh, hayız görmeyen kadının iddetinden sordu, bunun üzerine bu âyet indirildi.” dedi. [23]

===========================

[1] Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/893.

[2] İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/670.

[3] Suyuti; ed-Dürr: 6/229. İmam Ebu’l-Hasen Ali bin Ahmed el-Vahidi, Esbâb-ı Nüzul, İhtar Yayıncılık: 362. Vahidî, age. s. 310; Taberî, age. XXVIII,85; Ebu Davud, Talâk, 38, hadis no: 2283; İbn Mâce, Talâk, 1, hadis no: 2016; Dârimî, Talâk, 2, hadis no: 2269. İbn Kesîr, age. VIII, 168. Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/893. İbn Ebi Hatim, İbn Cerîr, İbn Münzir, İbn Sirin, İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/672. Abdulfettah El- Kâdi, Esbab-ı Nüzul, Fecr Yayınevi: 431; Muhtasar-ı İbn Kesîr, 3/512; Muhammed Ali Es-Sabuni, Safvetü’t-Tefasir, Ensar Neşriyat: 6/475. Vehbe Zuhayli, et-Tefsirü’l-Münir, Risale Yayınları: 14/511.

[4] Mürsel hadistir. İmam Ebu’l-Hasen Ali bin Ahmed el-Vahidi, Esbâb-ı Nüzul, İhtar Yayıncılık: 362. Vahidî, age. s. 310. Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/893.

[5] Buhari; Talak: 5332. Müslim; Talak: 1m/1471, Ebu Davud; Talak: 2180, İbn Mace; Talak: 2019. İmam Ebu’l-Hasen Ali bin Ahmed el-Vahidi, Esbâb-ı Nüzul, İhtar Yayıncılık: 362; Muhammed Ali Es-Sabuni, Safvetü’t-Tefasir, Ensar Neşriyat: 6/475. Tirmizi, Nesei ve Darakutni, Vehbe Zuhayli, et-Tefsirü’l-Münir, Risale Yayınları: 14/511.

[6] İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/671.

[7] Suyûtî, Liibâbu'n-Nukûl, 11,172. İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/672. Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/893.

[8] Râzî, age. XXX,29. Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/893.

[9] Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/893.

[10] Hakim; Müstedrek: 2/492. İmam Ebu’l-Hasen Ali bin Ahmed el-Vahidi, Esbâb-ı Nüzul, İhtar Yayıncılık: 362-363. Vahidî, age. s.310-311;İbnu'l-Esîr,Üsdü'I-Ğâbe,V,41. Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/894. Abdulfettah El- Kâdi, Esbab-ı Nüzul, Fecr Yayınevi: 432. İbn Merduyeh, Vehbe Zuhayli, et-Tefsirü’l-Münir, Risale Yayınları: 14/511.

[11] İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/674.

[12] İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/674.

[13] İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/674.

[14] İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/674.

[15] Hakim; Müstedrek: 2/492. İmam Ebu’l-Hasen Ali bin Ahmed el-Vahidi, Esbâb-ı Nüzul, İhtar Yayıncılık: 363. İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/673. Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/893.

[16] Suyûtî, Lubâbun-Nukûl, II,173. İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/673. Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/893. Hakim, Vehbe Zuhayli, et-Tefsirü’l-Münir, Risale Yayınları: 14/511.

[17] İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/674.

[18] Kurtubî, age. XVIII,106. Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/894.

[19] Mürsel hadistir. İmam Ebu’l-Hasen Ali bin Ahmed el-Vahidi, Esbâb-ı Nüzul, İhtar Yayıncılık: 363-364. Vahidî, age. s. 311. Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/895; Rûhû'l-meânî, 28/137; Muhammed Ali Es-Sabuni, Safvetü’t-Tefasir, Ensar Neşriyat: 6/475. Vehbe Zuhayli, et-Tefsirü’l-Münir, Risale Yayınları: 14/523.

[20] Bak: Mefâtîhu'l-Ğayb, XXX,35. Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/895.

[21] İbni Cerir,İshak İbn Rahaveyh, Hakim; Müstedrek: 2/492, 493. Beyhaki. İmam Ebu’l-Hasen Ali bin Ahmed el-Vahidi, Esbâb-ı Nüzul, İhtar Yayıncılık: 364. İbn Kesîr, age. VIII,175. Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/895. Abdulfettah El- Kâdi, Esbab-ı Nüzul, Fecr Yayınevi: 433. Vehbe Zuhayli, et-Tefsirü’l-Münir, Risale Yayınları: 14/523.

[22] İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/675.

[23] İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/675.