Fatır (Melaike) Suresi İniş(Nüzul) Sebebi Rivayetleri

[MERVE DEMİR]

Fatır (Melaike) Suresi İniş(Nüzul) Sebebi Rivayetleri

35- MELÂÎKE (FÂTIR) SÛRESİ


Mekke'de ve Fürkân Sûresinden sonra nazil olmuştur
Mecmeu'l-Beyân'da Hasen'in, iki âyetinin medenî olduğunu söylediği be*lirtilir Bunlar: "Şüphesiz ki Allah'ın kitabını okuyanlar, namaz kılmış olanlar ve kendilerine rızık olarak verdiklerimizden gizli, açık infak etmiş bulunanlar bitmez tükenmez bir ticaret umabilirler" (âyet: 29) âyeti ile "Sonra Biz, kitabı, kullarımızdan seçtiklerimize miras kıldık Onlardan kimi kendisine zulmedicidir, kimisi de muktesiddir Kimi ise Allah'ın izniyle hayırlara koşandır İşte bu, büyük lûtfun ta kendisidir" (âyet: 32) âyet-i kerimeleridir[1]
Âyetlerinin adedi, kırk beştir [2]

8 Kötü işi kendisine süslenip de onu güzel gören bir midir? Muhakkak ki Allah dilediğini dalâlette bırakır, dilediğine de hidayet eder Öyleyse onlara yanarak kendini harab etme Şüphesiz ki Allah onların yapmakta olduklarına Alîm 'dir

Ayetin nüzul sebebi ile ilgili rivayetler:
1- Cüveybir'in Dahhâk'ten, onun da İbn Abbâs'tan rivayetine göre Allah'ın Rasûlü (sa):
"Ey Allahım dinini Hattâb'ın oğlu Ömer'le veya İbn Hişâm'ın oğlu Ebu Cehil ile aziz eyle, güçlendir" diye dua ettiğinde Ömer ibnu'l-Hattâb ve Ebu Cehl ibn Hişâm haklarında nazil olmuştur Allah Tealâ bunlardan Ömer'e hidayet eylemiş, Ebu Cehl'i de dalâlette bırakmıştır[3]
2- Kelbî der ki: "Kötü işi kendisine süslenip de onu güzel gören" âyet-i ke*rimesi el-As ibn Vâil ve el-Esved ibnu'l-Muttalib haklarında nazil olmuştur[4]

l8 Günah işleyen hiçbir nefis, başkasının günahını çekmez Yükü ağır bir kişi onun yüklenilmesini istese -yakını bile olsa- ondan bir şey yüklenmez Sen ancak görmedikleri halde Rablarından korkanları ve namazı kılmış olanları uyarabilirsin Kim de arınırsa ancak kendisi için arınmış olur ve dönüş Al*lah’adır

Rivayete göre bazı mü'minlere: "Muhammed'i inkâr edin; eğer bir günahı varsa ben çekerim" diyen el-Velîd ibnu'l-Muğîra hakkında nazil olmuştur[5]

29 Şüphesiz ki Allah’ın kitabını okuyanlar, namaz kılmış olanlar ve kendi*lerine rızık olarak verdiğimizden gizli ve açık infak etmekte bulunanlar; işte bunlar bitmez tükenmez bir ticareti umabilirler

Ayetin nüzul sebebi ile ilgili rivayetler:
1- Abdülğanî ibn Saîd es-Sekafî'nin Tefsir'inde İbn Abbâs'tan rivayetle tahricine göre bu âyet-i kerime Husayn ibnu'l-Hâris ibn Abdülmuttalib ibn Abdi Menâf el-Kuraşî hakkında nazil olmuştur[6]
2- Allah'tan haşyeti yüzünden okunan Hz Ebu Bekr hakkında nazil olduğu da rivayet edil*miştir[7]

