Hz.Ömerin Hutbeleri

[KuM TaNeSi]

Hz.Ömerin Hutbeleri

HZ ÖMER FARUK R A BÖYLE SESLENDİ

Allah Tealâ'ya hamd ve senadan sonra;

Ben size, baki, kendisinden başkası fani olan, itaat edildiği takdirde dostlarına menfaat, isyan olunduğu takdirde ise düşmanlarına mazarrat veren Allah'tan ittika etmenizi (sakınmanızı, O'nu dikkate almanızı) tavsiye ederim

Bir dalâleti hidayet sayarak o yola sapıp helâke uğrayanlarla, bir hakkı dalâlet sayarak onu terk edenlerin ellerinde bir mazeret yoktur Çünkü hüccet sabit olmuş, yol açıklanmış, mazeret ortadan kalkmış ve hiç kimsenin Allah Tealâ'ya karşı diyecek bir sözü kalmamıştır

Çobanın sürüsü üzerinde en çok gözeteceği şeyler, Allah'ın onlar üzerindeki hakkı olan dinî vazifeleridir Bizim borcumuz, Allah'ın emir ve nehyettiklerini sizlere tekrarlamak ve uzak-yakın bütün insanlar üzerinde ilâhi emirleri icra ve ikame eylemektir

Bilmeyenin öğrenip bilmesi ve ileri gidenlerin öğütlenmesi için hak söz söylenmesini isterim Kim söylerse söylesin, yeter ki hak söz söylensin!

Biliyorum ki, bazı kimseler boş hülyalara dalarak, “namaz kılanlarla birlikte namaz kılıyor, gaza edenlerle birlikte gaza ediyoruz” diyorlar

Biliniz ki iman hülya ile değildir İman, hakikattir Sıdk ve samimiyetle kaimdir Kim Allah rızası için farzları yerine getirir ve niyetini sağlamlaştırır ve ıslah eder, işte o, içinizden kurtulan ve murada erendir Ve kim ibadet ve itaatini artırırsa, Allah da onun mükâfatını artırır

Gerçek mücahid, nefsinin arzularına karşı gelebilen ve haramlardan korunandır Bilin ki, din, ciddiyet ve samimiyettir

Bazı kimseler vardır ki, gösteriş için gaza ederler Bazı kimseler de vardır ki, yalnız ecir ve mükâfatını gözeterek gaza ederler Allah sizden aza razı oldu ve bu aza karşılık çok sevap verdi

Vazife, vazife Vazifelerinizi eda edin ki, cenneti bulasınız

Sünnet, Sünnet Sakın Sünnet'i terk etmeyin ki, bid'attan sıyrılasınız

(Sünnet'i) öğrenin, geri kalmayın! Geri kalan yolu şaşırır İşlerin kötüleri Sünnet'e muhalif olanlarıdır Sünnet üzere ortalama gitmek, sapkınlıkta genişlik bulmaktan hayırlıdır

Size yapılan nasihatleri dinleyin, anlayın! En büyük felaketzede, dini yağma edilendir Ve en bahtiyar kimse, başkasının halinden öğüt alandır

(Sizden olan) emir ve yetki sahiplerine itaat edin! İttifaktan ayrılmayın! İtaat ve ittifak izzet, ayrılık ve masiyet ise zillet doğurur

Sizin için ve kendim için Yüce Allah'tan mağfiret diler, sözlerimi burada bitiririm

[KuM TaNeSi]

Ey insanlar! Şüphesiz Allah Tealâ kendi hakkının mahlukatın hakkının üstünde ve ondan daha büyük olduğunu bildirmiş ve şöyle buyurmuştur: “…Ve size, ‘melekleri ve peygamberleri ilâh edinin' diye de emretmez Siz müslüman olduktan sonra hiç size küfrü emreder mi?” (Âl-i İmran, 80)

Dikkat edin! Ben size idareci olarak keyfi hareket eden valiler ve zorbalar göndermedim Sizi doğru yola hidayet edecek olan hidayet önderleri gönderdim

(Ey görevliler!) Müslümanlara haklarını öğretin Onları dövüp zelil etmeyin Onlara ayrımcı muamele yapmayın Onların durumunu bilmezden, görmezden gelmeyin Onlarla birlikte düşmana karşı savaşırken güçlerini dikkate alın; yorulduklarını gördüğünüzde onları daha fazla zorlamayın Zira bu, düşmanla çarpışmada en güzel davranıştır

