Ankara İlitam Kuranı Kerim 1( Ünite özetleri)

[Medine-web]

Ankara İlitam Kuranı Kerim 1( Ünite özetleri)

1.Ünite
Kur’an Okumaya Giriş:
Tecvid: Kur’an-ı Kerim harflerinin dilin fonetiğine göre seslendirilmesidir.
Bir dilin nasıl ve ne şekilde konuşulacağı konusuyla meşgul olan ilmin adı fonetiktir. Kur’an-ı Kerim’in nasıl ve ne şekilde güzel okunacağını bildirip gösteren ilmin adı ise tecviddir
Tecvit, güzelleştirmek, güzel yapmak, daha iyi yapmak anlamlarına gelir. Terimsel olarak tecvid “Kur’an-ı Kerîm’i güzel bir biçimde okumak için uyulması gereken kuralları içeren ilim” dir.
Asli Harfler: Arapçanın alfabesindeki harflerdir. Arap alfabesi 28 harften oluşur. لا da bir harf olarak kabul edildiği için Basralı dilcilere göre Arapçadaki harfler 29 tanedir. Arap alfabesinde harfler sessizdir. Onların okunmasını sağlayan, yani sesli harf görevi gören harekelerdir.
Fer-i Harfler: Harflerin asıl seslerinden farklı seslerle telaffuz edilmesi de söz konusudur. Bu farklı seslerle telaffuz edilen harflere fer-î harfler denir.
• el-Hemzetu’l-Musehhele (Teshil ile Okunan Hemze): Teshil kolaylaştırmak demektir. Art arda bulunan hemzelerden ikincisini hemze ile elif, hemze ile vav veya hemze ile ye arası sesle okumaktır.
• el-Elifu’l-Mumâle (İmâle ile Okunan Elif): Med harfi olan elifi, elif ile ye arası bir sesle okumaktır. üstün sesini esreye meylettirmek demektir.
• es-Sâdu’l-Muşemme (İşmam ile Okunan Sâd): (ص )sad ile (ز) ze harfi karışımı bir sesle telaffuz edilen ( ص) sad’dır. Âsım kıraatinde bu tür işmamlı bir okuyuş yoktur. Hamza (ö.156/772), Kisaî (ö. 189/804), Hallâd (ö.220/835), Halef (ö.229/843) ve Ruveys (ö.238/852) bu tür işmam yapmışlardır.
• el-Lâmu’l-Mufehheme (Kalın Okunan Lâm). (ل) lam harfi sakin veya üstünlü ( ص) sad, (ط) ta ve (ظ) za harflerinden sonra geldiğinde kalın okunur.
• en-Nûnu’l-Muhfât (İhfâ ile Okunan Nûn): İhfa ve idğamlarda gizlenen ve ğunneye dönüşen (ن) nûn harfidir. Bu durumda dil ucu üst ön dişlere değdirilmeksizin ğunne yapılır. Gizli (ن) nûn’un mahreci genizdir.

