Mearic Suresi İniş(Nüzul) Sebebi Rivayetleri

[MERVE DEMİR]

Mearic Suresi İniş(Nüzul) Sebebi Rivayetleri

Mearic Süresi Nüzul Sebebi

Mekke'de nazil olmuştur Îbnu'l-Cevzî bunda ulemanın icmaı olduğunu söyler[1] İbn Abbâs Sûrenin Hakka Sûre*sinin peşinden nazil olduğunu söylemiştir[2] Âyetlerinin adedi, kırk dokuzdur [3]

l "Birisi, inecek olan azabı sordu"

Ayetin nüzul sebebi ile ilgili rivayetler:
1- İbnu Abbas'tan ve - Süddî'den (ra) İbnu Ebî Hatim ve Nesâî anlattı:
Bu âyet Nadr b el-Haris ibn Kelede hakkında indi O şöyle demişti:
"Ey Allah, eğer bu senin katından hakkın kendisi ise durma bizim üzerimize gökten taş yağdır" (Enfal, 8/32)
O bu sözü ile nefsine davet etti ve azabı istedi, Onun istediği Bedir Günü'nde başına geldi (istediği azab indirildi) yakalanarak öldürüldü Bu âyet de onun hakkında indi[4]
2- Hz Peygamber (sa), Mekkelileri başlarına gelecek bir azâb ile korkuttu*ğunda onlar kendi aralarında:
"Bu azabın ehli kimlerdir? Bu azâb kimedir? Bu*nu Muhammed'e bir sorun bakalım" demişler ve gelip Hz Peygamber (sa)'e sormuşlar da Allah Tealâ bu âyet-i kerimeyi indirmiş[5]
3- Bu âyet-i kerimenin el-Hâris ibnu'n-Nu'mân el-Fihrî hakkında nazil oldu*ğu da söylenmiştir Hz Peygamber (sa)'in, Hz Ali hakkında
"Ben kimin dostu isem Ali de onun dostudur" buyurduğu haberi kendisine ulaşınca devesine binmiş, gelmiş ve devesini el-Abtah'da ıhtırıp Hz Peygamber (sa)'e:
"Ey Muhammed, Allah'tan getirerek bize yegâne ilâhın Allah olduğuna ve senin O'nun elçisi olduğuna şehadet etmemizi emrettin, bunu senden kabul ettik Günde beş vakit namaz kılmamızı emrettin, onu senden kabul ettik Mallarımı*zın zekâtını vermemizi emrettin, onu senden kabul ettik Her sene Ramazan ayında oruç tutmamızı emrettin, onu senden kabul ettik Haccetmemizi emrettin kabul ettik Sonra bütün bunlara razı olmayıp bir de bunların üstüne amca oğlu*nu bizden üstün tuttun Bu, senden mi, yoksa Allah'tan mı?" diye sormuş Hz Peygamber (sa)'in:
"Yegâne ilâh olan Allah'a yemin ederim ki bu, ancak Al*lah'tandır" buyurunca da
"Ey Allahım, şayet Muhammed'in söylediği hak ise üzerimize gökten taş yağdır veya bizim başımıza elîm bir azâb getir" diyerek arkasını dönüp gitmeye başlamış
Râvi der ki: Allah'a yemin olsun ki daha de*vesine ulaşamadan Allah Tealâ ona bir taş attı da tam tepesine isabet edip dübüründen çıktı, onu böylece öldürdü İşte bu âyet-i kerime bunun üzerine na*zil oldu[6]
Ancak bu rivayet, Sûrenin tamamının mekkî olduğu rivayetleriyle çeliş*mektedir ve rivayetin sıhhati Ğadîr Hum olayı hakkındaki rivayetlerin sıhhatine bağlıdır Zira Hz Peygamber (sa)'in Hz Ali hakkında "Ben kimin dostu isem Ali de onun dostudur" buyurması Ğadîr Hum olayındadır[7]

2- Olacak kâfirler için, yok onu defedici

İbnü'l-Münzir'in rivayetine göre Hasen dedi ki:
Yüce Allah'ın: "İsteyen biri inecek bir azabı istedi" buyruğu nazil olunca insanlar azap kimlere ge*lecektir, diye sordular: Bunun üzerine Yüce Allah: "O, kâfirler içindir Onu önleyebilecek yoktur" buyruğunu indirdi [8]