Ey insanlar! Eyalet merkezlerinde görevlendirdiğim valilere sizleri şahit tutuyorum Ben onları sadece insanlara dinlerini öğretsinler, ganimetlerini hakkaniyetle taksim etsinler, aralarında adaletle hükmetsinler diye gönderiyorum Eğer içinden çıkamadıkları bir meseleyle karşılaşırlarsa, bana arz ederler

Atları eğitin Atış talimleri yapın Refah içinde yaşamayı ve acemlere mahsus kıyafetleri giymeyi bırakın! Na'lin giyin; misvak kullanın, Maad oğullarının hayat tarzından ayrılmayın(1)

Acemlerin ahlâkından ve zorbalarla bir arada bulunmaktan uzak durun! Sakın ola ki bulunduğunuz yerde haç izhar edilmesin İçki bulunan sofralara oturmayın Peştemalsız olarak hamama girmeyin Kadınlarınızın hamamlara gitmesine engel olun(2) Zira bu helal olmaz

Memleketlerine gittiğinizde acemlerin ticari akitleri türünden akitlere girip kazanç sağlama yoluna gitmeyin ki, bu sizi onların toprağına bağlar Oysa siz kısa bir süre sonra kendi memleketinize döneceksiniz

Küçük çocukları hizmetinizde kullanmaktan sakının Göçer bedevilerin gittikleri yere götürdükleri şeyler türünden mal edinin ki, gittiğiniz yere götüresiniz

Bilin ki, içecekler üç şeyden yapılır: Üzüm, bal ve hurma Bunlardan yapılan içecek uzun süre beklediği zaman şarap (içki) olur; artık onu içmek helal değildir

Bilin ki, Allah Tealâ şu üç kişiyi temize çıkarmaz, kendilerine nazar etmez, kıyamet günü onları dergâh-ı uluhiyetine yaklaştırmaz; onlar için elim bir azap vardır:

Bunlardan ilki, bir dünya menfaatini hedefleyerek bir sözleşme yapıp, umduğunu bulup da kârlı çıkacağını görünce sözüne sadık kalan, kâr etmeyeceğini anladığında sözünden dönen kimsedir

İkincisi, ikindiden sonra (geç vakitte) ticaret eşyasını alıp pazara çıkan, satacağı zaman Allah Tealâ adına yemin ederek “ona şu kadar para verdim” diyen (ticaretinde dinî ve ahlâkî kurallarına riayet etmeyen) ve senin de sözüne inanarak istediği fiyatı verip malını aldığın kimsedir

Müslümana sövmek fasıklık , onu öldürmek ise küfürdür(3)

Mümin kardeşinden üç günden fazla uzak (dargın) durman helal olmaz Kâhine, sihirbaza veya falcıya gidip de onun söylediklerini tasdik eden kimse, Hz Muhammed sav'e indirilene karşı inkârcılık etmiş olur

(Ali Ahmed el-Hatîb, “Ömer b el- Hattâb ” s 226 vd )

(1) Yani Maad b Adnan oğulları gibi sert elbiseler giyip, az bir geçimlikle geçinin Kılık kıyafette olsun, yeme-içmede olsun bolluk ve refah içinde yaşayan acemlere benzemeyin

(2) İmam Ahmed b Hanbel'in Müsned'inde (1/124) yer aldığına göre, Hz Ömer ra bu son cümleleri Efendimiz sav'den duyduğu şeyler olarak nakletmi ştir Burada gerek hamamlarla ilgili, gerekse genel olarak hayat tarzı ile ilgili bu uyarılar, yeni fethedilen bölgelerde gayrimüslimlerle bir arada yaşamaya başlayan müslümanların kültür erozyonuna uğramaları riskini ortadan kaldırmaya yöneliktir

(3) Rivayette üçüncü kişinin kim olduğu tasrih edilmemektedir Belki de Hz Ömer ra , bu ifadede anlattığı fiilleri işleyen kimseyi üçüncü olarak zikretmek istemiştir Bu cümle ile ondan sonra gelen cümlelerin, aynı zamanda Efendimiz sav'den nakledilmiş hadisler olduğuna dikkat edilmelidir

[KuM TaNeSi]

HZ ÖMER FARUK RA BÖYLE SESLENDİ

Hz Ömer ra, vilayetlere gönderdiği kamu görevlilerine hitaben, Yüce Allah'a hamd, Rasulullah sav'e salat u selam edip, Hz Ebu Bekr ra'ı andıktan ve istiğfar ettikten sonra şöyle demiştir:

Ey insanlar! Herhangi bir hak sahibi, hakkını elde etmek için kimseden Allah Tealâ'ya asi olmasını isteyemez

