Selçuk Bey

[Seyit_Onbaşı]

Selçuk Bey

SELÇUK BEY
Büyük Selçuklu Devleti'nin temellerini atan Selçuk Bey, 1009 yılında Kazakistan'ın Cend şehrinde vefat etti.

Selçuk Bey, Aral Gölü’yle Hazar Denizi arasındaki topraklara hakim olan Oğuz Türkleri‘nin Kınık boyundandır. Babası Dukak Subaşı Oğuzların ordu komutanıdır. 10. yüzyıl başlarında doğan ve babası öldüğünde henüz 17-18 yaşlarında olan Selçuk Bey, Yabgu’nun yanında görev aldı. Daha sonra Yabgu Oğuzlarına subaşı oldu.
Bu dönemde Oğuz Türkleri İslamiyeti kabul etmişlerdir. Kınık boyu Anadolu’ya Oğuz Yabgu devletinden koparak göç etmiştir.

Genç yaşına rağmen Selçuk Bey’in giderek artan itibarı, Oğuz Devleti’nin Yabgusu ve eşini rahatsız etti. Bir süre sonra Yabgu ile arası açılan Selçuk Bey, kendisine bağlı kalabalık Oğuz boylarıyla, Maveraünnehir’e doğru göç etti. Bu göçün asıl nedeni yer darlığı ve otlak yetmezliğiydi.

Büyük Selçuklu Devleti, 1038 yılında Selçuk Bey tarafından kurulmuştur. Bağdat‘ı başkent yapan bu Türk devletinin sınırları 10.000.000 km²'ye ulaşarak dönemin en güçlü devletleri arasına girmiştir.

Dil olarak Türkçe ve Farsça kullanan devlet monarşiyle yönetildi. Din olarak İslam kabul edilen Büyük Selçuklu Devleti’nin bayrağında Turkuaz renginde çift başlı bir kartal bulunmaktadır.

Selçuk Bey 960 yılında Seyhun (Sırderya) nehri kıyısında bir Oğuz şehri olan Cend’e geldi. Maveraünnehir’den göç etmiş Müslüman Türkler burada bulunuyordu. Selçuk Bey’in Türklerle diğer İslam ülkeleri arasında bir sınır teşkil eden Cend’e gelişi, tarihte önemli bir çağın başlangıcı sayılır.

Selçuk Bey, bu yeni bölgenin siyasi ve sosyal şartlarını da değerlendirerek, kendisine bağlı Oğuzlarla birlikte Müslüman oldu. Bu dönemde Müslüman olan Oğuzları diğer soydaşlarından ayırmak için özel bir adlandırma ile ''Türkmen'' denmeye başlandı. Bundan sonra gittikçe yaygınlaşan bu isim, 13. yüzyıldan itibaren Oğuz adının yerini aldı.

Selçuk Bey Oğuz Yabgusu’nun memurları Cend şehrine yıllık vergiyi almak için geldiklerinde ''Ben kâfirlere haraç vermem'' diyerek onları uzaklaştırmıştır.

İslamiyeti yaymak için mücadeleye başlayan Selçuk Bey, Oğuz Devletine karşı savaşlar vermiştir.
Selçuk Bey yaptığı çarpışmalardan iki önemli fayda sağladı. Birincisi, Müslüman Oğuzların kendisine katılması, ikincisi ise, Cend şehri ve civarında Yabgu’nun nüfuzunu kırarak kendi bağımsızlığını ilan etmesi.
Bu savaşlardan birinde oğlu Mikail’i kaybetti. Bunun üzerine Mikail’in oğulları olan Tuğrul Bey ve Çağrı Bey’i yanına alarak yetiştirdi.

Büyük Selçuklu Devleti'nin kurulmasına öncü oldu
Komşu devletler Selçuk Bey'in bağımsızlığını tanıdılar. Bu dönemde Türk Karahanlı Devleti ile İranlı Samani Devleti savaş halindeydiler.

Samani Devleti, Selçuk Bey’den yardım istedi. Selçuk Bey’in hem yeni topraklara ihtiyacı, hem de Büyük Türk Hakanlığı’nda gözü vardı. Oğlu Arslan Bey‘in kumandasında gönderdiği kuvvetler sayesinde Samani Devleti Karahanlılara karşı galip geldi. Bunun karşılığında Buhara ile Semerkant arasında olan bir bir bölge yurtluk olarak Selçuklulara verildi.

Selçuklu Devleti, bir yanda Karahanlı Devleti, diğer tarafta Samani Devleti olmak üzere iki büyük devlet arasında bulunuyordu ve burada tutunmak zorundaydı. Selçuklular, iki devletle ilişkilerini bütün fırsatları değerlendirerek dengelediler.
Karahanlılar 992 yılında Samaniler'in başkenti Buhara’yı ele geçirdiler. Samaniler bölgeye ancak Oğuz Devletinin yardımı ile tekrar hakim olabildiler. Fakat artık Samani Devleti'nde huzursuzluk ve kargaşa yoğunlaşıyordu. Bu durumdan Gazne Devleti faydalanmak istedi. Çünkü Gazne Devleti henüz Samanilere bağımlı olmaktan kurtulamamıştı.

Samaniler, Karahanlı Devleti ile gittikçe güçlenen Selçuk ve Gazne devletleri arasında yok olmaya mahkumdu.
Mikail, Arslan, İsrafil, Yusuf ve Musa adındaki oğullarıyla birlikte Büyük Selçuklu Devleti’nin temellerini atan Selçuk Bey 1009 yılında 100 yaşlarında vefat etti. Selçuk Bey öldüğü zaman devleti iyice teşkilatlanmış ve Selçuklu'nun temelleri atılmıştı.

Ölümü: Selçuk Bey, 1009 yılında Kazakistan'ın Cend şehrinde öldü. Yerine oğlu Arslan geçti. Selçuk Bey’in temelini atıp miras bıraktığı bu devlet oğlu Arslan Bey zamanında geniş sınırlara ulaşarak ihtişamını artırdı. Daha sonra torunu Tuğrul Bey devletin başına geçti. Onun ardından da Tuğrul Bey‘in kardeşi Çağrı Bey’in oğlu Sultan Alparslan tahta oturdu.

1038 yılında Selçuk Bey tarafından kurulan bu devlet 1150’li yıllarda yaşanan Haçlı saldırıları ve Moğol istilaları sebebiyle büyük bir çöküntü yaşadı. Büyük Selçuklu Devleti 1157 yılında varlığını sonlandırdı.