Harekeler, harfleri seslendiren işaretlerdir. Önceleri nokta şeklinde gösterilen harekeler, zamanla bildiğimiz biçimde yazılmaya başlandı. Kur’an yazısında üç hareke vardır. Bunlar, üstün, esre ve ötre’dir.
Üstün, harflerin üstüne sola doğru hafif eğik olarak yazılan kısa bir çizgidir. Bu işaret, harflerin e veya a sesiyle okunmalarını sağlar
Esre, harflerin altına konulan eğik bir çizgi (َ ) şeklinde olup onların (i) sesiyle okunmasını sağlar.
Ötre, harflerin üstündeki küçük bir vav’a benzer ( ) işarettir. Harflerin (u) sesiyle okunmalarını sağlar.
Üç harekeyle oluşan seslere bakılırsa Arapçada ı, o, ö ve ü seslerinin olmadığını görürüz.
Tenvin, ses olarak sâkin nun demektir. Tenvin, harfin üzerine (iki üstün), (iki ötre) ve harfin altına konan (iki esre) ile gösterilir. Tenvin, isimlere mahsustur, isimlerin sonuna gelir. İki üstünlü harf en ve an sesleriyle okunur. İki esreli harfler, in, iki ötreli harfler de un sesiyle okunurlar.
Cezim, harekesiz harfleri gösteren işarettir. Harfin üzerinde küçük bir daire şeklindedir. Cezimli harfle bir önceki harekeli harf birleşince Türkçedeki kapalı heceye benzer bir ses ortaya çıkar.
Şedde, üzerinde bulunduğu harfin iki kez okunmasını sağlayan bir işarettir. Şeddeli harf, aslında iki harftir. Bunlardan birincisi cezimli, ikincisi harekelidir
Huruf-i mustefile; ince sesli harfler demektir. ا ب ت ث ج ح د ذ ر ز س ش ع ف ك ل م ن و ه ي İnce sesli harfler üstünlü iken (e) sesiyle telaffuz edilmelidir. ح ve ع harflerine dikkat etmeli ,bunlar ince harflardendir.
İsti’la harfleri: خ ص ض ط ظ غ ق kalın sesli harfler oldukları ve ح ع harfleri de Türkçemizde bulunmadığı için bu harfleri esreli iken katıksız bir “i” sesiyle okumamız mümkün değildir. Bu harflerin telaffuzunda harfi mahrecinden çıkarırken esrenin de hakkı olan “i” sesini çıkarmaya çalışmalıyız. İlgili harflerin telaffuzundaki “i” sesi harflerin kalınlığından dolayı diğer harflerdeki “i” sesiyle aynı olmayıp biraz kalınlaşan bir “i” sesidir. Bu sesi oluşturan da harflerin mahiyetidir.
Öterli okuyuşlarda ü sesi yoktur bunu yerine ince bir u sesiyle okumayı sağlamalıyız.
Tecvid kelimesinin sözlük anlamı güzel yapmak demektir.
Terimsel olarak tecvidin tanımı Kur’an,ı Kerimi güzel bir biçimde okumak için uyulması gereken kuralları içeren ilimdir.
Peygamberimiz Kur’an-ı Kerimi okutup dinlediği sahabe efendilerimiz; Ebu Musa el-Eş’ari (r.a), Abdullah İbni Mes’ud (r.a), Ubey b. Ka’b (r.a) dır.
Arap alfabesinde harfleri sessizdir. Onların okunmasını sağlayan yani sesli harf görevi gören harekeler mevcuttur. Kur’an alfabsindeki bazı harflerin karşılığı Türkçemizde yoktur.
Arapçada harfler asli ve fer’i olmak üzere ikiye ayrılır.
Asıl seslerden farklı seslerle telaffuz edilen harflere fer’i harfler denir ve beşe ayrılır.
• El-Hemzetu’l Müsehhele (teshil ile okunan hemze)
• El-Elifu’l Mumâle (imale ile okunan elif)
• Es-Sadu’l Muşemmeme (işmam ile okunan sâd)
• El-Lamu’l Mufehheme (kalın okunan lâm)
• En-Nunu’l Muhfat (ihfa ile okunan nûn)
Zaman içinde Arap olmayanların da Müslümanlığı kabul etmesiyle Kur’an’ın doğru okunmasında karşılaşılan zorlukları aşmak için nokta şeklinde gösterilen harfler konuldu. Kuranı ilk defa harekeleme yoluna giden Ebul-Esved ed-Düeli (69/688)dir.

[Medine-web]