Malı temiz tutmanın üç yolunu görüyorum:

Birincisi, meşru vasıtalarla kazanılmalıdır

İkincisi, meşru yerlere harcanmalıdır

Üçüncüsü, kazanılmasında ve sarf edilmesinde bâtıldan kesinlikle uzak durulmalıdır

Benim sizin malınızla alakam, bir yetimin velisi olan kimsenin o yetimle olan alakası gibidir Eğer kendi gelirim sayesinde Beytülmal'e ihtiyaç duymadan geçinecek durumda olursam, Beytülmal'den hiçbir şey harcamam İhtiyacım olursa maruf şekilde harcarım

Herhangi bir kimsenin başkasına zulüm ve haksızlık etmesine ve haklarına tecavüzde bulunmasına asla müsaade etmem Zalimi yere yıkıp, itirafta bulununcaya kadar bir yanağı toprakta olduğu halde başını ayağımla ezerim (Yaptıkları işin zulüm olduğunu itiraf ederek, başkalarına haksızlık etmekten vazgeçene kadar zalimlerin takipçisiyim)

Ey insanlar!

Sizin benden talep edeceğiniz bazı haklarınız vardır Onları size sayacağım Bu haklarınıza sıkıca sarılıp sahip çıkın

Benim size karşı görevim, sizden toplayacağım gelirleri hak ve adalet üzere tahsil etmek; mal benim elime geçtiği zaman hakkın dışında bir yolla onu elimden çıkarmamak; sizin gelir ve erzakınızı çoğaltmak; Allah Tealâ'nın izniyle kale ve sınırları korumak, müdafaa etmek, sizi tehlikeye maruz bırakmamak; uzun süre kale ve sınırlarda tutmamaktır

Gerçekten siz öyle bir zamana yaklaştınız ki, o zamanda güvenilir kimseler az, dünyalık peşinde koşan kurralar (Kur'an'ı dünya menfaati elde etmek için öğrenen kimseler) çok; fakihler az, muhterisler çoktur

Öyle kimseler vardır ki, görünüşte ahiret için amel ederler; aslında o kimseler bu amelleriyle dünyanın ve sonu gelmez dünyalık arzusunun peşindedirler Ateşin odunu yakıp bitirdiği gibi, bu şekildeki ameller de sahibinin dinini yer, bitirir Dikkat edin! Sizden kim bu şekilde davranan kimselere yetişirse, Allah'tan korksun, O'na sığınsın ve sabretsin

Ey insanlar! Muhakkak ki Allah Tealâ kendi hakkını mahlukatın hakkından yüce tutmuştur Allah Tealâ şöyle buyurmuştur: “(Peygamber) sizin melekleri ve peygamberleri ilâh edinmenizi emretmez Hele size, siz müslüman olduktan sonra inkârcılığı emreder mi?” (Âl-i İmran, 80)

Dikkat edin! Ben sizi zorba yöneticiler veya zalim kişiler olarak göndermiyorum Ben sizi sadece halkı doğru yola sevk edecek rehberler ve idareciler olarak gönderiyorum

Müslümanlar'ın haklarını acilen verin Onlara baskı uygulayarak zillete düşürmeyin Kendilerini fazla övüp şımarmalarına ve fitneye düşmelerine de sebep olmayın Onlara kapılarınızı kapatmayın Böyle yaparsanız güçlüler zayıfları ezer Onların bazılarını diğer bazılarına tercih etmeyin Böyle yaparsanız zulmetmiş olursunuz Onlar hakkında cahil ve gafil olmayın Takatleri nisbetinde onları inkârcılarla savaşmaya sevk edin Düşmanla karşılaştığı zaman zaafa düşeceğini anladığınız kimseleri savaşa göndermeyin En iyi savaş, düşmana karşı zayıf ve korkak olanları göndermemektir

Ey insanlar! Sizi, şehirlere yönetici olarak gönderdiğim şu kişiler üzerine şahit kılıyorum Ben onları, ancak insanlara dinlerini en iyi şekilde öğretmeleri, gelirlerini taksim etmeleri ve aralarında adaletle hükmetmeleri için gönderiyorum Kendilerine zor gelen, çözemedikleri meseleleri bana havale etsinler

[KuM TaNeSi]

Hesaba çekilmeden önce nefsinizi hesaba çekin Mizanda amelleriniz ölçülüp tartılmadan önce nefsinizi (iyilik ve kötülüklerinizi) ölçüp tartın Zira nefsinizi bugün hesaba çekmeniz, yarın maruz kalacağınız hesap ve sorgudan daha kolaydır