5 Şimdilik sen güzel güzel sabret

Kelbî bu âyet-i kerimenin Hz Peygamber savaşla emrolunmazdan önce nazil olduğunu söylemiştir[9]

19 Gerçekten insan hırsına düşkün yaratılmıştır
20 Başına bir fenalık gelince feryadı basandır
21 Kendisine bir hayır dokununca da çok cimridir

Ayetlerin nüzul sebebi ile ilgili rivayetler:
1- Mukatil, bu âyet-i kerimelerin Ümeyye ibn Halef el-Cumahî hakkında nazil olduğunu söylemiştir[10]
2- İbn Abbâs'tan gelen bir rivayette de Ebu Cehl ibn Hişâm hakkında olduğu belirtilmiştir [11]
3- Ayetin hemen sonrasında istisna edilenler dışında bütün insanlar hakkında genel olduğu açıktır[12]

24 Ve onlar ki mallarında belirli bir hak vardır
25 Dilenene ve yoksula

el-Hasen ibn Muhammed el-Hanefiyye'den rivayete göre Hz Peygamber (sa) bir seriyye göndermiş, onlar da bir miktar ganimetle dönmüşler Ganimetin paylaştırılmasından sonra bu seriyyeye katılmamış bazıları gelip onlar da bu ganimetten kendilerine bir şeyler verilmesini istemişler ve işte bu âyet-i kerime*ler onlar hakkında nazil olmuş[13]

36 O küfredenlere ne oluyor ki gözlerini sana doğru dikip bakmaktadırlar
37 Sağdan ve soldan halka halka olarak
38 Onlardan herkes naîm cennetine konulacağım mı umuyor?
39 Hayır Doğrusu Biz, onları o bilip durdukları şeyden yarattık

Müfessirler şöyle dediler:
"Müşrikler Hz Peygamber'in etrafına toplanıyorlar, O'nu dinliyorlar ve O'ndan faydalanmıyorlardı Bilakis O'nu yalanlıyorlar ve istihza edip şöyle diyorlardı:
"Eğer şunlar Cennet'e girecekse, biz onlardan evvel oraya gireriz, Ve orada onlara verilenden fazlası bizim olur," Bunun üzerine Allah Teala da bu âyeti in*dirdi"[14]
=========================
[1] İbnu'l-Cevzî, age VIII,357; Kurtubî, age XVIII,181 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/906
[2] Alusî, age XXIX,55 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/906
[3] İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/683
[4] Nesai; Tefsir: 640 Hakim; İmam Ebu’l-Hasen Ali bin Ahmed el-Vahidi, Esbâb-ı Nüzul, İhtar Yayıncılık: 371 İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/683 İbn Kesîr, age VIII247 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/906 Abdulfettah El- Kâdi, Esbab-ı Nüzul, Fecr Yayınevi: 441; Ebu Hayyan, Bahru’l-Muhit: 8/332; Muhammed Ali Es-Sabuni, Safvetü’t-Tefasir, Ensar Neşriyat: 7/54 Vehbe Zuhayli, et-Tefsirü’l-Münir, Risale Yayınları: 15/110
[5] Beğavî, Meâlimu't-Tenzîl, IV,392 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/906
[6] Kurtubî, age XVIII, 181-182 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/906
[7] Alûsî, age XXIX,55 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/906-907
[8] Vehbe Zuhayli, et-Tefsirü’l-Münir, Risale Yayınları: 15/110-111 İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/684
[9] Râzî, age XXX,125 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/907
[10] İbnu’l-Cevzî, age VIII363 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/907
[11] Alûsî, age XXIX,62 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/907
[12] Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/907
[13] Taberî, age XXIX,52 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/907
[14] İbnu'l-Cevzî, age VIII364; Râzî, age XXX,13I; Kurtubî, age XVII,190 Senedi yoktur İmam Ebu’l-Hasen Ali bin Ahmed el-Vahidi, Esbâb-ı Nüzul, İhtar Yayıncılık: 371 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/908 Abdulfettah El- Kâdi, Esbab-ı Nüzul, Fecr Yayınevi: 441 Vehbe Zuhayli, et-Tefsirü’l-Münir, Risale Yayınları: 15/124