2.Ünite
Harflerin Çıkış Yerleri:
Harflerin çıkış yerine; bir başka ifadeyle harflerin seslendirildiği yere mahrecdenir.
Dil bilginleri harflerin çıkış yerleri(mehâric)nin sayısında ihtilaf etmiştir. Mahrecler farklı dil bilginlerince 17, 16 ve 14 olarak tespit edilmiştir.
Aslında Kur’an alfabesindeki 28 harf ayrı ayrı kendine özgü bir mahrecden çıkar. Ancak çıkış yeri birbirine çok yakın harfler arasında gruplandırmaya gidilmiştir.
Bu çerçevede mahrec sayısı 17 olarak yaygın bir kabul görmüştür.
Hakikî Mahrecler
Hece harflerinin çıkış noktaları hakikî mahreçlerdir. Elif, vav ve ye med harfi işlevi gördüklerinde gerçek çıkış noktalarına sahip değildirler. Hakikî mahreçler üç bölgeden oluşur.
Boğaz
Boğaz bölgesinde üç mahrec vardır ve altı harf çıkar.
a.Boğazın Sonu: Boğazın göğse bitiştiği yer olup bu yerden ( ءَ ) hemze ve ( ه ) he harfleri çıkar (İbn Cezerî, I, 199).
b.Boğazın Ortası: Bu bölgeden ( ع ) ayn ve ( ح ) hâ harfleri çıkar.
c.Boğazın Başı: Bu bölge, boğazın ağza en yakın kısmıdır. Buradan ( غ ) ğayn ve ( خ ) ha harfleri çıkar.
Dil
Dille ilgili 10 mahrec vardır ve bu mahreclerden 18 harf çıkar
a. Dilin kökü ile karşısındaki üst damaktan ( ق ) kaf harfi çıkar.
b. Dilin kökünün ağza doğru kısmının üst damağın sert bölgesini kaplamasıyla ( ك ) kef harfi çıkar.
c. Dilin ortası ile üst damağın ortasından ( ج ) cîm, ( ش ) şîn ve ( ى ) harfleri çıkar.
d. Dilin sağ veya sol kenarı ile üst azı dişlerinden ( ض ) dâd harfi çıkar.
e. Dilin sağ ve sol kenarı ile birlikte ucu ve üst damağın başlangıcından ( ل) lam harfi çıkar.
f. Dil ucu ile damağın üst ön dişlere yakın kısmından ( ر) ra harfi çıkar
g. Dilin ucu ile üst iki ön diş etlerinden ( ن) nun harfi çıkar
h. Dilin ucu ile üst ön dişlerden ( ط) ta, ( د) dal ve ( ت) te harfleri çıkar.
i. Dil ucu ile alt ön dişlerden ( ص) sad, ( س) sîn ve ( ز) ze harfleri çıkar.
j. Dilin ucu ile üst ön dişlerin uçlarından ( ث) se, ( ذ) zal ve ( ظ) harfleri çıkar.
Dudak
Dudaklarda iki mahrec’den dört harf çıkarılır.
a. a. Alt dudağın içine üst ön dişlerin teması ile ( ف) fe harfi çıkar.
b. b. Yalnızca dudakların hareketiyle ( ب) be, ( م) mim ve ( و) vav harfleri çıkar.
Takdîrî Mahrecler
Geniz
Geniz, ihfa ve idğamlardaki ğunne(gizli nûn)nin mahrecidir.
Ağız ve Boğaz Boşluğu
Ağız ve boğaz boşluğundan med harfi işlevi gören ( و) vav, ( ى) ye ve ( ا ) elif çıkar.
Arapça harflerin sesleriyle Türkçe harflerin sesleri arasında benzerlikler ve farklılıklar vardır.
Arapça harfler arasında Türkçe harflerin sesleriyle aynı olan harfler: ءبَ ت َ د َ رَزَس َف َل َم َن َه ََ َ
Türkçedeki seslere çok benzeyen harfler: ج ش َص َض َط َق َك َيَ
Türkçe seslerden oldukça farklı olan harfler: ث ح َ خ َ ذَظ َع َغ َو َ
1. Mahrec kelimesinin sözlük anlamı Harflerin çıkış yeridir.
2. Harflerin; çıkış yerine bir başka ifadeyle harflerin seslendirildiği yere mahrec denir.
3. Hakikî mahreçler Üç bölgeden oluşur.
4. Hakikî mahreçlerin adları; Boğaz-dil-dudak
5. Arapça harfler arasında Türkçe harflerin sesleriyle aynı olan harfler vardır Arap alfabesindeki bu 12 harfin telaffuzunun bilindiğini varsayabiliriz.
6. Arapça harflerin bir kısmının seslerinin Türkçedeki seslere çok benzediği söylenebilir bunlar ج ش َص َض َط َق َ ك َ يَ dır.
7. Arapça harflerin Türkçe seslerden oldukça farklı harflerinin sayısı sekizdir.
8. Arapça harflerin bir kısmının seslerinin Türkçedeki seslere çok benzediği söylenebilir. Buna göre Arapça harflerin yirmi tanesinin sesine yabancı olmadığımız sonucu çıkarılabilir

[Medine-web]

Alimlerin çoğunluğuna göre kırâattan önce istiâze çekmenin hükmü nedir?

A)
Farz

B)
Vacip

C)
Sünnet

D)
Müstehap

E)
Mendup
2-
Sâkin olan “bâ” harfinden sonra harekeli bir “mîm” harfi geldiğinde aşağıdaki tecvîd kurallarından hangisi gerçekleşir?

A)
İklâb

B)
İdğâm bilâğunne

C)
İhfâ-i şefevî

D)
Tam idğâm-ı mütecaniseyn

E)
Nâkıs idğâm-ı mütecâniseyn
3-
اَلَمْ نَخْلُقْكُمْkelimesinde tercih edilen okuyuş aşağıdakilerden hangisidir?