Kendinizi o en büyük hesaba hazırlayın ki, "O gün sizler huzura alınır, sorguya arz olunursunuz; hiç bir şeyiniz gizli kalmaz" (el-Hâkka, 18)



İnsanların kendisini itham etmelerine (kınanacak işleri açıktan yapmak suretiyle) zemin hazırlayan kimse, kendisine kötü zan besleyenleri sakın kınamasın! Sırrını gizleyen kimse ise, insanların kendisi hakkında kötü düşünceler beslememesini sağlayabilir Durumu hakkında kuvvetli kanaat sahibi olmanı sağlamaya yetecek kadar bilgi sana gelinceye kadar kardeşin hakkındaki düşüncelerini, onun en iyi amellerini ve en güzel halini esas alarak oluştur

Müslüman kardeşinden sadır olan bir sözü, en güzel şekilde tevil edebildiğin sürece şerre ve kötülüğe yorma Kardeşinin senin hakkında işlediği bir masiyeti büyüterek, onun taatine ve hakkındaki hayırlı düşüncene denk tutma

Sıdk ehli kimseleri kardeş edinmeye bak ve böyle kimselerin dostluğunu olabildiğince kazan Zira onlar bolluk ve genişlik durumlarında kişi için bir süs ve şiddetli belalarla imtihan olunduğunda yardımcıdır Allah Tealâ adına yemin etmeyi sakın küçümseme; yoksa Allah Tealâ da seni küçümser



Üç şey vardır ki, sana kardeşinin muhabbet ve ülfetini kazandırır: Karşılaştığında kendisine selam vermen, mecliste ona yer açarak oturup rahat etmesini sağlaman ve kendisinin en fazla hoşlandığı hitap şekliyle ona seslenmen

Üç şey de çirkinlik ve kötü huydandır: Bizzat kendi işlediğin bir kötülüğü başkasının işlediğini gördüğünde bunu açığa vurman, yine kendin işlediğin halde önemsemediğin bir fiili kardeşinin veya diğer insanların işlediğini gördüğünde önemsemen ve arkadaşına senin yapmaktan kendini alıkoyamadığın bir işi yaptığı için eziyet vermen



Seni ilgilendirmeyen işlere burnunu sokma Düşmanından uzak dur Emin kimseler dışında dostun olan herkese sırrını söyleme Hiç bir şey, bir topluluk içinde güvenilecek kimselerin bulunmasına denk olamaz

Facir ve günahkâr kimseyle arkadaşlık etme ki, sana fücur ve günahı öğretmesin Böyle kimseye sırrını da açıklama İşlerinde sadece Allah Azze ve Celle'den korkan kimselerle istişare et



Bir kimsenin aile fertleri arasındayken bir çocuk gibi olması (onlarla bir olup onların seviyesine inmesi) ve ancak kendisine ihtiyaç duyulduğunda yetişkin gibi davranması hoşuma gider



Ey insanlar! Fazla yemek yiyerek göbeklenmekten sakının Zira bu, namaz konusunda kişiye tembellik verir ve hastalıklara davetiye çıkarır Allah Tealâ , süslü ve şişman kimselere buğzeder Size gereken, beslenmede iktisatlı ve ölçülü olmaktır Zira iktisat ve ölçülü olmak, bedenin ve nefsin ıslahı için en elverişli ve israftan en uzak yoldur Bir de Allah Tealâ'ya ibadet konusunda kişiye en fazla kuvvet kazandıran tutumdur Şehvetini dinine tercih etmedikçe kul helâk olmaz



Çokça tevbe eden kimselerle oturup kalkın Zira onlar, kalp rikkati bakımından en ileri seviyede olanlardır



Amelinde kusur ve noksanlık bulunan kimse, bu durumuna keffaret olarak gam ve kedere mübtela kılınır



Takva ve verâ yolunu tutan kimsenin, dünyevî makam ve şöhret sahibi olanlar karşısında zelil davranması yakışıksız ve uygunsuz bir haldir



Size gereken, Allah Tealâ'yı zikre devam etmektir Zira bu şifadır İnsanların hallerini konuşmaktan da uzak durun Zira bu da hastalıktır



Ahiretine daha düşkün olduğun sürece, hoşuna giden dünyalıkların sana peşinen gelmesi seni hüzünlendirip endişelendirmesin

(İbnu'l-Cevzî, Menâkıbu Emîri'l-Mü'minîn Ömer b el-Hattâb)