33 Adn Cennetleri, Oraya girerler Orada altın bilezikler ve incilerle süs*lenirler ve orada elbiseleri de ipektir
34 Derler ki: "Hamdolsun bizden üzüntüyü gideren Allah'a Muhakkak ki Rabbımız elbette Ğafûr'dur, Şekûr'dur
35 Ki O, lûtfuyla bizi kalınacak diyara yerleştirdi Orada bize ne bir yor*gunluk dokunacak, ne de bıkkınlık gelecektir

Beyhakî'nin el-Ba's'de ve İbn Ebî Hâtim'in Nüfey' ibnu'l-Hâris kanalıyla Abdullah ibn Ebî Evfâ'dan rivayetlerinde o şöyle anlatmış: Bir adam Hz Peygamber (sa)'e:
"Ey Allah'ın elçisi, Allah dünyada bizim gözlerimizi uyku ile aydın kıldı Cennette de uyku var mı?" diye sordu Allah'ın Rasûlü (sa):
"Hayır, uyku, ölümün ortağıdır (kardeşidir) ve cennette ölüm yoktur" buyurdular Adam:
"Peki rahatları, istirahatleri ne iledir?" diye sordu Bu soru Hz Peygamber (sa)'in zoruna gitti, O'na ağır geldi ve işte bunun üzerine "Orada bize ne bir yorgunluk dokunacak, ne de bıkkınlık gelecektir" âyet-i kerimesi nazil oldu[8]

42 Var güçleriyle Allah'a yemin ettiler ki kendilerine bir uyarıcı gelecek olursa muhakkak ümmetlerin herhangi birinden daha doğru yolda olacaklardır Fakat kendilerine bir uyarıcı gelince onların sadece nefretlerini ve uzaklaşma*larını artırdı

İbn Ebî Hatim'in Ebu Hilâl'den rivayetle tahricinde ona ulaştığına göre ehl-i kitabdan bazılarının peygamberlerini yalanladığı bilgisi kendilerine gelince Kureyşliler:
"Kendilerine peygamberler gelip de onları yalanlıyan yahudi ve hristiyanlara Allah la'net etsin Allah bizden bir peygamber göndermiş olsaydı hiçbir ümmet ona bizden daha itaatkâr, peygamberini bizden daha çok dinler ve kitabına bizden daha sıkı sarılır olmazdı" derlermiş İşte onların daha önceki bu sözleri üzerine Allah Tealâ: "Öncekilerde olduğu gibi bizde de bir zikir bulun*saydı, biz de elbette Allah'ın ihlâsa erdirilmiş kulları olurduk" (Sâffât, 37/168-169) ve bu "Var güçleriyle Allah'a yemin ettiler ki kendilerine bir uyarıcı gele*cek olursa muhakkak ümmetlerin herhangi birinden daha doğru yolda olacak*lardır" âyet-i kerimesini indirmiştir[9]
=================
[1] Alûsî, age XXII,161 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/744
[2] İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/554
[3] Suyûtî, Lubâbu'n-Nukûl, II,86 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/744 İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/554 Vehbe Zuhayli, et-Tefsirü’l-Münir, Risale Yayınları: 11/519
[4] Kurtubî age XIV,208 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/744
[5] Alûsî, age XXII, 184 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/745
[6] Suyûtî, Lübâbu'n-Nukûl, 11,86 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/745 İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/555 Vehbe Zuhayli, et-Tefsirü’l-Münir, Risale Yayınları: 11/547
[7] Alûsî, age XXII,192 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/745
[8] Suyûtî, Lübâbu'n-Nukûl, II86-87 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/ 745-746 İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/556 Vehbe Zuhayli, et-Tefsirü’l-Münir, Risale Yayınları: 11/552
[9] Suyûtî, Lübâbu'n-Nukûl, II,87; Alûsî, age XXII,205 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/746 İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/557 Vehbe Zuhayli, et-Tefsirü’l-Münir, Risale Yayınları: 11/569