A)
Tam idğâm şeklinde okumak

B)
Nâkıs idğâm şeklinde okumak

C)
Kalkale şeklinde okumak

D)
İdğâm-ı mütecâniseyn şeklinde okumak

E)
Hiçbiri
4-
Aşağıdaki kelimelerden hangisi tam idğâm şeklinde okunmaz?

A)
صِنْواَنٌ

B)
مِنْ رَبِّهِ

C)
عَبَدْتُمْ

D)
اِذْظَلَمُوا

E)
فَرَّطْتُمْ
5-
Aşağıdaki kelimelerden hangisinde medd-i tabîî şeklinde vakfedilmez?

A)
اَناَ

B)
لَكِنَّا

C)
ماَءً

D)
هُوَ

E)
هَذِهِ
6-
Yapıldığı takdirde aşağıdakilerden hangi lahn-ı celî değildir?

A)
Medd-i tabîî yapmamak

B)
Kur’ân okumaya başlarken eûzü – besmele çekmemek

C)
صٍراَطَ kelimesini صِراَد şeklinde okumak

D)
Aslî meddi fazla çekmek

E)
اَمِ ارْتاَبوُا kelimesindeki “râ” harfini ince okumak
7-
Sekte ile okumanın vakf ile okumaktan daha evlâ olduğu kelime aşağıdakilerden hangisidir?

A)
عِوَجاً قَيٍّماً

B)
وَقِيلَ مَنْ راَقٍ

C)
مِنْ مَرْقَدِناَ هَذَا

D)
فيِهِ مُهاَناً

E)
حم عسق
8-
Vakf-ı câiz secâvendi aşağıdakilerden hangisidir?

A)
Kaaf (ق) harfi

B)
Tâ (ط) harfi

C)
Cîm (ج) harfi

D)
Lâm elif (لا) harfi

E)
Mîm (م)harfi
9-
Tecvîd ilminde iki harften birincisini ikinci harfe katıp okumaya ne ad verilir?

A)
İklâb

B)
İbtidâ

C)
İzhâr-ı kelime-i vahide

D)
İdğâm

E)
İstitâle
10-
Kurrâ’nın tercih ettiği istiâze sîgası aşağıdakilerden hangisidir?

A)
اعوذ بالله من الشيطا ن الرجيم

B)
اعوذ بالله السميع العليم من الشيطان الرجيم

C)
اعوذ با الله العظيم من الشيطان الرجيم

D)
عوذ بالله العظيم السميع العليم من الشيطانالرجيم

E)
استعيذ بالله من الشيطان الرجيم
11-
Aşağıdaki kelimelerden hangisi izhâr-ı kameriyye olmaz?

A)
والفجر

B)
الوانُكُم

C)
اَلْقَمَرُ

D)
اَلْحَجُّ

E)
اَلْمُؤْمِنُ
12-
Okumaya tekrar başlamak niyetiyle nefes alacak zaman kadar, sesi kesmeye ne ad verilir?

A)
Sekte

B)
İbtidâ

C)
Vakf

D)
İstifâle

E)
Iskât
13-
Zâtları (mahrecleri) aynı fakat sıfatları farklı olan iki harfin idğâmına ne ad verilir?

A)
İdğâm maa’l-ğunne

B)
İdğâm bilâğunne

C)
İdğâm-ı mütecâniseyn

D)
İdğam-ı misleyn

E)
İdğâm-ı mütekâribeyn
14-
Temsili okumanın üç temel esasından biri olan raf’i savt, sesi yükseltmek anlamına gelir. Aşağıdakilerden hangisinde raf’i savt yapılmaz?

A)
Okunan yerin hak ve hakikati açıklaması

B)
Hakk’ın ve haklının sözleri okunurken

C)
Yüce Allah’ın emir ve yasakları okunurken

D)
Müjde, mükâfat, rahmet ayetleri okunurken

E)
İstiğfar, azap ayetleri ve dua cümleleri okunurken
15-
Ses vurgusu, temsili okuma esaslarındandır. Buna göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A)
Kelimelerin bütünlüğünü korumak amacıyla yapılır.

B)
Dinleyicilerin manayı doğru anlamasını sağlar.

C)
Lem, len, la gibi olumsuzluk edatlarında yapılır.

D)
Ta’lil, tahsis ve te’kid belirten harflerde yapılır.

E)
Kelimelerin ilk harflerinde, soru ve nida edatlarında yapılmaz.
16-
Harflerin hakkını tam vererek, mahreçlerinden çıkararak, sıfatlarına, harekelerine, medlerine, ihfa, izhar, iklab gibi tecvid kurallarına riayet ederek, okuyuş hassasiyetinin en son imkanını kullanarak Kur’an’ ı okumaya …………… tarzı okuyuş denir.
Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

A)
Terci

B)
Tatrib

C)
Tahkik

D)
Tedvir

E)
E) Hadr
17-
Aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A)
Fetha, sese doğrultu vermek için alt çeneyi biraz öne kırmaktır.

B)
Damme, sese doğrultu vermek için dudakları, nohut kadar boşluk bırakarak yummaktır.

C)
İdğam ve şeddeli kelimelerde, dudaklar daima müdğamın harekesine tabi olur.

D)
Kesra sese doğrultu vermek için alt çenenin biraz düşmesidir.

E)
Harf sakin halde ise dudaklar daima mabadindeki harfin harekesine göre şekil alır.
18-
Aşağıda verilen harflerin hangisi sırasıyla; edne’l-halk, cevf, şefeteyn, lisan(dil ortası ve üst damak ortası) mahreçlerinden çıkarılan harflerdir?

A)
ش ف ى غ

B)
ى م و ح

C)
ل ب ا ع

D)
ج م ى ه

E)
ح ف و ء
19-
Aşağıdakilerden hangisinde damme ile ilgili dudak hareketi farklıdır?

A)
لَكُمْ دِينُكُمْ

B)
مِّن بُطُونِ

C)
يَوْمَ هُم بَارِزُونَ

D)
ِي عَمَدٍ مُمَدَّدَةٍ

E)
صُمٌّ بُكْمٌ
20-
Aşağıdakilerden hangisi tecvid ilmi için yapılan en doğru tanımdır?

A)
Tecvid, Kur’an’ın doğru okunması bakımından değerli ve gerekli bir bilim dalıdır.

B)
Tecvid, teorik yönünün yanı sıra uygulama yönü olması ile de aynı zamanda bir sanattır.

C)
Tecvid, Kur’an’ı Kerim’in harflerinin mahreç ve sıfatlarının konu edildiği bir ilimdir.

D)
Tecvid, Peygamber’in (as) öğütleri ile desteklenmiş, ayetle farz kılınmış, öğrenilmesi ile sevap kazanılan bir ibadettir.

E)
Tecvid Kur’an-ı Kerim’i kurallarına göre okumayı öğreten bir ilimdir.
21-
Aşağıdakilerden hangisi tenvin ve sakin ile ilgili tecvid kurallarından değildir?

A)
İdğam-ı bila ğunne

B)
İzhar-ı lisani

C)
İhfa-i lisani

D)
İklab

E)
İzhar-ı şefevi
22-
Aşağıdakilerden hangisinin bütün harfleri itibariyle hükmü vaciptir?

A)
İhfa

B)
İdğam-ı meal ğunne

C)
İklab

D)
İzhar

E)
İzhar-ı Lisani
23-
Aşağıdakilerden hangisi harfler cezimli iken ortaya çıkan lazımi sıfatlardan değildir?

A)
Şiddet

B)
Hems

C)
Rihvet

D)
Beyniyye

E)
Tertil
24-
Aşağıdaki harf gruplarından hangisi isti’la, itbak ve tefhim sıfatlarını birlikte içerir?

A)
ض ص ط ظ

B)
ض ق ظ غ

C)
ط خ ظ ق

D)
خ غ ض ق

E)
ق ض ظ غ
25-
Meddin karşılığı olan kasr kelimesi hiç çekmemek anlamına geldiği gibi 1 elif miktarı çekmek anlamına da gelir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi kasrın karşılığı olan üç anlamdan biri değildir?

A)
Med harfinin bulunduğu bazı yerlerde kasr, hiç uzatmadan okumaktır.

B)
Meddi arızlarda kasr sadece 1 elif miktarı uzatma demektir.

C)
Meddi lazımlarda kasr sadece 1,5 eilf miktarı uzatma demektir.

D)
Meddi linlerde kasr, 1 elif çekme anlamına geldiği gibi hiç çekmeme anlamına da gelir.

E)
Med harfinin hakkı olan 1 elif miktarı uzatmaya aynı zamanda kasr da denilir.

1.D
2.D
3.A
4.A
5.E
6.B
7.B
8.C
9.D
10.A
11.B
12.C
13.C
14.E
15.E
16.C
17.E
18.A
19.E
20.C
21.E
22.C
23.B
24.A
25.C